strategic planning, برنامه ریزی استراتژیک

1. ‫ـامه‬‫ـ‬‫ن‬‫بر‬‫ـک‬‫ـ‬‫ـ‬‫ی‬‫اتژ‬‫ر‬‫است‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬
‫صفاهانی‬ ‫نوشا‬-‫اتژیک‬‫ر‬‫است‬ ‫مدیریت‬‫پاییز‬1393

2. ‫ایه‬‫ر‬‫ا‬‫ساختار‬
‫انواع‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬
‫تعریف‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استراتژیک؟‬
‫تفاوت‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استر‬‫ا‬‫تژیک‬‫و‬‫عملیاتی‬
‫هدف‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استراتژیک‬
‫مشکالت‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استراتژیک‬
‫عدم‬‫اطمینان‬‫محیط‬
‫مراحل‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استراتژیک‬
‫ویژگی‬‫های‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استراتژیک‬‫موفق‬
‫مدل‬‫های‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استراتژیک‬
‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫غلتان‬
‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫استراتژیک‬‫و‬‫عملکرد‬‫مان‬‫ز‬‫سا‬
‫تفکر‬‫سیستمی‬‫و‬‫تحلیلی‬
‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫یو‬‫ر‬‫سنا‬

3. ‫چیست؟‬ ‫برنامه‬
‫برنامه‬‫ها‬‫مجموعه‬‫هایي‬‫از‬‫هدف‬‫ها‬،
‫خط‬‫مشي‬‫ها‬،‫روش‬‫هاي‬‫انجام‬،‫کار‬
،‫دستورها‬‫کارهاي‬،‫ویژه‬‫گام‬‫هایي‬‫که‬
‫باید‬‫برداشته‬،‫شود‬‫منابعي‬‫که‬‫باید‬
‫به‬‫کار‬‫بسته‬،‫شود‬‫و‬‫دیگر‬‫عناصر‬‫الزم‬
‫براي‬‫اجراي‬‫یک‬‫کنش‬‫شناخته‬‫شده‬‫و‬
‫معلوم‬‫هستند‬.‫برنامه‬‫ها‬‫به‬‫گونه‬‫ی‬
‫معمول‬‫و‬‫با‬‫بودجه‬‫و‬‫اعتبار‬‫پشتیباني‬
‫مي‬‫شوند‬(،‫طوسي‬1372).

4. ‫ویژگی‬‫برنامه‬ ‫های‬‫خوب‬ ‫ی‬
.‫باید‬ ‫برنامه‬ ‫هاي‬ ‫هدف‬‫و‬ ‫مشخص‬ ،‫روشن‬
‫فهم‬ ‫قابل‬‫باشد‬.
2.‫باید‬ ‫خوب‬ ‫برنامه‬ ‫یک‬‫جامع‬ ‫و‬ ‫ساده‬
‫باشد‬.
3.‫باید‬ ‫برنامه‬‫متعادل‬ ً‫کامال‬‫در‬ ‫و‬
‫حال‬ ‫عین‬‫انعطاف‬ ‫قابل‬‫باشد‬.
4.‫داراي‬ ‫باید‬ ‫برنامه‬ ‫هر‬‫محدودیت‬
‫زماني‬‫باشد‬.
5.‫با‬ ‫باید‬ ‫برنامه‬‫کارکنان‬ ‫همکاري‬
‫شود‬ ‫تهیه‬.

5. ‫برنامه‬‫چیست؟‬ ‫ریزی‬
1.‫برنامه‬‫ریزي‬‫یعني‬‫انتخاب‬‫هدف‬‫هاي‬
«‫درست‬»‫و‬‫سپس‬‫انتخاب‬،‫مسیر‬،‫راه‬‫وسیله‬
‫یا‬‫روش‬«‫درست‬‫و‬‫مناسب‬»‫براي‬‫تأمین‬‫این‬
‫هدف‬‫ها‬(،‫استونر‬1375).
2.‫گاهي‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫در‬‫واقع‬‫به‬‫آن‬‫دسته‬
‫از‬‫اقداماتي‬‫اطالق‬‫مي‬‫شود‬‫که‬‫مشتمل‬‫بر‬
‫پیش‬‫بیني‬‫هدف‬‫ها‬‫و‬‫اقدامات‬‫الزم‬‫براي‬
‫رویارویي‬‫با‬‫تغییرات‬‫و‬‫مواجه‬‫شدن‬‫با‬
‫عوامل‬،‫نامطمئن‬‫از‬‫طریق‬‫تنظیم‬‫عملیات‬
‫آینده‬‫است‬(‫ایران‬‫نژاد‬‫پاریزي‬‫و‬‫ساسان‬
،‫گهر‬1375).

6. ‫برنامه‬‫ریزی‬‫چیست؟‬
3.‫از‬‫نظر‬‫برخي‬‫صاحب‬،‫نظران‬‫برنامه‬‫ریزي‬
‫فرآیندي‬‫است‬‫که‬‫سازمان‬‫در‬‫قالب‬،‫آن‬
‫همه‬‫ی‬‫فعالیت‬‫ها‬‫و‬‫تالش‬‫هاي‬‫خود‬‫را‬‫شامل‬
‫وضعیت‬‫مورد‬‫انتظار‬،‫راه‬‫رسیدن‬‫به‬‫آن‬‫و‬
‫چگونگي‬‫طي‬‫مسیر‬‫را‬‫در‬‫یکدیگر‬‫ترکیب‬‫و‬
‫ادغام‬‫مي‬‫کند‬(‫بیلو‬‫و‬،‫همکاران‬1376).
4.‫باالخره‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫عبارت‬‫است‬‫از‬
‫ترسیم‬‫شمایي‬‫از‬‫گذشته‬‫براي‬‫تصمیم‬‫گیري‬
‫در‬‫زمان‬‫حال‬‫به‬‫منظور‬‫انجام‬‫آنچه‬‫که‬‫در‬
‫آینده‬‫باید‬‫صورت‬‫گیرد‬‫و‬‫یا‬‫تصمیم‬‫گیري‬
‫در‬‫زمان‬‫حال‬‫براي‬‫آنچه‬‫که‬‫در‬‫آینده‬

7. ‫برنامه‬ ‫انواع‬‫ریزی‬
‫برنامه‬‫ریزي‬
(‫استراتژیک‬)
‫برنامه‬‫ریزی‬
‫برنامه‬‫ریزی‬
(‫اجرایی‬)
‫هینز‬
2000

8. 1-‫تخصصي‬ ‫ریزي‬‫برنامه‬
‫گاهي‬‫با‬‫توجه‬‫به‬
‫ماهیت‬‫تخصصي‬‫برخي‬‫از‬
‫وظایف‬‫مدیریت‬‫براي‬
‫انجام‬‫آنها‬
‫ریزي‬‫برنامه‬‫شود‬‫مي‬.
‫این‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫ها‬‫را‬
‫برنامه‬‫ریزي‬‫تخصصي‬
‫نامند‬‫مي‬‫که‬‫بر‬‫اساس‬
‫وظایف‬‫مدیریت‬‫در‬
‫سازمان‬‫عنوان‬

9. 1-‫تخصصي‬ ‫ریزي‬‫برنامه‬
‫الف‬-‫برنامه‬‫ریزي‬‫و‬‫کنترل‬‫تولید‬(‫مدیریت‬
‫تولید‬):‫عبارتست‬‫از‬‫تعیین‬‫نیازها‬‫و‬‫تأمین‬
‫ابزار‬‫و‬‫تسهیالت‬‫و‬‫تربیت‬‫نیروي‬‫انساني‬‫الزم‬
‫براي‬‫تولید‬‫محصوالت‬‫و‬‫کاالها‬‫با‬‫توجه‬‫به‬
‫تقاضاي‬‫موجود‬‫در‬‫بازار‬‫و‬‫نیازهاي‬‫پیش‬‫بیني‬
‫نشده‬‫ی‬‫جامعه‬.
‫ب‬-‫برنامه‬‫ریزي‬‫نیروي‬‫انساني‬:‫در‬‫این‬‫نوع‬
‫از‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫با‬‫تعیین‬‫افراد‬‫مورد‬‫نیاز‬
‫سازمان‬‫در‬‫سال‬‫هاي‬‫آینده‬‫امکانات‬‫و‬‫تسهیالت‬
‫مورد‬‫نیاز‬(،‫انتخاب‬،‫آموزش‬،‫ترفیع‬
‫بازنشستگي‬‫و‬...)‫تخمین‬‫زده‬‫شود‬‫مي‬.
‫برنامه‬‫ریزي‬‫نیروي‬‫انساني‬‫با‬‫تهیه‬‫ی‬‫نمودار‬
(‫ساختار‬)‫سازماني‬‫آغاز‬‫شود‬‫مي‬‫و‬‫مواردي‬
‫نظیر‬‫تهیه‬‫ی‬‫نمودار‬‫جانشین‬‫و‬،‫ترفیع‬‫تدوین‬
‫آیین‬‫نامه‬‫ی‬‫استخدامي‬‫و‬‫تنظیم‬‫برنامه‬‫هاي‬

