1. 11-Ð ÑÓÐÃÓÓËÈÉÍ
Ò¯¯Õ-ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÓÕÀÀÍÛ ÁÀÃØ
Á.ÁÀßÐÆÀÐÃÀË

2. ÁÀÃØÈÉÍ ÈÌÈÆ
 Багш бол сургуулийн нүүр царай, сүр
сүлд юм. Тийм учраас багшиéí төрх
байдал, өнгө зүс, харилцаа, зан
чанараас их зүйл шалтгаална. Орчиí
цагийн эрчимтэй өөрчлөлтийг тэсэн
өнгөрөх төдийгүй, үр бүтээлтэй даван
туулж, дараагийн давалгаанд бэлдэх нь
чухамдаа аж төрөхийн утга учир, түүний
шалгуур болж байна.

3. ÈÌÈÆ ÿìàð õýðýãöýýòýé âý?
 Түргэн өөрчлөгдөж буй орчинд хэрхэн дасан
зохицож ажиллах вэ? гэсэн асуулт хүн бүрийн
сэтгэлийг эзэмдэх болов. Улс төрийн орчин хурдан
өөрчлөгдөж чөлөөт зах зээл тодорхой хэмжээнд
бүрэлдэж буй нөхцөлд Монгол хүн бүрт өөрийгөө
нийтэд таниулах, давуу талаа нээн илрүүлэх
хэрэгцээ урьд урьдаас илүү чухал болов, Тийм
болохлоор, хүмүүс нүдэнд тусах өнгө зүс, сэтгэлд
буух дүр төрхөө улам бүр анхааран, санаа тавих
болжээ. Чухамхүү үүнд л бидний сонирхон буй
имиж хэмээх ухагдахууны мөн чанар орших ажгуу.

4. Áàãø ìýðãýæëèéí îíöëîã
Уõààëàã èðãýí
òºëºâø¿¿ëýõèé
Багшийн Õ¿íòýé ã çîðüäîã
мэргэжил àæèëëàäàã
øèíæëýõ óõààí íü
òîäîðõîé öàã ¿åä õ¿í
Õýëáýð нь õ¿ì¿¿ñèéí òºðºëõòíèé àìüäðàëä
á¿òýýë óóëçàëò áàéäàã äýâøèãäýí òàâèãäàæ
áàéñàí àñóóäëóóäûí
øèéäâýð áàéäàã

5. Èìèæ ãýæ þó âý?
 Имиж бол хүмүүсийн ой ухаанд аяндаа
бүрэлдсэн ялангуяа санаатайгаар зориуд
үүсгэсэн хувь хүн, тодорхой бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээ болон байгууллагын тухай
ерөнхий төсөөлөл, дүр төрх юм. Аливаа
хүний хувцас хунар, зүс царай, яриа
хөөрөө, дохио зангаа хүртэл өөрийгээ
бусдад таниулах мэдээллийг тээж нэг
үгээр хэлбэл имиж бүрдүүлж байдаг.

6. Èìèæ íü…
 Хэрэв имижийг амьдрал õýðэглээний
талаас прагматик утгаар үзвэл бусдын
нүдэнд тусаж буй хүний ãàäаад дүр төрх
гэж ойлгож болох бөгөөд бусдад
таалагдах урлаг, арга техниктэй
õîëбоотой зүйл юм. Тийм учраас имиж
бүрдүүлэх нь бусдад сэтгэгдэл
төрүүлэх,áóñдын сэтгэгдлийг удирдах
тухай асуудал болно.

