SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 54
Descargar para leer sin conexión
Revisión
                          Zaira Ibars
Nefrología Infantil. Servei Pediatria.
                           Abril 2012
INFECCIÓ
 INFECCIÓN DE ORINA
       DÓ
¿HACIA DÓNDE VAMOS?
FACTORES QUE INTERVIENEN

 BACTERIANOS:
 ● Se adhieren a las células
   uroepiteliales por las FIMBRIAS
    • TIPO 1: bacterias que producen
      cistitis y bacteriurias
      asintomática
    • TIPO 2 ó P: bacterias que
      producen más pielonefritis
      aguda


 DEL HUÉSPED
 ● Receptores Toll-like (TLR):
                                           Fue descrita por primera vez
   reconocen gérmenes                        en 1885 por Theodore von
   uropatógenos activando la              Escherich, bacteriólogo alemán,
   cascada inflamatoria                  quien la denominó Bacterium coli.
                                          Posteriormente la taxonomía le
                                         adjudicó el nombre deEscherichia
                                          coli, en honor a su descubridor

                                       Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   3
El urotelio, es una barrera anatómica que expresa receptores “toll-like”.
                                                                       Estos receptores
                                                                 tendrían la capacidad
                                                                  para reconocer a los
                                                                 patógenos y activar la
                                                                       producción de :

                                                                                                     mediadores inflamatorios

                                                                                                        IL8 y el TNF-α
                                                                                                        aumentarían la
                                                                                                        permeabilidad capilar
                                                                                                          ●    facilitando la llegada de
                                                                                                               neutrófilos
                                                                                                        IL-6 y IL-8
                                                                                                          ●    IL-6: favorecería a la
                                                                                                               expresión de distintas
                                                                                                               proteínas de fase aguda:
                                                                                                                  •    el fibrinógeno, la alfa1-
                                                                                                                      antitripsina y la PCR
                                                                                                          ●    IL-8: potente factor
                                                                                                               quimiotáctico y activador
                                                                                                               de los neutrófilos,
                                                                                                               activación de linfocitos y
                                                                                                               basófilos




Giovanni Montini, M.D, Kjell Tullus, M.D, Ph.D and Ian Hewitt, M.B, B.S Febrile Urinary tract infection
                                                                                              infection.N. England J Med 365;3 July 21, 2011.
Jantausch BA, O’Donnell R, Wiedermann BL. Urinary interleukin-6 and interleukin-8 in children with urinary tract infection. PediatrNephrol
                                                     interleukin-       interleukin-                                 infection.
2000; 15: 236-40.
OTROS MECANISMOS DE DEFENSA/FAVORECEN

1.   LA PROPIA MICCIÓN
     ●   Descamación continua de las células epiteliales
         superficiales a las que están adheridas las bacterias
2.   ESTASIS DE LA ORINA
     ●   Obstrucciones
     ●   Sdr. Vejiga perezosa, volumen residual aumentado
3.   ESTREÑIMIENTO
     ●   Coexistencia de disfucción miccional y vaciamiento
         incompleto de la vejiga
4.   ACTIVIDAD SEXUAL
     ●   Adolescentes sexualmente activas
5.   REFLUJO VESICOURETERAL
     ●   25-50% de pacientes con la primera ITU tendran RVU
     ●   30-40% de pielonefritis (DMSA alterada) tendran RVU



                                                       Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   5
NIVELES DE EVIDENCIA




                       Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   6
GRADOS DE RECOMENDACIÓN




                      Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   7
ÍNDICE DE LA GUÍA:
●   Definición y clasificación de la infección del tracto urinario
●   Epidemiología de la ITU y sus complicaciones en población pediátrica
●   Etiología y etiopatogenia de la ITU
●   Factores de riesgo o protección de la ITU
●   Diagnóstico clínico de la ITU
●   Diagnóstico biológico de la ITU
●   Diagnóstico de la ITU por imagen
●   Predicción del riesgo de daño renal crónico
●   Criterios de ingreso y derivación
●   Tratamiento en fase aguda de la ITU
●   Profilaxis de la ITU
●   Prevención de la ITU y medidas higiénico-dietéticas
●   Pronóstico de la ITU
●   Seguimiento de la ITU en población pediátrica
●   ITU y sondaje en población pediátrica
●   Estrategias diagnósticas y terapéuticas
                                             Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   8
PACIENTE VARÓN DE 2 años (incontinente) CON
  FIEBRE DE 39ºC DE 48H DE EVOLUCIÓN.

Antecedentes: sin interés. Ecografías prenatales normales

Exploración física: Buen estado general, pero algo
  afectado cuando tiene el pico febril. Fimosis. Resto
  normal sin foco de la fiebre.

OD: fiebre sin foco.

PLAN: dado que no tiene foco decido poner bolsa de orina
  cuyo resultado es patológico: leucocitos +++, nitritos +.