10. 2-‫برنامه‬‫عملیاتي‬ ‫ریزي‬
(‫اجرای‬‫ي‬)
‫برنامه‬‫هاي‬‫اجرایي‬‫براي‬‫به‬‫اجرا‬‫درآوردن‬
‫تصمیمات‬‫راهبردي‬‫طرح‬‫شوند؛‬‫مي‬‫به‬‫عبارت‬
‫دیگر‬‫برنامه‬‫هاي‬‫اجرایي‬‫عبارتند‬‫از‬‫تصمیمات‬
‫کوتاه‬‫مدت‬‫که‬‫براي‬‫بهترین‬‫استفاده‬‫از‬‫منابع‬
‫موجود‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫تحوالت‬‫محیط‬‫اتخاذ‬
‫گردند‬‫مي‬.
‫مراحل‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫عملیاتي‬‫عبارتند‬‫از‬:
‫الف‬-‫تدوین‬‫برنامه‬‫هاي‬‫کوتاه‬‫مدت‬(‫مانند‬
‫تنظیم‬‫بودجه‬‫و‬‫زمان‬‫بندي‬)
‫ب‬-‫تعیین‬‫معیارهاي‬‫کمي‬‫و‬‫کیفي‬‫سنجش‬
‫عملکرد‬‫و‬‫ارزیابي‬‫هزینه‬‫هاي‬‫اجراي‬
‫عملیات‬

11. ‫برنامه‬‫ریزي‬
‫راهبردي‬(‫استراتژیک‬)
‫برنامه‬‫ریزي‬‫در‬ ‫راهبردي‬
‫بردارنده‬‫ی‬
‫تصمیم‬‫هایي‬‫گیري‬‫که‬ ‫است‬
‫به‬ ‫راجع‬‫راهبردي‬ ‫اهداف‬
‫بلندمدت‬‫سازمان‬
‫مي‬‫باشند‬.
‫در‬‫از‬ ‫نوع‬ ‫این‬‫برنامه‬‫ریزي‬
‫مقاصد‬(‫مأموریت‬‫ها‬)‫هاي‬‫هدف‬ ‫و‬
‫و‬ ‫مشخص‬ ‫سازمان‬‫اهداف‬
‫بلندمدت‬‫به‬‫هدف‬‫هاي‬‫و‬ ‫کمي‬
‫کوتاه‬‫را‬ ‫آن‬ ‫که‬‫هدف‬‫گذاري‬
‫تجزیه‬ ،‫نامند‬‫مي‬‫مي‬‫گردد‬.
‫همچنین‬‫سیاست‬‫هاي‬‫کلي‬(‫تدوین‬

12. ‫برنامه‬ ‫تفاوت‬‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬
‫عملیاتی‬ ‫و‬
،‫هینز‬2000

13. ‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫تفاوت‬
‫عملیاتی‬ ‫و‬ ‫استراتژیک‬
‫چون‬‫برنامه‬‫ریزي‬،‫استراتژیک‬‫به‬‫منافع‬‫آتي‬‫تأکید‬
،‫دارد‬‫امکانات‬‫آتي‬‫و‬‫احتمالي‬‫را‬‫نیز‬‫در‬‫بر‬‫مي‬
‫گیرد‬.‫حال‬‫آنکه‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫عملیاتي‬‫با‬‫دیدي‬
‫واقع‬،‫گرایانه‬‫فقط‬‫متکي‬‫بر‬‫امکانات‬‫مسلم‬‫و‬‫موجود‬
‫مي‬‫باشد‬.‫دید‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫استراتژیک‬«‫بلند‬‫مدت‬
»‫و‬‫دید‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫عملیاتي‬«‫کوتاه‬‫مدت‬»
‫است‬.
‫ب‬‫رنامه‬‫ریزي‬‫استراتژیک‬‫بنابر‬‫پیش‬‫بیني‬‫و‬‫در‬
‫مقابل‬‫یک‬«‫راه‬‫طي‬‫نشده‬»‫قرار‬،‫دارد‬‫در‬‫صورتي‬‫که‬
‫برنامه‬‫ریزي‬‫عملیاتي‬‫مي‬‫تواند‬‫از‬‫تجربیات‬‫قبلي‬
‫بهره‬‫مند‬‫گردد‬.
‫برنامه‬‫ریزي‬‫استراتژیک‬‫برحسب‬‫کلیت‬‫و‬‫وسعت‬‫هدف‬‫ها‬
‫و‬‫اتکاي‬‫خود‬‫بر‬‫پیش‬‫بیني‬‫و‬‫آینده‬،‫نگري‬‫امکانات‬

14. ‫برنامه‬‫مقابل‬ ‫در‬ ‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬
‫استراتژیک‬ ‫مدیریت‬
‫مدیریت‬‫استراتژیک‬ ‫برنامه‬‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬ ‫ردی‬
‫با‬ ‫جاری‬ ‫یا‬ ‫مستمر‬ ‫فرآیندی‬
‫آمادگی‬ ‫حفظ‬ ‫برای‬ ‫بازنگری‬
‫پروژه‬ 1
‫صف‬ ‫رهبران‬ ‫آن‬ ‫منشا‬/‫مورد‬ ‫و‬ ‫ستاد‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫تنظیم‬ 2
‫آینده‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫آغاز‬‫ایده‬ ‫ای‬‫و‬ ‫آل‬ ‫امروز‬ ‫وضعیت‬ ‫به‬ ‫توجه‬ 3
‫اندازه‬ ‫معیارهای‬‫و‬ ‫محصول‬ ‫گیری‬
‫اجرایی‬ ‫امور‬ ‫پاسخگویی‬ ‫پیگیری‬
‫انگیزه‬ ‫و‬ ‫پدرانه‬ ‫رفتار‬‫های‬ 4
‫اجرا‬/‫تغییر‬ ‫مدیریت‬/‫هدف‬ ‫با‬
‫کل‬ ‫از‬ ‫جزئی‬)
‫برنامه‬ ‫بزرگ‬ ‫سند‬‫ی‬ 5

15. ‫برنامه‬‫مقابل‬ ‫در‬ ‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬
‫استراتژیک‬ ‫مدیریت‬
‫مدیریت‬‫استراتژیک‬ ‫برنامه‬‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬ ‫ردی‬
‫ذی‬ ‫کلیدی‬ ‫افراد‬ ‫بازخورد‬‫و‬ ‫نفع‬ ‫ارشد‬ ‫مدیران‬ ‫رهبری‬/‫بخش‬
(‫ما‬/‫آنها‬)
6
‫نقشه‬ ‫در‬ ‫استراتژیک‬ ‫تغییر‬‫ها‬/ ‫عقب‬ ‫احتمال‬‫نشینی‬‫پایان‬ 7
‫در‬ ‫تلفیق‬ ‫و‬ ‫گیری‬ ‫تصمیم‬
‫گیری‬/‫روزانه‬ ‫و‬ ‫ساالنه‬
‫تصمیم‬‫سطح‬ ‫در‬ ‫تنها‬ ‫گیری‬ 8
‫مبتنی‬ ‫یابی‬ ‫موقعیت‬‫خواست‬ ‫بر‬ ‫پروژه‬ ‫به‬‫تغییر‬ ‫های‬
‫تفویض‬ ،‫خدمات‬ ،‫کیفیت‬
9
‫استراتژیک‬ ‫بازنگری‬(‫هنگام‬ ‫به‬ ‫موردی‬ ‫حوادث‬-‫یک‬ ‫تنها‬
‫می‬‫گیرد‬.
10