7. Хэн нэгэнтэй уулзах төдийд төрөх анхны
сэтгэгдэл хэдхэн хором, тухайлбал 30 ñекундээс 3
минутын хооронд бүрэлддэг байна.
Тэрхэн зуур бүрэлдсэн сэтгэгдэл удаан
хугацаанд Õадгалагдан үлдэнэ.
Психологийн судалгааны дүнгээс зэхэд, бидний
эргэн тойрондоо төрүүлж буй сэтгэгдлийн:
•55 хувийг харагдах байдал (зүс царай,
•гадаад төрх, дохио, зангаа г.м.),
38 хувийг сонсогдох байдал (хоолойн өнгө, дууны
чанга сул, үгийн хэлц, давтамж, ярианы байдал г.м.),
•7 хувийг бидний ярьж буй үг яриа төрүүлдэг ажээ.

8. Èìèæèéí á¿ðäýë õýñýã
 Таны үс зүс, хувцас хунар, будаг шунх, õарц, дуу
хоолой, төрх байдал, хэв маяг, хэрэглэж буй идээ
ундаа, уншиж буй íîì сонин, сонсож буй дуу хөгжим
цөм таны имижийг бүрдүүлэхэд өөр өөрийн ¿¿рэгтэй.
Танд хамаарч байгаа бүхэн таны тухай ямар нэг зүйл
өгүүлнэ. Тийм ó раас имижийг өргөн хүрээгээр
үзэхээс өөр аргагүй болдог байна. Заримдаа èмижийг:
 Бие бялдрын имиж- эрүүл мэнд, хувцас хунар, үс зүс
г.м.,
 Психологийн имиж - зан араншин, темперамент,
дотоод ертөнц,
 Социал имиж - нийгэмд гүйцэтгэж буй үүрэг, зан үйл,
харилцаа, гэх зэргээр ангилсан байдаг.

9. Èìèæ á¿ðä¿¿ëõ¿é
 Өөрийнхөө имижийг оновчтой бүрдүүлж чадвал
багш хүн шавь нараа хошуучлан дагуулж аль болох
зардал чирэгдэл багатайгаар амжилт олоход тус
дэм болох нь дамжиггүй. Гагцхүү тэр нь
менежментийн арга ухаанд суралцаж түүгээр
сэтгэж, ажил амьдралдаа хэрэглэж сурна гэсэн
үг.Тийм ч учраас багш - менежер, багш бол
сургалтын менежер гэсэн үзэл номлол
боловсролын салбарт ч газар авч байгаа билээ

10. Ñудалгаагаар хүүхдэд
таалагдаггүй багшийн сул тал
 Харилцааны соёлгүй-30 %
 Заах арга барил муутай- 20%
 Амьдралын түвшин, царай зүс, гадаад үзэмжээр
ялгаварладаг-20%
 Ширүүн догшин авиртай, уурлаж загнадаг- 10%
 Хэл амаар доромжилж гутаадаг-8%
 Сурагчдыг шударга бусаар үнэлдэг - 5%
 Мэдлэг муу - 5%
 Хувийн үлгэр дууриал муу-6%
 Хичээл заахгүй орж гардаг-4% .
 Архи уудаг, авилга авдаг - 2% гэжээ.

11. Имиж бүрдүүлэгч зарим хүчин
зүйл гэвэл:
■ Мэргэжил, мэдлэг,
 ■ Ёсзүй, чадвар
 ■ Хүнлэг чанар,
 ■ Сэтгэлзүйн хүчин зүйлс багтана. Имиж
бүрдүүлэх зарчим нь :
 ■ Давтагдах,
 ■ Нөлөөллийг тасралтгүй хүчтэй байлгах,
 ■ Давхар нөлөөлөх зэрэг болно

12. ÁÀÃØÈÉÍ ÈÌÈÆÝÝ á¿ðä¿¿ëýõäýý þóã
àíõààðàõ õýðýãòýé âý?
 Багшийн имижийг хувцаслалт, дуу хоолой, гадаад
төрх, багшийн үнýò зүйл зэргээр бүрдүүлж болно
 Багшийн имижид багш мэргэжлийн онцлог
хошуучлалын чанарууд, харилцааны хэв шинжүүд
чухал нөлөөтэй

