1. วิวัฒนาการของการศึกษาไทย วิสัยทัศน์ และแผนพัฒนาการศึกษาไทย

4. สมัยกรุงศรีอยุธยา ( ยุคทองของวรรณคดี พระบรมไตรโลกนาถ - พระนารายณ์ พ . ศ .1893 – 2310) สภาวะประเทศ – มีความเจริญรุ่งเรือง สลับกับสงคราม สภาวะผู้นำ – ให้การสนับสนุน ด้านการศาสนาและด้านวรรณคดี การศึกษา สถานที่สอน – วัด ราชวัง สำนักราชบัณฑิต โรงเรียนสอนศาสนามิชันนารี ผู้สอน – พระ พวกมิชชันนารี ผู้เรียน – ประชาชนทั่วไป บุตรหลานขุนนาง ข้าราชการ การจัดการเรียนการสอน – ตามแต่สมัครใจเรียน สื่อการสอนหนังสือจินดามณี สอนแบบอ่านเขียน ท่องจำ การสอนเชิงปฏิบัติ เช่น การหล่อปืนใหญ่ การใช้ปืนไฟ การสร้างป้อมค่าย การทำขนมฝรั่ง วิชาที่สอน – ธรรมะ การแต่งโคลงกลอน คริสต์ศาสนา การเรือน ภาษาไทย บาลี เขมร ฝรั่งเศส หลักฐานทางการศึกษา – พระไตรปิฎก มหาชาติคำหลวง กำสรวลศรีปราชญ์ อนิรุทธ์คำฉันท์ เป็นต้น

6. สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ( รัชกาลที่ 1-4 พ . ศ . 2325-2411) สภาวะประเทศ – ยุคเริ่มฟื้นฟู สภาวะผู้นำ – ฟื้นฟูด้านการศาสนา วรรณคดี ศิลปวัฒนธรรม และการศึกษา การศึกษา สถานที่สอน – วัด ราชสำนัก สำนักราชบัณฑิต โรงเรียนชาย ผู้สอน – พระ ครูต่างประเทศ ผู้เรียน – ศิษย์วัด ประชาชนทั่วไป บุตรหลานขุนนาง ข้าราชการ การจัดการเรียนการสอน – เรียนตามความสมัครใจ ยังไม่มีการแบ่งชั้นเรียนแน่นอนนอกจากแบ่งเป็นชั้น 1 เรียน ก ข นโม ประถม ก กา ชั้น 2 เรียน อ่าน แบบเรียนจินดามณี ชั้น 3 เรียนเลขเบื้องต้น เริ่มใช้ กระดานชนวน ดินสอหิน ดินสอพอง ไม้บรรทัด ที่รองหนังสือ วิชาที่สอน – การอ่านหนังสือ เลข การกวี หลักฐานทางการศึกษา – ศิลาจารึกสรรพวิทยาการต่างที่วัดพระเชตุพน ให้บุคคลทั่วไปได้เรียนด้วยตนเอง วรรณคดีที่สำคัญ - สามก๊ก ราชาธิราช สังข์ทอง พระอภัยมณี อิเหนา พระมะเหลเถไถ ฯลฯ

7. สรุปการศึกษาของไทยสมัยโบราณ 1 . ยึดหลักปรัชญาจิตนิยม ที่ เน้นพัฒนาการด้านจิตใจ เน้นการเข้าใจชีวิตส่งเสริมคุณธรรมศีลธรรม ศิลปะ ผลิตคนให้เป็นนักอักษรศาสตร์ และศิลปศาสตร์ เป็นผู้รอบรู้ 2. สภาวะประเทศ เจริญรุ่งเรืองสลับกับช่วงขยายอาณานิคมมีการทำศึกสงคราม 3. วัดและรัฐเป็นศูนย์กลางประชาคม เป็นสถานที่สอน และประกอบพิธีทางศาสนา 4. ผู้นำของประเทศเน้นการทำนุบำรุงด้านการศาสนา และวรรณคดี มากกว่าด้านการศึกษา 5. การจัดการเรียนการสอน เป็นไปด้วยความสมัครใจไม่มีการบังคับ ไม่มีค่าจ้างสำหรับผู้สอน ไม่มีการแบ่งชั้นเรียนที่ชัดเจน สอนแบบอ่าน ท่องจำ เล่าปากต่อปาก มีเขียนบาง สื่อการสอนมี แบบเรียนจินดามณีเป็นหลัก วิชาที่สอน เน้นธรรมะ ศาสตร์ด้านอาวุธ การแต่งโคลงกลอน และการอ่านหนังสือ วิชาการปฏิบัติ เช่น วิชาช่างต่าง ๆ การฝึกอาวุธ การหล่อปืนใหญ่ การสร้างป้อมปราการ เป็นต้น 6. การศึกษาของสตรีไม่ได้รับการสนับสนุน นอกจากเรียนการเรือนที่บ้าน หรือในราชสำนัก