16. ‫برنامه‬‫مقابل‬ ‫در‬ ‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬
‫استراتژیک‬ ‫مدیریت‬
‫مدیریت‬‫استراتژیک‬ ‫برنامه‬‫استراتژیک‬ ‫ریزی‬ ‫ردی‬
‫آینده‬ ‫محیط‬ ‫مطالعه‬ ‫مطالعه‬‫حال‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫محیط‬ ‫ی‬ 11
‫در‬ ‫مشارکت‬ ،‫استراتژی‬ ‫بر‬ ‫تمرکز‬ ‫تحلیلی‬ ‫ابزار‬/‫بر‬ ‫تمرکز‬ 12
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫مشترک‬ ‫های‬ ‫استراتژی‬
‫سازمانی‬ ‫پیوستگی‬ ‫نیروهای‬
‫جزء‬ ‫تفکر‬،‫نگر‬‫واحد‬‫و‬ ‫ها‬ 13
‫مطابق‬ ‫و‬ ‫مشتری‬ ‫بر‬ ‫متمرکز‬‫با‬ ‫سلسله‬‫سازمانی‬ ‫مراتب‬/ 14
‫ساختار‬ ‫تغییر‬(‫برنامه‬)‫مطابق‬
‫یکپارچگی‬
‫ثابت‬ ‫سازمانی‬ ‫ساختار‬ ‫وجود‬ 15

17. ‫برنامه‬ ‫تعریف‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬
1.‫برنامه‬‫ریزي‬‫استراتژیک‬‫تالشي‬‫است‬
‫سازمان‬‫یافته‬‫و‬‫منظم‬‫براي‬‫اتخاذ‬
‫تصمیمات‬‫بنیادي‬‫و‬‫انجام‬‫اقدامات‬
‫اساسي‬‫که‬‫سرشت‬‫و‬‫سمت‬‫گیري‬‫فعالیت‬‫هاي‬
‫یک‬‫سازمان‬‫با‬‫دیگر‬‫نهادها‬‫را‬‫در‬
‫چارچوب‬‫قانوني‬‫شکل‬‫مي‬‫دهد‬
2.‫برنامه‬‫ریزي‬‫استراتژیک‬‫روش‬
‫سیستماتیکي‬‫است‬‫که‬‫فراگرد‬‫مدیریت‬
‫استراتژیک‬‫را‬‫پشتیباني‬‫و‬‫تأیید‬
‫مي‬‫کند‬.‫برنامه‬‫هاي‬‫استراتژیک‬‫متضمن‬
‫همه‬‫ی‬‫اقداماتي‬‫است‬‫که‬‫منجر‬‫به‬‫تعریف‬

18. ‫برنامه‬ ‫تعریف‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬
3.،‫اواشویک‬‫در‬‫سال‬1988‫برنامه‬‫ریزي‬
‫استراتژیک‬‫را‬‫چنین‬‫تعریف‬‫کرده‬‫است‬:
«‫برنامه‬‫ریزي‬‫استراتژیک‬‫شامل‬‫فرآیند‬
‫ارزیابي‬‫محیط‬‫در‬‫حال‬‫تغییر‬‫سازمان‬‫به‬
‫منظور‬‫ابداع‬‫رسالتي‬‫براي‬‫آینده‬‫سازمان‬
‫است‬.‫یعني‬‫تعیین‬‫اینکه‬‫چگونه‬‫سازمان‬‫خود‬
‫را‬‫با‬‫محیط‬‫آینده‬‫براساس‬،‫رسالت‬
‫توانمندي‬‫ها‬‫و‬‫ضعف‬‫ها‬‫سازگار‬‫مي‬‫سازد‬‫و‬
‫برنامه‬‫اي‬‫براي‬‫سازمان‬‫ارایه‬‫مي‬‫دهد‬»
 Strategic planning process is a way including various
techniques and factors to perform specific tasks
systematically. Strategic planning includes the
creation of objectives defined clearly and the
processes necessary for achieving these objectives
Strategic planning is recognized as an important
management tool for an organization. According to
Schwenk and Shrader(1993) strategic planning should

19. ‫نکته‬ ‫چند‬
‫ی‬‫بسیار‬‫از‬‫برنامه‬‫ان‬‫ز‬‫ی‬‫ر‬‫مان‬‫ز‬‫سا‬‫به‬‫اشتباه‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫اتژیک‬‫ر‬‫است‬‫ا‬‫ر‬‫به‬‫له‬‫ز‬‫من‬‫ی‬
‫واقعه‬‫یا‬‫فرآیندی‬‫که‬‫خود‬‫هدف‬‫نهایی‬‫است‬‫می‬‫دانند‬‫و‬‫معتقدند‬‫با‬‫تنظیم‬‫برنامه‬
‫در‬‫واقع‬‫به‬‫هدف‬‫نهایی‬‫خود‬‫سیده‬‫ر‬‫اند‬.
‫از‬‫ی‬‫سو‬‫دیگر‬‫مدیریت‬‫اتژیک‬‫ر‬‫است‬‫اهی‬‫ر‬‫نو‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫کسب‬‫و‬‫کار‬‫انه‬‫ز‬‫و‬‫ر‬‫ی‬‫شماست‬.‫این‬
‫نوع‬‫از‬‫مدیریت‬‫برنامه‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬‫و‬‫تفکر‬‫اتژیک‬‫ر‬‫است‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫فعالیت‬‫های‬‫انه‬‫ز‬‫و‬‫ر‬‫و‬‫ی‬‫جار‬
‫مان‬‫ز‬‫سا‬‫به‬‫کار‬‫می‬‫گیرد‬‫و‬‫هسته‬‫و‬‫جوهر‬‫تمامی‬‫فعالیت‬‫های‬‫مان‬‫ز‬‫سا‬‫ار‬‫ر‬‫ق‬‫می‬‫دهد‬.
‫هنگامی‬‫که‬‫پا‬‫ا‬‫ر‬‫از‬‫تهیه‬‫ی‬‫برنامه‬‫ی‬‫اتژیک‬‫ر‬‫است‬‫اتر‬‫ر‬‫ف‬‫می‬،‫ید‬‫ر‬‫گذا‬‫به‬‫حیطه‬‫ی‬‫مدیریت‬
‫استراتژیک‬‫د‬‫ر‬‫وا‬‫می‬‫شوید‬.

20. ‫برنامه‬ ‫هدف‬‫استراتژیک‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬
،‫خالصه‬ ‫ر‬‫طو‬ ‫به‬‫برنامه‬‫ي‬‫يز‬‫ر‬‫اصلي‬ ‫سؤال‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫که‬‫است‬ ‫آن‬‫صدد‬‫ر‬‫د‬‫اتژيک‬‫ر‬‫است‬
‫گويد‬ ‫پاسخ‬ ‫مان‬‫ز‬‫سا‬:
،‫هینز‬2000
‫مان‬‫ز‬‫سا‬
‫کجاست؟‬
‫کجا‬ ‫به‬‫د‬‫ر‬‫دا‬‫و‬‫ز‬‫آر‬
‫د؟‬‫و‬‫بر‬
‫خواهد‬ ‫چگونه‬
‫فت؟‬‫ر‬

21. ‫برنامه‬ ‫روی‬ ‫پیش‬ ‫مشکالت‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬
(،‫برایسون‬‫صص‬238-221)
‫مشکل‬ ‫مشکل‬
‫مشکل‬

22. 1.‫انسانی‬ ‫مشکل‬
•‫افراد‬‫در‬‫برخورد‬‫با‬،‫مشکالت‬‫داراي‬
‫توان‬‫هاي‬‫محدودي‬‫هستند‬.
•‫افراد‬‫داري‬‫توان‬‫تطبیق‬‫بسیار‬‫باالیي‬
،‫هستند‬‫ولي‬‫تغییرات‬‫تدریجي‬‫را‬‫تشخیص‬
‫نمي‬‫دهند‬.
•‫افراد‬‫در‬‫بحران‬‫ها‬‫عقب‬‫نشیني‬،‫کرده‬‫خود‬
‫را‬‫به‬‫فراموشي‬‫مي‬‫زنند‬‫و‬‫بهانه‬‫تراشي‬
‫مي‬‫کنند‬.
•‫افراد‬‫در‬‫صورت‬‫کسب‬‫شایستگي‬‫و‬‫درگیر‬‫شدن‬
‫در‬،‫مشکالت‬‫هوشیاري‬‫و‬‫تمرکز‬‫خود‬‫را‬‫از‬
‫دست‬‫مي‬‫دهند‬.