                                                              9
DIAGNÓSTICO CLÍNICO DE LA ITU




 BUSCAR ITU:
 -Fiebre sin foco < 2 años
 -Si clínica




                             Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   10
QUÉ HARÍAS EN ESTE MOMENTO?

1.   Recoger urocultivo en bolsa e iniciar antibiótico puesto
     que tiene buen estado general

2.   Directamente inicio antibiótico porque está claro que
     tiene una pielonefritis y no debo demorar el tratamiento

3.   Derivo a urgencias del hospital para realización de
     sondaje vesical para confirmar tira de orina alterada y
     valorar realización de analítica de sangre




                                                                11
DIAGNÓSTICO BIOLÓGICO DE LA ITU




    CONFIRMAR ITU:
    -Si urgente: PSP o sondaje /// mitad chorro miccional
    -Si no urgente: bolsa o acecho /// mitad chorro miccional

                                          Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   12
Diagnóstico de confirmación de ITU




IMPORTANTE:
  Diagnóstico de
  urocultivo
  confirmado por
  técnica estéril




                            Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   13
Se derivó al hospital: Tira de orina y sedimento sondados están
alterados. Se cursa urocultivo sondado.
Dada la fiebre elevada, se realiza analítica de sangre con
reactantes elevados (PCR 90mg/L, PCT 2, leucocitosis 18.000)
sugestivo de pielonefritis aguda.



        ¿QUÉ HACEMOS EN ESTE MOMENTO?
1. Ingreso dada la alta sospecha de pielonefritis aguda
   para tratamiento antibiótico endovenoso
2. Dado el buen estado general, aunque sugiera una
   pielonefritis aguda, doy el alta con tratamiento oral y
   control por su pediatra
3. Dado el buen estado general, aunque sugiera una
   pielonefritis aguda, doy el alta con tratamiento oral y
   control en el ambulatorio o urgencias de pediatria o
   CCEE de pediatria en 48h para evaluar evolución clínica,
   urocultivo/antibiograma.                                       14
CRITERIOS DE INGRESO




                       Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   15
TRATAMIENTO DE LA ITU FEBRIL




   ITU FEBRIL:
   -Oral: si buen estado general + no uropatía
   -EV: si alteración estado general +/- uropatía (RVU IV-V)
   -Evaluar al paciente en 48 horas

                                            Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   16
SUPONEMOS QUE DADO EL BUEN ESTADO
GENERAL LO MANDAMOS A DOMICILIO CON
ANTIBIÓTICO ORAL.

¿QUÉ ANTIBIÓTICO LE RECOMIENDO?
 1. Amoxicilina-clavulánico a 40mg/Kg/día
 2. Amoxiclina-clavúlánico a 100mg/Kg/día
 3. Cefixima
 4. Trimetroprim-sulfametoxazol


¿Si fuese una ITU afebril, escogería la misma opción?




                                                        17
ELECCIÓN DEL TRATAMIENTO



                                       AFEBRIL:
                                         amoxicilina-
                                         clavulánico,
                                         cefuroxima,
                                         fosfomicina,
                                         nitrofurantoína,
                                         TM-SMX.
                                       FEBRIL (vo):
                                         cefixima,
                                         amoxicilina-
                                         clavulánico



                           Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   18
Finalmente decido darle el alta dado que tiene buen
estado general pauto tratamiento con:
● CEFIXIMA ORAL


¿CUÁNTOS DÍAS DEBO TRATAR?
1. 7-10 días
2. 12-14 días
3. 5-7 días


¿y SI FUESE UNA INFECCIÓN ORINA AFEBRIL?
1. 7-10 días
2. 5-7 días
3. 3-4 días




                                                      19
Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   20
ESTAMOS ANTE:

         Niño 2 años con fimosis
Sospecha clínico-analítica de Pielonefritis
   Tratado vía oral ambulatoriamente
  Controlado a las 48h con urocultivo:
     -E. Coli sensible a Cefixima
  Afebril a las 48 horas del tratamiento


        ¿QUÉ HACER AHORA?
        ¿SIGO ESTUDIANDO?
     ¿PIDO ECO, GAMMA, CUMS?
              …………

                                              21
1.   Para confirmar la pielonefritis aguda solicito DMSA en
     fase aguda y ecografía.

