1. 21-р сургуулийн11г ангийн сурагч: Д.Очирбат
2014 он
Сэдэв: Захиргааны хариуцлага

2. Çàõèðãààíû õàðèóöëàãà íü òºðèéí
ýðõ áүõèé áàéãóóëëàãààñ ººðèéí
áүðýí ýðõèéí õүðýýíä ýðõ çүéí õýì
õýìæýý çºð÷ñºíèé ó÷èð çàõèðãààíû
õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó
õүëýýëãýäýã õóóëü çүéí
õàðèóöëàãûí áèå äààñàí íýã òºðºë þì.

3. Èéìä þóíû ºìíº ò¿¿íèéã õóóëü
ç¿éí áèå äààñàí òºðºë áîëîõûí
õóâüä áóñàäòàé íü õàðüöóóëàí
àâ÷ ¿çýõ øààðäëàãàòàé þì.
Õóóëü ç¿éí áóàä
õàðèóöëàãàòàé õàðüöóóëàí
¿çýõýä çàõèðãààíû õàðèóöëàãà
íü äàðààõ íèéòëýã øèíæòýé .

4. ¯¿íä:
1. Òºðººñ òîãòîîñîí ýðõ ç¿éí õýì õýìæýý çºð÷ñºíèé
òºëºº õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ
2. Ýðõ ç¿éí çºð÷뺺ñ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ, ò¿¿íèéã òàñëàí çîãñîîõ
3. Èðãýäèéã òºðèéí õóóëü òîãòîîìæîî õ¿íäýòãýí
áèåë¿¿ëýõ ¿çýë áîäîë, èòãýë ¿íýìøèë, ýðõ ç¿éí
õ¿ì¿¿æèëòýé áîëãîõ
4. Ǻð÷èãäñºí ýðõèéã ñýðãýýí õàíãàõ
5. Ýðõ ç¿éí çºð÷èë ãàðãàñàí ýòãýýäèéí ýðõ , ýðõ
÷ºëºº , õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõîëûã òºðèéí
àëáàäëàãà õýðýãëýõ çàìààð çîõèõ õýìæýýãýýð
õÿçãààðëàäàã ãýõ ìýò

5. ͺ㺺 òàëààñ íü àâ÷ ¿çâýë çàõèðãààíû õàðèóöëàãà íü
çàõèðãààíà àëáàäëàãûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áºãººä
ººðèéí ìºí ÷àíàðààðàà õóóëü ç¿éí áóñàä
õàðèóöëàãààñ ÿëãàãäàõ äàðààõ ºâºðìºö îíöëîã
øèíæèéã àãóóëíà. Үүнд:
1.
Çàõèðãààíû çºð÷èë õ¿ëýýëãýõ ¿íäýñëýë íü á¿õ
íèéòýýð äàãàæ áèåë¿¿ëâýë çîõèõ çàõèðãààíû
æóðàì çºð÷èõ áóþó çàõèðãààíû çºð÷èë ãàðãàõ
ÿâäàë þì.Õàðèí ãýìò õýðãèéí øèíæ àãóóëñàí , õîð
óðøèã áàãà, ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà
õ¿ëýýëãýõýýðã¿é ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýõ¿éã õóóëü
òîãòîîìæèéí äàãóó çàõèðãààíû õàðèóöëàãàä
òàòóóëàõààð òºðèéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ
øèëæ¿¿ëýí èëð¿¿ëñýí òîõèîëäîëä çàõèðãààíû
øèéòãýë íîãäóóëæ áîëíî.

6. 2.
3.
Çàõèðãààíû ýðõ ç¿éí õýì õýìæýýíä çàõèðãààíû
øèéòãýë íîãäóóëàõààð õóóëüä óðüä÷èëàí
çààñàí áàéíà.ªºðººð õýëáýë çàõèðãààíû ýðõ
ç¿éí õýì õýìæýý çºð÷èãäñºí áàéñàí ÷ óã çºð÷èëä
çàõèðãààíû øèéòãýë íîãäóóëàõààð õóóëüä
çààãààã¿é áîë çàõèðãààíû
õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõã¿é .
Çàõèðãààíû õàðèóöëàãàä òàòàõ æóðìûã õóóëü
òîãòîîìæîîð òóñãàéëàí òîãòîîíî.Çàõèðãààíû
çºð÷ëèéí òóõàé õýðãèéã õÿíàí øèéäâýðëýõ
àæèëëàãàà íü èðãýíèé áîëîí ýð¿¿ãèéí õýðãèéí
íýã àäèë ïðîöåññûí ýðõ ç¿éí õýì õýìæýýíèé
äàãóó ÿâàãäàíà.