13. Áàãøèéí имижийг сурагчид
ä¿ãíýæ áàéíà.
 Áагшийн гадаад төрх, яриа хоѐроос гадаад төрхөд бус
ярианд илүү анхаарал хандуулдаг гэж судалгаанд
оролцогчдын 50 хувь үзжээ. Багшийí хувцаслалтын ач
холбогдлыг сурагчид доогуур үнэлээгүй байна.
Багшийн имижид хувцаслалт тийм чухал юм бол багш
ямар загвараар хувцаславал тохиромжтоé вэ? гэсэн
асуултын өгөгдөлд:
 Сонгодог хэлбэрээр - 25%
 Энгийнээр - 20%
 Чөлөөт хэлбэрээр - 5% гэсэн үзүүлэлт гарсан байна.

14. Багшийн үнэт чанар
 Багшийн имижийн нэг чухал зүйл бол түүний яриа, дуу
хоолойн өнгө, æ¿æèãëýëòèé хэмжээ учраас эдгээр
өгөгдлийн хувьд багшийн жүжиглэлийг дунд зэрэг (40%),
харин яриа хөгжилтэй сэргэлэн байгаасай гэж хүсдэг
(65,5%) юм байна. Багшийн үнэт зүйл түүний имижийн нэг
гол хэсэг юм.
 Багш өөрийнхөө зан үйлийг удирдах замаар имижээ
бүрдүүлж болно. Үүнд äóó хоолой, нүүрний хувирал, хэл
яриа, хөдөлгөөн тэргүүтнээ эзэмдэх арга òåõíикүүд орно.
Түүнчлэн "Тийм", "Зөв байна", "Баярлалаа", "Болж
байна", "Сайн байна", "Чи юу гэж үзэж байна" мэт
урамшуулсан, дэмжсэн, халуун дулаан үгийг олон өнгө
аясаар хэлдэг байгууштай.

15.  Нүүр хувирлын арга техник нь багш баяр баясгалантай,
тайван, өөртөө итгэлтэй, суралцагч руу өөдрөгөөр хандàõ,
хэнийг ч хүлээн авч ººðòºº итгэлтэй, суралцагч руу өөдрөгөөр
хандсан, хэнийг ч ойлгоход бэлэн байдал илэрхийлэх хэрэгтэй.
Ялангуяа харцаар,õàðàõ байдлаар олон зүйлийг илэрхийлдэг,
сэтгэл санааны таагүй байдëàà далдалж чаддаг байвал зохино.
 Хэл ярианы техник нь багш үгийг цэвэрхэн тод хэлэх, хэт
чанга сóë хэт намуун бус ярих, ярианы өндөр нам нь тухайн
нөхцөлд тохèð өөрчлөгдөх нь чухал. Хэрэв багш нэг
маягаар нуршин яðèõ íü суралцагчид болон өөрт нь
ядаргаатай болохын зэрэгцээ тэд сонсох анхаарал нь сарниж,
өөр зүйл хийж эхлэх жишээтэй.
 Хөдөлгөөний техник нь багш хичээлийн танхимд хэрхэн
алхаж гишгýæ хэрхэн суух, гараа ямар байрлалтай байлгах,
толгойгоо яаж хөдөëãºõ тэргүүтнийг эвсэлтэй, зөөлөн,
урлагтай хийхийг хичээх хэрэгòýé.Тухайлбал, хичээлийн
танхимд хүндээр алхах, гараа их хөдөлгºõ толгойгоо янз бүр
санжигануулах нь суралцагчдын анхаарëûã сарниулдаг сөрөг
талтай.
 Эцэст нь багшийн бусад хүмүүст нөлөөлөх техник гэж бий.
Ү¿íèéã багшийн дууны өнгө, нүүрний хувирал, харц,
инээмсэглэл, яриа, үгийн аяс, хөдөлгөөн зэрэг хамтдаа ордог
бөгөөд бусадòàé харилцах, урамшуулах, шийтгэх зэрэг олон
тусгай техникийг эзэìøèõ шаардлагатай байдаг