2.   Asumo que ha sido una pielonefritis y solicito
     ecografía y DMSA en fase diferida.

3.   Asumo que ha sido una pielonefritis y solicito
     ecografía, CUMS y DMSA pero ésta en fase diferida.

4.   Dado que tiene fimosis, pienso que no hace falta
     realizar más pruebas complementarias, pauto
     tratamiento tópico para tratar la fimosis. Si repite
     infección ya lo estudiaré con pruebas de imagen



                                                              22
DIAGNÓSTICO DE LA ITU POR IMAGEN




   ECOGRAFÍA:
   -Casi siempre (excepto en primera ITU afebril)
   -Ante la sospecha de pielonefritis: ECODOPPLER!!!!!!
                                          Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   23
APLICABLE
                                                                                 SOBRETODO SI
DMSA:                                                                              SE DISPONE
                                                                                       DE
-Aguda: en algunos casos determinados                                             ECODOPPLER
-Diferida: En busca de lesión renal persistente (no de rutina)
                                                   Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   24
CUMS (si únicamente se busca reflujo: Cistografía isotópica directa o
ecocistografía):
-ITU’s recurrentes
-Alteraciones ecografía o DMSA

                                             Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   25
26
27
28
EN ESTE CASO DECIDIMOS REALIZAR:
● Ecografía: muestra ectasia pelvis renal izquierda de 10mm, Resto
  normal.
● DMSA: de momento no la realizamos puesto que asumimos
  pielonefritis. Valoraríamos realizarla en fase diferida (no cumple todos
  los criterios, se puede discutir)
● Cisto-CUMS: dado que presenta pielonefritis y ectasia de pelvis renal
  izquierda grado II se solicita.


 ● ECOGRAFÍA                     ● CISTO-CUMS: Reflujo grado I izq




                                                                         29
TIENE REFLUJO GRADO I:
●   ¿pauto profilaxis?, ¿solicito urocultivos de rutina?

1. Dado que tiene reflujo y ha tenido una pielonefritis pauto
   profilaxis antibiótica durante 6 meses
2. No pauto profilaxis porque tiene reflujo de bajo grado
   pero pido un urocultivo mensual para tenerlo bien
   controlado
3. Ni pauto profilaxis, ni solicito urocultivos de control




                                                                30
PROFILAXIS ANTIBIÓTICA: con anomalías estructurales




VALORAR PROFILAXIS SI ALTERACIÓN ESTRUCTURAL:
-RVU ♀III-V♂IV-V: durante un año o revalorar reflujo
-Si sospecha de obstrucción: EPH, Megauréter
                                       Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   31
PROFILAXIS ANTIBIÓTICA




                         32
PROFILAXIS ANTIBIÓTICA: sin anomalías estructurales




        -<2 meses: amoxicilina, cefadroxilo, cefuroxima
        ->2 meses: trimetoprima, TM-SMX
        ->2 años: nitrofurantoína
                                         Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   33
¿urocultivos sistemáticos?




                             Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   34
ESTAMOS ANTE:

              Niño 2 años
                 Fimosis
     Pielonefritis (clínico-analítica)
       Reflujo grado I izquierdo
     Ectasia pelvis renal izquierda




SE ASUME AMBULATORIAMENTE
   NO SE PAUTA PROFILAXIS
NO SE SOLICITAN UROCULTIVOS
 DMSA al año del episodio: normal
(indicada su realización por tener reflujo y ectasia)



                                                        35
¿¿¿QUÉ ES LO QUE MÁS NOS
  DEBE PREOCUPAR????

¡¡¡¡LA APARICIÓN DE DAÑO
     RENAL CRÓNICO!!!!!




                  Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   36
PREDICCIÓN DEL RIESGO RENAL CRÓNICO




                        Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   37
CICATRIZ RENAL: definición

     La nefritis cicatricial se define como:
      ● la presencia de cicatrices o la contracción global del riñón,
        considerando una cicatriz renal:
             • defecto en el contorno renal
             • reducida captación del radiofármaco en la gammagrafía realizada
               entre 6-12 meses después de una infección urinaria.


     Consecuencias:
      ● hipertensión arterial (> 20%)
      ● insuficiencia renal crónica (IRC) (20-40%)
      ● preclampsia (10-20%)




Giovanni Montini, M.D, Kjell Tullus, M.D, Ph.D and Ian Hewitt, M.B, B.S Febrile Urinary tract infection. N.
                                                                                              infection.
    England J Med 365;3 July 21, 2011.
CICATRIZ RENAL: debida a …
      Respuesta inflamatoria/inmunológica desencadenada para:
      ● erradicar la bacteria implicada en la infección urinaria localizada en
        el parénquima renal.

    La infección del parénquima puede resolverse, pero hay una
    serie de factores, no bien conocidos, que podrían perpetuar
    la inflamación implicada en la formación de la nefritis
    cicatricial:
      ● Han sido propuestos como factores de riesgo de cicatriz renal:
             •   la edad menor de 2 años,
             •   el retraso en el tratamiento (controvertido),
             •   la infección del trato urinario recurrente,
             •   la existencia de reflujo (> grado III)
             •   la uropatía obstructiva
             •   niveles de procalcitonina (>1 ng/ml)
             •   otros reactantes de fase aguda

- Prat C, Domínguez J, Rodrigo C, Gimenez M, Azuara M y cols. Elevated serum procalcitonin values correlate with renal scarring in
      children with urinary tract infection. Pediatr Infect J 2003; 22: 438-442
- Roberto Hernández Marco, Antonio Daza y Juan Marín Serra. Infección Urinaria en el niño (1més -14 años) Protocolos de
      Nefrología de la Sociedad española de Pediatría. Disponible en: http://www.aeped.es/protocolos/nefro/index.htlm.
PARA VALORAR DAÑO RENAL:
-DMSA: si reflujo, si ITU febril de repetición


                                 Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   40
SEGUIMIENTO DEL PACIENTE:
●    ¿tanto si decido asumirlo o bien derivarlo?