7. 4.
ÿéöýòãýõ ýðõ ìýäëèéí
áàéãóóëëàãà, òýäãýýðèéí àëáà õààã÷
á¿õýëäýý áóñ , çºâõºí õóóëü òîãòîîìæîîð
ýðõ îëãîãäñîí òºðèéí àëáàí òóøààëòàí
çàõèðãààíû õàðèóöëàãà
õ¿ëýýëãýíý.Çàõèðãààíû øèéòãýëèéã
ãîë òºëºâ ã¿éöýòãýõ ýðõ ìýäëèéí áàðàã
á¿õ áàéãóóëëàãà, òýäãýýðèéí àëáàí
õààã÷ íîãäóóëàõ ìýò áîëîâ÷ çºâõºí Ìîíãîë
óëñûí çàõèðãààíû õàðèóöëàãûí òóõàé
õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëä çààñàí

8. 









ø¿¿ã÷;
ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû Çàñàã äàðãà;
цàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí ýðõ á¿õèé àæèëòàí;
õèëèéí òºëººëºã÷, ò¿¿íèé îðëîã÷, òóñëàõ ;
õóóëü òîãòîîìæîîð òóñãàéëàí ýðõ îëãîñîí óëñûí
áàéöààã÷;
õîðèõ àíãèéí äàðãà, æèíõýíý ã¿éöýòãýõ àæèëòàí;
êîíñóëûí ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàí
òºðèéí òóñãàé õàìãààëàëòûí ãàçðûí ãàäóóð
õàìãààëàëòûí àëáà õààã÷, õàðóóëûí çàõèðàë;
õóóëüä òóñãàéëàí çààñàí òîõèîëäîëä áàéãàëü
õàìãààëàã÷;
íèéãìèéí õýâ æóðàì õàìãààëàõ îëîí íèéòèéí áàéöààã÷.
Ãýõ ìýò àëáàí òóøààëòàí ýíý ýðõèéí ýäëýíý.

9. 5. Çàõèðãààíû õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýã÷
, õàðèóöëàãàä òàòàãäàã÷èéí õîîðîíä ýðõýëñýí
àæëûí òàëààð çàõèðàõ, çàõèðàãäàõ õàðèëöàà
áàéäàãã¿é.
6. Çàõèðãààíû çºð÷èë ò¿¿íä õ¿ëýýëãýõ
õàðèóöëàãà íü ãàãöõ¿¿ Ìîíãîë óëñûí
çàõèðãààûí õàðèóöëàãûí òóõàé õóóëü áîëîí
áóñàä õóóëü òîãòîîìæ, çàõèðãààíû ýðõ ç¿éí
àêòààð òîäîðõîéëîãäîíî.Èéìä çàõèðãààíû çºð÷èë
, øèéòãýë àãóóëñàí òýðõ¿¿ õóóëü , õóóëü
òîãòîîìæèéí áóñàä àêò íü çàõèðãààíû
õàðèóöëàãûí õýì õýìæýýíèé ¿íäñèéã
á¿ðä¿¿ëíý.

10. Ýäãýýð øèíæ¿¿äýä ¿íäýñëýí çàõèðãààíû
õàðèóöëàãà ãýäýã íü ã¿éöýòãýõ ýðõ
ìýäëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ õ¿ðýýíä
çàõèðãààíû õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ ýðõ
á¿õèé àëáàí òóøààëòíààñ íèéòýýð
äàãàæ ìºðäºõ çàõèðãààíû æóðìûã çºð÷ñºí
ãýì áóðóóòàé ýòãýýäýä õóóëü
òîãòîîìæèíä çààñàí çàõèðãààíû øèéòãýë
îíîíãäóóëàõ ¿¿ðýã / àæèëëàãàà / ìºí
õýìýýí òîäîðõîéëîæ áîëíî.

11. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýðõ ç¿éí
çºð÷èëòýé òýìöýõýä çàõèðãààíû
õàðèóöëàãà ÷óõàë ðîëü ã¿éöýòãýæ à÷
õîëáîãäîë ãü óëàì á¿ð ºññººð áàéíà.Ýíý
íü çàõèðãààíû õàðèóöëàãà á¿õèé
õóóëü òîãòîîìæ èõýýõýí íýìýãäñýí , ìºí
çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéí ººð÷ëºëò
øèíý÷ëýëò, ò¿¿íèé çàðèì óäààøðàë
áîëîí áóñàä îëîí õ¿÷èí ç¿éëñòýé
õîëáîîòîé þì.

12. 
Íàðèéí òºâºãòýé òåõíèê õýðýãñýë , ìàøèí
ìåõàíèçì , îð÷èí ¿åèéí õèìèéí
á¿òýýãäýõ¿¿í, ñòàíäàðòûí áóñ õ¿íñíèé
ç¿éë îëíîîð íýìýãäýæ øèíæëýõ óõààíû
òåõíèêèéí äýâøèë íýâòðýõ áîëñîí íü
õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èí , çàìûí õºäëºãººí
áîëîí áóñàä àþóëã¿é áàéäëûí äýã
æóðàì øèíýýð òîãòîîõ, ò¿¿í÷ëýí ò¿¿íèé
ñºðºã ¿ð äàãàâðààñ õ¿í àì , ìàòåðèàëëàã
¿íýü ç¿éëñ , áàéãàëü îð÷íîî õàìãààëàõ
øààðäëàãà õóðöààð òàâèãäàâ .

13. 

Ýäèéí çàñãèéí òºâëºðñºí òîãòîëöîîíîîñ çàõ
çýýëèéí õàðèëöààíä øèëæèæ áóé ºíººãèéí
íºõöºëä õÿíàëò, øàëãàëò ñóëàðñíààñ ºì÷
õºðºíãºòýé õîëáîîòîé ãýìò õýðýã
, çàõèðãààíû çºð÷ëèéí òîî ìýäýãäýõ¿é ºñºâ.
Ýäèéí çàñãèéí ººð÷ëºëòòýé óÿëäàí þóíû
ºìíº íèéãìèéí äààòãàë , òàòâàð
, ñàíõ¿¿, ãààëü , çýýëèéí õàðèëöààã
á¿õýëä íü øèíý÷ëýõäýý ýð¿¿ãèéíõýýñ ºðãºí
õ¿ðýýíä çàõèðãààíû ñàíêö òîãòîîí
õàìãààëàõûã óðüäàë áîëãîâ.

14. 

Ýðõ ç¿éí äýã æóðìûã õàíãàõ , íèéòèéí çàñàãëàëûã
áýõæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð òºðèéí áàéãóóëëàãûí õýâèéí
àæèëëàõ íºõöëèéã áèé áîëãîõûí òóëä ýðõ á¿õèé
áàéãóóëëàãûí õóóëü ¸ñíû øèéäâýðèéã
áèåë¿¿ëýýã¿é, ø¿¿õèéã õ¿íäýòãýýã¿éí òºëºº
çàõèðãààíû õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ òîãòîëöîîã óëàì
á¿ð á¿ðä¿¿ëýâ.
Óðüä íü ýðõ ç¿éí çºð÷èëä òîîöîãäîõã¿é áàéñàí õýðýã
ÿâäëûã çàõèðãààíû çºð÷èëä õàìààðóóëàõ ç¿é ¸ñíû
øààðäëàãà ãàðñàí. Íýã òàëààñ çàõèðãààíû çºð÷ëèéí
òîî á¿ðòãýë õºòëºãääºãã¿éãýýñ çºð÷èë á¿ðä
çàõèðãààíû øèéòãýë íîãäóóëàõ, íºãºº òàëààñ
ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõã¿éãýýñ
çàõèðãààíû çºð÷èë ãàðãàñàí ýòãýýä ¿ë òîîæ äàâòàí
¿éëäýõ ÿâäàë íü íèëýýä ò¿ãýýìýë áîëæ áàéíà.