2. C¸ch nhÈm : NhÈm xem ë mçi chÊt, trung b×nh 1 nguyªn
tö Fe kÕt hîp víi bao nhiªu nguyªn tö O (1 nguyªn tö S
tÝnh b»ng 2 nguyªn tö O) ta thÊy FeO lµ chÊt giÇu s¾t
nhÊt v× 1 nguyªn tö Fe chØ kÕt hîp víi 1 nguyªn tö O
* T-¬ng tù nh- vËy dùa vµo ®iÓm ®Æc biÖt lµ nguyªn
tö khèi cña ®ång ( Cu = 64 ) gÊp ®«i nguyªn tö khèi cña
L-u huúnh ( S = 32 ) vµ gÊp 4 lÇn nguyªn tö khèi cña Oxi
( O = 16 ) ta dÔ dµng so s¸nh hµm l-îng cña 1 nguyªn tè
trong c¸c hîp chÊt chØ chøa c¸c nguyªn tè ®ång, l-u
huúnh vµ oxi .
ThÝ dô : Cho c¸c chÊt Cu2S, CuS, CuO, Cu2O. Hai chÊt
cã khèi l-îng phÇn tr¨m Cu b»ng nhau lµ :
A- Cu2S vµ Cu2O
B- CuS vµ CuO
C- Cu2S vµ CuO
D- Kh«ng cã cÆp nµo
§¸p ¸n : C.
C¸ch nhÈm : Qui khèi l-îng cña S sang O råi t×m xem
cÆp chÊt nµo cã tû lÖ sè nguyªn tö Cu vµ sè nguyªn tö O
nh- nhau. §ã lµ : Cu2S vµ CuO v× qui sang oxi th× Cu2S sÏ
lµ Cu2O2 hay gi¶n -íc ®i lµ CuO .
2. Khi khö oxit kim lo¹i b»ng c¸c chÊt khö nh- : CO,
H2, Al ...th× chÊt khö lÊy oxi cña oxit t¹o ra: CO2, H2O,
Al2O3. BiÕt sè mol CO2, H2O, Al2O3 t¹o ra, ta tÝnh ®-îc
l-îng oxi trong oxÝt (hoÆc trong hçn hîp oxit) vµ suy ra
l-îng kim lo¹i (hay hçn hîp kim lo¹i).
ThÝ dô 1 : Khö hoµn toµn 17,6g hçn hîp gåm Fe, FeO,
Fe2O3, cÇn 4,48 lÝt H2 (®ktc) . Khèi l-îng s¾t thu ®-îc
lµ :
3. F-14,5 g , B -15,5g C- 14,4 g D-
16,5g
§¸p ¸n : C
C¸ch nhÈm : CO lÊy oxi cña oxit t¹o ra CO2. Sè mol
nguyªn tö O trong oxit ph¶i b»ng sè mol CO vµ b»ng 0,2
mol. VËy khèi l-îng oxi trong oxit lµ 3,2 g vµ l-îng s¾t
lµ 17,6 g - 3,2 g = 14,4 g .
nco = no =
4,22
48,4
= 0,2 ; mo = 16 x 0,2 = 3,2g
mFe = 17,6 - 3,2 = 14,4 g
ThÝ dô 2 : Hçn hîp A gåm s¾t vµ oxi s¾t cã khèi
l-îng 2,6 g . Cho khÝ CO ®i qua A ®un nãng, khÝ ®i ra
sau ph¶n øng ®-îc dÉn vµo b×nh ®ùng n-íc v«i trong d-,
thu ®-îc 10g kÕt tña tr¾ng. Khèi l-îng s¾t trong A lµ:
A- 1 g B- 1,1 g C- 1,2 g D- 2,1 g
§¸p ¸n : A
C¸ch nhÈm : KÕt tña lµ CaCO3 . nCaCO3 = nCO2 = nCO =
100
10
= 0,1
n O trong oxit = nCO = 0,1. Khèi l-îng oxi trong oxit lµ
1,6 g
Khèi l-îng s¾t trong hçn hîp A lµ : 2,6 – 1,6 = 1 g.
ThÝ dô 3 : Khö hoµn toµn 32g hçn hîp CuO vµ Fe2O3
b»ng khÝ H2, thÊy t¹o ra 9 g n-íc. Khèi l-îng hçn hîp kim
lo¹i thu ®-îc lµ :
A- 12 g B- 16g C- 24 g D- 26 g
§¸p ¸n : C
C¸ch nhÈm : nH2O = nO cña oxit =
18
9
= 0,5 ; mO =16
x 0,5 = 8g
m kim lo¹i = 32 -8 = 24 g
4. ThÝ dô 4 : cho 0,3 mol FexOy tham gia ph¶n øng nhiÖt
nh«m thÊy t¹o ra 0,4 mol Al2O3. C«ng thøc oxit s¾t lµ :
A-FeO B- Fe2O3 C- Fe3O4 D- kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc
v× kh«ng cho biÕt sè mol Fe t¹o ra.
