6. โดยรายละเอียดขององคประกอบยอยของแตละอุตสาหกรรมปรากฏในตารางที่ 3-3 ในหนา 49
ข) การกําหนดกรอบแนวคิดและผลการวิเคราะหบทบาทของอุตสาหกรรม ICT ที่มีตอระบบเศรษฐกิจ
ไทย
การศึกษากรอบแนวคิดในการวิเคราะหบทบาทของอุตสาหกรรม ICT ที่มีตอระบบเศรษฐกิจจาก
กรณีศึกษาของประเทศตางๆ เชน แคนาดา ออสเตรเลีย สหรัฐอเมริกา และสิงคโปร สรุปไดวาการประเมินหรือ
การวิเคราะหบทบาทของอุตสาหกรรม ICT ที่มีตอระบบเศรษฐกิจนั้น โดยทั่วไปมักจะมีการพิจารณาใน 4 มิติ
ไดแก
1. มิติดานการผลิต เปนการวิเคราะหโดยใชขอมูลดานการผลิตของอุตสาหกรรม ICT
2. มิติดานการใชจาย เปนการวิเคราะหโดยใชขอมูลดานการใชจายของภาคครัวเรือน ภาคธุรกิจ และ
ภาครัฐ
3. มิติดานการจางงาน เปนการวิเคราะหโดยใชขอมูลดานการจางงานของอุตสาหกรรม ICT
4. มิติดานประโยชนอันเกิดการใชเทคโนโลยี เปนการวิเคราะหเชิงลึกที่ตองใชขอมูลเบื้องตนจาก 3
มิติแรกประกอบกัน
ทั้งนี้ จากเอกสาร A proposal for a core list of indicators for ICT Measurement ซึ่งจัดทําโดย
OECD ซึ่งคณะทํางานใชเปนเอกสารอางอิงของการศึกษาครั้งนี้ ไดแบงตัวชี้วัดในกลุมอุตสาหกรรม ICT และนัย
ทางเศรษฐกิจจํานวน 6 ตัวชี้วัด ดังนี้
1. อัตราการขยายตัวของมูลคาเพิ่มในอุตสาหกรรม ICT (Growth of value added in the ICT
sector)
2. สัดสวนมูลคาเพิ่มของอุตสาหกรรม ICT ตอ GDP (Contribution of value added in the ICT
sector to total business sector value added)
3. สัดสวนการจางงานของอุตสาหกรรม ICT ตอการจางงานรวมในระบบเศรษฐกิจ (Contribution of
employment in the ICT sector to total business sector employment)
4. สัดสวนมูลคาผลผลิตของอุตสาหกรรม ICT ตอมูลคาผลผลิตรวม (Contribution of production
value in the ICT sector to total business sector production value)
5. สัดสวนรายไดของอุตสาหกรรม ICT ตอรายไดรวม (Contribution of revenue in the ICT sector to
total business sector revenue)
6. อัตราการขยายตัวของรายไดในอุตสาหกรรม ICT (Growth of revenue in the ICT sector)
โดยที่ตัวชี้วัดหลักๆ 4 ตัว จะคํานวณได ดังนี้
1. มูลคาเพิ่ม = ผลตางระหวางมูลคาผลผลิตสินคาและบริการ (Production value)
และคาใชจายขั้นกลาง (Intermediate cost)
2. มูลคาผลผลิต = มูลคาผลผลิตของสินคาและบริการที่ผลิตไดทั้งหมดในรอบป
3. การจางงาน = จํานวนคนงานทั้งหมดที่ทํางานอยูในสถานประกอบการที่จัดเปนอุตสาหกรรม
ICT
16. หนา
ตารางที่ 26 ICT sector in CANADA 197
ตารางที่ 27 ICT sector in USA 198
ตารางที่ 28 ICT sector in AUSTRALIA 199
ตารางที่ 29 ICT sector in JAPAN 200
ตารางที่ 30 ICT sector in KOREA 201
17. รายงานการศึกษากรอบแนวคิดในการวัดบทบาทของอุตสาหกรรม ICT ตอระบบเศรษฐกิจไทย 1
บทที่ 1
บทนํา
1.1 หลักการและเหตุผล
ปจจุบันเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT) ไดเขามามีบทบาทสําคัญตอการพัฒนาเศรษฐกิจ
และสังคมในดานตางๆ เชน การบริหารจัดการของภาครัฐ การศึกษา ดานภาคธุรกิจในการขยายโอกาสทางการ
ตลาดของธุรกิจ หรือกิจกรรมทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะอยางยิ่งในภาคบริการและภาคอุตสาหกรรม โดย ICT ได
แทรกซึมไปในหลายๆ ขั้นตอนของกิจกรรมทางเศรษฐกิจไมวาจะเปนการผลิต การบริหารจัดการ การขายสินคา
และบริการ จึงดูจะเปนที่ยอมรับกันวา ICT กับการพัฒนาและการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจนั้นมีความเชื่อมโยง/
สัมพันธกัน เพียงแตยังขาดขอมูลการศึกษาและ/หรือหลักฐานที่สามารถบงบอกรูปแบบ ระดับของความสัมพันธ
และ/หรือบทบาทของ ICT ที่มีตอภาคเศรษฐกิจไดอยางชัดเจน