9. สมัยรัชกาลที่ 6 ( พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ) สภาวะประเทศ – ยุคปฎิรูป สภาวะผู้นำ – เน้นพัฒนาด้านการศึกษา การศึกษา ปรับปรุงพัฒนาแผนการศึกษา – ประกาศใช้โครงการศึกษาเน้นสายวิชาชีพ พ . ร . บ . ประถมศึกษา ภาคบังคับ 1 กย .2464 พ . ร . บ . โรงเรียนราษฎร์ 2461 หน่วยงานด้านการศึกษาระดับสูง – จัดการศึกษาระดับอุดมศึกษา โดยจัดตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย การจัดการเรียนการสอนและวิชาที่สอน – เช่นเดียวกับสมัยรัชกาลที่ 5 แต่เพิ่มวิชาการช่างมากขึ้น

10. สมัยรัชกาลที่ 7 ( พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ) สภาวะประเทศ – รับผลกระทบจากภาวะเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลกหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 สภาวะผู้นำ – แก้วิกฤตภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ ลดงบประมาณในการพัฒนาทุกด้าน การศึกษา ปรับปรุงพัฒนาแผนการศึกษา – แบ่งหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนปลายออกเป็น แผนกกลาง แผนกภาษา และแผนกวิทยาศาสตร์ การจัดการเรียนการสอน – ไม่มีการพัฒนาเท่าที่ควร ต้องยุบโรงเรียนจำนวนมากเพื่อตัดปัญหาด้านงบประมาณ

11. สรุปการศึกษาของไทยสมัยปฏิรูปการศึกษา 1. เป็นการวางรากฐานของการจัดการศึกษาที่ครบถ้วน เริ่มตั้งแต่การสร้างโรงเรียน การประกาศใช้โครงการศึกษาแบ่งเป็นระดับประถม มัธยม และอาชีวศึกษา การสร้างหลักสูตรและแบบเรียน การประเมินผล การนิเทศโรงเรียน 2. มีการบังคับการรู้หนังสือ โดยประกาศใช้ พ . ร . บ . ประถมศึกษาภาคบังคับ ปี 2464 เพื่อให้เด็กอายุถึงเกณฑ์ 7 ปีบริบูรณ์ต้องเข้าโรงเรียน ถือเป็นการพัฒนาบุคคลและสร้างโอกาสให้คนได้เรียนรู้ 3. สร้างความเท่าเทียมกันในการศึกษาของหญิงและชาย โดยการจัดตั้งโรงเรียนสตรีขึ้น 4. เป็นจุดเริ่มต้นของการขยายการศึกษาสู่มวลชนเพื่อความเท่าเทียมกันในด้านการศึกษา

