1. JĘZYK FILMU
Wprowadzenie do
wiedzy o filmie

2. FILM
1. tekst (audio)wizualny, dzieło pracy
twórczej, końcowy efekt pracy
artystycznej lub tekst użytkowy (np. film
instruktażowy, film reklamowy).
2. seria ruchomych obrazów, które podczas
projekcji wywołują wrażenie ruchu.[1]
[1] Ogonowska Agnieszka, „Szkolny słownik mediów
elektronicznych”, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2006,
str. 60.

3. JĘZYK FILMU
• Zespół środków stylistycznych oraz zasad
ich łączenia w dziele audiowizualnym.
Dzięki ich połączeniu tworzy się spójny
przekaz audiowizualny.
• Język filmu tworzą przede wszystkim:
kadr, plany filmowe, ujęcie, scena,
sekwencja, montaż.

4. KADR
• Seria nieruchomych fotogramów, dających
w trakcie projekcji wrażenie ruchu.
• Pojedynczy obraz filmowy ograniczony ramą
ekranu.
• „na poziomie estetyki filmu mówi się o kadrze,
często jako o kompozycji wizualnej,
ograniczonej ramą ekranu”[1]
Edukacja,
[1] Wojnicka Joanna, Katafiasz Olga, „Słownik wiedzy o filmie”, Park
Warszawa – Bielsko-Biała 2008, str. 421.

5. KADR A KLATKA FILMOWA
• Na poziomie
technicznym nie
mówimy o kadrach,
tylko o klatkach
filmowych.
• Zatrzymany na
ekranie/monitorze
kadr nazywamy
„stopklatką”.
http://www.rc.fm/files/images/taśma%20filmowa.jpg

6. PLAN FILMOWY
Dwa znaczenia:
 Miejsce realizacji zdjęć filmowych.
 Jako środek stylistyczny filmu - miara wielkości postaci
(przedmiotu lub obiektu), ujętej w kadrze, czyli odległość kamery
od filmowanego obiektu.
Granice planów są orientacyjne, a ich nazewnictwo umowne i zmienne.
Typowe plany filmowe charakterystyczne są głównie dla „kina stylu
zerowego” (klasyczne kino hollywoodzkie), a we współczesnym kinie
występują plany hybrydyczne (mieszane).

7. KLASYCZNE PLANY FILMOWE
•
•
•
•
•
•
•
•
PLAN TOTALNY
PLAN OGÓLNY
PLAN PEŁNY
PLAN AMERYKAŃSKI
PLAN ŚREDNI
PÓŁZBIŻENIE
ZBLIŻENIE
DETAL

8. PLAN TOTALNY
• Służy zobrazowaniu topografii miejsca
akcji – funkcja informacyjna.
• Postać jest niezauważalnym elementem
kadru.
• Charakterystyczny dla filmów historycznych, wojennych i przyrodniczych.

9. Kadr z filmu Arka (2007) Grzegorza Jonkajtysa
http://filmpolski.pl/fp/index.php/4622396_1

10. Kadr z filmu Arka (2007) Grzegorza Jonkajtysa
http://filmpolski.pl/fp/index.php/4622396_5

11. PLAN OGÓLNY
• Pełny obraz miejsca akcji, w którym
człowiek niekoniecznie jest najważniejszym, ale zauważalnym elementem kadru.
• Pełni funkcję informacyjną.
• Pokazuje zależności między postacią
a otoczeniem, w którym się znajduje.

12. Kadr z filmu Popiół i diament (1958) Andrzeja Wajdy
http://filmpolski.pl/fp/index.php/152374

13. Kadr z filmu Tango (1980) Zbigniewa
Rybczyńskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/465488_1

14. Kadr z filmu Rejs (1970) Marka Piwowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/161215_12

15. Kadr z filmu Ucieczka z kina „Wolność” (1990) Wojciecha
Marczewskiego
http://filmpolski.pl/fp/
index.php/1649_17

16. PLAN PEŁNY
• Postać ukazana jest w pełnej okazałości
(„od stóp do głowy”).
• Tło jest czytelne.
• Charakterystyczny dla filmów niemych,
w których postacie, za pomocą mimiki
i ruchów ciała porozumiewały się z widzem.