สําหรับประเทศไทย แผนแมบทเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของประเทศไทย พ.ศ. 2545-25491
ไดเห็นความสําคัญของอุตสาหกรรม ICT และความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ อันเปนผลสืบเนื่องมาจากอุตสาห-
กรรมดังกลาว ดังปรากฏในยุทธศาสตรที่ 1 เรื่อง การพัฒนาอุตสาหกรรม ICT เพื่อใหเปนผูนําในภูมิภาค นอกจาก
นี้ตัวชี้วัดผลสําเร็จของแผนฯ ในภาพรวม ไดระบุใหพิจารณาบทบาทของ ICT ที่มีตอระบบเศรษฐกิจ (ICT
contribution to Economy ) ไว 4 ประการคือ
1. อัตราการเจริญเติบโตของอุตสาหกรรม ICT เปรียบเทียบกับอัตราการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจใน
ภาพรวม
2. สัดสวนการจางงานในอุตสาหกรรม ICT ตอการจางงานรวมของประเทศ
3. การเพิ่มขึ้นของการใช ICT ในวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (ICT diffusion)
4. การเลื่อนลําดับของประเทศไทยในดัชนี TAI (Technology Achievement Index) ของ UNDP
ในการประชุม ASEAN e-Measurement Workshop ครั้งที่ 2 ซึ่งประเทศไทยและสิงคโปรรวมเปน
เจาภาพ ณ กรุงรางกุง ประเทศพมา เมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน 2546 นั้น ที่ประชุมเห็นชอบรวมกันใหใชกรอบ
แนวคิดจาก A proposal for a core list of indicators for ICT Measurement ซึ่งจัดทําโดย OECD เปนพื้นฐาน
สําหรับการจัดทําตัวชี้วัดการพัฒนา List of ICT Indicators สําหรับแตละประเทศในภูมิภาค โดยในเอกสาร
ดังกลาวไดระบุตัวชี้วัดในกลุมตลาดและอุตสาหกรรม ICT และนัยทางเศรษฐกิจ 6 ตัวชี้วัด2
ดังนี้.
1. อัตราการขยายตัวของมูลคาเพิ่มในอุตสาหกรรม ICT (Growth of value added in the ICT
sector)
2. สัดสวนมูลคาเพิ่มของอุตสาหกรรม ICT ตอ GDP (Contribution of value added in the ICT
sector to total business sector value added)
1
แผนแมบทเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของประเทศไทย พ.ศ.2545 – 2549, หนา 26 - 28 และ 86
2
A Proposal for a core list of indicators for ICT measurement, www.oecd.org/dataoecd/3/3/22453185.pdf
18. 2 ศูนยเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรแหงชาติ
3. สัดสวนการจางงานของอุตสาหกรรม ICT ตอการจางงานรวม (Contribution of employment in
the ICT sector to total business sector employment)
4. สัดสวนมูลคาผลผลิตของอุตสาหกรรม ICT ตอมูลคาผลผลิตรวม (Contribution of production
value in the ICT sector to total business sector production value)
5. สัดสวนรายไดของอุตสาหกรรม ICT ตอรายไดรวม (Contribution of revenue in the ICT sector to
total business sector revenue)
6. อัตราการขยายตัวของรายไดในอุตสาหกรรม ICT (Growth of revenue in the ICT sector)
ทั้งนี้ ตัวชี้วัดทั้ง 6 ตัวที่มาจากการตกลงของ e-ASEAN นั้น เปนเพียงแตระบุตัวชี้วัดที่ควรนํามาใชยังมิได
มีการตกลงรวมกันในรายละเอียดของตัวชี้วัด ทําใหขาดความชัดเจนในดานนิยามหรือกรอบแนวคิดในการ
ประมวลผลองคประกอบของขอมูล วิธีการจัดเก็บขอมูล ฯลฯ จึงไมสามารถนํามาวิเคราะหและประเมินภาพ
ความสัมพันธ/ความเชื่อมโยงระหวาง ICT กับภาคเศรษฐกิจไดอยางแทจริง
1.2 วัตถุประสงค
โครงการศึกษากรอบแนวคิดในการวัดบทบาทของอุตสาหกรรมเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
(ICT) ตอระบบเศรษฐกิจไทย3
ประกอบดวยวัตถุประสงคหลัก 2 ประการ ดังนี้
1.2.1 เพื่อนําเสนอกรอบแนวคิดและวิธีการในการพัฒนาตัวชี้วัด (Conceptualization) ดานบทบาท