1. Tira de orina y TA cada 6 meses
2. Tira de orina y TA cada año
3. Dado que la DMSA diferida es normal doy de alta
4. Aunque la DMSA es normal, dado que tiene RVU le
   solicito CUMS de control al año
5. Le solicito ecografía en dos años para valorar correcto
   crecimiento renal.




                                                             41
Seguimiento tras ITU con daño renal permanente




  SI DMSA DIFERIDA ALTERADA:
      -TA, Creat., FG, proteinuria, microalbuminuria, prueba concentración, …
  -BILATERAL: tira orina y TA cada 6 meses
  -UNILATERAL: tira orina y TA cada año
                                                 Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   42
¿LO ASUMIRÍA EN PRIMARIA O BIEN LO DERIVARÍA A
CCEE de pediatría/nefrología pediátrica?

  1. Dado que ha tenido una pielonefritis y tiene reflujo
     grado I lo derivo

  2. Dado que el reflujo es grado I y DMSA diferida ha
     resultado normal asumo desde primaria el
     seguimiento




                                                            43
CRITERIOS DE DERIVACIÓN




                                                                      ped




                                                                       nef




                          Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   44
PREVENCIÓN DE LA ITU: medias higiénico-dietéticas

  ¿cómo puedo hacer partícipe a los padres para
  evitar infecciones de orina?




                                Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida
FACTORES DE RIESGO O PROTECCIÓN DE LA ITU




                         Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   46
LACTANCIA MATERNA/FIMOSIS




                       Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida   47
DIFERENCIAS CON
   EL PROTOCOLO
   ACTUAL,
   PENDIENTES DE
   REVISAR NUEVA
   PAUTA DEL
   SERVICIO
-Fiebre sin foco
    < 2 años
-Si clínica
En la guía los
   parámetros
   analíticos son
   menos restrictivos
   lo que podría
   condicionar al
   diagnóstico de más
   pielonetritis de las
   “reales”

En la guía no se
   aconseja de forma
   rutinaria la analítica
   ante una ITU febril si
   el paciente tiene
   buen estado general
Recordar criterios de
   ingreso:

En la guía si >6 meses
   con buen estado
   general podría
   tratarse via oral y
   ambulatoriamente
   siempre que se
   asegure control en
   48 horas
                         Estamos ingresando todas las pielonefritis (excepto niños
                            > 5 años si cumplen los siguientes criterios)
En la guía la DMSA
   diferida se
   indicaría si existe
   sospecha de
   daño renal
   permanente (por
   tanto no se
   realizaría en
   todos los casos)
En la guía la CUMS
   se realizaría si
   ecografía o
   DMSA alterada
                         Estamos realizando DMSA en fase aguda en casos dudosos para
                             evitar seguir estudios innecesarios posteriores
                         Estamos obviando DMSA aguda si queda clara la sospecha de PNA y
                             directamente se realiza CUMS. En este caso se realizará DMSA
                             diferida
                         Estamos realizando CUMS si ecografía alterada
SE HA CREADO GRUPO DE REVISIÓN DEL
PROTOCOLO DE ITU DE NUESTRO SERVICIO
PARA:
  • Adecuarlo a las nuevas recomendaciones
  • Teniendo en cuenta las limitaciones de nuestro centro en
    cuanto a la no disposición de momento del ecodoppler de
    manera rutinaria
  • Teniendo en cuenta la recomendación de otras guías


SE CREARÁ UN PROTOCOLO CONJUNTO DE
SEGUIMIENTO AMBULATORIO-PRIMARIA
  • En proceso




                                     Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida
Moltes gràcies
       grà

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.
Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.
Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.SamFar DS
 
Semiologia de las mamas
Semiologia de las mamasSemiologia de las mamas
Semiologia de las mamashome
 
Anatomía del Ligamento Inguinal
Anatomía del Ligamento InguinalAnatomía del Ligamento Inguinal
Anatomía del Ligamento InguinalMZ_ ANV11L
 
Venas del miembro inferior
Venas del miembro inferiorVenas del miembro inferior
Venas del miembro inferiorRoberto Vargas
 
Anatomía IIb uréter
Anatomía IIb uréter Anatomía IIb uréter
Anatomía IIb uréter Luis Reyes
 
Taxia y praxia,_motilidad,_tono_y
Taxia y praxia,_motilidad,_tono_yTaxia y praxia,_motilidad,_tono_y
Taxia y praxia,_motilidad,_tono_yCFUK 22
 
Anatomía de la Región Perineal
Anatomía de la Región PerinealAnatomía de la Región Perineal
Anatomía de la Región PerinealMZ_ ANV11L
 
Irrigacion del miembro inferior
Irrigacion del miembro inferiorIrrigacion del miembro inferior
Irrigacion del miembro inferiorCarlita Cruz
 

La actualidad más candente (20)

Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.
Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.
Anatomía del sistema urinario. Urología. Medicina.
 