12. 5. ด้านการจัดการเรียนการสอนมีหลากหลายวิชามากขึ้น แบ่งเป็นระดับชั้นต่าง เพื่อพัฒนาผู้เรียนตามศักยภาพของตนเอง แม้ว่าบรรยากาศการจัดการเรียนรู้ยังเป็นแบบครูเป็นศูนย์ ใช้วิธีการบรรยายให้จดตามคำบอก เน้นเนื้อหาวิชามากกว่าการปฏิบัติ 6. ขยายโอกาสในระดับอุดมศึกษา โดยการจัดตั้งมหาวิทยาลัย ซึ่งถือว่าเป็นการพัฒนาผู้เรียนให้เป็นบุคลากรด้านการศึกษา 7. มีการปลูกฝังค่านิยมในการประกอบอาชีพอิสระโดยการจัดตั้งสถาบันการอาชีวศึกษาซึ่งถือเป็นก้าวแห่งการพัฒนาในการเปลี่ยนแปลงค่านิยมของอาชีพการรับราชการ แม้ว่าจะไม่ได้ผลเท่าที่ควรก็ตาม 8 . การประกาศใช้ พ . ร . บ . โรงเรียนราษฎร์ซึ่งส่วนมากเป็นโรงเรียนคริสต์เพื่อควบคุมโรงเรียนเอกชนเหล่านี้มิให้อบรมแนวคิดที่รัฐไม่ต้องการให้เกิดแก่เยาวชน แต่ควบคุมให้สอนการอ่าน เขียน พูด ภาษาไทยอย่างถูกต้อง ทั้งปลูกฝังค่านิยมความรักในความเป็นไทย ซึ่งเป็นผลดีอย่างมหาศาล ต่อประเทศไทย เพราะไม่เกิดปัญหาด้านการถูกกลืนชาติ

13. 3 . การศึกษาไทยสมัยเปลี่ยนแปลงการปกครอง ( พ . ศ . 2475-2502 ) สภาวะประเทศ – เปลี่ยนแปลงจากระบบสมบูรณาญาสิทธิราชเป็นระบอบ ประชาธิปไตย และผลกระทบจากภาวะเศรษฐกิจตกต่ำสมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2 สภาวะผู้นำ – คณะราษฎร์พัฒนาระบบการศึกษาเร่งด่วน การจัดระบบการศึกษา ประกาศแผนการศึกษาชาติ ประถมเป็น 6 ชั้น มัธยมศึกษาตอนต้นและ ปลาย สายอาชีวศึกษาประกาศใช้พ . ร . บ . ประถมศึกษา พ . ศ . 2478 เพื่อ ขยายโอกาส จัดตั้งมหาวิทยาลัยขึ้นหลายแห่ง จัดตั้งศูนย์อบรมการศึกษา ผู้ใหญ่ กระทรวงศึกษาธิการร่วมมือกับองค์การยูเนสโกเพื่อปรับปรุง การศึกษาไทย มีโครงการฝึกหัดครูชนบทและจัดตั้งกรมสามัญศึกษา

14. ปัญหา 1 . การขาดแคลนครูทั้งด้านปริมาณและคุณภาพทำให้อัตราส่วนระหว่างครูและนักเรียนไม่ได้มาตราฐาน มีผลทำให้คุณภาพผู้เรียนและด้านการเรียนการสอนลดลงอย่างมาก 2 . การสอนเป็นแบบลองผิดลองถูกเนื่องจากครูผู้สอนไม่มีประสบการณ์เพราะครูผู้สอนจบแค่ระดับมัธยมต้นและต้องออกไปสอนโรงเรียนประชาบาลทันทีโดยมิได้ผ่านการฝึกหัดครู ดังนั้นรัฐจึงได้ตั้งกรมฝึกหัดครูขึ้นเพื่อยกระดับคุณภาพของครูให้สูงขึ้น

15. 1. การศึกษาของไทยสมัยพัฒนาการศึกษา พ . ศ . 2503 - ปัจจุบัน สภาวะประเทศ – ยุคก้าวหน้าแห่งการสื่อสารสารสนเทศและเทคโนโลยี สภาวะผู้นำ – พัฒนาแผนการศึกษาให้สอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ การพัฒนาด้านการศึกษา 1 . ประกาศใช้แผนการศึกษาแห่งชาติ พ . ศ . 2503 เน้นจริยศึกษา พลศึกษา พุทธิศึกษา และหัตถศึกษา 2 . ประกาศใช้หลักสูตรประถมศึกษา และ หลักสูตรมัธยมศึกษาตอนต้น มีการประกาศใช้แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ตั้งแต่ฉบับที่ 1 – 8 3 . ประกาศใช้แผนการศึกษาแห่งชาติ พ . ศ . 2535 เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับเด็กอย่างน้อย 1 ปี ก่อนเข้าเรียนระดับประถมศึกษา

