1. ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ
Ορηζκός
Αλαιθαβεηηζκόο, κε ηελ θιαζηθή έλλνηα ηνπ όξνπ, είλαη ε άγλνηα ησλ ζηνηρεησδώλ
γξακκάησλ, ε αδπλακία αλάγλσζεο θαη γξαθήο.
Σύκθσλα κε ηελ Οπλέζθν “αλαιθάβεηος είλαη όποηος δελ έτεη αποθηήζεη ηης αλαγθαίες
γλώζεης θαη ηθαλόηεηες γηα ηελ άζθεζε όιωλ ηωλ δραζηερηοηήηωλ γηα ηης οποίες ε γραθή, ε
αλάγλωζε θαη ε αρίζκεζε είλαη απαραίηεηες”.
Μορθές - είδε
+ Πιήξεο / νιηθόο : πιήξεο άγλνηα γξαθήο θαη αλάγλσζεο
+ Μεξηθόο : ηθαλόηεηα αλάγλσζεο, όρη γξαθήο
Οη αλαιθάβεηνη ρσξίδνληαη επίζεο ζε δύν κεγάιεο θαηεγνξίεο :
α. ηνπο oξγαληθά αλαιθάβεηνπο, εθείλνπο δειαδή πνπ δε δηδάρζεθαλ πνηέ γξαθή θαη
αλάγλσζε, άξα δε θνίηεζαλ πνηέ ζην ζρνιείν θαη
β. ηνπο ιεηηνπξγηθά αλαιθάβεηνπο, εθείλνπο δειαδή πνπ δηδάρζεθαλ γξαθή θαη
αλάγλσζε, αιιά ζηε ζπλέρεηα δελ θαιιηέξγεζαλ απηέο ηηο γλώζεηο, κε απνηέιεζκα λα
αηνλήζνπλ θαη λα μεραζηνύλ.
Αμίδεη εληνύηνηο λα ζεκεησζεί όηη ε γελίθεπζε ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο θαη ε
εμάπισζε ησλ ΜΜΕ κεηέβαιαλ ζε κεγάιν βαζκό ην πεξηερόκελν ηνπ αλαιθαβεηηζκνύ.
Έηζη, ζήκεξα, ν ιεηηνπξγηθόο αλαιθαβεηηζκόο είλαη ε αδπλακία θαηαλόεζεο απιώλ
γεγνλόησλ ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ αλζξώπσλ
(θνηλσληθή, νηθνλνκηθή, πνιηηηθή). Απηή ε κνξθή αλαιθαβεηηζκνύ είλαη
αλεμάξηεηε από ηελ ηππηθή κόξθσζε θαη ζπλαληάηαη ζε θάζε θνηλσληθό
ζηξώκα.
- Ο αλαιθαβεηηζκόο είλαη θαηλόκελν δεισηηθό ηεο πνιηηηζκηθήο αλάπηπμεο ελόο ιανύ.
- Παξαηεξείηαη θπξίσο ζηηο ππαλάπηπθηεο ρώξεο θαη ιηγόηεξν ζηηο αλαπηπζζόκελεο.
- Εκθαλίδεηαη θαη ζηηο αλαπηπγκέλεο, όπνπ πιήηηεη θπξίσο :
νηθνλνκηθά εμαζιησκέλα ζηξώκαηα, θαηώηεξεο θνηλσληθέο ηάμεηο, κεηαλάζηεο θαη
πξόζθπγεο, γεληθά ηηο κεηνλόηεηεο, ηηο γπλαίθεο, ηνλ αγξνηηθό πιεζπζκό.
Αίηηα

2. / Οηθνλνκηθνί ιόγνη : α. ε αλάγθε γηα βιοποριζμό νδεγεί ζηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο από ηελ
παηδηθή ειηθία θαη επνκέλσο ζηελ απνκάθξπλζε από ηα εθπαηδεπηηθά θέληξα.
β. νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή θαζπζηέξεζε, ταμηλό βιοηικό επίπεδο í
αδπλακία ίδξπζεο ζρνιείσλ.
/ Αδιαθορία ηοσ κράηοσς γηα ηελ επαξρία, ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο, ηηο ππνβαζκηζκέλεο θαη
ηηο δπζπξόζηηεο (βι. έιιεηςε ζρνιείσλ).
/ Κοινωνικές ανιζόηηηες - κε θαηνρπξσκέλν γηα όινπο ην θνηλσληθό δηθαίσκα ζηελ παηδεία
- ν αλαιθαβεηηζκόο ζπλδέεηαη ζηελά κε ηε θηώρεηα θαη ηελ θνηλσληθή περιθωριοποίηζη
(γηα παξάδεηγκα ηα παηδηά αλαιθάβεησλ γνληώλ έρνπλ κεγαιύηεξεο πηζαλόηεηεο λα κείλνπλ
αλαιθάβεηα).
/ Πξνθαηαιήςεηο, ζηερεόησπα, θνηλσληθόο θαη θπιεηηθόο ξαηζηζκόο.
/ Μεηανάζηεσζη, προζθσγιά
/ Πόιεκνο, αιιεπάιιειεο πολεμικές περιπέηειες - καθξόρξνλε ππνδνύισζε ζε μέλνπο
θαηαθηεηέο.
/ Πνιηηηθά ζπκθέξνληα - προζπάθεια πολιηικής τειραγώγηζης θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ
αλαιθάβεησλ από αλειεύζεξα θαζεζηώηα.
/ Η επζύλε ηεο οικογένειας
/ Χαμηλό πνεσμαηικό επίπεδο - πεξηνξηζκέλεο πλεπκαηηθέο δπλαηόηεηεο
/ Μεγάινο αξηζκόο λνκάδσλ-θηελνηξόθσλ - δηαζπνξά κεγάινπ ηκήκαηνο πιεζπζκνύ ζε
κηθξνύο αγξνηηθνύο νηθηζκνύο.
εηδηθά γηα ηο ιεηηοσργηθό
/ Η εγθαηάιεηςε ησλ βαζηθώλ ζπνπδώλ πξηλ από ηελ νινθιήξσζή ηνπο - ε γξήγνξε έληαμε
ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη ε απνκάθξπλζε από ηελ εθπαίδεπζε í αδξαλνπνίεζε θαη
ιήζε ησλ ήδε ππαξρνπζώλ γλώζεσλ.
/ Η πνιππινθόηεηα ησλ ζύγρξνλσλ ζπλζεθώλ δσήο - νη ξαγδαίεο εμειίμεηο - ν θαηαηγηζκόο
ησλ αλζξώπσλ κε πιεξνθνξίεο από ηα ΜΜΕ í αδπλακία αθνκνίσζήο ηνπο από ην ζύγρξνλν
άλζξσπν.
/ Η έληνλε εμεηδίθεπζε πνπ νδεγεί ζε πλεπκαηηθή κνλνκέξεηα, ζε έιιεηςε γεληθώλ γλώζεσλ.

3. / Η ρξεζηκνπνίεζε ηεο ζύγρξνλεο ηερλνινγίαο πνπ εηζάγεη ζηνηρεία απηνκαηηζκνύ ζηελ
θαζεκεξηλή δσή, νμύλεη ην πξόβιεκα ηνπ αλαιθαβεηηζκνύ.
