σύγχρονες θεωρίες μάθησης

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Νίκος Παπασταματίου, φυσικός, Σχολικός Σύμβουλος κλΠΕ04
npapastam@yahoo.gr

http://nikosictedu.blogspot.com

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Γενικά στοιχεία και ‘‘ορισμοί’’ για τη μάθηση

Μάθηση είναι…
Μια διαδικασία που οδηγεί σε μια διαρκή μεταβολή της
συμπεριφοράς ενός ατόμου, η οποία προκύπτει ως αποτέλεσμα
της εμπειρίας ή της άσκησης.
Μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας οργανωμένης διαδικασίας
(διδασκαλίας/ εκπαίδευσης) ή/ και να προέρχεται αποκλειστικά
από την εμπειρία του ατόμου.
Τα αποτελέσματα της μάθησης είναι παρατηρήσιμα (παρατηρήσιμη συμπεριφορά)…

Νίκος Παπασταματίου ● ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ● Μάιος 2010


…άλλοι, θεωρούν τη μάθηση ως τη μεταβολή
● της κατανόησης,
● των στάσεων,
● των γνώσεων,
● των πληροφοριών,
● των δεξιοτήτων,
● των ικανοτήτων του ατόμου.
Κατ΄ αυτή την άποψη η μάθηση αναφέρεται και σε μεταβολή
μη-παρατηρήσιμων γνωστικών δομών, και όχι μόνο της
συμπεριφοράς.




Δεν υπάρχει ένας
γενικά αποδεκτός
‘’ορισμός’’ για τη
μάθηση…

http://b-epipedo.cti.gr/epimorfotiko_yliko/ylikogenikomeros.pdf / Ενότητα 2.1




…περισσότερο συμβατά:

Μάθηση είναι η απόκτηση και η μεταβολή γνώσεων,

δεξιοτήτων, στρατηγικών, πεποιθήσεων, στάσεων και
διαφόρων μορφών συμπεριφοράς, δηλαδή,
η διαδικασία κατά την οποία αλλάζει το γνωστικό δυναμικό του
ατόμου, ως αποτέλεσμα των ποικίλων εμπειριών τις οποίες το
άτομο επεξεργάζεται.




…και όλοι κατ΄ ελάχιστο συμφωνούν ότι η μάθηση
● είναι χαρακτηριστικό ανθρώπων και ζώων,
● είναι αντιληπτά τα αποτελέσματά της,
● επηρεάζεται από ορισμένους παράγοντες,
● διευκολύνεται κάτω από ορισμένες συνθήκες.



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση
…τα ρεύματα και οι θεωρίες για τη μάθηση είναι πολυπληθή!
Θεωρίες διδασκαλίας/ μάθησης που συνδέονται με τις ΤΠΕ είναι οι:
● Συμπεριφοριστικές (behaviorism)
● Γνωστικές (cognitive) /οικοδομισμός (constructivism)
● Koινωνιoπολιτισμικές
● Πολλαπλής νοημοσύνης
● Τεχνολογικές
http://b-epipedo.cti.gr/portal/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=25&Itemid=828
http://www.emtech.net/learning_theories.htm
http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/yliko/web/constructivism.htm
Υ. Bertrand: Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 1994.




Θεωρίες διδασκαλίας/ μάθησης που συνδέονται με τις ΤΠΕ
είναι οι:
● Συμπεριφοριστικές (behaviorism)
● Γνωστικές (cognitive) /οικοδομισμός (constructivism)
● Koινωνιoπολιτισμικές
● Πολλαπλής νοημοσύνης
● Τεχνολογικές

Γιατί
άραγε;




Εκπαιδευτική
τεχνολογία &
διδακτικές
μηχανές

Η Πληροφορική
ως αυτόνoμo
γνωστικό
αντικείμενο

1970

ως μέσο και ως
εκπαίδευσης

1980

Οι ΤΠΕ ως μέσο
διδασκαλίας και
μάθησης

1990

Χρονογραμμή ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση




Εκπαιδευτική
τεχνολογία &
διδακτικές
μηχανές

ως αυτόνoμo
γνωστικό

1970

ως μέσο και ως
εκπαίδευσης

1980

Οι ΤΠΕ ως μέσο
διδασκαλίας και
μάθησης

1990

Δισταγμός και
Παιδαγωγικό άνοιγμα: ένταξη
Αντικείμενο εκπαιδευτικής πολιτικής:
επιφυλακτικότητα:
στις διαδικασίες διδασκαλίας/
επιθυμία συντήρησης αντικείμενο διδασκαλίας και μάθησης,
μάθησης, ανάπτυξη τεχνικώνβοήθημα για το μάθημα, πεδίο
του υπάρχοντος παιεργαλειακών δεξιοτήτων και
Χρονογραμμή ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση
απόκτησης επαγγελματικών προσόντων,
δαγωγικού πλαισίου.
εξοικείωση με τη διδακτική και
εκπαίδευση από απόσταση: εποικοδοτη μεθοδολογία τωντρόπος διασύνδεσης, οργάνωση
μητικός ΤΠΕ.
μαθήματος στηριζόμενη στις ΤΠΕ.


Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: :Συμπεριφορισμός
Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση Συμπεριφορισμός

Συμπεριφορισμός (behaviorism)
Οι πρόδρομοι: Ivan Pavlof & John Watson

Ο Ιβάν Παβλόφ (1849–1936) Ρώσος φυσιολόγος, ψυχολόγος και ιατρός,

Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1904. Είναι ευρύτατα γνωστός για το πείραμά του
στο φαινόμενο των εξαρτημένων ανακλαστικών. Ο Παβλόφ παρόλο που
αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό την νεαρή για την εποχή του επιστήμη της
ψυχολογίας, θεωρούσε πως η θεωρία των εξαρτημένων ανακλαστικών θα
μπορούσε να ερμηνεύσει την ψυχωτική συμπεριφορά.
Από αυτή την άποψή οι ιδέες του έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη
συμπεριφοριστική θεωρία της ψυχολογίας, την οποία εισήγαγε, το 1913,
ο Αμερικανός ψυχολόγος John Watson (1978-1958) με πειράματα σε ζώα.




Συμπεριφορισμός (behaviorism)
Η μάθηση ορίζεται ως διαδικασία αλλαγής της συμπεριφοράς του μαθητή και
προκύπτει μέσω εμπειριών και ασκήσεων που τίθενται από τον εκπαιδευτικό.
Συντελείται με την ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς είτε μέσω της
αμοιβής της (θετική ενίσχυση) είτε μέσω της ‘’τιμωρίας’’ (αρνητική ενίσχυση).
Βασικοί άξονες:
- Η γνώση μπορεί να μεταδοθεί.
- Ο δάσκαλος ως μεταδότης της γνώσης στους μαθητές και κύριος παράγοντας
στην εκπαιδευτική διαδικασία που ενισχύει την επιθυμητή συμπεριφορά.
- Οι διδακτικοί στόχοι του μαθήματος διατυπώνονται με τη μορφή συμπεριφορών
που οι μαθητές πρέπει να αναπτύξουν.
-Οι μαθητές μετέχουν ενεργά στο μάθημα.
Κυριότεροι εκπρόσωποι: B. Skinner, R. Gagné, E. Thorndike



Οι συμπεριφοριστές λαμβάνουν υπόψη μόνο τις μεταβολές
της εξωτερικά παρατηρούμενης συμπεριφοράς και
απορρίπτουν τις υποθέσεις ή τις ερμηνείες που στηρίζονται
στις εσωτερικές νοητικές διεργασίες του ατόμου.
Μάθηση σημαίνει σύνδεση ερεθισμάτων – ανταπόκρισης.



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Συμπεριφορισμός

Μηχανές με γραμμική οργάνωση
(μηχανές Skinner)
Η μάθηση προχωρά γραμμικά χωρίς διακλαδόσεις. H αλληλουχία της ύλης είναι με
τέτοιο τρόπο σχεδιασμένη, ώστε να μπορούν να την ακολουθήσουν
όλοι οι μαθητές. Κάθε διδακτικό βήμα αποτελείται από τέσσερα
στοιχεία :
α) μία πληροφορία,
β) μία ερώτηση,
γ) ένα κενό για να δοθεί η απάντηση από το μαθητή και
δ) τη σωστή απάντηση.
Burrhus Skinner (1904-1990)
http://campus.dyc.edu/~drwaltz/FoundLearnTheory/FLT_readings/TeachingMachines.pdf




Μηχανές με γραμμική οργάνωση
(μηχανές Skinner)
Η μάθηση προχωρά γραμμικά χωρίς διακλαδόσεις. H αλληλουχία της ύλης είναι με
τέτοιο τρόπο σχεδιασμένη, ώστε να μπορούν να την ακολουθήσουν
όλοι οι μαθητές. Κάθε διδακτικό βήμα αποτελείται από τέσσερα
στοιχεία :
α) μία πληροφορία,
β) μία ερώτηση,
γ) ένα κενό για να δοθεί η απάντηση από το μαθητή και
δ) τη σωστή απάντηση.