16. 4 . ส่งเสริมการศึกษาของบุคคลากรด้านศาสนา 5 . เน้นการจัดเครือข่ายการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีการสื่อสาร สารสนเทศ และสื่อมวลชนทุกประเภท ในการให้ความรู้ข้อมูลข่าวสารแก่ประชาชน 6 . ประกาศใช้แผนการศึกษาแห่งชาติ พ . ศ .2542 จนถึงปัจจุบัน ซึ่งเน้นหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานที่มุ่งพัฒนาผู้เรียนในทุกด้าน ทุกระดับช่วงชั้นให้มีคุณภาพ มีความรู้ และดำรงตนอย่างมีความสุขในสังคม

19. ตอนที่ 2 แผนการพัฒนาการศึกษาไทย แผนการศึกษาแห่งชาติ พ . ศ . 2503 ประกอบด้วยแผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับ 1 – 3 มุ่งจัดการศึกษาเพื่อตอบสนองความต้องการของสังคมและบุคคลเป็นหลัก เพื่อมุ่งพัฒนาคนให้มีรายได้เพิ่มขึ้น

20. แผนการศึกษาแห่งชาติ พ . ศ . 2520 ประกอบด้วยแผนการศึกษาแห่งชาติ ฉบับ 4-6 มีการปฏิรูปการศึกษาโดยการจัดการศึกษาต่อเนื่องตลอดชีวิตเพื่อเสริมสร้างคุณภาพของพลเมือง ให้สามารถดำเนินชีวิตและทำประโยชน์แก่สังคม และอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข

21. แผนการศึกษาแห่งชาติ พ . ศ . 2535 ประกอบด้วยแผนการศึกษาแห่งชาติ ฉบับ 7-8 เน้นพัฒนาบุคคลให้มีคุณภาพชีวิต สามารถดำเนินชีวิตในสังคมได้อย่างมีความสุข โดยมีการพัฒนาบุคคล 4 ด้านคือ ด้านปัญญา ด้านจิตใจ ด้านร่างกายและด้านสังคม

22. พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ . ศ . 2542 มีนโยบายปฏิรูปการศึกษาเพื่อพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้ง ทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญาความรู้และคุณธรรม มีจริยธรรม และสามารถดำรงชีวิตอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ

24. ลักษณะสังคมไทย จาก สังคมเกษตร สู่ สังคมอุตสาหกรรม และกำลังจะวิวัฒนาการไปสู่ สังคมสารนิเทศ ซึ่งระดับการพัฒนาที่แตกต่าง เป็นปัญหาต่อการจัดการศึกษา

25. วิสัยทัศน์ของสังคมไทย ในอนาคตในภาพรวม ระบบการศึกษาและการจัดระบบการเรียนรู้ในสังคม มีความสำคัญในการปรับค่านิยมวัฒนธรรม แนวคิดและอุดมการณ์ของชาวไทย ให้สามารถผสมผสานกลมกลืนได้ท่ามกลาง ความหลากหลายของแนวคิด ให้มีความเป็นเอกภาพท่ามกลางความแตกต่างและความขัดแย้ง

26. สังคมไทยในอนาคต น่าจะเป็นสังคมที่มีการพัฒนาที่ยั่งยืน มีความสมดุลระหว่างการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และการพัฒนาทางจิตใจ เป็นสังคมที่ตระหนักในคุณค่ามรดกทางวัฒนธรรม คุณค่าของทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมสามารถเรียนรู้ได้ตลอดเวลา

28. ตอนที่ 4 การปฏิรูปการศึกษาไทย ความจำเป็นของการปฏิรูปการศึกษา 1 . ความเจริญในด้านเทคโนโลยี 2 . ความเปลี่ยนแปลงทางด้านสังคมเศรษฐกิจ และวัฒนธรรม 3 . หลักสูตร 4 . การกระจายอำนาจ

29. แนวคิดในการปฏิรูปการศึกษา 1 . การยึดโรงเรียนเป็นศูนย์กลาง 2 . โรงเรียนเป็นศูนย์กลางการผลิต 3 . การมีส่วนร่วมและร่วมคิดร่วมทำ 4 . การกระจายอำนาจ 5 . ความรับผิดชอบที่ตรวจสอบได้

31. ผลที่เกิดขึ้นหลังการปฏิรูปการศึกษา 1. วัฒนธรรมการทำงาน 2. ระบบการศึกษา 3. หลักสูตร 4. การเรียนรู้