Contenu connexe
Similaire à Huuhedin suvilahgui 1 (20)
Huuhedin suvilahgui 1
- 4. Хүүхдийн сувилагчийн үүрэг
• Гэр бүл төвтэй
• Эхтэй, асран хамгаалагчтай хамт
тэдэнд ойлгомжтой байлгах
• Эрүүл мэндийн боловсрол олгох
• Эхэд зааж сургах
• Мэдээлэл тогтмол өгөх
• Нээлттэй харилцах
- 6. Хүүхдийн насны ангилал
1. Нярай / 28 õîíîã /
2. Хөхүүл / 29 õîíîã - 1íàñ
3. Сүүн шүдний
Балчир буюу яслийн нас /1-3
Бага буюу цэцэрлэгийн нас /3-7
4. Өсөх буюу сургуулийн бага нас /7-11
5. Өсвөр- бэлгийн бойжилтын нас / 11-18
- 8. • Нярайн эрт үе бол шинэ
орчинд дасан зохицох хамгийн
эгзэгтэй үе юм .
• Нярайн эрт үед физиологийн
ººð÷ëºëò¿¿ä ÿâàãääàã.
¯
¿íä: улайлт , шарлалт , биеийн
цулын хорогдол , халууралт ,
хөх хавда õ çýðýã шинжүү ä
илэрнэ .
- 9. Хөхүүл үе
• Áиеийн өсөлт мàш эрчимтэй явагддаг .
• Хөхүүл насанд биеийн цул 3 дахин, урт
нь 50% нэмэгддэг. Энэ үед бие даан
ñóóõ, ìºëõºõ, явах, тоглох хүртэл
хөдөлгөөн сэтгэцийн хөгжил сайжирна.
• Хөхүүл насанд àìüñãàëûн çàìûí ºâ÷èí,
дунд чихний үрэвсэл, ñóóëãàëò ºâ÷èí
элбэг.
- 10. Балчир насны үе
• Ýíý ¿åä сүүн шүд гарч дуусна .
• Балчир насанд бусадтай
харьцах , хамт байх нь ихсэх
тул амьсгалын замын цочмог
халдвараар өвчлөх нь их .
• Бас улаан бурхан , улаан
эсэргэнэ , салхин цэцэг , зэрэг
õàëäâàðò өвчинд өртөмтгий.
- 11. Балчир насанд хэл яриа сайн
хөгжи íº.
• Энэ үед айх ичих , гомдох , гайхах ,
зэрэг сэтгэл хөдлөлийн
илрэлүүдээс илэрнэ .
Бага нас
• Бага насанд биеийн цулын өсөлт
харьцангуй удааширч харин өндөр
болдог . Сүүн шүд байнгын шүдээр
солигдож эхэлнэ . Энэ үеийн
онцлог нь оюун ухааны хөгжил
- 12. Сургуулийн бага нас
• Сургуулийн бага насанд гадаа
тоглох нь хязгаарлагдаж , оюуны
ачаалал ихэсдэг
• мэдрэлийн ядаргаа áîëîõ, í¿äíèé
хараа муудаж болно .
• Энэ насны хүүхдэд осол гэмтэл
элбэг .
- 13. ªñâºð áóþó ñóðãóóëèéí
àõëàõ íàñ
»Áýëãèéí äààâðóóä èäýâõæèíý
»Áýëýã áîéæèëòûí 2 äîã÷ øèíæ¿¿ä
îõèäîä 12-13 íàñàíä ýð÷èìòýé
»Õºâã¿¿äýä 15-16 íàñàíä ýð÷èìòýé
õºãæèæ ýõëýíý.