Συμπεριφορισμός και ταξινομίες στόχων
Η θεωρία του Skinner βασίζεται στο ότι η σωστή εκμάθηση
εξαρτάται κυρίως από το σωστό περιβάλλον διδασκαλίας. Η θεωρία
του γνώρισε επιτυχία, διότι επιτρέπει εύκολα την αξιολόγηση της
μάθησης.
Οι συμπεριφοριστές ανέπτυξαν ταξινομίες στόχων (Bloom,1956,
Krathwohl, 1964, Mager 1962) που χρησιμοποιήθηκαν/
χρησιμοποιούνται στην πλειονότητα των σχεδίων διδασκαλίας.
http://homepages.pathfinder.gr/ageorgiadou/taxomomy.ppt
http://en.wikipedia.org/wiki/Bloom's_Taxonomy
http://www2.gsu.edu/~mstmbs/CrsTools/Magerobj.html
http://www.slideshare.net/npapastam/ss-7070611




Οι Διδακτικές Οδηγίες (Teaching Guidelines)

Robert Gagné
(1916-2002)

Ο Robert Gagné εισάγει το αθροιστικό μοντέλο μάθησης.

Σύμφωνα με αυτό, μάθηση είναι η διαδικασία τροποποίησης της
συμπεριφοράς του ατόμου σε σχετικά σύντομο χρονικό
διάστημα και με μόνιμα αποτελέσματα, ώστε η αλλαγή αυτή να
μη χρειαστεί να επαναληφθεί σε όμοιες συνθήκες.




Ο Gagné υποστήριξε ότι η μάθηση μιας έννοιας, ενός κανόνα ή η
επίλυση ενός προβλήματος προϋποθέτουν την ύπαρξη κάποιων νοητικών
δεξιοτήτων και κάποιων βασικών γνώσεων.
Αυτό δείχνει πως ο μηχανισμός της μάθησης είναι συσσωρευτικός/
αθροιστικός, δηλαδή, η μάθηση μιας νέας γνώσης βασίζεται στην
προηγούμενη. Η μέθοδος στηρίζεται στην ερώτηση:
«Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε φορά ο μαθητής, για να φθάσει στο στόχο του;»
Αυτή η τεχνική μάθησης, όταν εφαρμόζεται σωστά, είναι αποτελεσματική,
αφού παρεμποδίζει τη δημιουργία κενών στο μαθητή.
Απότοκος του αθροιστικού μοντέλου είναι ο Διδακτικός Σχεδιασμός.




O Διδακτικός Σχεδιασµός (Instructional Design)
θεωρήθηκε επί μακρόν ως µια αξιόπιστη διαδικασία, λαμβάνοντας υπόψη
ότι τα άτομα μπορούν να μάθουν μέσα από επίσημες, αλλά και άτυπες
συνθήκες. Έτσι, προέκυψαν πολλοί τύποι διδακτικού σχεδιασμού (…)
Υπάρχουν τουλάχιστον 40 διαφορετικά μοντέλα, όμως όλα
περιλαμβάνουν τα εξής πέντε στάδια:
 Ανάλυση (Analyze) του στοχευόµενου κοινού και των αναγκών του
(εκτίμηση και αξιολόγηση των δεξιοτήτων, των ενδιαφερόντων και των ιδιαιτεροτήτων των
μαθητών της συγκεκριμένης τάξης).

 Σχεδίαση του μαθηµάτος (Design).
 Ανάπτυξη του διδακτικού υλικού (Develop).
 Εφαρµογή (Ιmplement).
 Αξιολόγηση (Evaluate) και επιστροφή στο πρώτο στάδιο.
http://carbon.cudenver.edu/~mryder/itc_data/idmodels.html#prescriptive
http://www.my-ecoach.com/idtimeline/theory/gagne.html
http://www.ibstpi.org/Products/pdf/chapter_6.pdf




O Διδακτικός Σχεδιασµός (Instructional Design)
θεωρήθηκε επί μακρόν ως µια αξιόπιστη διαδικασία, λαμβάνοντας υπόψη
ότι τα άτομα μπορούν να μάθουν μέσα από επίσημες, αλλά και άτυπες
συνθήκες. Έτσι, προέκυψαν πολλοί τύποι διδακτικού σχεδιασμού,
υπάρχουν τουλάχιστον 40 διαφορετικά μοντέλα, όμως όλα
περιλαµβάνουν τα εξής πέντε στάδια:
 Ανάλυση (Analyze) του στοχευόµενου κοινού και των αναγκών του
(εκτίμηση και αξιολόγηση των δεξιοτήτων, των ενδιαφερόντων και των ιδιαιτεροτήτων των
μαθητών της συγκεκριμένης τάξης).