23. 2.‫ساختاری‬ ‫مشکل‬
•‫آیا‬،‫کل‬‫از‬‫مجموعه‬‫اجزاء‬‫بزرگتر‬‫است‬‫یا‬
‫کوچک‬‫تر‬‫؟‬
•‫چگونه‬‫مي‬‫توانیم‬‫انتقال‬‫از‬‫وضعي‬‫به‬‫وضع‬
‫دیگر‬‫را‬‫بهتر‬‫هدایت‬‫کنیم؟‬
•‫چگونه‬‫مي‬‫توانیم‬‫مطمئن‬‫شویم‬‫که‬‫منطق‬‫خرد‬
‫سالم‬‫به‬‫کالم‬‫بي‬‫منطق‬‫و‬‫کالن‬‫تبدیل‬‫نشود؟‬
•‫چگونه‬‫مي‬‫توانیم‬‫به‬‫جاي‬‫ماهیت‬‫فردي‬
‫برنامه‬‫ریزي‬‫استراتژیک‬،‫با‬‫اهمیت‬‫جمعي‬‫آن‬

24. 3.‫نهادی‬ ‫مشکل‬
•‫نهادها‬‫چگونه‬‫تغییر‬‫شکل‬‫مي‬‫دهند‬‫؟‬
•‫مسئولیت‬‫هاي‬‫اصلي‬‫رهبران‬‫نهادها‬
‫کدامند؟‬
•‫در‬‫نبود‬‫رهبري‬‫نهادي‬،‫چه‬‫پیش‬‫خواهد‬
‫آمد؟‬
(،‫برایسون‬‫صص‬238-221)

25. Environmental uncertainty
the process of strategic planning has been affected by
environmental uncertainty. Environmental uncertainty
can be categorized in four levels as following:
 level 1: Clear enough future: Single view of the future;
 level 2: Alternative future: Limited set of possible
future outcomes, one of which will occur;
 level 3: Range of futures: Range of possible future
outcomes; and
 level 4: True ambiguity: No range of possible future
outcomes
(Davenport et al., 2006)

26. four major stages in strategic
planning
(Tafti, 2012)

27. ‫ویژگی‬‫برنامه‬ ‫های‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬
1.‫انعکاسي‬‫از‬‫ارزش‬‫هاي‬‫حاکم‬‫بر‬‫جامعه‬
‫است‬.‫جهان‬‫بیني‬‫ها‬،‫اعتقادات‬‫و‬‫سنت‬‫هاي‬
‫جامعه‬‫در‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫منعکس‬‫مي‬‫شود‬.
2.‫توجه‬‫این‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫معطوف‬‫به‬
‫سؤاالت‬‫اصلي‬‫سازمان‬‫است‬.
3.‫چارچوبي‬‫براي‬‫برنامه‬‫ریزي‬‫عملیاتي‬‫و‬
‫تصمیم‬‫گیري‬‫هاي‬‫مدیریت‬‫فراهم‬‫مي‬‫آورد‬.
4.‫داراي‬‫دید‬‫درازمدت‬‫است‬‫و‬‫افق‬‫هاي‬

28. ‫ویژگی‬‫برنامه‬ ‫های‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬
5.‫عملیات‬‫و‬‫اقدامات‬‫سازمان‬‫را‬‫در‬
‫دوره‬‫هاي‬‫زماني‬ً‫نسبتا‬‫طوالني‬‫هماهنگ‬
‫نموده‬‫و‬‫به‬‫آنها‬‫پیوستگي‬‫مي‬‫بخشد‬.
6.‫در‬‫سطوح‬‫عالي‬‫سازمان‬‫شکل‬‫مي‬‫گیرد‬،
‫زیرا‬‫در‬‫این‬‫سطح‬‫است‬‫که‬ً‫تقریبا‬‫به‬‫طور‬
‫همه‬‫جانبه‬‫اي‬‫اطالعات‬‫در‬‫مورد‬‫امکانات‬
‫سازمان‬‫وانتظارات‬‫و‬‫توقعات‬‫از‬‫آن‬
‫متمرکز‬‫است‬.

29. ‫برنامه‬ ‫مزایای‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬
‫تفکر‬‫و‬‫اندیشیدن‬‫به‬‫شکل‬‫استراتژیک‬
‫تشخیص‬‫جهت‬‫گیري‬‫آینده‬
‫اتخاذ‬‫تصمیمات‬،‫امروز‬‫در‬‫پرتو‬‫نتایج‬
‫و‬‫بازتاب‬‫هاي‬‫آینده‬‫تصمیمات‬
‫تدوین‬‫و‬‫توسعه‬‫ی‬‫مبنایي‬‫جامع‬‫و‬‫قابل‬
‫دفاع‬‫براي‬‫تصمیم‬‫گیري‬
‫رعایت‬‫حداکثر‬‫احتیاط‬‫و‬‫بصیرت‬‫در‬
‫نواحي‬‫تحت‬‫کنترل‬‫سازمان‬
‫بهبود‬‫عملکرد‬
‫برخورد‬‫مؤثر‬‫با‬‫محیطي‬‫که‬‫با‬‫تغییرات‬

30. 1.‫فعاليتي‬‫است‬‫مشارکتي‬‫که‬‫منحصر‬‫به‬‫برنامه‬‫ان‬‫ز‬‫ي‬‫ر‬‫نبوده‬‫و‬‫در‬‫اين‬‫فعاليت‬‫تمامي‬
‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫از‬‫ان‬‫ر‬‫مدي‬‫گرفته‬‫تا‬‫کارکنان‬‫سطوح‬‫ايي‬‫ر‬‫اج‬‫در‬‫آن‬‫دخالت‬‫ند‬‫ر‬‫دا‬.
2.‫انعطاف‬‫پذير‬‫بوده‬‫و‬‫با‬‫مان‬‫ز‬‫سا‬‫و‬‫استفاده‬‫کنندگان‬‫تطابق‬‫م‬‫ز‬‫ال‬‫ا‬‫ر‬‫د‬‫ر‬‫دا‬.
3.‫مسئوليت‬‫ها‬‫ا‬‫ر‬‫به‬‫شني‬‫و‬‫ر‬‫تعريف‬،‫کرده‬‫ل‬‫جدو‬‫ماني‬‫ز‬‫ا‬‫ر‬‫ترسيم‬‫نموده‬‫و‬
‫پاسخگويي‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫هر‬‫د‬‫ر‬‫مو‬‫تعيین‬‫مي‬‫کند‬.
4.‫درک‬‫مقاصد‬‫مشترک‬‫ا‬‫ر‬‫در‬‫سرتاسر‬‫مان‬‫ز‬‫سا‬‫تحريک‬‫و‬‫تسهيل‬‫مي‬‫کند‬.
‫ویژگی‬‫برنامه‬ ‫های‬‫موفق‬‫استراتژیک‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬

31. 5.‫نسبت‬‫به‬‫اوضاع‬‫محيط‬‫و‬‫عملکرد‬‫آن‬‫حساس‬‫است‬.
6.‫پويا‬‫و‬‫و‬‫پيشر‬‫است‬.
7.‫منجر‬‫به‬‫فعاليت‬‫مي‬‫شود‬.
8.‫چشم‬‫انداز‬‫مشترک‬‫اساس‬‫ر‬‫ب‬‫ش‬‫ز‬‫ار‬‫ها‬‫ائه‬‫ر‬‫ا‬‫مي‬‫دهد‬
(‫ن‬‫ايسو‬‫ر‬‫ب‬‫صص‬ ،11-10.)
‫ویژگی‬‫برنامه‬ ‫های‬‫موفق‬‫استراتژیک‬‫ی‬‫یز‬‫ر‬