»Ñýòãýöèéí õºãæëèéí ýãçýãòýé ¿å
- 15. Хүүхдийн бие бялдрын үзүүлэлт
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Биеийн цул -жин
Биеийн өндөр
Толгойн тойрог
Цээжний тойрог
Гуяа шилбэний бүслүүрийн хэмжээ
Биеийн харьцаа мариа
- 17. Биеийн жин тодорхойлох
Төрөх үедээ эрүүл гүйцэд нярай 2600-3600гр жинтэй байна
Төрсний дараахи 3-4 дэхь хоногт биеийн
жингийн 6-8% хорогдоод 7-10 хоногт
нөхөгддөг (физиологийн жингийн
бууралт)
- 18. Õ¿¿õäèéí ºñºëòºíä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëñ:
1. ýõèéí õýâëèé äýõ õºãæèë
2. õîîëëîëò
3. àñàðãàà ñóâèëãàà
4. àõóé õàíãàìæ
5. ºâ÷ëºë,гажиг
- 21. Биеийн жин тодорхойлох
•
•
•
•
Р1 = Р+700 х Н
Р2 = 10000 – 700 х(12-Н)
Р3 = Р2+ 2 х (Н-1)
Р4 = 53 – 4 х (17 -Н)
Р – төрөх үеийн биеийн жин
Р1 – 6 сар хүртлэх насны
Р2 – 6 – 12 сартай
Р3 – 1-11 настай
Р4 – 12-17 настай
Ннас (сар, жилээр )
1 настайдаа дунджаар 10 кг байдаг
- 22. Биеийн өндрийг т одорхойлох
•
•
•
•
Ө1 = Ө+2,5 х Н
Ө2 = 74 – 1,5 х (12-Н)
Ө3 = Ө2+ 6 х (Н-1)
Ө4 = 160 – 4,5 х (17 -Н)
Ө – төрөх үеийн биеийн жин
Ө1 – 6 сар хүртлэх насны
Ө2 – 6 – 12 сартай
Ө3 – 1- 8 настай
Ө4 – 8 -17 настай
Н- нас (сар, жилээр )
• 1 настай хүүхэд дунджаар 74 см
- 25. Толгойн тойрог тодорхойлох
•
•
•
•
ТТ1 = 43-1,5 х (6-Н)
ТТ2 = 43 + 0,5 х (Н - 6)
ТТ3 = 50 -1 х (5 -Н)
ТТ4 = 50 + 0,6 х (Н -5)
ТТ1 - 6 сар хүртлэхи
ТТ2 – 6 сараас -1 нас
ТТ3 – 1 - 5 нас
ТТ4 – 5 -12 нас
Н – нас (жил, сараар )
• Эрүүл нярайн толгойн тойрог 34-36 см
- 26. цээжний бүслүүр тодорхойлох
•
•
•
•
ЦБТ1 = 45- 2 х (6-Н)
ЦБТ2 = 45 + 0,5 х (Н - 6)
ЦБТ3 = 63 -1,5 х (10 -Н)
ЦБТ4 = 63 + 3 х (Н -10)
ЦБТ1 - 6 сар хүртлэхи
ЦБТ2 – 6 сараас -1 нас
ЦБТ3 – 1-10 нас
ЦБТ4 – 10-15нас
Н – нас (жил, сараар )
• Эрүүл нярайн цээжний бүслүүр 32-34 см
- 27. мариа тодорхойлох Чулецкийн индекс
ЧИ = 3 х БТ +ГТ +ШТ -Ө
БТ-бугалганы тойрог
ГТ- гуяны тойрог
ШТ-шилбэний тойрог
Ө- өндөр
Эрүүл хүүхдэд (3 хүртэл насны)
20-25
Тураалын 1-рзэрэг
20-10
Тураалын 2-р зэрэг
10-0
Тураалын 3-р зэрэг
0-оос бага
- 28. биеийн харьцаа тодорхойлохЧулецкийн индекс
3 х БТ = ЦБТ = ГТ +ШТ
БТ-бугалганы тойрог
ГТ- гуяны тойрог
ШТ-шилбэний тойрог
ЦБТ- цээжний бүслүүр тойрог
Эрүүл хүүхдэд (3 хүртэл насны)
20-25
Тураалын 1-рзэрэг
20-10
Тураалын 2-р зэрэг
10-0
Тураалын 3-р зэрэг
0-оос бага
- 30. биеийн харьцаа
• Наснаас хамаараад биеийн харьцаа
харилцан адилгүй байдаг
• Биеийн гол цэг 1 настайд хүйсэндээр
байдаг бол нас ахих тутам доошилсоор 25
настайд умдаг дээр байрладаг
• Бага насандаа хүүхэд богинохон мөчтэй,