Σσλέπεηες
ζε αηοκηθό επίπεδο
0 ν αλαιθάβεηνο εμαξηάηαη από ηνπο άιινπο αλζξώπνπο - ζπρλά γίλεηαη αληηθείκελν
εθκεηάιιεπζεο
0 αδπλακία εύξεζεο εξγαζίαο - πεξηνξηζκέλνη νη ηνκείο απαζρόιεζεο
0 ππνβάζκηζε ηνπ βηνηηθνύ επηπέδνπ - πξσηόγνλνο ν ηξόπνο δηαβίσζεο
0 ν αλαιθάβεηνο βπζίδεηαη ζε ζθνηάδη ακάζεηαο, είλαη δέζκηνο πξνθαηαιήςεσλ,
πξνιήςεσλ, δεηζηδαηκνληώλ - ρεηξαγσγείηαη εύθνια, θαλαηίδεηαη, γίλεηαη άβνπιν
ελεξγνύκελν í είλαη πλεπκαηηθά αλειεύζεξνο
0 δε γλσξίδεη ηε ραξά ηεο γλώζεο
0 δηαθαηέρεηαη από αλαζθάιεηα, ζπκπιέγκαηα θαησηεξόηεηαο, θόβν
0 παξεκπνδίδεηαη ε ζπκκεηνρή ζηα θνηλσληθά θαη πνιηηηθά δξώκελα - ν αλαιθαβεηηζκόο
ιεηηνπξγεί αλαζηαιηηθά γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ζπκκεηνρηθώλ ζεζκώλ (όπσο γηα παξάδεηγκα
ησλ ζπλεηαηξηζκώλ) - ν αλαιθάβεηνο δελ κπνξεί λα ελεκεξσζεί, λα γλσξίζεη ηα πνιηηηθά
πξνγξάκκαηα θαη άξα λα επηιέμεη νξζά - δελ έρεη ζαθή αληίιεςε ησλ αηνκηθώλ θαη
θνηλσληθώλ πνιηηηθώλ δηθαησκάησλ θαη ππνρξεώζεσλ í δπζρεξαίλεηαη ε νκαιή έληαμή ηνπ
ζην θνηλσληθό ζύλνιν
0 θσιπζηεξγείηαη ε επηθνηλσλία ηνπ κε ηνπο άιινπο - ν αλαιθάβεηνο αδπλαηεί λα
εμσηεξηθεύζεη ηνλ εζσηεξηθό ηνπ θόζκν í απνκόλσζε, εζσζηξέθεηα
0 αδπλακία επαθήο κε ην γισζζηθό θώδηθα, άξα θαη κε ηελ πνιηηηζκηθή παξάδνζε θαη ηελ
εζληθή ηαπηόηεηα
ζε θοηλωληθό επίπεδο
0 κέλεη αλεθκεηάιιεπην πνιύηηκν αλζξώπηλν δπλακηθό (θιίζεηο, δεμηόηεηεο...)
0 ν αλαιθαβεηηζκόο απνηειεί ηξνρνπέδε γηα ηελ ηερλνινγηθή ρεηξαθέηεζε ησλ ιαώλ í
αλαζηέιιεη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, εληζρύεη ηελ νηθνλνκηθή εμάξηεζε ησλ ρσξώλ θαη
δηεπξύλεη ην ράζκα κεηαμύ ησλ αλαπηπζζόκελσλ θαη αλαπηπγκέλσλ ρσξώλ.