§¸p ¸n : C
C¸ch nhÈm : Al lÊy ®i oxi cña FexOy ®Ó t¹o ra Al2O3.
V× vËy sè mol nguyªn tö O trong Al2O3 vµ trong FexOy ph¶i
b»ng nhau.
Do ®ã : 0,3 y = 0,4 x 3 = 1,2 y = 4 Fe3O4
ThÝ dô 5 : §èt ch¸y kh«ng hoµn toµn 1 l-îng s¾t ®·
dïng hÕt 2,24 lÝt O2 ë ®ktc, thu ®-îc hçn hîp A gåm c¸c
oxit s¾t vµ s¾t d-. Khö hoµn toµn A b»ng khÝ CO d-, khÝ
®i ra sau ph¶n øng ®-îc dÉn vµo b×nh ®ùng n-íc v«i trong
d- . Khèi l-îng kÕt tña thu ®-îc lµ :
A- 10 g B- 20g C- 30g D- 40 g
§¸p ¸n : B
C¸ch nhÈm : nO ®· dïng = nCO= nCO2 =nCaCO3 =
24,2
24,2
.2 = 0,2
mCaCO3 = 100 x 0,2 = 20g
ThÝ dô 6 : Cho V lÝt ( ®ktc) khÝ H2 ®i qua bét CuO
®un nãng, thu ®-îc 32 g Cu. NÕu cho V lÝt H2 ®i qua bét
FeO ®un nãng th× l-îng Fe thu ®-îc lµ:
A- 24g B- 26 g C- 28g D-30g
§¸p ¸n : C
C¸ch nhÈm : nH2 = nCu= nFe =
64
32
= 0,5
mFe = 56 x 0,5 = 28 g
ThÝ dô 7 : §Ó khö hoµn toµn hçn hîp FeO vµ ZnO thµnh
kim lo¹i cÇn 2,24 lÝt H2 ë ®ktc.
5. NÕu ®em hçn hîp kim lo¹i thu ®-îc hoµ tan hoµn toµn
vµo axit HCl th× thÓ tÝch khÝ H2 ( ®ktc) thu ®-îc lµ :
A- 4,48 l B- 1,12 l C-3,36 l D-2,24 l
§¸p ¸n : D
C¸ch nhÈm : n hh oxit = nH2 = n hh kim lo¹i =
24,2
24,2
= 0,1.
Khi hoµ tan hçn hîp kim lo¹i vµo axit th× : nH2 = n
hh kim lo¹i = 0,1
VH2 = 22,4 x 0,1 = 2,24 l
3. Khi hoµ tan hçn hîp muèi cacbonat vµo dung dÞch
axit th× sè mol CO2 thu ®-îc b»ng sè mol hçn hîp muèi
cacbonat. NÕu dÉn sè mol CO2 thu ®-îc vµo b×nh ®ùng n-íc
v«i trong d- (hoÆc dung dÞch Ba (OH)2) th× sè mol kÕt tña
b»ng sè mol CO2.
ThÝ dô 1 : Hoµ tan hoµn toµn 0,1 mol hçn hîp Na2CO3 vµ
KHCO3 vµo dung dÞch HCl dÉn khÝ thu ®-îc vµo b×nh ®ùng dung
dÞch Ca(OH)2 d- th× l-îng kÕt tña t¹o ra lµ :
A- 0,1g B- 1,0 g C - 10 g D- 100 g
§¸p ¸n : C
C¸ch nhÈm : nCaCO3 = nCO2 = nhh cacbonat = 0,1 . mCaCO3
= 100 x 0,1 =10g
ThÝ dô 2 : Hoµ tan hoµn toµn 4g hçn hîp MCO3 vµ M,
CO3 vµo dung dÞch HCl thÊy tho¸t ra V lÝt khÝ ë ®ktc.
Dung dÞch thu ®-îc ®em c« c¹n thÊy cã 5,1 g muèi khan. V
cã gi¸ trÞ lµ :
A- 1,12 l B- 1,68 l C - 2,24 l D- 3,36 l
§¸p ¸n : C
C¸ch nhÈm : 1 mol muèi cacbonat chuyÓn thµnh 1 mol
muèi Clorua t¹o ra 1 mol CO2 vµ khèi l-îng muèi tan : (
M + 71 ) - ( M + 60 ) = 11 g .