их бие нь харьцангуй урт, том толгойтой
байдаг бол томрох тутам мөч уртасч
толгой нь биеийн бусад хэсэгтэй
харьцуулахад бага болдог
- 33. Õ¿¿õäèéí õºäºë㺺í ñýòãýöèéí îíöëîã
•
•
•
•
•
•
•
Õ¿¿õэд толгойгоо даах
Инээх
Анхны авиа гаргах
Суух
Мөлхөх
Явах
Үг хэлэх гэх мэт хөдөлгөөн сэтгэцийн
онцлогуудыг үзнэ
- 37. булчингийн тогтолцоог шинжлэх
• Булчингийн хөгжил, цул, хүчдэл, хөдөлгөөний
цар хүрээ
Эмгэг шинж :
- Булчингийн хүч сулрах- гүн дутуу нярай
- Булчин чангарах-менингит, перитонит,гиперкалиемия
- Булчин таталдах- тархинд цус харвах, тархины хаван
- Хөдөлгөөний цар хүрээ багасах-тархины саа, үе мөч
гэмтэх, булчингийн чангарал
Хөдөлгөөн ихсэх- хорея- гиперкинези
- Хөдөлгөөний зохицол алдагдах-бага тархи, дотор
чихний гэмтэл, булчингийн гэмтэл - атакси
- 38. ясны тогтолцоог шинжлэх
• харах- дөрвөлжин толгой, майга хөл, шүдлэлт гм
• тэмтрэх – крайнотабес, бугуйвчийн шинж, өвдөлт
• рентгенд:- ясны бүрэн бүтэн байдал
Эмгэг шинжүүд
• Хугарал
• Мултрал, нурууны эмгэг хотойлтууд
• Дөрвөлжин толгой, шувуун цээж, гариссоны ховил, сампингийн
эрхи, бугуйвчны шинж, сувдан хэлхээний шинж, О,Х, сэлэм
маягийн муруйлт,
• Түнхний төрөлхийн мултрал
• Майга тавхай
• Яс зөөлрөх ( остиомаляци)
• Яс сийрэгжих(остеопорез)
• Яс төст эдийн эмгэг ургалт (остойд гиперплази)
- 41. Сэргийлэх ба засах
• Хүүхдийн үйлдлийг физиологийн
онцлогт тохируулах /суух, явах/
• Ширээ сандлыг биеийн өндөрт
тохируулах
• Зөв суулгах
• Мөрөвч зүүлгэх
- 43. Хүүхдийн арьсны онцлог
Бага насны хүүхдийн арьс нь хэд хэдэн
онцлогтой
• судсаар баялаг учир амьсгалах,
шингээх үйл сайн
• нимгэн, харьцангуй хуурай
• Тосны булчирхай дутмаг хөгжилтэй
• Арьсны ус их
- 49. Хоол боловсруулах эрхтний онцлог
Нярайн нүүрний ясны хөгжил дутмаг,
хэл том учир амны хөндий жиижиг
байдаг
• 3 сар хүртэл амны хөндий хуурай,
гэмтэхдээ амархан. Шүлсний булчирхай
3-4 сараас сайжирна.
• Хүүхдийн ходоод амсар хэсгийн булчин
сул хөгжилтэй, байрлал нь ташуу учир
амархан гулгина
•
- 52. Хоол боловсруулах эрхтнийг үзэж шинжлэх
Тэмтрэх : байрлал, өнгөцөөс гүн
Өнгөц: булчин чангарал, өөхөн , өнгөц
хаван хавдар
Хэвлийн эрхтнүүдийн байрлал хэмжээ:
• элэг, дэлүү, S гэдэс, мухар гэдэс
Тогших: хэвлий дэх сул шингэн болон
гэдэс дүүрэлт, элэг ба дэлүүний хэмжээ
Чагнах : гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөний
чимээ
- 65. Амьсгалын эрхтэн тогтолцооны онцлог
• Нүүрний яс жижиг учир хамар нь жижиг,
нарийхан, богинохон.
• Хамрын салст зөөлөн, судсаар баялаг.