17. Kadr z filmu Człowiek z marmuru (1976) Andrzeja
Wajdy
http://filmpolski.pl/fp/index.php/16435_9

18. Kadr z filmu Zmruż oczy (2003) Andrzeja Jakimowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/1610389_18

19. PLAN AMERYKAŃSKI
• W tym planie postać ludzka pokazana jest od
kolan w górę.
• Postać jest najważniejszym elementem kadru.
• Plan ten często wykorzystywany jest
w scenach dialogowych.
• Charakterystyczny dla filmów sensacyjnych,
gangsterskich i westernów.

20. Kadr z filmu Rejs (1970) Marka Piwowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/161215_5

21. PLAN ŚREDNI
• Postać ukazana od pasa w górę.
• Najczęściej wykorzystywany w scenach
dialogowych.

22. Kadr z filmu Zezowate szczęście (1960) Andrzeja Munka
http://filmpolski.pl/fp/index.php/162278_4

23. Kadr z filmu Dług (1999) Krzysztofa Krauze
http://filmpolski.pl/fp/index.php/167700_5

24. PÓŁZBLIŻENIE
• Obejmuje najczęściej popiersie przedstawianej
postaci.
• W niektórych przypadkach jest to twarz postaci
ukazana w relacji z jakimś dodatkowym
rekwizytem
• Tło jest nieczytelne (nie jest znaczące )
• Używane najczęściej w scenach dialogowych
(prowadzonych na zasadzie ujęcieprzeciwujęcie)

25. Kadr z filmu Zezowate szczęście (1960) Andrzeja
Munka
http://filmpolski.pl/fp/index.php/162278_15

26. Kadr z filmu Popiół i diament (1958) Andrzeja Wajdy
http://filmpolski.pl/fp/index.php/152374_9

27. Kadr z filmu Rejs (1970) Marka
Piwowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/161215_15

28. Kadr z filmu Męska sprawa (2001) Sławomira Fabickiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/366374_2

29. Kadr z filmu Amator (1979) Krzysztofa
Kieślowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/16783_1

30. ZBLIŻENIE
• Twarz aktora wypełnia cały kadr (brak
dodatkowych rekwizytów)
• Tło jest całkowicie niewidoczne
(najczęściej zasłonięte przez postać)
• Służy ukazaniu emocji postaci

31. Taką zawartość
powinien mieć
kadr w zbliżeniu
Kadr z filmu Amator (1979) Krzysztofa Kieślowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/16783_44

32. Kadr z filmu Brzezina (1970) Andrzeja Wajdy
http://filmpolski.pl/fp/index.php/16218_3

33. Kadr z filmu Iluminacja (1972) Krzysztofa Zanussiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/16128_5

34. DETAL
• Szczegół ciała (ucho, oko, dłoń) lub
istotnego detalu występującego w filmie
(np. lufa pistoletu, aparat telefoniczny).
• W przypadku detalu przedmiotu – służy
podkreśleniu danego rekwizytu, nadaniu
mu specjalnego znaczenia

35. Kadr z filmu Urząd (1966) Krzysztofa Kieślowskiego
http://filmpolski.pl/fp/index.php/36971_6

36. UJĘCIE
1. Najmniejsza dynamiczna część filmu składająca
się z serii nieruchomych kadrów (dających w
trakcie projekcji wrażenie ruchu), zawarta
między dwoma cięciami montażowymi.
2. Odcinek
taśmy
filmowej
z
obrazem
zarejestrowanym od chwili włączenia kamery do
momentu jej zatrzymania.
3. Zrealizowane ujęcie można skrócić lub podzielić
na wiele ujęć, w trakcie montowania filmu.

37. UJĘCIE-PRZECIWUJĘCIE
1. Chwyt narracyjny polegający na alternatywnym ukazywaniu, na przemian,
dwóch rozmawiających ze sobą postaci.
2. Technika stosowana najczęściej w scenach dialogowych, które filmowane są za
pomocą dwóch różnych kamer).