 Σχεδίαση του μαθηµάτος (Design).
 Ανάπτυξη του διδακτικού υλικού (Develop).
 Εφαρµογή (Ιmplement).
 Αξιολόγηση (Evaluate) και επιστροφή στο πρώτο στάδιο.




Συμπεριφορισμός (μπιχεβιορισμός) και ΤΠΕ
Σχεδιασμός και ανάπτυξη λογισμικών με έμφαση στο περιεχόμενο, στην
πρακτική εξάσκηση (λ.χ. εκτέλεση πράξεων), στην αξιολόγηση του
μαθητή, στην εποπτική διδασκαλία.
Ο συμπεριφορισμός επέδρασε καθοριστικά στη σχεδίαση και τη χρήση
των εφαρμογών των ΤΠΕ και, σήμερα, μεγάλο ποσοστό των
εκπαιδευτικών εφαρμογών που βασίζονται στον Η/Υ συνεχίζει να
ακολουθεί τη μπιχεβιοριστική προσέγγιση.
Παράδειγμα πρακτικής εξάσκησης: http://users.chal.sch.gr/misailidis/




Τα πορίσματα των πρόσφατων
ερευνών μάς ωθούν σε μια
αναθεώρηση των θεωριών που
βασίζονται στον μπιχεβιορισμό,
ότι δηλαδή, ο μαθητής είναι ένας
παθητικός δέκτης πληροφοριών
– το “λευκο χαρτί ” που θα
γεμίσει ο δάσκαλος (…)



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Οικοδομισμός

Γνωστικές θεωρίες / oικοδομισμός ( constructivism )
Οι γνωστικοί ψυχολόγοι εστιάζουν στο εσωτερικό του γνωστικού
συστήματος του ατόμου, στη δομή και τη λειτουργία του: η μάθηση
συνίσταται στην τροποποίηση των γνώσεων.
Έτσι, η μάθηση δε μεταδίδεται, είναι μία υποκειμενική και εσωτερική
διαδικασία οικοδόμησης νοημάτων και θεωρείται το αποτέλεσμα
οργάνωσης και προσαρμογής των νέων πληροφοριών σε ήδη
υπάρχουσες γνώσεις…




Γνωστικές θεωρίες / oικοδομισμός (constructivism)
Αναγνωρίζει δηλαδή ότι τα παιδιά, πριν ακόμα πάνε στο σχολείο,
διαθέτουν γνώσεις και το σχολείο πρέπει να βοηθήσει να
οικοδομηθούν νέες γνώσεις πάνω σε αυτές που ήδη κατέχουν.
Οι ρόλοι:
- Ο μαθητής αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην οικοδόμηση της γνώσης
του.
- Ο δάσκαλος αναλαμβάνει έναν υποστηρικτικό- συμβουλευτικό ρόλο
στη δραστηριότητα των μαθητών.
Κύριοι εκπρόσωποι J. Piaget, J. Bruner, S. Papert




Γνωστικές θεωρίες / oικοδομισμός
Κατά τον Piaget υπάρχουν τέσσερα στάδια
γνωστικής ανάπτυξης του ατόμου:
● Το αισθησιοκινητικό στάδιο από τη γέννηση ως την ηλικία των 2 ετών.
● Το στάδιο της προλογικής σκέψης από 2 έως 7 ετών.
● Το στάδιο των συγκεκριμένων πράξεων από 7 έως 12 ετών.
● Το στάδιο των λογικών τυπικών πράξεων μετά από τα 12 έτη. Σε
αυτό το στάδιο το παιδί αρχίζει να χρησιμοποιεί την αφηρημένη σκέψη.

http://www.piaget.org/




Jean Piaget 18961980

Τα πρότυπα κατά Piaget για τη διδασκαλία/ μάθηση:
● Η μάθηση είναι μια ενεργός διαδικασία. Η εμπειρία, το να κάνεις
λάθη και η προσπάθεια επίλυσης προβλήματος είναι βασικοί
παράγοντες για την προσαρμογή της πληροφορίας που λαμβάνει ο
μαθητής. Το πώς η πληροφορία παρουσιάζεται είναι σημαντικό.
● Η μάθηση πρέπει να είναι ολική, αυθεντική και πραγματική.
Η γνώση κατασκευάζεται καθώς ο μαθητής αλληλεπιδρά με λογικούς
τρόπους με τον κόσμο γύρω του.




