การใช้งานโปรแกรม Open Source สำหรับการจัดการทรัพยากรสารสนเทศด้วย DSpace และ Greenstone

1. การใชงานโปรแกรม Open Source
สํําหรับการจัดการทรัพยากร
ั ั ั
สารสนเทศดวย
สารสนเทศดวย
DSpace และ Greenstone
โดย
สุภาพร ชัยธัมมะปกรณ
ในการสัมมนาทางวิชาการกลุมสาขาวิชาการจัดการ

สารสนเทศและกลุมการสื่อสาร เรือง ซอฟตแวร
่
โอเพนซอรส (Open Source Software)
โอเพนซอรส
สําหรับศูนยสารสนเทศ
วันที่ 15-16 มกราคม 2552
15-
คณะมนุษยศาสตรและสังคมศาตร
มหาวิทยาลัยขอนแกน

2. IR/DL
DSpace
Greenstone

3. DSpace
DS
เปนโปรแกรมที่จดเก็บเอกสารดิจิทัล เผยแพร
ั
สืบคน สงวนรักษาผลงานในระยะยาว
แนวคิด IR (Institutional Repository)
แนวคด
พัฒนาโดยหองสมุดมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี
แหงแมสซาชูเซตต และหองปฏิบัติการฮิวเล็็ตต
ป ิ ิ
แพคการด
www.dspace.org

4. คุณลัักษณะของ IR
เนื้อหาที่เปนดิจิทัล (Digital content)
การเนนงานที่สรางโดยสมาชิกของสถาบัน
(
(Institutionally-defined)
(Institutionally-
y )
เนื้อหาทางวิชาการ (Scholarly content)
การสะสมเพมพูนและความยงยน
การสะสมเพิ่มพนและความยั่งยืน (Cumulative
and perpetual)
การทํํางานรวมกัันไ และการเขาถึึงแบบเปด /
ได ป
แบบเสรี (Interoperable and open access)

5. ประโยชนของการมีี IR
ป โ
ทําใหเกิดระบบการรวบรวม สงวนรักษา และเผยแพรเนื้อหาทาง
วิชาการ
เปนเสมือนตัวชี้วดของคุณภาพทางวิชาการของมหาวิทยาลัย
ั
หนวยงานวิจัย โดยมุงทีรวมเอางานทางปญญาของมหาวิทยาลัย
่
หนวยงานวจย มาไวในที่เดียวกัน และสามารถเขาถงไดทวโลก
หนวยงานวิจัย มาไวในทเดยวกน และสามารถเขาถึงไดทั่วโลก
เปนการสงวนรักษาทรัพยสินทางปญญาในรูปดิจิทัล
เปนเสมือนพืนฐานของกระบวนทัศนใหมในการพิมพผลงานทาง
้ ฐ
วิชาการ
เปนการสื่อสารทางวิชาการ (scholarly communication)
การจดการความรู
การจัดการความร
การสนับสนุนเรืองการเขาถึงโดยเสรี
่

6. แนวโนมของ IR
โ
ภายในระยะเวลา 10 ป มหาวิทยาลัย
ชั้นนําสวนใหญตางมุงไปสูการเปนคลัง
เก็บสารสนเทศระดับสถาบัน
Robin Y t
R bi Yeates, 2003

7. ทําไ งเกิด DSpace
ไมจึึ
ปญหาของอาจารยกบนักวิจัยของ MIT
ั
มีงานวิจัยเยอะ เปนดิจิทัลมากขึ้น
เก็บไวตามทีตาง ๆ ในฮารดดสกของตวเอง ใน
เกบไวตามทตาง ในฮารดดิสกของตัวเอง
่
เว็บเซิรฟเวอร ฯลฯ
โอกาสสูญหายมีมาก องคความรูท่เปนี
ประโยชนหายไปจากโลก
ประโยชนหายไปจากโลก

8. กวาจะเปน DSpace
ป
“เอกสารดิจิทัลมีอายุโดยเฉลียสั้นมาก การสรางดีสเปซก็เพื่อให
่
เปนระบบที่สามารถรองรับผลงานดิจิทัล และใหผลงานนัน ๆ คง
้
อยูถาวรตลอดไป”
 าวรตลอดไป”
“จึงตองพัฒนาการเก็บถาวรดิจิทัลขึ้นดวยการจัดเก็บ การสงผล
จงตองพฒนาการเกบถาวรดจทลขนดวยการจดเกบ การสงผล
งาน การสืบคน การควบคุมการเขาใช รวมทั้งการจัดการสิทธิใน
การเขาใช มรดกทางภูมิปญญาของเอ็มไอทีอยูในรูปของดิจิทัล
เปนสวนใหญ หองสมุดจงตองเขามามสวนรบผดชอบในการเกบ
เปนสวนใหญ หองสมดจึงตองเขามามีสวนรับผิดชอบในการเก็บ
ภูมิปญญาเหลานันเพื่อประโยชนในทางวิชาการในอนาคต”
้ าการในอนาคต”
อลัน โวลเพิรท (ผูอานวยการหองสมุุดเอ็มไอที) กลาวถึง
ู ํ
จุดประสงคในการสรางดีสเปซ