• Хамар амархан битүүрэх хандлагатай
• Амьсгал жигд бус нас бага тусам олон
байдаг
- 69. эмгэг шинж
•Амьсгаадалт: амьсгал зовиуртай болох
-авахад зовиурт ай байх- амьсгалын дээд замд
саад байх: гадны биет, төвөнхийн
үрэвсэл,залгиурын арын буглаа
-г арг ахад зовиурт ай байх- амьсгалын гуурс
агшиснаас, цэр их хуримтлагдсанаас, багтраа,
бөглөрөл
-Авах г арг ах 2 -уулаа зовиурт ай байх- уушиг, цээж
гялтангийн үрэвсэл, зүрхний дутагдал, цусны бага
эргэлтийн зогшингошил, гэдэс дүүрэх, хэвлийн
хөндийд шингэн хурах / асцит/
- 70. эмгэг шинж
• цээж хонхолзох:
• нус гоожих:
•Хамар битүүрэх:
• арьс салст хөхрөх: тус бүрт тайлбар хийнэ
- 71. үзэж шинжлэх
• харах: цээжний хэлбэр
-торх : удаан үргэлжилсэн багтраа,
-хавчиг: уушгины архаг үрэвслийн үед
-овойж хөөнгө болох: гялтангийн шүүдэст үрэвсэл
• тэмтрэх: цээжний хэнхэрцэгийн уян чанар, дууны
доргио, цээж орчимд өвчтэй хэсэг байгаа эсэх
чагнах: эрүүл болон эмгэг амьсгал
-хэржигнүүр
-шаржигнуур,
-гялтангийн шүргэх чимээ
• тогших: уушгины чимээ: тод, бүдэг, хэнгэргэн
- 73. үзэж шинжлэх
• рентген : уушгийг
гэрэлд харах, зураг
авах
• дуран:
мөгөөрсөн хоолой,
гуурсан хоолой
дурандах
/бронхоскопия/
- 75. Шинжлэх арга
• Харах: арьс салстын өнгө, тууралтбайрлал, өнгө, хэмжээ, бамбалзах
шинж байгаа эсэх
• Тэмтрэх: тунгалагийн булчирхайн
хэмжээ, хэлбэр, хатуу , зөөлөн,
эмзэглэл
• Тогших: дэлүүний хэлбэр, хэмжээ
- 76. илрэх шинж тэмдэг
• улаан эсийн тоо ихсэх-полиглобули: зүрхний
төрөлхийн гажиг, улаан эсийн хорт хавдар, их
хэмжээгээр суулгаж бөөлжиж шингэн
алдаснаас
• Улаан эсийн тоо цөөрөх-анеми: 4 хэлбэрийн
• Лейкоцитын тоо ихсэх-лейкоцитоз: /10аас
дээш/ нянгаар үүсгэгдсэн халдварт өвчнүүд,
цусны хорт хавдар, халдвар харшлын өвчнүүд
• Лейкоцитын тоо багасах-лейкоцитопени: /5-аас
бага/ вирусээр үүсгэгдсэн халдварт өвчин,
балдад, хүнд үжил, зарим эмүүдийг удаан
хэрэглэсэн, туяа эмчилгээ хэтрүүлсэн зэрэг
• Улаан эсийн тунах урвал хурдсах: халдвар,
хордлого үжлийн өвчний үед
- 81. Áººðíèé ýìãýãèéí ¿åèéí øèíæ.
•
•
•
•
•
Óóö íóðóóãààð ºâäºõ
Øýýñíèé ãàðö, õýìæýý ººð÷ëºãäºõ
Õàâàãíàõ
Àðòåðèéí äàðàëò èõäýõ
Áóñàä ýðõòíèé òàëààñ çîâèóð èëðýõ
- 82. Óóö íóðóó îð÷ìîîð ºâäºõ
Áººðíèé ýìãýãèéí ¿åä Ẻðíèé ýä ýñ
¿ðýâñýí öóñíû òîãòîíãøèë ¿¿ññýíýýñ
Ẻðíèé ãàäíà õàëüñ òýëýãäýí, Ẻð
óóö íóðóó îð÷ìîîð ºâäºõ øèíæ èëýðäýã
- 83. Øýýñíèé õýìæýý, ãàðàëò ººð÷ëºãäºõ
Ýð¿¿ë õ¿í õîíîãò 4-5 óäàà /1500-1800 ìë /øýýñíý.