Semiologia de las mamas
Semiologia de las mamasSemiologia de las mamas
Semiologia de las mamas
 
Anatomía del Ligamento Inguinal
Anatomía del Ligamento InguinalAnatomía del Ligamento Inguinal
Anatomía del Ligamento Inguinal
 
Liquidos del oido interno
Liquidos del oido internoLiquidos del oido interno
Liquidos del oido interno
 
Venas del miembro inferior
Venas del miembro inferiorVenas del miembro inferior
Venas del miembro inferior
 
inspeção geral
inspeção geralinspeção geral
inspeção geral
 
Irrigacion renal
Irrigacion renalIrrigacion renal
Irrigacion renal
 
Pleura viceral y parietal
Pleura viceral y parietalPleura viceral y parietal
Pleura viceral y parietal
 
Anatomía IIb uréter
Anatomía IIb uréter Anatomía IIb uréter
Anatomía IIb uréter
 
Anatomía del útero
Anatomía del úteroAnatomía del útero
Anatomía del útero
 
Perineo o suelo pelvico
Perineo o suelo pelvicoPerineo o suelo pelvico
Perineo o suelo pelvico
 
Taxia y praxia,_motilidad,_tono_y
Taxia y praxia,_motilidad,_tono_yTaxia y praxia,_motilidad,_tono_y
Taxia y praxia,_motilidad,_tono_y
 
Anatomía de la Región Perineal
Anatomía de la Región PerinealAnatomía de la Región Perineal
Anatomía de la Región Perineal
 
La vejiga
La vejigaLa vejiga
La vejiga
 
Periné
PerinéPeriné
Periné
 
Vejiga
VejigaVejiga
Vejiga
 
Irrigacion del miembro inferior
Irrigacion del miembro inferiorIrrigacion del miembro inferior
Irrigacion del miembro inferior
 
Abdomen
AbdomenAbdomen
Abdomen
 
Anatomia de Nariz
Anatomia de NarizAnatomia de Nariz
Anatomia de Nariz
 
Patologia prostatica
Patologia prostaticaPatologia prostatica
Patologia prostatica
 

Destacado

Destacado (6)

Sibilacions preescolar
Sibilacions preescolarSibilacions preescolar
Sibilacions preescolar
 
Hipoacúsia infantil 1a part
Hipoacúsia infantil 1a partHipoacúsia infantil 1a part
Hipoacúsia infantil 1a part
 
Presentacion infeccion urinaria 2012
Presentacion infeccion urinaria 2012Presentacion infeccion urinaria 2012
Presentacion infeccion urinaria 2012
 
(2013-10-24) Infecciones del tracto urinario (ppt)
(2013-10-24) Infecciones del tracto urinario (ppt)(2013-10-24) Infecciones del tracto urinario (ppt)
(2013-10-24) Infecciones del tracto urinario (ppt)
 
Infección de vías urinarias
Infección de vías urinariasInfección de vías urinarias
Infección de vías urinarias
 
Infeccion De Vias Urinarias
Infeccion De Vias UrinariasInfeccion De Vias Urinarias
Infeccion De Vias Urinarias
 

Similar a Guia itu novedades 2012

752420 634294975036276250
752420 634294975036276250752420 634294975036276250
752420 634294975036276250Janeth Zepeda
 
752420 634294975036276250
752420 634294975036276250752420 634294975036276250
752420 634294975036276250Janeth Zepeda
 
Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)
Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)
Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)Jesús Ch
 
Expo neutropenia febril 2011 shirley
Expo neutropenia febril 2011 shirleyExpo neutropenia febril 2011 shirley
Expo neutropenia febril 2011 shirleyNataly Bedoya
 
cc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptx
cc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptxcc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptx
cc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptxSUSANAGPEBARRIENTOSR
 
Patogenia Periodontitis y Gingivitis
Patogenia Periodontitis y GingivitisPatogenia Periodontitis y Gingivitis
Patogenia Periodontitis y GingivitisMarco Bergamini
 
infeccion vias urinarias.pdf
infeccion vias urinarias.pdfinfeccion vias urinarias.pdf
infeccion vias urinarias.pdfElsa517784
 
