1. Êîìïàíèéí ýðõ ç¿é
Õóóëèéí ýòãýýä
ªì÷ëºë人 áóþó ýçýìøèõ, àøèãëàõ, çàõèðàí çàðöóóëàõ
ýðõäýý òóñãàéëñàí õºðºíãºòýé, ººðèéí íýðýýð ýðõ
îëæ, ¿¿ðýã õ¿ëýýäýã, ¿éë àæèëëàãààíààñàà áèé áîëîõ
¿ð äàãàâàðûã ýä õºðºí㺺ðºº
õàðèóöäàã, íýõýìæëýã÷, õàðèóöàã÷ áàéæ
÷àäàõ, òîäîðõîé çîðèëãî á¿õèé, òîãòâîðòîé ¿éë
àæèëëàãàà ýðõýëäýã çîõèîí áàéãóóëàëòûí íýãäëèéã
õóóëèéí ýòãýýä ãýíý.
1

2. Хуулийн этгээдийн төрөл
• Ашгийн төлөө хуулийн этгээд
-Нөхөрлөл
-Компани
• Ашгийн төлөө бус хуулийн этгээд
-Хоршоо
- Сан
-Холбоо
2

3. Нөхөрлөл
• Гишүүдийн оруулсан хувь хөрөнгөөс бүрдэх
эд хөрөнгөтэй, хүлээсэн үүргээ уг эд хөрөнгө
болон гишүүдийн хувийн өмчийн эд
хөрөнгөөр хуульд заасны дагуу хариуцдаг
хуулийн этгээдийг нөхөрлөл гэнэ. /ИХ-35/
-Бүх гишүүд нь бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл
-Зарим гишүүд нь бүрэн хариуцлагатай
нөхөрлөл гэж 2 хуваадаг
3

4. Холбоо
• Нэгдмэл, тодорхой зорилго тавьсан хэд
хэдэн этгээд сайн дурын үндсэн дээр
нэгдэж байгуулсан, гишүүнчлэл бүхий
хуулийн этгээдийг холбоо гэнэ.
САН
• Нэг буюу хэд хэдэн үүсгэн байгуулагч
нийгэмд ашиг тустай, нэгдмэл зорилгод
хүрэхийн тулд эд хөрөнгө төвлөрүүлэх
замаар байгуулсан гишүүнчлэлгүй
хуулийн этгээдийг сан гэнэ.
4

5. Хоршоо
• Эдийн засгийн болон нийгэм, соѐлын
нийтлэг хэрэгцээгээ хангах зорилгоор
хэд хэдэн этгээд сайн дураараа
нэгдсэн, хамтын удирдлага, хяналт
бүхий дундын эд хөрөнгө дээр үндэслэн
үйл ажиллагаа явуулахаар байгуулсан
хуулийн этгээдийг хоршоо гэнэ./ИХ-36-
4/
5

6. Êîìïàíи гэж юу вэ?
Хувь нийлүүлэгчийн оруулсан хөрөнгө
нь тодорхой тооны хувьцаанд
хуваагддаг,өөрийн тусгаарласан эд
хөрөнгөтэй, үндсэн зорилго нь ашгийн
төлөө хуулийн этгээдийг компани гэнэ.
6

7. Компанийн хэлбэр
• Хувь нийлүүлэгчийн оруулсан хөрөнгө нь хувьцаанд
хуваагдаж, хувьцаа нь нийтэд чөлөөтэй
арилжаалагддаг нээлттэй буюу хувьцаат компани
• Хувь нийлүүлэгчийн оруулсан хөрөнгө нь хувьцаанд
хуваагдаж, түүнийг захиран зарцуулах эрх нь
компанийн дүрмээр хязгаарлагддаг хаалттай буюу
хаязгаарлагдмал хариуцлагатай компани.
7

8. ХК ба ХХК ялгаа
• Үүсгэн байгуулагдах журмаар
• Дүрмийн сангийн хэмжээ
• Үнэт цаас гаргах журам
• Хувьцааны захиалга авах арга
• Компанийн хувьцаа эзэмшигчид өөрийн
эзэмшиж байгаа хувьцаагаа захиран
зарцуулах эрх
8

9. ХК-ний онцлог шинж
• Хувьцааг нийтэд санал болгох, захиалга авах
замаар гаргана.
• Хувьцаа эзэмшигч нь хувьцаагаа чөлөөтэй
захиран зарцуулна.
• ХК-ний үйл ажиллагаа нь нийтэд нээлттэй
байна.
• Дүрмийн сан 10 сая төгрөг түүнээс дээш
• Хувьцаа эзэшигчдийн тоо хязгааргүй байна.
9

10. ХХК-ний онцлог шинж
• Хувьцаа нь үүсгэн байгуулагчид болон
тодорхой этгээдүүдийн хүрээнд хаалттай
байна.
• Хувьцаа эзэмшигчдийн эзэмшиж байгаа
хувьцааг захиран зарцуулах эрхийг
компаний дүрмээр хязгаарласан байдаг.
• Үүсгэн байгуулагчдын тоо 50-иас дээшгүй
байна.
• Үйл ажиллагаагаа нийтэд тайлагнах албагүй.
• Дүрмийн сан нь 1 сая төгрөг байна.
10

11. Хараат болон охин компани
• Хараат компани/нийт энгийн хувьцааны 20-51
хүртэл хувийг өөр /толгой/ компани буюу
нэгдмэл сонирхолтой этгээдтэй хамтран
эзэмшиж байгаа бол/
• Охин компани /нийт энгийн хувьцааны 51-100
хүртэлх хувийг өөр/толгой/ компани
дангаараа эзэмшдэг бие даасан хуулийн
этгээд/
11

