1. KÜRESEL TRENDLER:
AÇIK EĞİTSEL KAYNAKLAR
UZE 613
Uzaktan Eğitimde Yeni Teknolojiler
Nazife ŞEN
Kasım,2013

2. İÇERİK
O Giriş
O Açık eğitsel kaynak nedir?
O Açık eğitsel kaynakların kullanımı ve buna
yönelik yayın yapılmasını zorunlu kılan sebepler
O Açık eğitsel kaynaklardan açık eğitsel
uygulamalara
O Açık eğitsel kaynakların eğitim sistemlerine
yansımaları
O Yansımalar

3. GİRİŞ
O Açık eğitsel kaynaklar 1990lı yıllarda başlayan bir girişim
olmasına karşın, 2001 yılında Massachusetts Institute of
Technologies’in ‘Açık Ders Malzemeleri’ uygulamaları ile
evrensel boyuta ulaşmıştır.
O Alanyazında bu konuda‘açık içerik’, ‘açık eğitsel içerik’,
‘açık öğrenme kaynakları’, ‘açık eğitsel teknolojiler’, ‘açık
akademik kaynaklar’ ve ‘açık ders malzemeleri’ gibi
farklı kavramlar kullanılmaktadır.

4. AÇIK EĞİTSEL KAYNAK(OER)
NEDİR?
O Açık eğitsel kaynaklar; belli bir kurumun lisansı altında kullanımı ücretsiz
olarak toplum yararına sunulan öğretme, öğrenme ve araştırma
kaynaklarıdır.
O Açık eğitsel kaynaklar;
O bütün bir dersi,
O ders materyallerini,
O modülleri,
O ders kitaplarını,
O konu anlatım videolarını,
O rest ve yazılımları
ve öğrenmeye erişimi desteklemede kullanılan her türlü materyal,
araç ve tekniği kapsar (Atkins, Brown and Hammond, 2007).

5. OER’NİN GELİŞİMİNE DESTEK VEREN
KURULUŞLAR
O
Evrensel boyutta açık ders kaynakları sağlayıcısı pek çok farklı
kurum/kuruluş vardır. Örneğin;
O OER’yi kendi kaynakları ile finanse eden kurumlar: MIT, UK Açık Üniversite.
O Finanse edilen ya da edilmeyen toplum-kaynaklı girişimler: Connexions,
WikiEducator.
O Kişiye ya da markaya özel tescilli kanallar: İtunesU, YouTube EDU.
O Üyeleri arasında açık eğitsel kaynak farkındalığını ve kullanımını yaymaya çalışan
uluslararası, bölgesel ya da ulusal konsorsiyumlar: Open Courseware Consortium,
EADTU.
O Evrensel düzeyde tartışma ve bilgi paylaşım girişimi olarak kurulmuş
organizasyonlar: UNESCO OER Community, OER Commons’ OER Community.
O OER büyümesini finanse eden kuruluşlar: The William and Flora Hewlett
Foundation.
O Hükümet destekli kuruluşlar: UKOER Programme.

6. Açık Eğitsel Kaynakların Kullanımı ve
Buna Yönelik Yayın Yapılmasını Gerekli
Kılan Sebepler
O Yükseköğretim kurumları ve akademik çevreler,
mevcut ve yeni bilgileri yayma ve yaratmayı genel
manada yükseköğretimin misyonunun bir uzantısı
olarak gördükleri için ‘Açık Eğitsel Kaynak’ların
gelişim sürecinde yer almışlardır.
O ‘Açık eğitsel kaynak’ trendi, ülkeden ülkeye ve
eğitimin düzeyine göre büyük çeşitlilik gösteren
eğitsel yayımların yapıldığı geniş pazara karşı
dengede tutulmalıdır.
O Çünkü ücretsiz ve açık kaynaklar, telif haklı
eğitsel materyallerin satışlarını tehlike
sokmaktadır.

7. Açık Eğitsel Kaynakların Kullanımı ve
Buna Yönelik Yayın Yapılmasını Gerekli
Kılan Sebepler_Devam
O Aynı şekilde internette yayınlanan dijital
materyallerin yasal olmayan şekilde kopyalanıp
çoğaltılması ve kullanılması da bir sorundur.
O Açıklık ve dijital teknolojiler pek çok kişi için
bilginin kapılarını açabilir ancak bu pek çoğunun
yardımı olmadan ya da açık eğitsel kaynaklar
basılı materyaller gibi farklı yollarla dağıtılmadığı
takdirde bu potansiyelden yeterince
faydalanılabileceği anlamına gelmez.