9. DSpace
DS
ดีสเปซจึงเกิดขึ้นมาเพื่อจัดการกับผลงานวิจัย
และผลงานทางวิชาการโดยการเก็็บไวในคลัง
เก็บ (repository) เพื่อที่จะไดเผยแพรไดมาก
( p y)
ขึ้นกวาเดิม เขาถึงไดตลอดเวลา และจัดเก็บ
ถาวร แตอยูบนพนฐานทใชงานงาย มีการมงเนน
แตอย นพื้นฐานที่ใชงานงาย มการมุ เนน
ไปที่การสรางระบบการผลิตที่มคุณภาพ
ี
(production quality system)

10. นสต/นกศกษา/
นิสิต/นักศึกษา/ อาจารยทปรกษา/
อาจารยที่ปรึกษา/
กรรมการวิชาการ หองสมุด
นักวิจัย
สงผลงาน
สมบูรณ
ู
Workspace
Wo kspace
สงผลงาน
สงผลงาน ปฏเสธ/ตกลบ
ปฏิ สธ/ตีกลับ
บัณฑิตวิทยาลัย/ คลังเก็บ
ฝายวิิจัย/ ิชาการ
/วิ
ปฏิเสธ/ตีกลับ
ผาน/รับผลงาน
การตรวจสอบ/ ตัวอยางการสงวิทยานิพนธ
แกไข
แกไข
งานวิจัย

11. หนาที่ใน DSpace
Submitter -แกไขเมทาดาทางานของตัวเองได
-สงแฟมขอมูลของตัวเอง
ฟ ั
-ไมสามารถแกไขไดเมื่อสงผลงานแลว
Reviewer -ประเมินงานที่สงเขามา
-รับหรือปฏิเสธ
-สงขอความเพื่ออธิบายการบอกรับหรือปฏิเสธ
สงขอความเพออธบายการบอกรบหรอปฏเสธ
-ปฏิเสธหรือใหหยุดการสงงานขั้นตอไป
-ตอบรับใหสงงานในขันตอไป
้
-ไมสามารถแกไขเมทาดาทาหรือเปลี่ยนแปลงแหมขอมูลที่สงมา
ได
Metadata -แกไขเมทาดาทาของงานทุกชิน
้
-หลังจากขั้นตอนนีแลว
้ จะเปนการ submit โดยอัตโนมัติ (แตผาน

editor การประเมนทุกอยางมาแลว)
การประเมินทกอยางมาแลว
อยางมาแลว)

12. DSpace D
DS Demonstration
t ti
http://stks.or.th/nstdair

13. Greenstone
โปรแกรมที่เหมาะกับการสรางหองสมุดดิจิทัล
พัฒนาโดยมหาวิทยาลัยไวคาโต (University
of Waikato) นิวเซีแลนด
)
โดยความรวมมือกับยูเนสโกและ Human Info
NGO
ไดรับอนุญาตภายใต GNU General Public
License
www.greenstone.org

14. Greenstone Features
มี feature ทีสนับสนุนการสรางและการจัดการผลงาน
่
โดยผูดูแลระบบ
ู
มี Web interface ที่สืบคนไดจากเมทาดาทาและ
เนือหาฉบับเต็ม
้
รองรับแฟมขอมูลหลากหลาย และสามารถ extract
เมทาดาทาจากตัวแฟมเอกสาร
เมทาดาทาจากตวแฟมเอกสาร
มีวิธีการสราง collection จาก
Local files
จากเว็บไซต
จากเอกสารอื่นๆผาน OAI-PMH
จากเอกสารอนๆผาน OAI-

15. Metadata
M t d t
Objective metadata
Subjective metadata

16. Objective metadata
Physical
attributes,
Date,
Author,
Operational
requirement,
Identification
number,
Ownership

17. Greenstone รองรับ
Objective Metadata
Obj i d

18. Subjective Metadata
Valuable of attributes of an objects determined by
p
person such as subjects, category, descriptions etc.
j , g y, p

19. Greenstone Features
จุดเดน
ตดตงงาย
ติดตั้งงาย
ใชงานงาย
เปนอนเตอร
เปนอินเตอร (full support กับ G F S R K
กบ G, F, S, R,
(kazakh)) และใชไดอีกหลายภาษา
ความตองการใชระบบ (นอย)
ใ  ย)
เลนไดทั้ง Offline และ Online

20. Greenstone Demonstration
Examples at www.greenstone.org