32. ‫مدل‬‫برنامه‬ ‫های‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬
‫برنامه‬ ‫مدل‬‫ریزي‬
‫استراتژیک‬
‫و‬ ‫گوداشتاین‬
‫همکاران‬
‫برنامه‬ ‫مدل‬‫ریزي‬
‫استراتژیک‬
‫وایتمن‬
‫برنامه‬ ‫مدل‬‫ریزي‬
‫دانکن‬ ‫استراتژیک‬
‫همکاران‬ ‫و‬
‫برنامه‬ ‫مدل‬‫ریزي‬
‫استراتژیک‬
‫برایسون‬
‫برنامه‬ ‫مدل‬‫ریزي‬
‫پیگلز‬ ‫استراتژیک‬
‫روجر‬ ‫و‬
‫پورتر‬ ‫مدل‬
‫برنامه‬ ‫مدل‬‫ریزي‬
‫استونر‬ ‫استراتژیک‬
‫فریمن‬ ‫و‬
‫مدل‬BCG
(‫مشاوران‬ ‫گروه‬
‫بوستون‬)
‫برنامه‬ ‫مدل‬‫ریزي‬
‫سازمان‬ ‫استراتژیک‬
‫بهداشت‬ ‫جهاني‬

33. ‫مدل‬‫برنامه‬‫ریزي‬
‫برایسون‬ ‫استراتژیک‬
1.‫اولیه‬ ‫توافق‬
2.‫وظایف‬ ‫تعیین‬
3.‫ذی‬ ‫تحلیل‬‫نفعان‬
4.‫بیانیه‬ ‫تنظیم‬‫سازمان‬ ‫ماموریت‬ ‫ی‬
5.‫سازمان‬ ‫محیط‬ ‫شناخت‬
6.‫روی‬ ‫پیش‬ ‫استراتژیک‬ ‫موضوعات‬ ‫تعیین‬
‫سازمان‬
7.‫استراتژی‬ ‫تعیین‬‫ها‬
8.‫طرح‬ ‫شرح‬‫اقدامات‬ ‫و‬ ‫ها‬
9.‫آینده‬ ‫برای‬ ‫سازمانی‬ ‫دورنمای‬ ‫تنظیم‬
10.‫برنامه‬‫یکساله‬ ‫عملیاتی‬ ‫ی‬

34. ‫مدل‬BCG(‫مشاوران‬ ‫گروه‬
‫بوستون‬)

35. ‫پورتر‬ ‫مدل‬
‫رقبای‬
‫فعلی‬
‫تهدید‬
‫تازه‬
‫واردان‬
‫قدرت‬
‫زنی‬
‫کنندگا‬
‫کاالی‬
‫جانشین‬
‫قدرت‬
‫زنی‬

36. ‫ریزي‬ ‫برنامه‬ ‫مدل‬
‫برایسون‬ ‫استراتژیک‬
‫این‬‫مدل‬‫شامل‬‫یک‬‫فرایند‬‫پیوسته‬(‫مطابق‬
‫با‬‫تعریف‬‫برنامه‬‫ریزی‬)‫و‬‫تکرارپذیر‬‫می‬
‫باشد‬‫که‬‫پیش‬‫از‬‫اتخاذ‬‫هر‬‫تصمیمی‬‫آغاز‬
‫شده‬‫و‬‫پس‬‫از‬‫اجرای‬‫آن‬‫تصمیم‬‫ادامه‬‫می‬
‫یابد‬.‫در‬‫این‬‫جا‬‫این‬‫فرایند‬‫در‬‫قالب‬
‫ده‬‫مرحله‬‫شرح‬‫داده‬‫می‬‫شود‬.‫از‬‫خصوصیات‬
‫این‬‫فرایند‬‫این‬‫است‬‫که‬‫نتایج‬‫حاصل‬‫از‬
‫هر‬‫مرحله‬‫می‬‫تواند‬‫در‬‫بازنگری‬‫یا‬
‫تکمیل‬‫مراحل‬‫پیش‬‫از‬‫آن‬‫مورد‬‫استفاده‬
‫قرار‬‫گیرند‬.
‫مراحل‬‫فرایند‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫استراتژیک‬

37. 1.‫توافق‬‫اولیه‬
‫در‬‫این‬‫مرحله‬‫ضرورت‬‫برنامه‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬‫برای‬‫سازمان‬‫مورد‬‫برنامه‬‫ریزی‬
‫بررسی‬‫شده‬‫و‬‫آشنایی‬‫با‬‫این‬‫نوع‬‫برنامه‬
‫ریزی‬‫حاصل‬‫می‬‫شود‬.،‫سازمانها‬،‫واحدها‬
‫گروهها‬‫یا‬‫افرادی‬‫که‬‫باید‬‫در‬‫برنامه‬
‫ریزی‬‫درگیر‬‫شوند‬‫مشخص‬‫گردیده‬‫و‬‫توجیه‬‫می‬
‫شوند‬.‫مراحلی‬‫که‬‫در‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫باید‬
‫انجام‬‫شوند‬‫شرح‬‫داده‬‫می‬‫شوند‬.‫روش‬‫انجام‬
‫برنامه‬،‫ریزی‬‫زمانبندی‬،‫انجام‬‫آیین‬‫نامه‬
‫های‬‫مورد‬‫نیاز‬‫برای‬‫جلسات‬‫و‬‫نحوه‬‫گزارش‬
‫دهی‬‫مشخص‬‫می‬‫گردند‬.‫منابع‬‫و‬‫امکانات‬‫الزم‬

38. 2.‫تعیین‬‫وظایف‬
‫وظایف‬‫رسمی‬‫و‬‫غیررسمی‬‫سازمان‬«‫باید‬
‫هایی‬»‫است‬‫که‬‫سازمان‬‫با‬‫آنها‬‫روبروست‬.
‫در‬‫این‬‫مرحله‬‫هدف‬‫اینست‬‫که‬‫سازمان‬‫و‬
‫افراد‬‫آن‬‫وظایفی‬‫را‬‫که‬‫از‬‫طرف‬‫مراجع‬
‫ذیصالح‬(،‫دولت‬‫مجلس‬‫و‬...)‫به‬‫آنها‬‫محول‬
‫شده‬‫است‬‫شناسایی‬‫نمایند‬.‫شاید‬‫این‬‫هدف‬
‫به‬‫ظاهر‬‫خیلی‬‫روشن‬‫باشد‬‫ولی‬‫این‬‫واقعیت‬
‫در‬‫بیشتر‬‫سازمانها‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫بیشتر‬
‫افراد‬‫اختیارات‬‫و‬‫وظایف‬‫سازمانی‬‫را‬‫که‬
‫در‬‫آن‬‫مشغول‬‫بکارند‬‫نمی‬‫دانند‬‫و‬
‫اساسنامه‬‫آن‬‫را‬‫حتی‬‫برای‬‫یکبار‬‫مطالعه‬
‫نکرده‬‫اند‬.
‫از‬‫طرف‬‫دیگر‬‫وظایف‬‫محول‬‫شده‬‫به‬‫سازمان‬
ً‫عموما‬‫کلی‬‫بوده‬‫و‬‫تمام‬‫فضایی‬‫را‬‫که‬
‫سازمان‬‫می‬‫تواند‬‫در‬‫آن‬‫فعالیت‬‫کند‬‫تعریف‬
‫نمی‬‫کند‬.‫بنابراین‬‫ضروری‬‫است‬‫که‬‫با‬

39. 3.‫ذینفعان‬ ‫تحلیل‬
‫ذینفع‬،‫فرد‬‫گروه‬‫یا‬‫سازمانی‬‫است‬‫که‬‫می‬
‫تواند‬‫بر‬،‫نگرش‬‫منابع‬‫یا‬‫خروجی‬‫های‬
‫سازمان‬‫تاثیر‬‫گذارد‬‫و‬‫یا‬‫از‬‫خروجی‬‫های‬
‫سازمان‬‫تاثیر‬‫پذیرد‬.‫تحلیل‬‫ذینفعان‬
‫پیش‬‫درآمد‬‫ارزشمندی‬‫برای‬‫تنظیم‬‫بیانیه‬
‫ماموریت‬‫سازمان‬‫است‬.‫تحلیل‬‫ذینفعان‬
‫بسیار‬‫ضروری‬،‫است‬‫چرا‬‫که‬‫رمز‬‫موفقیت‬
‫در‬‫بخش‬‫دولتی‬‫و‬‫غیرانتفاعی‬‫ارضای‬
‫ذینفعان‬‫کلیدی‬‫سازمان‬‫است‬.‫اگر‬‫سازمان‬
‫نداند‬‫که‬‫ذینفعانش‬‫چه‬‫کسانی‬،‫هستند‬‫چه‬
‫معیارهایی‬‫برای‬‫قضاوت‬‫درباره‬‫سازمان‬
‫به‬‫کار‬‫می‬،‫برند‬‫و‬‫وضعیت‬‫عملکردی‬