Nefritis intersticial
Nefritis intersticialNefritis intersticial
Nefritis intersticialJuan Buitrago
 
Citocinas y activación de mastocitos
Citocinas y activación de mastocitosCitocinas y activación de mastocitos
Citocinas y activación de mastocitosSamiraYamariOntaneda
 
Linfocitos - Proyecto Inmunologia
Linfocitos - Proyecto InmunologiaLinfocitos - Proyecto Inmunologia
Linfocitos - Proyecto InmunologiaBryan Junco Loor
 
ACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇET
ACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇETACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇET
ACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇETUDMAFyC SECTOR ZARAGOZA II
 
(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)
(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)
(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)UDMAFyC SECTOR ZARAGOZA II
 
Artículo: citocinas y activación de mastocitos
Artículo: citocinas y activación de mastocitosArtículo: citocinas y activación de mastocitos
Artículo: citocinas y activación de mastocitosMarlonSantamaria4
 
Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.
Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.
Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.FERRER EPOCSITE PRO
 
BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...
BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...
BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...miladypapamija
 
INTERFERON: mas alla de una proteina
INTERFERON: mas alla de una proteina INTERFERON: mas alla de una proteina
INTERFERON: mas alla de una proteina lauro molina
 

Similar a Guia itu novedades 2012 (20)

752420 634294975036276250
752420 634294975036276250752420 634294975036276250
752420 634294975036276250
 
752420 634294975036276250
752420 634294975036276250752420 634294975036276250
752420 634294975036276250
 
Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)
Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)
Plantilla trabajo de investigacion (1) (1)
 
P jirovecci
P jirovecciP jirovecci
P jirovecci
 
Citocinas
CitocinasCitocinas
Citocinas
 
Inmunologia aq
Inmunologia aqInmunologia aq
Inmunologia aq
 
Expo neutropenia febril 2011 shirley
Expo neutropenia febril 2011 shirleyExpo neutropenia febril 2011 shirley
Expo neutropenia febril 2011 shirley
 
cc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptx
cc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptxcc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptx
cc389lulas-y-tejidos-del-si-2018-2019.pptx
 
Patogenia Periodontitis y Gingivitis
Patogenia Periodontitis y GingivitisPatogenia Periodontitis y Gingivitis
Patogenia Periodontitis y Gingivitis
 
Desarrollo del linfocito
Desarrollo del linfocito Desarrollo del linfocito
Desarrollo del linfocito
 
infeccion vias urinarias.pdf
infeccion vias urinarias.pdfinfeccion vias urinarias.pdf
infeccion vias urinarias.pdf
 
Nefritis intersticial
Nefritis intersticialNefritis intersticial
Nefritis intersticial
 
Citocinas y activación de mastocitos
Citocinas y activación de mastocitosCitocinas y activación de mastocitos
Citocinas y activación de mastocitos
 
Linfocitos - Proyecto Inmunologia
Linfocitos - Proyecto InmunologiaLinfocitos - Proyecto Inmunologia
Linfocitos - Proyecto Inmunologia
 
ACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇET
ACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇETACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇET
ACTUALIZACION EN ATENCION PRIMARIA DE LA ENFERMEDAD DE BEHÇET
 
(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)
(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)
(2012-11-06) Actualizacion en atencion primaria de la enfermedad de Behcet (doc)
 
Artículo: citocinas y activación de mastocitos
Artículo: citocinas y activación de mastocitosArtículo: citocinas y activación de mastocitos
Artículo: citocinas y activación de mastocitos
 
Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.
Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.
Dr. José Luis Izquierdo. Terapia de mantenimiento frente a exacerbaciones.
 
BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...
BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...
BIOQUIMICA DE LA INFLAMACION PULPAR Y SUS MEDIADORES [Autoguardado] [Autoguar...
 
INTERFERON: mas alla de una proteina
INTERFERON: mas alla de una proteina INTERFERON: mas alla de una proteina
INTERFERON: mas alla de una proteina
 

Más de Pediatriadeponent

Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024
Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024
Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024Pediatriadeponent
 
Rinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdf
Rinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdfRinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdf
Rinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdfPediatriadeponent
 
Psicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdf
Psicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdfPsicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdf
Psicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdfPediatriadeponent
 
Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024
Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024
Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024Pediatriadeponent
 
Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?
Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?
Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?Pediatriadeponent
 
Salut Planetària. Què podem fer des de les consultes? UVIC 2024.pdf
Salut Planetària. Què podem fer des de les consultes?  UVIC 2024.pdfSalut Planetària. Què podem fer des de les consultes?  UVIC 2024.pdf
Salut Planetària. Què podem fer des de les consultes? UVIC 2024.pdfPediatriadeponent
 
Tira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdf
Tira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdfTira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdf
Tira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdfPediatriadeponent
 
PROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdf
PROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdfPROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdf
PROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdfPediatriadeponent
 
La alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCA
La alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCALa alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCA
La alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCAPediatriadeponent
 
Dermatoscòpia. Aplicacions en Pediatria
Dermatoscòpia. Aplicacions en PediatriaDermatoscòpia. Aplicacions en Pediatria
Dermatoscòpia. Aplicacions en PediatriaPediatriadeponent
 
Prevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de Ponent
Prevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de PonentPrevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de Ponent
Prevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de PonentPediatriadeponent
 
Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023
Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023
Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023Pediatriadeponent
 
Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023
Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023
Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023Pediatriadeponent
 
Nou paradigma d'atenció al nen prematur
Nou paradigma d'atenció al nen prematurNou paradigma d'atenció al nen prematur
Nou paradigma d'atenció al nen prematurPediatriadeponent
 
Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...
Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...
Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...Pediatriadeponent
 
Indicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtrica
Indicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtricaIndicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtrica
Indicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtricaPediatriadeponent
 
Canvi d'hàbits i resistències en infància
Canvi d'hàbits i resistències en infànciaCanvi d'hàbits i resistències en infància
Canvi d'hàbits i resistències en infànciaPediatriadeponent
 
Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023
Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023
Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023Pediatriadeponent
 
Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023
Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023
Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023Pediatriadeponent
 
Circuit d'atenció a la dislèxia
Circuit d'atenció a la dislèxiaCircuit d'atenció a la dislèxia
Circuit d'atenció a la dislèxiaPediatriadeponent
 

Más de Pediatriadeponent (20)

Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024
Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024
Enfermedades Autoinflamatorias en Pediatria. 2024
 
Rinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdf
Rinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdfRinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdf
Rinitis al·lèrgica en Pediatria. 2024.pdf
 
Psicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdf
Psicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdfPsicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdf
Psicoterapia básica para Pediatría de Atención Primaria.pdf
 
Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024
Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024
Anquiloglòssia: diagnòstic, tractament i implicacions. 2024
 
Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?
Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?
Malalties minoritàries. Què n'ha de saber el pediatre/a?
 
Salut Planetària. Què podem fer des de les consultes? UVIC 2024.pdf
Salut Planetària. Què podem fer des de les consultes?  UVIC 2024.pdfSalut Planetària. Què podem fer des de les consultes?  UVIC 2024.pdf
Salut Planetària. Què podem fer des de les consultes? UVIC 2024.pdf
 
Tira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdf
Tira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdfTira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdf
Tira d'orina. De la teoria a la pràctica 2024.pdf
 
PROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdf
PROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdfPROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdf
PROTOCOL DE LA BRONQUIOLITIS AGUDA 2023.pdf
 
La alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCA
La alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCALa alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCA
La alimentación y sus trastornos. Detección y abordajes iniciales en TCA
 
Dermatoscòpia. Aplicacions en Pediatria
Dermatoscòpia. Aplicacions en PediatriaDermatoscòpia. Aplicacions en Pediatria
Dermatoscòpia. Aplicacions en Pediatria
 
Prevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de Ponent
Prevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de PonentPrevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de Ponent
Prevenció de la violència sexual a les escoles i instituts de Ponent
 
Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023
Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023
Drepanocitosi o Malaltia de cèl·lules falciformes. 2023
 
Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023
Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023
Hiperbilirubinèmia neonatal: novetats en l'abordatge. 2023
 
Nou paradigma d'atenció al nen prematur
Nou paradigma d'atenció al nen prematurNou paradigma d'atenció al nen prematur
Nou paradigma d'atenció al nen prematur
 
Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...
Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...
Intoxicacions en Pediatria: maneig general i novetats en intoxicació per para...
 
Indicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtrica
Indicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtricaIndicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtrica
Indicacions d’ús d’ondansetró a l’atenció primària en població pediàtrica
 
Canvi d'hàbits i resistències en infància
Canvi d'hàbits i resistències en infànciaCanvi d'hàbits i resistències en infància
Canvi d'hàbits i resistències en infància
 
Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023
Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023
Diagnòstic i tractament de les parasitosis intestinals 2023
 
Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023
Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023
Cartera de serveis Pediatria Dietista Nutricionista APiC 2023
 
Circuit d'atenció a la dislèxia
Circuit d'atenció a la dislèxiaCircuit d'atenció a la dislèxia
Circuit d'atenció a la dislèxia
 

Último

Revista de psicología sobre el sistema nervioso.pdf
Revista de psicología sobre el sistema nervioso.pdfRevista de psicología sobre el sistema nervioso.pdf
Revista de psicología sobre el sistema nervioso.pdfleechiorosalia
 
WE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación .pptx
WE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación   .pptxWE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación   .pptx
WE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación .pptxr7dzcbmq2w
 
TRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptx
TRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptxTRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptx
TRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptxJoshueXavierE
 