38. SCENA
1. Całość kompozycyjna złożona z jednego lub
kilku ujęć, ale oparta na jedności czasu,
miejsca i akcji.
2. Musi posiadać początek, rozwinięcie i zakończenie oraz punkt kulminacyjny.
3. Ze względu na trzy jedności, uznaje się, że
można ją w fazie realizacji zarejestrować
w jednym ujęciu (przykładem jest film
Aleksandra Sokurowa pt. „Rosyjska Arka”
z 2002 r.).

39. SEKWENCJA
lat. sequentia – „następstwo”
1. Seria scen powiązanych logicznie i kompozycyjnie, będąca całostką dramaturgiczną.
2. Ukazuje spójny rozwój narracji, najczęściej
na przykładzie działań jednego bohatera.
3. Nie musi podlegać, tak jak scena, jedności
czasu i miejsca.

40. MONTAŻ
1.
2.
3.
Podstawowy środek wyrazu w sztuce filmowej
odróżniający zasadniczo film od innych dziedzin
twórczości artystycznej (niezbędny warunek filmowej
narracji).
Zabieg łączenia poszczególnych ujęć filmowych, scen i
sekwencji w gotowy film.
Najbardziej radykalni w stosowaniu montażu byli
twórcy „radzieckiej szkoły montażowej”, uważając go
za najważniejszy środek filmowej stylistyki.

41. MONTAŻ RÓWNOLEGŁY
• Polega na łączeniu minimum dwóch wątków, które dzieją
się w różnych miejscach, ale w tym samym czasie.
• Najczęściej służy skontrastowaniu fabuł przedstawianych
wydarzeń.
• Jedno
z
wcześniej
dostrzeżonych
w
kinie
dramaturgicznych rozwiązań montażowych.
Przykład: "Uprowadzeniu Agaty" M. Piwowskiego
http://www.youtube.com/watch?v=Jc0-a9UBLAs

42. MONTAŻ SKOJARZENIOWY
• to taki, w którym istotne znaczenie sekwencji
odkrywa się w zestawieniach czasem bardzo
nieoczekiwanych i odległych. Ważne sensy
oglądanych scen widz odkrywa sam dla siebie,
zależnie od stopnia swojej wrażliwości.
Przykład: „Usłyszcie mój krzyk” M. Drygas
http://www.filmotekaszkolna.pl/tresc.php?id=d1aa17eb97308b4&plyta_id=14

43. MONTAŻ CIĄGŁY
•
•
•
Zabieg montowania ujęć, scen i sekwencji według logiki następstwa
zdarzeń (w ciągu przyczynowo – skutkowym), w którym cięcia
montażowe są najmniej widoczne dla widza.
Najczęściej występujący w filmie typ montażu, dający wrażenie
naturalnego przebiegu akcji.
Nazwa pochodzi od ciągłości czasoprzestrzennej występującej w
tym typie montażu.
Przykład: „Siedem kobiet w różnym wieku” K. Kieślowskiego
http://www.filmotekaszkolna.pl/tresc.php?id=3ab1ca8a85d4d7c&plyta_id=10

44. MONTAŻ WEWNĄTRZUJĘCIOWY
• Zwany również montażem wewnątrzkadrowym.
• Technika montażu, polegająca na zmianie planów
wewnątrz jednego ujęcia (poprzez ruchy kamery i
zabiegi inscenizacyjne), a nie na cięciach montażowych.
• Zwykle używany przy konstrukcji długich ujęć.
• Mistrzem montażu wewnątrzujęciowego był Alfred
Hitchcock.
Przykład: „Oj! nie mogę się zatrzymać!” Z. Rybczyńskiego
http://www.youtube.com/watch?v=OZCLR9k_qQE

45. JAZDA KAMERY
• ruch kamery i wynikająca z niego zmiana
położenia kamery
• Najazd kamery – zbliżanie się do filmowanego
obiektu
• Odjazd kamery – oddalanie się od filmowanego
obiektu
• „travelling” – ujęcie z ruchomej kamery
przebiegające równolegle do filmowanego
obiektu

46. KONIEC