40. 4.‫مأموریت‬ ‫بیانیه‬ ‫تنظیم‬
‫سازمان‬
‫ماموریت‬‫سازمان‬‫جمالت‬‫و‬‫عباراتی‬‫است‬‫که‬
‫اهداف‬‫نهایی‬،‫سازمان‬‫فلسفه‬،‫وجودی‬
‫ارزشهای‬‫حاکم‬‫بر‬‫سازمان‬‫و‬‫نحوه‬
‫پاسخگویی‬‫به‬‫نیاز‬‫ذینفعان‬‫را‬‫مشخص‬‫می‬
‫کند‬.‫عالوه‬‫بر‬‫این‬،‫موارد‬‫اختالفات‬‫درون‬
‫سازمانی‬‫را‬‫مرتفع‬‫ساخته‬‫و‬‫بستر‬‫بحث‬‫ها‬
‫و‬‫فعالیتهای‬‫سازنده‬‫و‬‫موثر‬‫را‬‫هموار‬
‫می‬‫کند‬.‫توافق‬‫بر‬‫ماموریت‬،‫سازمان‬
‫تمام‬‫فعالیتهای‬‫آن‬‫را‬‫همسو‬‫می‬‫سازد‬‫و‬
‫انگیزش‬‫و‬‫توجه‬‫ذینفعان‬‫سازمان‬ً‫خصوصا‬
‫کارکنان‬‫آن‬‫را‬‫افزایش‬‫می‬‫دهد‬.

41. 5.‫سازمان‬ ‫محیط‬ ‫شناخت‬
‫اساس‬‫استراتژیک‬‫عمل‬‫کردن‬‫شناخت‬‫شرایط‬
‫است‬.‫یک‬‫بازیکن‬‫موفق‬‫فوتبال‬‫عالوه‬‫بر‬
‫اینکه‬‫از‬‫توانایی‬‫ها‬‫و‬‫وظایف‬‫هر‬‫یک‬‫از‬
‫اعضای‬‫تیم‬‫خود‬‫آگاهی‬،‫دارد‬‫سعی‬‫می‬‫کند‬
‫شرایط‬‫تیم‬‫مقابل‬‫و‬‫نقاط‬‫قوت‬‫و‬‫ضعف‬‫هر‬‫یک‬
‫از‬‫افراد‬‫آن‬‫را‬‫دریابد‬‫و‬‫با‬‫داشتن‬‫این‬
‫ماموریت‬‫در‬‫ذهن‬‫یعنی‬‫پیروز‬‫شدن‬‫در‬،‫بازی‬
‫در‬‫هر‬‫لحظه‬‫بهترین‬‫حرکت‬‫را‬‫انجام‬‫دهد‬.
‫برای‬‫اینکه‬‫یک‬‫سازمان‬‫نیز‬‫در‬‫رسیدن‬‫به‬
‫ماموریت‬‫خود‬‫موفق‬‫گردد‬‫باید‬‫شرایط‬‫حاکم‬
‫بر‬‫خود‬‫را‬‫به‬‫خوبی‬‫شناسایی‬‫نماید‬.‫در‬
‫این‬،‫مرحله‬‫محیط‬‫خارجی‬‫سازمان‬‫در‬‫قالب‬

42. 6.‫استراتژیک‬ ‫موضوعات‬ ‫تعیین‬
‫سازمان‬ ‫روی‬ ‫پیش‬
‫این‬‫مرحله‬‫قلب‬‫فرایند‬‫برنامه‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬‫است‬.‫موضوعات‬‫استراتژیک‬
‫تصمیمات‬‫سیاسی‬‫و‬‫اساسی‬‫هستند‬‫که‬‫بر‬
،‫اختیارات‬،‫ماموریت‬،‫ارزشها‬‫محصول‬‫یا‬
‫خدمات‬‫ارایه‬،‫شده‬‫مراجعان‬‫یا‬‫استفاده‬
،‫کنندگان‬‫هزینه‬،‫ها‬‫تامین‬‫منابع‬،‫مالی‬
‫سازمان‬‫یا‬‫مدیریت‬‫تاثیر‬‫می‬‫گذارد‬.‫هدف‬
‫این‬‫مرحله‬‫تعیین‬‫انتخاب‬‫هایی‬‫است‬‫که‬
‫سازمان‬‫با‬‫آنها‬‫مواجه‬‫است‬.

43. 7.‫ها‬ ‫استراتژی‬ ‫تعیین‬
‫به‬‫منظور‬‫پرداختن‬‫به‬‫هر‬‫یک‬‫از‬‫موضوعات‬
‫استراتژیک‬‫پیش‬‫روی‬‫سازمان‬‫باید‬
‫اقداماتی‬‫صورت‬‫گیرد‬‫که‬‫در‬‫قالب‬‫برنامه‬
،‫ها‬،‫اهداف‬‫طرحها‬‫و‬...‫بیان‬‫می‬
‫شوند‬.‫این‬‫اقدامات‬‫استراتژی‬‫نامیده‬‫می‬
‫شوند‬.‫در‬‫واقع‬‫استراتژی‬‫عبارتست‬‫از‬
‫قالبی‬‫از‬،‫اهداف‬،‫سیاستها‬‫برنامه‬،‫ها‬
،‫فعالیتها‬‫تصمیمات‬‫یا‬‫تخصیص‬‫های‬‫منابع‬
‫که‬‫مشخص‬‫می‬‫کنند‬‫سازمان‬،‫چیست‬‫چه‬‫کاری‬
‫انجام‬‫می‬‫دهد‬‫و‬‫چرا‬‫آن‬‫را‬‫انجام‬‫می‬
‫دهد‬.‫استراتژی‬‫ها‬‫می‬‫توانند‬‫تحت‬‫سطوح‬

44. 8.‫اقدامات‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫طرح‬ ‫شرح‬
‫این‬‫مرحله‬‫می‬‫تواند‬‫در‬‫قالب‬‫مرحله‬
،‫قبل‬‫مرحله‬‫تعیین‬،‫استراتژیها‬‫انجام‬
‫شود‬‫اما‬‫از‬‫آنجایی‬‫که‬‫کار‬‫برنامه‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬‫با‬‫تعیین‬‫استراتژیها‬‫به‬
‫پایان‬‫می‬‫رسد‬‫و‬‫اجرای‬‫آن‬‫در‬‫قالب‬
‫تعریف‬‫طرحها‬‫و‬‫اقدامات‬‫و‬‫مدیریت‬
‫استراتژیک‬‫برنامه‬‫تهیه‬‫شده‬‫انجام‬‫می‬
‫شود‬‫این‬‫تفکیک‬‫صورت‬‫گرفته‬‫است‬.‫به‬
‫عبارت‬‫دیگر‬‫از‬‫این‬‫مرحله‬‫به‬‫بعد‬‫از‬
‫مدل‬‫برایسون‬‫مربوط‬‫به‬‫اجرای‬‫برنامه‬‫و‬
‫مدیریت‬‫استراتژیک‬‫می‬‫گردد‬.‫در‬‫این‬

45. 9.‫دورنمای‬ ‫تنظیم‬
‫آینده‬ ‫برای‬ ‫سازمانی‬
‫در‬‫این‬،‫مرحله‬‫توصیفی‬‫از‬‫شرایط‬‫آینده‬
‫سازمان‬‫در‬‫صورت‬‫بکارگیری‬‫استراتژی‬‫های‬
‫تدوین‬‫شده‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫تمام‬‫نیرو‬‫و‬
‫منابع‬،‫سازمان‬‫ارایه‬‫می‬‫شود‬.‫این‬
‫توصیف‬‫دورنمای‬‫موفقیت‬‫سازمان‬‫نامیده‬
‫می‬‫شود‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫شرحی‬‫از‬،‫ماموریت‬
‫استراتژی‬‫های‬،‫اساسی‬‫معیارهای‬،‫عملکرد‬
‫بعضی‬‫از‬‫قواعد‬‫تصمیم‬‫گیری‬‫مهم‬‫و‬
‫استانداردهای‬‫اخالقی‬‫مد‬‫نظر‬‫همه‬
‫کارمندان‬‫ارایه‬‫می‬‫شود‬.‫در‬‫صورت‬‫تنظیم‬
‫چنین‬،‫دورنمایی‬‫افراد‬‫سازمان‬‫خواهند‬
‫دانست‬‫که‬‫چه‬‫انتظاری‬‫از‬‫آنها‬‫می‬،‫رود‬