• Èõ øýýõ- Ïîëèóðè, õîíîãò 2 ë-ýýñ èõ øýýõ.
• Øýýñíèé õýìæýý áàãàñàõ- Îëèãóðè /600-ìë áàãà /
•
•
•
•
•
Øýýñ îãò ãàðàõã¿é áîëîõ-Àíóðè /100 ìë-ñ áàãà /
Øºíº øýýõ- Íèêòóðè øºíèéí øýýñ èõäýíý.
Øýýõýä øýýñíèé ñ¿âýýð ºâäºõ – Ñòðàíãóðè
Øýýñ àëäàõ, øºíº îðîíäîî øýýõ – Ýíóðåç
Öóñòàé øýýõ – Ãåìàòóðè
- 84. Øèíæèëãýý
• Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý
ºí㺠õýìæýý, ¿íýð, ðÍ, õóâèéí æèí, óóðàã,
ñàõàð, ýðèòðîöèò, ëåéêîöèò, áîðòãîí ýñ,
äàâñ, íèòðàò, ñàëñ
- 85. Àìáóðæèéí ñîðèë
3 öàãèéí õóãàöààíä äàâñãàíä
ÿëãàðñàí øýýñèéã õýìæèæ 1 ìèíóòàíä
ÿëãàðñàí øýýñíèé òóíäàñûã øèíæèëíý.
Õýâèéí ¿åä öàãààí ýñ 2000, óëààí ýñ
1000, áîðòãîíöîð 50 õ¿ðòýë ãàðíà.
- 86. Øýýñíèé õóâèéí æèí
Ýð¿¿ë õ¿íä 1015-1025 áàéäàã.
Øèíãýí óóñíû äàðàà, íàñòàé õ¿íä, äàâñ
óóðàã áàãàòàé õîîë èäýõ, õàâàí õººõ ýì
õýðýãëýñýí ¿åä õóâèéí æèí áóóð÷ õºëðºõ,
øèíãýí àëäñàí ¿åä èõýñäýã.
- 87. Øýýñíèé òóíàäàñûã øèíæëýõ àíàëèçûí ñîðèë
øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýýíä öººí òîîãîîð ãàðñàí
öóñíû ýëåìåíòèéí òîîã òîäîðõîéëæ äàëä ¿ðýâñëèéã
èëð¿¿ëýõ çîðèëãîîð õèéäýã.
- 88. Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààã øèíæëýõ
Çèìíèöêèéí ñîðèë
ªâ÷òºíã åðäèéí äýãëýìä áàéëãàí á¿òýí õîíîãèéí òóðø 3
öàãèéí çàéòàé 8 øèëýíä øýýëãýæ øýýñíèé õýìæýý,
õóâèéí æèíã òîäîðõîéëíî.
- 89. Áàãàæèéí øèíæèëãýýíèé àðãà
Ýíý àðãà íü Ẻðºíä ãàðñàí á¿òöèéí ººð÷ëºëò, Ẻð øýýñ
ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã òîäðóóëàõ áîëîìæòîé.
• Ðåíòãåí øèíæèëãýý òîéì çóðàã,
• Ýêñêðåòîð óðîãðàì /òîäðóóëàã÷ áîäèñ/
• Ðåòðîãðàä óðîãðàì Äàâñàã äóðàíäàæ, çóðàã
àâäàã.