J. Bruner: H ανακαλυπτική μάθηση
Ο μαθητής (σταδιακά) ανακαλύπτει τη γνώση ή/ και αναπτύσσει
δεξιότητες μέσω ανακαλυπτικών διαδικασιών – με το πείραμα, τη
δοκιμή ή τη διάψευση.
Ο μαθητής, προκειμένου να κατανοεί τις πληροφορίες και να
αναπτύσσεται γνωστικά, οικοδομεί:
● Έμπρακτες αναπαραστάσεις, που σχετίζονται με την εκτέλεση
δράσεων (μικρές ηλικίες).
● Εικονικές αναπαραστάσεις, αντιστοιχούν σε δομές χώρου και είναι
ανεξάρτητες της δράσης. Αποτελούν εσωτερικές νοητικές εικόνες.
● Συμβολικές αναπαραστάσεις, είναι η αναπαράσταση σχέσεων με
αφηρημένα σύμβολα, με δυνατότητα διαφόρων συσχετισμών και
διατύπωσης θεωριών.
http://www.infed.org/thinkers/bruner.htm




Jerome Bruner 1915-

Σύμφωνα με τον Bruner ο μαθητής πρέπει να
έρχεται αντιμέτωπος με προβληματικές καταστάσεις, το αναλυτικό
πρόγραμμα σπουδών να οργανώνεται σε σπειροειδή μορφή και ο
δάσκαλος πρέπει να έχει ρόλο εμψυχωτή και συντονιστή στην
διαδικασία της μάθησης.
Τελευταία ο Bruner έδωσε έμφαση στο πολιτισμικό και κοινωνικό
πλαίσιο των γνωστικών διεργασιών πλησιάζοντας έτσι τη σχολή των
κοινωνιοπολιτισμικών θεωριών για τη μάθηση.




Seymour Papert 1928-

Εποικοδομητισμός του S. Papert (δημιουργός
της γλώσσας Logo και με τον Νεγκροπόντε συνδημιουργός του OLPC).
- Η θεωρία του στηρίζεται στο ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας
κατασκευής από τον μαθητή κάποιου αντικειμένου που θα επιδείξει στους
άλλους, το λάθος του έχει ενδιαφέρον.
- Η ανάπτυξη στρατηγικών μάθησης είναι εκπαιδευτικά πιο χρήσιμη από
την επιβολή της ορθής θεωρίας.
- Κύρια προϋπόθεση η συνεργατική μάθηση και η εργασία σε μικρές
ομάδες.
http://www.papert.org/




Γνωστικές θεωρίες / oικοδομισμός και ΤΠΕ
● Τα εκπαιδευτικά λογισμικά πρέπει να παρέχουν, στο
μέτρο του δυνατού, πολλαπλές αναπαραστάσεις των
εννοιών, σχέσεων και των οντοτήτων.
● Τα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα να σχεδιάζονται/είναι
ανοιχτά.



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες

Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες
…η ανάπτυξη της νόησης είναι διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Η μάθηση συντελείται μέσα σε συγκεκριμένα πολιτισμικά
πλαίσια (γλώσσα, στερεότυπα, αντιλήψεις) και ουσιαστικά
δημιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα,
σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές καταστάσεις και μέσω της
υλοποίησης κοινών δραστηριοτήτων (συνεργατική μάθηση).
Το άτομο στην διαδικασία αυτή δεν είναι παθητικός δέκτης, αλλά
δρόν υποκείμενο, που διαμορφώνει με τις πράξεις του τη γνωστική
του πραγματικότητα.
Εισηγητής και κύριος εκπρόσωπος είναι ο Lev Vygotsky.




Σύμφωνα με τον Vygotsky η σκέψη εμφανίζεται
πρώτα ως κοινωνική-επικοινωνική πράξη και
αργότερα εσωτερικοποιείται και γίνεται ατομικό
κτήμα.
Lev Vygotsky
(1898-1934)




Η κοινωνική γνωστική θεωρία του A.
Bandura,
βασίζεται στο μοντέλο της τριαδικής αμοιβαίας αιτιοκρατίας
(Triadic Reciprocal Causation Model), με σκοπό να εξηγήσει
πώς η μάθηση προκύπτει από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ
τριών παραγόντων:

Albert Bandura, 1925-

● των προσωπικών χαρακτηριστικών,
● της συμπεριφοράς, και
● του κοινωνικού περιβάλλοντος.