46. 10.‫عملیاتی‬ ‫برنامه‬
‫یکساله‬
‫در‬‫این‬‫مرحله‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫اطالعات‬
‫تدوین‬‫شده‬‫در‬‫مرحله‬‫هشتم‬‫و‬‫بر‬‫اساس‬
‫اولویت‬‫های‬‫تعیین‬‫شده‬‫توسط‬‫تصمیم‬
،‫گیران‬‫یک‬‫برنامه‬‫عملیاتی‬‫تهیه‬‫شده‬‫و‬
‫بر‬‫اساس‬‫آن‬‫مدیریت‬‫و‬‫کنترل‬‫طرحها‬‫و‬
‫اقدامات‬‫انجام‬‫می‬‫شود‬.

47. ‫مدل‬BCG(‫مشاوران‬ ‫گروه‬
‫بوستون‬)
‫این‬‫مدل‬‫جزو‬‫اولین‬‫های‬‫مدل‬‫تدوین‬‫استراتژی‬
‫در‬‫عرصه‬‫اقتصاد‬‫و‬‫ریزی‬‫برنامه‬‫توسعه‬‫جوامع‬
‫به‬‫شمار‬‫رود‬‫می‬.‫در‬‫این‬‫مدل‬‫ترین‬‫ساده‬‫راه‬
‫شناسایی‬‫وضعیت‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫معرفی‬‫شده‬
‫است‬.‫مدل‬BCG‫براساس‬‫محور‬‫مختصات‬‫یک‬‫جدول‬
‫ای‬‫چهارخانه‬‫را‬‫تشکیل‬‫دهد‬‫می‬‫که‬‫روی‬‫محور‬
X‫ها‬‫موقعیت‬‫رقابتی‬‫نسبی‬‫یا‬‫سهم‬‫نسبی‬‫و‬
‫روی‬‫محور‬Y‫ها‬‫نرخ‬‫رشد‬‫صنعت‬‫نشان‬‫داده‬
‫شود‬‫می‬.‫هر‬‫یک‬‫از‬‫خطوط‬‫تولید‬‫یا‬‫واحدهای‬
‫کسب‬‫و‬‫کار‬‫براساس‬‫نرخ‬‫رشد‬‫صنعت‬‫و‬‫نیز‬‫سهم‬
‫نسبی‬‫آن‬‫در‬‫بازارهای‬‫مربوط‬‫روی‬‫این‬
‫ماتریس‬‫ترسیم‬‫شوند‬‫می‬.‫موقعیت‬‫رقابت‬‫نسبی‬
‫شرکت‬‫عبارت‬‫است‬‫از‬‫سهمی‬‫که‬‫آن‬‫واحد‬‫در‬

48. ‫مدل‬BCG(‫مشاوران‬ ‫گروه‬
‫بوستون‬)
‫براساس‬‫موقعیت‬‫شرکت‬‫مورد‬‫بررسی‬‫در‬
‫یکی‬‫از‬‫چهارخانه‬(1‫ـ‬‫رشد‬‫باالــ‬‫سهم‬
‫باال‬2‫ـ‬‫رشد‬‫باال‬‫ــ‬‫سهم‬‫پائین‬3‫ـ‬‫رشد‬
‫پائین‬‫ــ‬‫سهم‬‫باال‬4‫ـ‬‫رشد‬‫پائین‬‫ــ‬
‫سهم‬‫پائین‬)‫قرار‬‫گیرد‬‫می‬‫که‬‫به‬
‫ترتیب‬:
1‫ـ‬‫خانه‬‫ها‬‫ستاره‬2‫ـ‬‫خانه‬‫ها‬‫سوال‬3‫ـ‬
‫خانه‬‫گاوهای‬‫شیرده‬4‫ـ‬‫خانه‬‫های‬‫سگ‬
‫هار‬‫نام‬‫گیرند‬‫می‬.
‫مثال‬‫قرار‬‫گرفتن‬‫در‬‫موقعیت‬‫ها‬‫ستاره‬
‫بدین‬‫معناست‬‫که‬‫محصوالت‬‫برتر‬‫و‬‫پر‬

49. ‫پورتر‬ ‫مدل‬
‫شاید‬‫بتوان‬‫گفت‬‫که‬‫مدل‬‫رقابتی‬،‫پورتر‬
‫مشهورترین‬‫و‬‫کارآمدترین‬‫مدل‬‫تدوین‬
‫استراتژی‬‫است‬.‫این‬‫مدل‬‫بر‬‫شرایط‬‫رقابتی‬
‫و‬‫حساسیت‬‫باال‬‫نسبت‬‫به‬‫ورود‬‫و‬‫خروج‬‫رقبای‬
‫بالقوه‬‫به‬‫بازار‬‫و‬‫ارتباط‬‫بین‬‫نیروهای‬
‫مؤثر‬‫بر‬‫عملکرد‬‫رقابتی‬‫سازمان‬‫تأکید‬
‫دارد‬.‫اساس‬‫تدوین‬،‫استراتژی‬‫سازگار‬‫بر‬
‫رقابت‬‫است‬.
‫بطور‬‫کلی‬‫وضعیت‬‫رقابت‬‫برای‬‫یک‬‫سازمان‬
‫مبتنی‬‫بر‬‫پنج‬‫نیروی‬‫اساسی‬‫است‬.
1.‫چشم‬‫و‬‫هم‬‫چشمی‬‫بین‬‫سازمانهای‬‫رقیب‬
2.‫تهدیدات‬‫ناشی‬‫از‬‫ورود‬‫یا‬‫رونق‬‫گرفتن‬

50. ‫پورتر‬ ‫مدل‬
‫قدرت‬‫جمعی‬‫این‬،‫نیروها‬‫ظرفیت‬‫سودآوری‬
‫نهایی‬‫یک‬‫تجارت‬‫را‬‫معین‬‫می‬‫کند‬.‫در‬
‫صنعتی‬‫که‬‫از‬‫نظر‬‫اقتصاددانان‬ً‫کامال‬
‫رقابتی‬‫تلقی‬‫می‬،‫شود‬‫موفقیت‬‫آسان‬‫است‬.
‫اما‬‫این‬‫گونه‬‫ساختار‬‫صنعتی‬‫برای‬
‫سودآوری‬‫بلند‬‫مدت‬‫بدترین‬‫چشم‬‫انداز‬‫را‬
‫دارد‬.
‫پورتر‬‫خاطرنشان‬‫می‬،‫سازد‬‫چارچوبی‬‫که‬
‫او‬‫عرضه‬،‫داشته‬‫می‬‫تواند‬‫به‬‫طراحی‬
‫استراتژی‬‫های‬‫قابل‬‫اعتمادتری‬‫کمک‬‫مؤثر‬
‫نماید‬.

51. ‫پورتر‬ ‫مدل‬

52. ‫برنامه‬‫غلتان‬ ‫ریزی‬
‫برنامه‬‫ریزي‬‫غلتان‬‫برنامه‬‫ایي‬‫است‬‫كه‬
‫بطور‬‫دوره‬‫اي‬‫مورد‬‫بازنگري‬‫قرار‬‫مي‬‫گیرد‬‫و‬
‫باعث‬‫مي‬‫شود‬‫تا‬‫همواره‬‫بتوان‬‫تصمیم‬،‫سازي‬
‫شكار‬‫فرصت‬‫ها‬‫و‬‫اتخاذ‬‫استراتژي‬‫متناسب‬‫با‬
‫شرایط‬‫روز‬‫و‬‫آگاهي‬‫از‬‫تغییرات‬‫پیراموني‬
‫پرداخت‬.
‫این‬‫نوع‬‫از‬‫استراتژی‬‫برای‬‫حل‬‫مشکالت‬
‫برنامه‬‫ریزی‬‫با‬‫افق‬‫های‬‫زمانی‬‫دراز‬‫مدت‬
‫مؤثرتر‬‫است‬.
‫این‬‫نوع‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫برای‬‫مشکالت‬
‫استراتژیک‬‫در‬‫زمینه‬‫ی‬‫زنجیره‬‫ی‬‫تأمین‬
‫کاربرد‬‫ندارد‬.