4. 0 επλνείηαη ε αλάπηπμε θαηλνκέλσλ θνηλσληθήο απόθιηζεο, ν θνηλσληθόο ξαηζηζκόο -
ππνζάιπνληαη νη θνηλσληθέο αληζόηεηεο
0 ν αλαιθαβεηηζκόο ησλ γπλαηθώλ απαγνξεύεη ηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή ρεηξαθέηεζε
ηεο γπλαίθαο
0 δπζρεξαίλεη ηηο δεκνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο (νη αλαιθάβεηνη αδπλαηνύλ λα ζπκκεηέρνπλ ζε
ζπιινγηθέο δξαζηεξηόηεηεο) - επλννύληαη ηα νινθιεξσηηθά θαζεζηώηα
0 νη ρώξεο κε πςειό δείθηε αλαιθαβεηηζκνύ δελ κπνξνύλ λα δηαθπιάμνπλ ηνλ πνιηηηζκό
ηνπο θαη λα θαηνρπξώζνπλ ηηο αμίεο ηνπο í επθνιόηεξε ε πνιηηηζηηθή αιινηξίσζε
0 νη ρώξεο απηέο πξνβάιινπλ κία αλαμηνπξεπή εηθόλα ζην δηεζλή ρώξν
0 δηαησλίδεηαη ν δηαρσξηζκόο ησλ ιαώλ ζε ππαλάπηπθηνπο θαη αλαπηπγκέλνπο
0 αδπλακία γόληκεο επαθήο κε άιινπο πνιηηηζκνύο (“ο αλαιθαβεηηζκός είλαη εκπόδηο ζηελ
αιιειοδηείζδσζε ηωλ ποιηηηζκώλ θαη ζηολ ακοηβαίο εκπιοσηηζκό ηοσς”)
θαηαποιέκεζε ηοσ θαηλοκέλοσ
. θαηνρύξσζε ηνπ δηθαηώκαηνο ζηε κόξθσζε γηα όινπο ηνπο αλζξώπνπο, αλεμάξηεηα από
θπιή, θύιν, ζξήζθεπκα, θνηλσληθή ή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε (λα παξέρεηαη ππνρξεσηηθά ε
ζηνηρεηώδεο ηνπιάρηζηνλ κόξθσζε)
. απαγόξεπζε ηεο παηδηθήο εξγαζίαο
. λα δεκηνπξγεζνύλ ζύγρξνλα εθπαηδεπηηθά θέληξα ηδηαίηεξα ζηηο αγξνηηθέο θαη ηηο
ππνβαζκηζκέλεο πεξηνρέο
. ελίζρπζε ησλ πξνγξακκάησλ επηκόξθσζεο γηα ηνπο ελήιηθεο αλαιθάβεηνπο - ηκήκαηα
ππνδνρήο γηα ηα παηδηά ησλ παιηλλνζηνύλησλ
. ην θξάηνο λα παξέρεη νηθνλνκηθή ππνζηήξημε
ζηηο νηθνγέλεηεο ησλ νηθνλνκηθά
αζζελέζηεξσλ καζεηώλ ώζηε λα κελ αλαγθαζηνύλ λα εγθαηαιείςνπλ ηηο ζπνπδέο ηνπο
. ελεξγνπνίεζε ησλ δηεζλώλ νξγαληζκώλ (ηδ. UNESCO)
. εθζηξαηεία ελεκέξσζεο από ηα MME γηα ηα εηδηθά πξνγξάκκαηα επηκόξθσζεο ησλ
ελειίθσλ αλαιθάβεησλ
ã “ο αγώλας θαηά ηοσ αλαιθαβεηηζκού πρέπεη λα είλαη κηα ζσιιογηθή δηαδηθαζία
ζσλεηδεηοποίεζες, ελεργοποίεζες, θηλεηοποίεζες θαη απειεσζέρωζες ηωλ αλζρώπωλ θαη γη’

5. ασηό δελ κπορεί λα γίλεη τωρίς ηε ζσκκεηοτή ζε όια ηα επίπεδα ασηώλ ποσ αθορά άκεζα : ηωλ
ίδηωλ ηωλ αλαιθάβεηωλ.(...) Η θαηαποιέκεζε ηοσ αλαιθαβεηηζκού δελ πρέπεη λα επαθίεηαη
κόλο ζηο θράηος. Είλαη σπόζεζε θαη ηωλ εργαηηθώλ οργαλώζεωλ, ηωλ γεωργηθώλ
ζσλεηαηρηζκώλ, ηωλ αγροηηθώλ θαη ποιηηηζηηθώλ ζσιιόγωλ, ηωλ ποιηηηθώλ οργαλώζεωλ ηωλ
εργαδοκέλωλ θαη γεληθά όιωλ ηωλ ιαϊθώλ ζσιιογηθώλ θορέωλ.”(Αληηηεηράδηα ηες
εθπαίδεσζες)
επηκέιεηα : Δήκεηρα Τρηβέια
Φηιόιογος