ของอุตสาหกรรม ICT ที่มีตอระบบเศรษฐกิจ เพื่อใหไดมาซึ่งตัวชี้วัดที่เหมาะสมและมีความเปนสากล ทั้งในสวน
ของคํานิยาม องคประกอบของขอมูล วิธีการจัดเก็บและประมวลผลขอมูล อันจะนําไปสูแนวทางการปฏิบัติใหเกิด
ผลเปนรูปธรรม
1.2.2 เพื่อวิเคราะหแนวทางในการนําตัวชี้วัดดังกลาวมาประยุกตใชสําหรับประเทศไทย พรอมทั้ง
ตรวจสอบการมีอยูของขอมูลที่เกี่ยวของ ความพรอมของขอมูล/วิธีการจัดเก็บขอมูล รวมทั้งหนวยงานที่รับผิดชอบ
ในการจัดเก็บขอมูล เพื่อจัดทําขอเสนอแนะอยางเปนรูปธรรมใหกับหนวยงานที่เกี่ยวของนําไปปฏิบัติตอไป
1.3 ขอบเขตการศึกษา
1.3.1 กําหนดขอบเขตและองคประกอบของอุตสาหกรรม ICT เพื่อใชเปนมาตรฐานในการจัดเก็บ/
เปรียบเทียบ และวิเคราะหขอมูลดานบทบาทที่มีตอระบบเศรษฐกิจ
1.3.2 ศึกษากรอบแนวคิดในการจัดทําตัวชี้วัดเพื่อใชในการประเมินบทบาทของอุตสาหกรรม ICT ที่
มีตอระบบเศรษฐกิจในระดับมหภาค ทั้งบทบาททางตรงและทางออม
3
ชื่อเดิมของโครงการ คือ “โครงการศึกษากรอบแนวคิดในการวัดผลกระทบของอุตสาหกรรมเทคโนโลยีสารสนเทศและการ
สื่อสารตอระบบเศรษฐกิจ” แตปรับเปลี่ยนชื่อโครงการตามขอเสนอแนะที่ไดจากการจัดงานนําเสนอและรับฟงขอคิดเห็นตอผลการ
ศึกษาโครงการ เมื่อวันจันทรที่ 14 มีนาคม 2548
24. 8 ศูนยเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและคอมพิวเตอรแหงชาติ
2.3.1 ประเทศแคนาดา7
Industry Canada ไดจัดพิมพเอกสารที่ชื่อวา Measuring the Global Information Infrastructure for a
Global Information Society เมื่อเดือน มิถุนายน 1996 (พ.ศ.2539) โดยกําหนดนิยามความหมายของอุตสาห-
กรรม ICT ภายใตการจัดมาตรฐานอุตสาหกรรมของแคนาดา (Canadian Standard Industrial Classification:
SIC) โดยกําหนดขอบเขตของอุตสาหกรรม ICT ดังตารางที่ 2-1
ตารางที่ 2-1 Canadian ICT Sector: SIC (1996) (พ.ศ.2539)
Industry Groupings SIC Industry Titles
Service Industries 4810 Telecommunication Broadcasting Industries
4820 Telecommunication Carriers Industry
4830 Other Telecommunication Industries
7720 Computer and Related Services
Good Industries 3340 Record Player, Radio and Television Receiver Industry
3350 Communication and Other Electronic Equipment Industries
3360 Office, Store and Business Machine Industries
3911 Indicating, Recording and Controlling Instruments Industry
3912 Other Instruments and Related Products Industry
ที่มา: Industry Canada
ตอมาเมื่อ OECD พัฒนาคํานิยามและกําหนดขอบเขตของอุตสาหกรรม ICT ขึ้นมา ในป 1998 (พ.ศ.
2541) โดยใชมาตรฐานการจําแนกประเภทอุตสาหกรรม ที่เรียกวา ISIC Rev.3 ขององคการสหประชาชาติ นั้น
จะเห็นไดวาคํานิยามของ OECD และ SIC ของประเทศแคนาดามีความแตกตางกัน ดังนี้
1. ขอบเขตอุตสาหกรรม ICT ของแคนาดาจะรวมสถานีวิทยุและโทรทัศน (Radio and Television
Broadcasting)
2. ขอบเขตอุตสาหกรรม ICT ของแคนาดาจะไมนับรวมอุตสาหกรรมสายไฟฟาและสายเคเบิ้ล
(Manufacture of Insulated and Cable)
3. ขอบเขตอุตสาหกรรม ICT ของแคนาดาจะไมนับรวมอุตสาหกรรมคาสงและอุตสาหกรรมใหเชา
คอมพิวเตอร (Wholesale and Lease of ICT Equipment)
ประเทศที่พัฒนาแลวสวนใหญจะมีมาตรฐานของประเทศในการจัดแบงประเภทอุตสาหกรรม (National
Standard Classification) ซึ่งในกรณีของประเทศแคนาดาใชมาตรฐานการจัดแบงประเภทอุตสาหกรรมที่เรียกวา
Canadian Standard Industrial Classification: SIC ซึ่งเริ่มพัฒนามาตั้งแตป ค.ศ.1980 (พ.ศ.2523) มาตรฐาน
7
Defining the Information and Communication Technology Sector, Industry Canada, http://strategis.ic.gc.ca