53. Strategic planning and company
performance
Marko
Kohtama¨ki,
2012

54. Strategic planning and company
performance
Clay Dibrell, 2014

55. 1.‫تحلیلی‬ ‫دیدگاه‬
(‫تجزیه‬‫گرا‬)
‫در‬‫این‬‫دیدگاه‬
‫برنامه‬‫ریزی‬
‫سازمان‬‫ها‬‫را‬‫با‬
‫مبنا‬‫قرار‬‫دادن‬
‫مسائل‬‫امروز‬‫آغاز‬
‫می‬‫کنند‬.‫آنها‬‫را‬
‫به‬‫اجزای‬‫جداگانه‬
‫تجزیه‬‫و‬‫هر‬‫جزء‬
‫را‬‫در‬‫یک‬‫مقطع‬
‫زمانی‬‫خاص‬‫تجزیه‬

56. 2.‫سیستمی‬ ‫رویکرد‬
‫رویکرد‬‫سیستمی‬‫دقیقا‬‫عکس‬
‫دیدگاه‬‫تجزیه‬‫گرا‬‫است‬.‫در‬‫این‬
‫تفکر‬‫ابتدا‬‫سازمان‬‫به‬‫صورت‬
‫یک‬‫کل‬‫در‬‫حال‬‫تعامل‬‫با‬‫محیط‬
‫خود‬‫نگریسته‬‫می‬‫شود‬‫سپس‬
‫بازگشتی‬‫به‬‫عقب‬‫انجام‬‫می‬‫گیرد‬
‫تا‬‫چگونگی‬‫فعالیت‬‫و‬‫تعامل‬‫هر‬
‫جزء‬‫از‬‫کل‬‫مورد‬‫نظر‬‫با‬‫دیگر‬
‫اجزا‬‫را‬‫شناسایی‬‫کند‬‫و‬‫به‬
‫درک‬‫چگونگی‬‫سهم‬‫و‬‫نقش‬‫هر‬‫جزء‬
‫در‬‫تحقق‬‫هدف‬‫های‬‫کل‬‫سازمان‬
‫بپردازد‬.

57. ‫سیستمی‬ ‫تفکر‬

58. ‫برنامه‬‫سناریو‬ ‫ریزی‬
،‫سناریو‬‫نشان‬‫دهنده‬‫ی‬‫آینده‬‫ای‬‫مشخص‬‫است‬‫که‬
‫از‬‫عناصر‬‫کمی‬‫و‬‫کیفی‬‫تشکیل‬‫یافته‬‫است‬.
‫با‬‫کمک‬‫سناریوها‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫آنها‬
‫می‬‫توان‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫استراتژیک‬‫دقیق‬‫تری‬
‫برای‬‫آینده‬‫انجام‬‫داد‬.
‫سناریوها‬4‫دسته‬‫هستند‬:
1.‫سناریوهای‬‫مثبت‬‫گرا‬:‫به‬‫فرصت‬‫ها‬‫توجه‬
‫دارند‬‫و‬‫فرض‬‫می‬‫کنند‬‫که‬‫اهداف‬‫برآورده‬
‫می‬‫شوند‬.
2.‫سناریوهای‬‫منفی‬‫گرا‬:‫به‬‫تهدیدها‬‫توجه‬
‫دارند‬‫و‬‫به‬‫اهداف‬‫نمی‬‫رسند‬.
3.‫سناریوهای‬‫ابتدایی‬:‫اهداف‬‫بلندمدت‬‫و‬
‫چشم‬‫انداز‬‫سازمان‬‫را‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫واقعیت‬‫ها‬

59. ‫مشتری‬ ‫برای‬ ‫ارزش‬ ‫ایجاد‬
‫سیستم‬ ‫برای‬ ‫بخشی‬ ‫سه‬ ‫حلی‬ ‫راه‬‫های‬
‫استراتژیک‬ ‫مدیریت‬

60. ‫منابع‬
1.،‫برایسون‬‫جان‬.‫ام؛‬‫فرآیند‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫استراتژیک‬
‫برای‬‫سازمان‬‫های‬‫دولتی‬‫و‬‫غیر‬‫انتفاعی؛‬‫ترجمه‬،‫منوریان‬
‫عباس؛‬‫جلد‬1،‫مرکز‬‫آموزش‬‫مدیریت‬،‫دولتی‬،‫تهران‬‫سال‬
1369.
2.،‫هینز‬‫استیون؛‬‫رویکرد‬‫تفکر‬‫سیستمی‬‫به‬‫برنامه‬‫ریزی‬‫و‬
‫مدیریت‬‫استراتژیک؛‬‫ترجمه‬‫رشید‬‫اصالنی؛‬‫نشر‬‫نی؛‬‫تهران؛‬
1387
 3.Stonhouse & pembertone. (2014). Strategic planning in SMEs, some
empirical findings. Management decision. 40/9. Pp 852-861
 4.Lenka Zahradníčková and Emil Vacík.(2014). Scenarios as a Strong
Support for Strategic Planning Procedia Engineering .vol 69. Pp 665 –
669
 5. Marko Kohtama¨ki et al. (2012). The role of personnel commitment
to strategy implementation and organisational learning within the
relationship between strategic planning and company performance:
The role of personnel commitment to strategy implementation and
organisational learning within the relationship between strategic
planning and company performance. International Journal of
Entrepreneurial Behaviour & Research Vol. 18 No. 2. Pp 159-178
 6. Philip Almendinger. (2002). Toward post posetive typology planning.

61. ‫منابع‬
 7. Saeed Fallah Tafti et al. (2012). Explaining Evolutionary Trend of
Strategic Planning from Traditional Economy to Innovation
Economy. Procedia - Social and Behavioral Sciences 58. 56 – 65
 8. Davenport. T., Leibold, M., & and Voelpel, S. (2006). Strategic
management in the innovation economy. Gibbert, M., Leibold. M., &
Probst, G. (2002). Five styles of customer knowledge management
and how smart companies use them to create value. European
Management Journal, 20(5), 459-469
 9. Clay Dibrell et al. (2014). Linking the formal strategic planning
process, planning flexibility, and innovativeness to firm performance.
Journal of Business Research. V 68. 9, Pp 2000–2007
 10. A.M. Kostin et al. (2011). A novel rolling horizon strategy for the
strategic planning of supply chains. Application to the sugar cane
industry of Argentina. Computers and Chemical Engineering 35. Pp
2540– 2563

62. ‫منابع‬
6.،‫برایسون‬‫جان‬.‫ام؛‬‫فرآیند‬‫برنامه‬‫ریزی‬
‫استراتژیک‬‫برای‬‫سازمان‬‫های‬‫دولتی‬‫و‬‫غیر‬
‫انتفاعی؛‬‫ترجمه‬،‫منوریان‬‫عباس؛‬‫جلد‬1،‫مرکز‬
‫آموزش‬‫مدیریت‬،‫دولتی‬،‫تهران‬‫سال‬1369.
7.،‫هینز‬‫استیون؛‬‫رویکرد‬‫تفکر‬‫سیستمی‬‫به‬
‫برنامه‬‫ریزی‬‫و‬‫مدیریت‬‫استراتژیک؛‬‫ترجمه‬
‫رشید‬‫اصالنی؛‬‫نشر‬‫نی؛‬‫تهران؛‬1387
 8.Stonhouse & pembertone. (2014). Strategic planning
in SMEs, some empirical findings. Management
decision. 40/9. pp 852-861
 9.Lenka Zahradníčková and Emil Vacík.(2014).
Scenarios as a Strong Support for Strategic Planning
Procedia Engineering .vol 69. pp 665 – 669

63. «‫از‬ ‫سپاس‬ ‫با‬
‫شما‬ ‫توجه‬»