8. Öğrenenler için OER (Örgün öğrenciler ya
da kendi öğrenmelerini yönlendiren
yaşamboyu öğrenenler);
O Yeni şeyler öğrenme ve diğer öğrenmeleri
O
O
O
O
O
zenginleştirme,
Konuları diğer öğrenenlerle senkron ya da
asenkron olarak paylaşma ve tartışma,
Örgün eğitime katılmak isteyip istemediklerini
belirleme,
Hangi kurumda öğrenim görmek istediklerini
ortaya çıkarma,
İş performanslarını yükseltme,
Kendi açık eğitsel kaynaklarını geliştirmeleri ya
da düzenlemeleri bakımından katkı sağlar.

9. Öğretmenler için OER(bireysel ya da
ortaklaşa);
O zengin media araçları kullanarak daha etkili
O
O
O
O
dersler oluşturma,
kendi alanlarını diğer kişilerin öğretme yollarını
araştırma,
kendi kendilerine yapmak yerine, diğer kişilerle
birlikte işbirliği içinde dersler ya da kaynaklar
geliştirme,
yeni açık araç ve teknolojilerinin toplumsal
kullanımına ilişkin öğretme deneyimlerini
geliştirmelerine yardım eden topluluklara katılma,
kaynakları tercüme etmek ya da bulundukları
yerleri belirlemek suretiyle uyarlama yapmayı
mümkün kılar.

10. Eğitim kurumları için OER;
O öğretme ve araştırma programlarını daha
O
O
O
O
geniş kitlelere gösterme ya da ulaştırma,
dersleri ve programları için katılımcı
havuzlarını genişletme,
Eğitsel kaynaklar geliştirmenin masraflarını
ömür boyu düşürme,
Umumi ve ticari kuruluşlar ile eğitsel
yayınları da içeren yeni yollar sayesinde
uzlaşma,
Sosyal yardım faaliyetlerini genişletmek gibi
konularda fırsatlar sunar.

11. Hükümetler ve Ulusal Ajanslar için OER;
O Ülkelerinin eğitim sistemlerini sergileme,
O En azından yükseköğretim düzeyi için
O
O
O
O
uluslararası öğrenci çekme,
Eğitsel uygulamalarda değişimleri yönlendirmeye
yardımcı olma,
Ticari yayıncıların basıp yaymada gönülsüz
davrandığı azınlık dillerinde kaynaklar geliştirme,
Yerel kültürleri ve öncelikleri yansıtan eğitsel
kaynaklar üretme,
Ortak gereksinimlerin karşılanması için
uluslararası düzeyde ortak kaynaklar üzerine
işbirliği yapma gibi faaliyet alanları sunar.

12. Açık Eğitsel Kaynaklardan Açık
Eğitsel Uygulamalara
O Önceden finanse edilmiş pek çok açık eğitsel kaynak girişimi
daha çok ‘açık eğitsel kaynak’ yayımı yapılması üzerine
dururken, şimdi yoğunlaşma daha çok açık eğitsel kaynakların
öğretme-öğrenme politikaları ve uygulamaları bakımından önemi
üzerinde yoğunlaşmıştır.
Bu açıdan daha çok üzerinde durulan sorular;
O OER’nin kontolünde ve yayımından kim sorumlu olmalıdır?
Yaratıcısı mı, yoksa ilgili destek ekibi mi?
O OER’nin kalitesi/niteliği nasıl belirlenebilir?
O E-öğrenme dersi OER kullanılarak nasıl tasarlanmalı?
O OER geliştiren akademisyenler için tanınırlık ya da ödül gibi
teşvikler nelerdir?
O Öğretme ve öğrenme amacıyla kullanılabilecek en etkili araçlar
nelerdir?
O İşbirlikçi, müşterek ve ortak kaynaklar için en iyi partnerlik
modelleri nelerdir?