àÿãàíöàð òýâøèíöðèéí áàéäàë, ººð÷ëºëò¿¿ä,
÷óëóó, ãàäíààñ äàðàãäñàí ýñýõ, íàðèéñàë
- 91. Хүүхдийн зүрх судасны эрхтэн
тогтолцооны онцлог
Эрүүл хүүхдийн зүрхний цохиолт
• Нярай
120-140
• 1 нас хүртэл 120
• 1-3 нас
100-110
• 4-5 нас
90-100
• 6-8 нас
80-90
• 9-12 нас
70-80
• 12-с дээш 60-70
- 92. Үзэж шинжлэх
Харах
• Арьсны өнгө: хэсэг газрын болон бүх биеийн
• Өнгөц судаснуудын байдал: гүрээний судасны
өргөсөл, дэлсэлт
• Зүрхний төвгөр
Тэмтрэх
• Зүрхний оройн түлхэлт: 1-2 см,кв
• Хаван
Тогших
• Зүрхний хил хязгаар
• Зүрхний хэмжээ
- 94. Шинж тэмдэг
• хөхрөлт- зүрх судасны цочмог,архаг дутагдлын үед
• Амьсгаадалт– ЗС-ны цочмог ба архаг дутагдлын үед
• Зүрх дэлсэх- ургал мэдрэлийн зохицуулга тогтворгүй
хүүхэд, шилжилтийн өмнөх ба шилжилтийн насны охид,
сэтгэл их хөдөлсөн үед
• Зүрх өвдөх- кардит, перикардит, титэм судасны
цусны эргэлтийн хямрал, нурууны ясны өөрчлөлтүүд,
бүсэлдэг үлд,
• Хүзүүний венийн судас гүрийх-венийн судасны
цусны зогсонгошил
• Зүрх томрох- зүүн, баруун тийш
• шуугиан
- 97. Хөхний сүү
Хүүхдийн өсөлт торнилтонд шаардагдах
бүхий л бодисыг агуулсан өөр юугаар ч
орлуулашгүй байгалаас заяасан хоол бол
ЭХИЙН СҮҮ юм
Эхийн сүү нь ариун, халуун хүйтэн нь
тохирсон, хөхөхөд хэзээд бэлэн байдаг
• Ангир уураг 3 хоног хүртэл
• Шилжилтийн сүү 3- 10 хоног
• Тогтмолжсон сүү 7-10 хоногийн дараа
- 98. Хөхүүлэхгүй байх
Эхийн талаас
• Сүрьеэгийн идвэхтэй хэлбэрүүд
• Бөөрний үрэвслийн хүнд үе
• Ээнэгшлээ алдсан зүрхний гажгууд
• Цус болон цус бүтээх эрхтний хүнд эмгэг
• Бамбайн хордлогын хүнд хэлбэр
• Хорт хавдар
• Сэтгэцийн хүнд өвчин
• Төрөхөөс өмнөх 6 сарын дотор тэмбүүгээр
өвчилсөн бол
• Халдварт менингит
• Боом, татран
- 100. Хөхөөр хооллоход хүндрэлтэй тохиолдол
Эхийн талаас
• Хөх сүү багатай байх
• Хөхний толгойн хэлбэр
зөв биш байх
• Хөхний толгой хагарах
• Хөхний үрэвсэл
• Томуу болон цочмог
халдварт өвчин
• Төрсний дараахи
сэтгэцийн хямрал
- 101. Хөхөөр хооллоход хүндрэлт эй
т охиолдол
Хүүхдийн талаас
• Уруул тагнай
сэтэрхий
• Ам гэмтэх
• Хүүхдийн хамар
битүүрэх
• Дутуу бойжилттой
нярай
- 102. Холимог хооллолт
1 хүртлэхи насны хүүхэд эхийн сүүний
зэрэгцээ сүүн холимогоор хооллохыг
ХОЛИМОГ хооллолт гэнэ
Хоолондоо цадахгүй байгаагийн шинж:
- Биеийн цул нэмэгдэх нь удааширах
- Хөхсөний дараа уйлагнах
- Шингэн баах юмуу баас нь цөөрөх
- шээс багасах
- 105. Хэдийд ?
• Тураалтай мариа
муутай хүүхдийг 4
сартайгаас
• Хэвийн өсөлт
хөгжилтэй хүүхдийг
5 сартайгаас
• Хөөнгө шүүдэст
эмзэгшилтэй
хүүхдийг 6
сартайгаас
Нэмэгдэл
хоол
- 107. Нэмэгдэл хоол
Юуг анхаарах вэ?
• шингэн, хагас шингэн, өтгөвтөр ,өтгөн
• Нэг төрлийн хоолыг бага багаар дасгаж
• Нэг хоолонд дассаны дараа нөгөө
хоолыг нэмж өгөх
• Аль болох халбагаар