6. Theo ®Ò bµi khèi l-îng muèi tan : 5,1 - 4 = 1,1 g sÏ
cã 1 mol CO2 tho¸t ra. VËy V = 2,24 lÝt .
4. Dùa vµo viÖc tÝnh khèi l-îng muèi mét c¸ch tæng
qu¸t :
m muèi = m kim lo¹i + m gèc
axit
ThÝ dô 1 : Cho 4,2g hçn hîp Mg vµ Zn t¸c dông hÕt
víi dung dÞch HCl thÊy tho¸t ra 2,24 lÝt H2 ë ®ktc . Khèi
l-îng muèi t¹o ra trong dung dÞch lµ :
A- 9,75g B- 9,5 g C - 6,75g D- 11,3g
§¸p ¸n : D
C¸ch nhÈm : tõ nH2 = 2,24 = 0,1 nHCl ph¶n øng = 0,2
vµ n Cl
-
t¹o muèi = 0,2
m muèi = 4,2 + 35,5 x 0,2 = 11,3 g
ThÝ dô 2 : Cho 14,5g hçn hîp Mg vµ Zn, Fe t¸c dông
hÕt víi dung dÞch H2SO4 lo·ng thÊy tho¸t ra 6,72 lÝt H2 ë
®ktc . C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng ®-îc khèi l-îng
muèi khan t¹o ra lµ :
A- 34,3 g B- 43,3 g C - 33,4 g D- 33,8 g
§¸p ¸n :B
C¸ch nhÈm : nH2 = nH2SO4 ph¶n øng = nSO4-2
t¹o muèi =
24,2
72,6
=
0,3
m muèi = 14,5 + 96 x 0,3 = 43,3 g
5. Dùa vµo viÖc tÝnh khèi l-îng s¶n phÈm cña 1 qu¸
tr×nh ph¶n øng th× chØ cÇn c¨n cø vµo chÊt ®Çu vµ chÊt
cuèi , bá qua c¸c ph¶n øng trung gian .
ThÝ dô : Hoµ tan hoµn toµn hçn hîp gåm 0,2 mol Fe vµ
0,1 mol Fe2O3 vµo dung dÞch HCl d- thu ®-îc dung dÞch A.
7. Cho dung dÞch A t¸c dông víi NaOH d- thu ®-îc kÕt tña.
Läc lÊy kÕt tña, röa s¹ch, sÊy kh« vµ nung trong kh«ng
khÝ ®Õn khèi l-îng kh«ng ®æi ®-îc m gam chÊt r¾n , m cã
gi¸ trÞ lµ :
A- 23g B- 32 g C - 24g D- 42g
§¸p ¸n : B
C¸ch nhÈm : th«ng th-êng : viÕt ph-¬ng tr×nh ph¶n
øng vµ tÝnh sè mol c¸c chÊt theo ph-¬ng tr×nh ph¶n øng :
Fe 2 HCl FeCl2 H2++
0,2 mol → 0,2 mol
6 HCl H2+Fe2O3 + FeCl32
0,1 mol → 0,2 mol
Cho dung dÞch A t¸c dông NaOH d- :
HCl d- +NaOH NaCl H2O+
FeCl2 NaOH NaClFe(OH)2+ +2 2
0,2 mol → 0,2 mol
NaOH NaClFe(OH)3+ +FeCl3 3 3
0,2 mol → 0,2 mol
Khi sÊy vµ nung kÕt tña :
Fe(OH)2 ++ 2O2 H2O Fe(OH)3
4 4
0,2 mol →
0,2 mol
2 H2OFe2O3Fe(OH)3 + 3
t0
(0,2+0,2) mol → 0,2 mol
m chÊt r¾n = 160 x 0,2 = 32 g
C¸ch nhÈm : Trong m gam chÊt r¾n cã 0,1 mol Fe2O3 (
16 g ) ban ®Çu . VËy chØ cÇn tÝnh l-îng Fe2O3 t¹o ra tõ
Fe : 2Fe → Fe2O3
9. nO2 tham gia = 0,1 + 0,05 = 0,15 mol . VO2 = 0,15 .
22,4 = 3,36 l
Ph-¬ng ph¸p b¶o toµn electron (e) : b¶n chÊt cña qu¸
tr×nh ph¶n øng trªn lµ Cu nh-êng e cho N+5 cña HNO3 ®Ó
thµnh
2
NO . Sau ®ã
2
NO l¹i nh-êng e cho O2 thµnh
4
2
NO , cuèi
cïng céng
4
2
NO l¹i nh-êng hÕt sè e ®· nhËn ®-îc cho O2 ®Ó
trë vÒ tr¹ng th¸i N+5 nh- ban ®Çu .