13. OER’nin Eğitim Sistemleri
Üzerindeki Etkileri
O OER, açık eğitsel kaynakların bilginin
hazırbulunuşluğu, erişilebilirliği, ekonomikliği ve
kabuledilebilirliği açısından potansiyel değerine vurgu
yaparak eğitim sistemleri camiasındaki bildik
söylentileri büyük ölçüde değiştirmiştir.
O Ancak gelişmekte olan ülkeler gelişmiş ülkeler kadar
açık eğitsel kaynak yayınlama ya da kullanma
sürecine dahil olamamışlardır.
O Öte yandan, Commonwealth of Learning ve OER
Afrika tarafından yapılan araştırmaların sonuçlarına
göre, OER eğitim sistemlerinin geliştirilmesinde
gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelerdekinden
daha fazla değer taşımakta ve etkili olmaktadır.

14. OER’nin Eğitim Sistemleri Üzerindeki
Etkileri_Devam
Çünkü pek çok ülke için ilk, orta ve yükseköğretim
düzeyindeki eğitimi düzenlemede karşılaşılan bazı temel
güçlükler vardır. Bunlar;
Oİlk ve ortaöğretime yerleştirilebilecek öğrenci sayısını
maksimuma çıkarmak ve yükseköğretime katılımı
artırmak için gereken fiziki kapasite ve masraflar,
OÖğretmenlerin etkili bir biçimde içerik ve teknoloji
geliştirme ve kullanmaları için pedagojik yeterlilikleri ve
hazırbulunuşlukları,
OÖğretme sürecini desteklemek için gerekli olan eğitsel
kaynakların yeterliliği ve uygunluğudur.

15. YANSIMALAR
(Sosyal Boyut)
O Daha fazla kişi OER ya da ilgili kaynaklara
erişebiliyor ya da bunları kullanabiliyor.
O Çoğu zaman bu kaynaklar değiştirilip
uyarlanmayıp erişildiği haliyle kullanılıyor.
O OER’lerden informal öğrenmede bulunmak ya da
örgün öğrenmeyi desteklemek amacıyla bilgi
kaynağı olarak yararlanılıyor.
O Hem organizasyonlar hem de umumi topluluklar
OER’yi çalışanlarının ya da üyelerinin öğrenme
ve eğitim gereksinimlerini desteklemek ve
öğrenen ile kaynaklar arasında aracı olmak
amacı ile kullanıyorlar.

16. YANSIMALAR
(Teknik Boyut)
O OER’ler aha çok teknik ve pedagojik
becerileri yetersiz olan ve eriştikleri materyal
üzerinde uyarlama ve düzenleme yapma
konusunda güveni olmayan öğretmenler için
sorun teşkil etmektedir.
O Pek çok kişinin işyükünü ve ortak amaçları
doğrultusunda istenilen OER’yi yaratma
becerilerini paylaştığı işbirliğine dayalı ‘bir
ekip eğitimi’ne geçilmesine ihtiyaç vardır.

17. YANSIMALAR
(Kültürel Boyut)
O Öğretmenler için en büyük bariyer OER’nin
kültürel boyutudur; yani aşırmacılıkla
suçlanma korkusu içinde diğer insanların
yarattığı materyalleri kullanma, tekrarkullanma ve harmanlama gibi durumlardaki
akademik normların üstesinden gelme.
O Pek çok kurum ve akademik topluluk
kültüründe diğer kişilerin içeriklerini
kullanmak yerine, kişilerin kendi içeriğini
üretmesi ya da araştırması daha değerli
görülmektedir.

18. YANSIMALAR
(Politik Boyut)
O OER eğitimde masrafları azaltmada, öğretme
uygulamalarını değiştirmede ve katılımı ve
başarıyı artırmada rol oynamaktadır.
O OER’nin özellikle eğitsel amaçlarla ve kamu
parasının dahil olduğu açık lisans beklenen
durumların haricinde kullanımına dayalı resmi
politikalar ve uygulamalar çok azdır.
O Temelini OER’lerin oluşturduğu eğitsl girişimlere
para aktaran hükümet sayısı da oldukça azdır.

19. Kaynakça
O Lane, A. (2010). Global Trends in the
Development and Use of Open Educational
Resources to Reform Educational Practices.
UNESCO Institute for Information Technologies
in Education, Policy Brief. Retrieved from http
://iite.unesco.org/publications/3214676/ .
O Atkins, D.E., Brown, J.S. and Hammond, A.L.
(2007). A Review of the Open Educational
Resources (OER) Movement: Achievements,
Challenges, and New Opportunies, A Report to
The William and Flora Hewlett Foundation.