H θεωρία της δραστηριότητας (activity
theory)
Η θεωρία της δραστηριότητας (Leont’ev, Engeström,
Nardi) έχει σημαντικές εφαρμογές στις έρευνες που
αφορούν την επικοινωνία ανθρώπου-μηχανής και
ειδικότερα στο σχεδιασμό μαθησιακών περιβαλλόντων
με υπολογιστή (συνεργατική μάθηση).
Η συνεργατική μάθηση (collaborative learning) με
υπολογιστή βασίζεται στην αλληλεπίδραση ανάμεσα
στο υποκείμενο (μαθητή), το αντικείμενο (στόχο
μάθησης) και τα διαθέσιμα εργαλεία.
http://communication.ucsd.edu/MCA/Paper/Engestrom/expanding/toc.htm
http://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/theories.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Activity_theory

Alexei Leont'ev
(1904-1979)

Yrjö Engeström

Bonnie Nardi



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία της δραστηριότητας
εργαλεία
εργαλεία

παραγωγή
υποκείμενα


κατανάλωση

ανταλλαγή
κανόνες
χρήσης

αποτέλεσμα


κατανομή
κοινότητα

καταμερισμός
εργασίας

Η δομή της ανθρώπινης δραστηριότητας
κανόνες χρήσης
κοινότητα
Yrjö Engeström., Learning by Expanding, 1987



εργαλεία

εργαλεία

παραγωγή


κατανάλωση

ανταλλαγή
κανόνες
χρήσης



κατανομή
κοινότητα

καταμερισμός
εργασίας

Η δομή της ανθρώπινης δραστηριότητας
κανόνες χρήσης
κοινότητα
Yrjö Engeström., Learning by Expanding, 1987




Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες και ΤΠΕ
Οι κoινωνιoπολιτισμικές θεωρίες επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό τον
τρόπο που τα σύγχρονα εκπαιδευτικά λογισμικά και περιβάλλοντα
εντάσσονται στη διδασκαλία/ μάθηση, καθώς ευνόησαν το μοντέλο
των μαθητών που συνεργάζονται μέσω των ΤΠΕ.




Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες & ΤΠΕ
Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες & ΤΠΕ

Κοινωνικός
εποικοδομισμός

Doise &
Mugny

Εφαρμογές
διαδικτύου
(chat, forums,
video conference)

Θεωρία του
Vygotsky

Vygotsky,
Luria,
Leont’ev

Μηχανές
αναζήτησης

Θεωρία της
δραστηριότητας

Εγκαθιδρυμένη
νόηση

Lave,
Brown,
Wegner

Engestrom
& Nardi

Ψηφιακές
βιβλιοθήκες

Εκπαιδευτικές
δικτυακές πύλες

Κατανεμημένη
νόηση

Hutchins

Συστήματα
συνεργατικής
μάθησης με
υπολογιστές

http://66.102.9.104/search?
q=cache:5mSEU7VJz0kJ:www.aegean.gr/culturaltec/skammas/



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης

Θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης (Multiply Intelligence)
Συνεισφέρει θεωρητικά στον οικοδομισμό (μετα- κονστρουκτιβικτιστική
θεωρία) ώστε να γίνει περισσότερο δημιουργικός και πιο αποτελεσματικός
στη διαδικασία μεταβίβασης της γνώσης προς το μαθητή.
Εισηγητής ο Howard Gardner.

Howard Gardner 1943-

http://www.thirteen.org/edonline/concept2class/mi/index.html
http://athena.pi.ac.cy/intelligence.doc
http://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/multiple-intell.html
http://users.att.sch.gr/dimitro/dimitro,%2017-12-04.doc




Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης
Σύμφωνα με αυτή η νοημοσύνη έχει εφτά (+2) βασικά επίπεδα:
● Γλωσσική νοημοσύνη : Ικανότητα χρησιμοποίησης των λέξεων
Νοημοσύνη είναι ένα σύνολο
αποτελεσματικά, είτε γραπτά είτε προφορικά. Χαρακτηρίζει αυτούς που είναι
πνευματικών λειτουργιών που
πολύ καλοί στο χειρισμό της γλώσσας, της γραμματικής, της ποίησης, στο
χρησιμοποιούμε για να
διάβασμα και στο γράψιμο λ.χ. δικηγόροι, φιλόσοφοι, συγγραφείς, διερμηνείς
αντιμετωπίσουμε νέες
κ.ά.
καταστάσεις και να λύσουμε
προβλήματα, αξιοποιώντας
● Λογικο-μαθηματική νοημοσύνη: Ικανότητα χρησιμοποίησης των
αριθμών αποτελεσματικά και στο λόγο.προηγούμενες εμπειρίες.
Χαρακτηρίζεται από λογικό,
ορθολογιστικό, μαθηματικό ή επιστημονικό πνεύμα, λ.χ. γιατροί, μηχανικοί,
προγραμματιστές, επιστήμονες κ.ά.
Κάθε άτομο διαθέτει όλα τα είδη νοημοσύνης σε επαρκές επίπεδο.



Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (ΙΙ)
● Χωροταξική νοημοσύνη: Η αντιληπτική ικανότητα να
αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με ακρίβεια οπτικά-χωρικά να
δημιουργούμε ένα νοητικό μοντέλο του χώρου (φωτογραφίες/ εικόνες)
και μετά να το χειριζόμαστε και να λειτουργούμε χρησιμοποιώντας
αυτό το μοντέλο. Ναυτικοί, μηχανικοί, αρχιτέκτονες, διακοσμητές,
γλύπτες και ζωγράφοι πιθανόν όλοι έχουν ανεπτυγμένη χωροταξική
νοημοσύνη.
● Μουσική νοημοσύνη: Ικανότητα αντίληψης και έκφρασης μουσικής
(γνώση μουσικού οργάνου, σύνθεση).Χαρακτηρίζει μουσικούς,
συνθέτες κ.ά.



Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (ιιι)
● Σωματοκινητική νοημοσύνη: Η ικανότητα στη χρησιμοποίησης του
σώματος για να εκφράσει το άτομο ιδέες και συναισθήματα και η
ευχέρεια στη χρησιμοποίηση των χεριών για να παράγει ή να
μετασχηματίσει πράγματα. Το είδος της νοημοσύνης που δημιουργεί
ένα μεγάλο αθλητή, χορευτή, τεχνίτη, ξυλουργό, γλύπτη κ.ά.
● Διαπροσωπική νοημοσύνη: Η ικανότητα να κατανοούμε (να
διακρίνουμε τις διαθέσεις, τις προθέσεις, τα κίνητρα, τα συναισθήματα
των άλλων) και να εργαζόμαστε με άλλους ανθρώπους. Πιθανότερα
αυτή παρουσιάζεται σε καλούς πωλητές, πολιτικούς, μεσίτες,
δασκάλους κ.ά.



Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης (IV)
● Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: Η ικανότητα να κατανοεί κανείς τον
εαυτό του, να χρησιμοποιεί κάποιος τις ικανότητές του πιο
επιτυχημένα. Τέτοιοι άνθρωποι μπορούν να πετύχουν σχεδόν σε κάθε
τομέα που έχει σχέση με το εαυτό τους.
● Φυσιοκρατική: Η ικανότητα διάκρισης μεταξύ των φαινομένων του
φυσικού κόσμου και αξιολόγησής τους.
● Υπαρξιακή νοημοσύνη: Ευαισθησία και ικανότητα να αντιμετωπίσουμε ερωτήσεις για την ανθρώπινη ύπαρξη, όπως τι είναι ζωή,
γιατί πεθαίνουμε, και ‘’πώς φτάσαμε εδώ’’.


Στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα η σχολική
ύλη και η αξιολόγηση του μαθητή βασίζονται, συνήθως,
στη γλωσσική /λογικο-μαθηματική νοημοσύνη και ως εκ
τούτου εξασφαλίζουν συμμετοχή, σχολική επιτυχία και
αυτοπεποίθηση στους μαθητές που έχουν
αναπτυγμένα αυτά τα δύο είδη.
Αντιθέτως, οι μαθητές οι οποίοι δεν διαθέτουν αυτούς
τους τύπους νοημοσύνης, αυτο-απομονώνονται (…)




Όταν η εκπαίδευση κατευθύνεται προς
όλες τις μορφές νοημοσύνης, οι
μαθητές κερδίζουν πολλά. Η
διδασκαλία/μάθηση πολλαπλής
νοημοσύνης υιοθετεί ενεργή
συμμετοχή, που ενεργοποιεί την
ευχαρίστηση και τα κίνητρα μάθησης.



Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση: Τεχνολογικές θεωρίες

Τεχνολογικές θεωρίες
 Στηρίζονται στο αξίωμα ότι πρέπει να βελτιώσουμε συγκεκριμένα την
τεχνολογία των διαδικασιών της παιδαγωγικής επικοινωνίας, αν θέλουμε
να πετύχουμε μια καλύτερη μάθηση. Πρέπει να αποκτήσουμε μια
τεχνολογική προσέγγιση της εκπαίδευσης και να οικοδομήσουμε
συστήματα διδασκαλίας και μάθησης.
 Υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία είναι ο μοναδικός τρόπος επίλυσης
πρακτικών προβλημάτων και ο καλύτερος για τη βελτίωση της
εκπαίδευσης.
 Το ενδιαφέρον αυτής της προσέγγισης δεν είναι η φύση των σκοπών ,
αλλά η οργάνωση των μέσων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να
προσεγγίσουμε αυτούς τους σκοπούς.
Υ. Bertrand: Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, σ. 89-112




Τεχνολογικές θεωρίες : Οι δύο τάσεις
 Η συστημική εκπαίδευση που πηγάζει από τις έρευνες που
αφορούν τη γενική θεωρία συστημάτων, που επιτρέπουν να
βελτιώσουμε την οργάνωση της διδασκαλίας και οδηγούν στον
εκπαιδευτικό σχεδιασμό (σκοποί, διαδικασίες, αξιολόγηση,
επανατροφοδότηση).