Nh- vËy Cu nh-êng e vµ O2 thu e, cßn N+5 trong HNO3
chi ®ãng vai trß vËn chuyÓn oxi.
Cu - 2e → Cu+2
0,3 mol → 0,6 mol
Gäi x lµ sè mol O2 ®· tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¶n
øng ta cã :
O2 + 4e → 2O-2
X mol → 4x mol
Do sè mol e nh-êng ph¶i b»ng sè mol e thu nªn ta cã
ph-¬ng tr×nh:
4x = 0,6 vµ x = 0,6 : 4 = 0,15
ThÝ dô 2 : Hoµ tan hçn hîp gåm 0,05 mol Ag vµ 0,03
mol Cu vµo dung dÞch HNO3 thu ®-îc hçn hîp khÝ A gåm NO
vµ NO2 cã tû lÖ sè mol t-¬ng øng lµ 2 : 3.
ThÓ tÝch hçn hîp khÝ A ë ®ktc lµ :
A- 1,368 l B - 2,737 l C- 2,224 l
D - 3,3737 l
§¸p ¸n : A
Ph-¬ng ph¸p gi¶i:
Ag vµ Cu nh-êng e cßn N+5 cña HNO3 thu e ®Ó t¹o ra NO
vµ NO2.
Gäi sè mol NO lµ 2 x th× sè mol NO2 lµ 3x
Ta cã : Nh-êng e : Ag - 1 e → Ag+
10. 0,05
0,05
Cu - 2 e → Cu+2
0,03
0,06
Thu e : N+5 + 3e → N+2
6x 2
x
N+5 + 1e → N+4
3x 3
x
Theo b¶o toµn e : 6 x + 3 x = 0,05 + 0,06 ; x =
0,0122
VA = 0,0122 . 5 . 22,4 = 1,368 l
ThÝ dô 3 : Trén 0,54 g bét nh«m víi bét Fe2O3 vµ CuO
råi tiÕn hµnh ph¶n øng nhiÖt nh«m thu ®-îc hçn hîp A.
Hoµ tan hoµn toµn A trong dung dÞch HNO3 thu ®-îc hçn hîp
khÝ gåm NO vµ NO2 cã tû lÖ sè mol t-¬ng øng lµ 1 : 3 .
ThÓ tÝch (®ktc) khÝ NO vµ NO2 lÇn l-ît lµ :
A- 0,224 l vµ 0,672 l
B- 0,672 l vµ 0,224 l
C- 2,24 l vµ 6,72 l
D- 6,72 l vµ 2,24 l
§¸p ¸n : A
Gi¶i : Nh-êng e : Al - 3 e → Al+3
27
54,0
= 0,02 → 0,06
Thu e : N+5 + 3 e → N+2
(NO)
3 x x
12. : Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3. Hoµ tan hoµn toµn B vµo dung dÞch
H2SO4 ®Æc nãng thu ®-îc 3,36 lÝt SO2 duy nhÊt ë ®ktc . a
cã gi¸ trÞ lµ:
A- 10,08g B- 1,008 g C- 10,80 g
D- 8,10 g
§¸p ¸n : A
Gi¶i : Ph-¬ng ph¸p b¶o toµn e : lóc ®Çu Fe nh-êng e
cho oxi t¹o ra c¸c oxit s¾t. Khi cho hçn hîp B vµo dung
dÞch H2SO4 th× Fe vµ c¸c oxit s¾t (trong ®ã Fe ch-a cã sè
oxi ho¸ +3) ®Òu nh-êng e ®Ó thµnh sè oxi ho¸ + 3 . Do
®ã ta cã sè mol e s¾t nh-êng b»ng sè mol e do oxi thu
céng víi sè mol e do S+6 trong H2SO4 thu ®Ó t¹o ra
4
S O2.
VËy cã ph-¬ng tr×nh .
56
3.m
=
32
)12( a
. 4 +
4,22
36,3
. 2 m = 10,08 g
Ph-¬ng ph¸p ®¹i sè : ®Æt x, y, z ,t lÇn l-ît lµ sè
mol Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3 ta ®-îc hÖ ph-¬ng tr×nh ®¹i sè :
- Theo khèi l-îng cña hçn hîp B : 56 x + 72 y + 232
z + 160 t = 12 (1)
- Theo sè mol Fe : x + y + 3z + 2t = a
(2)
56
Theo sè mol nguyªn tö oxi : y + 4z + 3 t =
16
)12( a
(3)
Theo sè mol SO2 :
2
.3 x
+
2
y
+
2
z
= 0,15
(4)
Chia (1) cho 8 ®-îc : 7x + 9y + 29z + 20t = 1,5
(5)