12. Компани байгуулах журам
Үүсгэн байгуулах-Өөрчлөн байгуулах
• Үүсгэн байгуулах төсөлд тусгагдах
зүйлс
-Эрхлэх үйл ажиллагааны чиглэл
-Хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн хэмжээ
-Зарлах хувьцааны тоо, нэрлэсэн үнэ
-Шаардлагатай гэж үзвэл үйл ажллагаа явуулах хугацаа
-Төлөвлөсөн ашгийн хэмжээ
-Захиалга эхлэх, дуусах хугацаа
12

13. Компанийг өөрчлөн байгуулах
• Нийлэх • Нэгдэх
• Хуваах • Тусгаарлах
Өөрчлөх Өөрчлөх
• ХК ХХК • ХХК ХК 13

14. Компанийг үүсгэн байгуулах эрх зүйн
үндсэн бичиг баримт
• Компани байгуулах тухай үүсгэн
байгуулах хурлын шийдвэр
• Компаний дүрэм /МУ-ын компанийн
тухай хууль 16 дугаар зүйл/
14

15. ХХК-ийг Улсын бүртгэлд
бүртгүүлэхэд
• Хуулийн этгээдийг улсын бүртгэлд бүртгүүлэх
өргөдөл 3хувь /гарын үсгийн хэв маягийг нотриатаар
гэрчлүүлсэн байна.
• Хуулийн этгээдийн нэрийн баталгаажуулалтын
хуудас
• Эрх бүхий байгууллагаас гаргасан шийдвэр
• Хуулийн этгээдийн дүрэм /гэрээ/ 2 хувь
• Хуулийн этгээдийн харилцах данс нээсэн мэдэгдэл
• Тусгай зөвшөөрөл бүхий аж ахуйн үйл ажиллагаа
эрхэлэхээр бол эрх бүхий байгууллагаас олгосон
тусгай зөвшөөрөлийн хуулбар
15

16. • Улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт
• Хуулийн этгээдийн үүсгэн байгуулагчдын анкет 2
хувь
• Хуулийн этгээд үүсгэн байгуулагч нарын иргэний
үнэмлэхний эсхүл түүнтэй адилтгах бичиг баримтын
хуулбар 2 хувь
• Эхлэлтийн тайлан тэнцэл 3 хувь
• Харьяалагдах татварын албанд татвар төлөгчөөр
бүртгүүлсэн тодорхойлолт
• Бусад бичиг баримт / хөрөнгийн жагсаалт, бэлэн
мөнгө тушаасан баримт, тээврийн хэрэгсэлийн
гэрчилгээний хуулбар/
• Баримт бичиг хийж хадгалах архивын шаардлага
хангасан хавтас 1 ширхэг
16

17. Компанийн салбар болон төлөөлөгчийн газар
• Компанийн салбар нь компанийн оршин байгаа
газраас өөр газар байрладаг тусгай нэгж бөгөөд
компанийн үндсэн чиг үүргийг бүхэлд нь буюу зарим
хэсгийн нь, түүнчлэн төлөөлөгчийн газрын үүргийг
гүйцэтгэж болно.
• Компанийн төлөөлөгчийн газар нь компанийн оршин
байгаа газраас өөр газар байрладаг нэгж бөгөөд
компанийн хууль ѐсны ашиг сонирхлыг хамгаалах,
компанийн нэрийн өмнөөс хэлцэл хийх зэрэг эрх зүйн
төлөөллийн үйл ажиллагаа явуулна.
17

18. Компанийн удирдлага
• Хувь нийлүүлэгчдийн хурал
• Төлөөлөн удирдах зөвлөл
• Гүйцэтгэх удирдлага
• Хянан шалгах зөвлөл
18

19. Компанийг санхүүжүүлэх арга
• Хувьцааны хөрөнгө
• Хуримтлагдсан ашиг
• Зээл
• Үнэт цаасны зах зээлийн арга
19

20. Компанийн үйл ажиллагааг дуусгавар болох
Өөрчлөн байгуулах-Татан буулгах
• Татан буулгах:
-Хувь нийлүүлэгчдийн хурлын шийдвэр
-Шүүхийн шийдвэр
Шүүхээс:
Дампуурсан
Нэг ч гишүүн үлдээгүй
Хуульд заасан бусад үндэслэл
20

21. Компанийн хувьцаа
• Хувьцаа нь компанид хөрөнгө оруулж, түүнийг үндэслэн санал
өгөх, ногдол ашиг авах, компанийг татан буулгасны дараа
үлдсэн эд хөрөнгийг худалдсанаас олсон орлогоос хувь хүртэх
зэрэг эрхийг гэрчилнэ.
• Эзэших байдлаас нь хамаарч хувьцааг
-Нэрийн
-Мэдүүлгийн
-Зөвшөөрлийн
• Эрхийн хэмжээнээс нь хамаарч
-Энгийн хувьцаа
-Давуу эрхийн хувьцаа
• Алтан хувьцаа байж болдог.
21

22. Компанийн ногдол ашиг
• Хувьцаат компанийн жилийн турш
олсон цэвэр ашгаас хувь нийлүүлэгч
авах, хувьцааных нь нэрлэсэн тодорхой
үнэд тохирох хэмжээгээр хувьцаа
эзэмшигчдийн хооронд хувиарлагддаг
орлого юм.
22