Τεχνολογικές θεωρίες : Οι δύο τάσεις
 Τα υπερμέσα (hypermedia), τάση που προέρχεται από τις
έρευνες στην κυβερνητική, την τεχνητή νοημοσύνη, την πληροφορική,
τις γνωστικές επιστήμες, τις θεωρίες επικοινωνίας.
Συνδυάζουν γνωστικές θεωρίες και θεωρίες πληροφορικής, αλλά
χαρακτηρίζονται από πραγματισμό:
ένα σύστημα που να λειτουργεί, μια αποτελεσματική τεχνολογία κι όχι
μια ωραία θεωρία(…)
Τα υπερμέσα μεταβιβάζουν
τον έλεγχο της εκπαιδευτικής
πράξης από τον εκπαιδευτικό,
στο μαθητή (…)



Εντέλει…
 Οι σύγχρονες προσεγγίσεις για τη μάθηση τονίζουν την
ενεργητική και εποικοδομητική φύση της διαδικασίας μέσω της
οποίας αποκτούμε νέες γνώσεις. Έτσι, οι μαθητές πρέπει να
εμπλέκονται ενεργητικά στη διαδικασία της μάθησης,
οικοδομώντας σταδιακά γνώσεις, βασιζόμενοι σε αυτά που
ήδη γνωρίζουν, μέσα σε ένα φιλικό κοινωνικό και πολιτισμικό
πλαίσιο…

Σ. Βοσνιάδου: Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές, σ. 31-32




Εντέλει…
 Η μάθηση στο σχολείο απαιτεί την προσοχή, την παρατήρηση,
την κατανόηση, τη θέση μαθησιακών στόχων και την ενεργό
συμμετοχή στην τάξη. Αυτό θα γίνει, αν το μάθημα εμπλουτιστεί
με πρακτικές δραστηριότητες (πειράματα, εργασίες),
εκπαιδευτικές επισκέψεις σε μουσεία, συμμετοχή σε συζητήσεις κι
άλλες συνεργατικές δραστηριότητες.
 Ακόμη, αν αφήσουμε τους μαθητές να αναπτύξουν κάποιες
πρωτοβουλίες σχετικά με το τι πρέπει να μάθουν και το πώς,
βοηθώντας τους να αποκτήσουν γνώσεις που είναι συναφείς με
τις ικανότητές και τα ενδιαφέροντά τους.

Σ. Βοσνιάδου: Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές, σ. 31-32




Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής
θεώρησης για τη μάθηση

Χαρακτηριστικά της
σύγχρονης θεώρησης για τη
μάθηση

Η γνώση προκύπτει από την παθητική Η γνώση ανακαλύπτεται και
αποδοχή
κατακτάται από το μαθητή
Η μάθηση είναι μια μοναχική πορεία

Η μάθηση είναι κοινωνική
διαδικασία

Η μάθηση είναι μονοδιάστατη και
ακολουθεί ένα μόνο δρόμο

Η μάθηση είναι σφαιρική (ολιστική)
και οδηγούμαστε σε αυτήν από
διάφορα μονοπάτια




Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

Χαρακτηριστικά της σύγχρονης

Η μάθηση εστιάζεται στις γνωστικές
ανεπάρκειες των μαθητών

Η μάθηση εστιάζεται στα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των μαθητών

Πηγή πληροφόρησης είναι μόνο ο
δάσκαλος και το βιβλίο

Η πληροφόρηση προέρχεται από
ποικίλες, διαφορετικές πηγές

Η γνώση αναπαράγεται

Η γνώση παράγεται από τους μαθητές

Ο δάσκαλος μεταφέρει γνώση

Ο δάσκαλος διευκολύνει τη σύνδεση
της γνώσης με την πραγματικότητα




ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ

Θεωρείτε ότι η γνώση βασικών θεωριών
μάθησης μπορεί ουσιαστικά να
υποστηρίξει το διδακτικό έργο σας ή ότι
αποτελεί μια γνώση χωρίς, σε τελευταία
ανάλυση, πρακτικά αποτελέσματα;




ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ


σύγχρονες θεωρίες μάθησης

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à σύγχρονες θεωρίες μάθησης

Similaire à σύγχρονες θεωρίες μάθησης (20)

Plus de Γιάννης Παπαδάκης

Plus de Γιάννης Παπαδάκης (20)

σύγχρονες θεωρίες μάθησης