16. Áàãø íàðûí óóðëàæ áóõèìäàõ
øàëòãààí íü
 Омог èхтэй бардам зангаас - 94 хувь
 Биеэ хянаж барих ухамсар чадвар доройгоос - 27
хувь
 Юманд хүлээцтэй хандаж утга учрыг нь ойлгох
соѐл дутсанаас - 31хувь
 Харилцагчийн буруу үйлдэлд бухимдсанаас - 67
хувь
 Хэт гомдолтой, эрх танхи бойжсон зэрэг
шалтгаанаас болдог байна.

17. Èмиж бүрдүүлэхэд
харгалзах зарим санамж.
 Багш имижээ онож бүрдүүлснээр
сурагчид, эцэг эхийн дунд нэр õ¿íäýý
өсгөж тэдэнтэй илүү сайн ойлголцон
өөртөө татаж хамтран ажиллах òàéòàé
óур амьсгал бий болгоход чамгүй үүрэг
гүйцэтгэнэ. Үүний үрээр багшийн ãàðäàí
явуулах сургалтын ажил хөнгөрч түүнд
зарцуулах хүч нөөцөө хямгадах áîëîлцоо
нэмэгдэх болно.

18. Багш имиж бүрдүүлэхдээ
 Гол үйл ажиллагааныхаа зорилгыг эрхэмлэх бөгөөд
мэргэжлийн цогц чадамж, ажил хэрэгч чанар, зан
харилцаа гэсэн гол гол чиглэлээр үйл ажиллагааны
стратеги, зан үйлийн тактик боловсруулан ашиглаж
болно.
 Суралцагчдынхаа дунд судалгаа явуулж санал авч байж
болно. Энэ нь дээр өгүүлсэн орчны үнэлгээний нэг
хэсэг юм.
 Энэ бүхнийг шинжлэх ухааны үндэстэй амжилттай
хэрэгжүүлэхийн тулä менежментийн боловсролоо
ахиулан, менежментийн ухааны арга, хандлага,
сэтгэхүйд суралцах талаар санаа тавих хэрэгтэй болов
уу.

19. PR-îëîí íèéòòýé õàðèëöàõóé
Энэ нь байгууллага, хувь хүн, тодорхîé бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, шинэ
санаа зэргийг хэрэглэгч, хөрөнгө оруулагч, хувь нийлүүлэгч,
дэмжигчид зэрэг нийгмийн бүлэг, түүнчлэн олон нийтэд нааштай
имиж бүрдүүлэх тусгайлсан мэргэжлийн үйл ажиллагаа юм.
 Хар РR - нэрнээсээ утга санаа нь бараг тодорхой. Элдэв "бохир
технологи" ашиглах замаар худал, хуурмаг сурталчилгаа
явуулж бусдын нэр хүнд, бодит байдлыг гуйвуулан харлуулах,
өрсөлдөгчөө дарах ажиллагаа юм.
 Шар РR - эротик, порнографи зэрэг секс агуулгатай зүйл, цээртэй,
доромж үг, хэллэг хэрэглэх, гарал үүслээр гадуурхах, үндэс
угсаагаар ялгаварлах ашиглахàä ÷иглэсэн үйëäýë þì.
 Саарал РR - эх үүсвэрээ (нэрээ) нуусан эерэг, сөрөг сурталчилгаа.
Хар РК- г бодвол улаан цайм худал хуурмаг биш боловч цаад
утгаараа гутаан харлуулахад чиглэсэн байдаг.
;
 Цагаан РR - хар РК - ийн яг эсрэг утгатай, эх үүсвэр нь тодорхой,
ил тод сурталчилгаа.
 Хүрэн РR-с суртал нэвтрүүлэгтэй төстэй үйл ажиллагааг хэлдэг
байна.

20. Анхаарал
тавьсанд
баярлалаа