Sistema Nervioso Periférico (1).pdf
Sistema Nervioso Periférico      (1).pdfSistema Nervioso Periférico      (1).pdf
Sistema Nervioso Periférico (1).pdfNjeraMatas
 
CLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa I
CLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa ICLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa I
CLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa IAnaB593936
 
Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”
Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”
Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”AdyPunkiss1
 
FISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptx
FISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptxFISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptx
FISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptxLoydaMamaniVargas
 
Cuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptx
Cuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptxCuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptx
Cuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptxguadalupedejesusrios
 
Radiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdf
Radiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdfRadiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdf
Radiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdfAntonioRicardoOrrego
 
Historia Clínica y Consentimiento Informado en Odontología
Historia Clínica y Consentimiento Informado en OdontologíaHistoria Clínica y Consentimiento Informado en Odontología
Historia Clínica y Consentimiento Informado en OdontologíaJorge Enrique Manrique-Chávez
 
Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...
Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...
Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...irvingamer8719952011
 
6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdf
6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdf6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdf
6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdfbibianavillazoo
 
PRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizado
PRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizadoPRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizado
PRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizadoNestorCardona13
 
Histologia del sistema respiratorio y sus funciones
Histologia del sistema respiratorio y sus funcionesHistologia del sistema respiratorio y sus funciones
Histologia del sistema respiratorio y sus funcionesCarlosVazquez410328
 
CLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA I
CLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA ICLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA I
CLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA ILucy López
 
Cartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 años
Cartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 añosCartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 años
Cartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 añosLauraGarduza2
 
Limpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgico
Limpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgicoLimpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgico
Limpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgicobritezleyla26
 
Hemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdf
Hemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdfHemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdf
Hemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdfELIZABETHTOVARZAPATA
 
Relacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdf
Relacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdfRelacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdf
Relacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdfAlvaroLeiva18
 
DETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptx
DETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptxDETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptx
DETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptxfiorellaanayaserrano
 

Último (20)

Revista de psicología sobre el sistema nervioso.pdf
Revista de psicología sobre el sistema nervioso.pdfRevista de psicología sobre el sistema nervioso.pdf
Revista de psicología sobre el sistema nervioso.pdf
 
WE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación .pptx
WE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación   .pptxWE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación   .pptx
WE DO TRANSFORMATIONS DAY presentación .pptx
 
TRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptx
TRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptxTRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptx
TRANSMISION DE LA INFORMACIÓN GENETICA - Clase 1.pptx
 
Sistema Nervioso Periférico (1).pdf
Sistema Nervioso Periférico      (1).pdfSistema Nervioso Periférico      (1).pdf
Sistema Nervioso Periférico (1).pdf
 
CLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa I
CLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa ICLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa I
CLASE 2 de mecanismo de agresión y defensa I
 
Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”
Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”
Dedo con deformidad en ojal o “boutonnière”
 
FISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptx
FISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptxFISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptx
FISIOLOGIA BACTERIANA y mecanismos de acción (1).pptx
 
Cuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptx
Cuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptxCuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptx
Cuadro-comparativo-Aparato-Reproductor-Masculino-y-Femenino.pptx
 
Radiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdf
Radiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdfRadiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdf
Radiologia_de_Urgencias_y_Emergencias_3deg_Ed.pdf
 
Historia Clínica y Consentimiento Informado en Odontología
Historia Clínica y Consentimiento Informado en OdontologíaHistoria Clínica y Consentimiento Informado en Odontología
Historia Clínica y Consentimiento Informado en Odontología
 
Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...
Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...
Tuberculosis y Sarcoidosis. Enfermedades que al diagnóstico pueden darnos fal...
 
6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdf
6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdf6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdf
6.METODOLOGIA ATENEA MICHAEL. ZAPATA.pdf
 
PRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizado
PRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizadoPRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizado
PRIMEROS AUXILIOS BOMBEROS 2024 actualizado
 
Histologia del sistema respiratorio y sus funciones
Histologia del sistema respiratorio y sus funcionesHistologia del sistema respiratorio y sus funciones
Histologia del sistema respiratorio y sus funciones
 
CLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA I
CLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA ICLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA I
CLASE DE VIH/ETS - UNAN 2024 PEDIATRIA I
 
Cartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 años
Cartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 añosCartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 años
Cartilla Nacional Mexicana de 10 a 19 años
 
Limpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgico
Limpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgicoLimpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgico
Limpieza y Acondicionamiento del instrumental quirurgico
 
Hemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdf
Hemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdfHemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdf
Hemorragia de tubo digestivo alto y bajo (1).pdf
 
Relacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdf
Relacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdfRelacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdf
Relacion final de ingresantes 23.11.2020 (2).pdf
 
DETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptx
DETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptxDETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptx
DETERMINISMO DEL TRABAJO DE PARTO-1.pptx
 

Guia itu novedades 2012

  • 1. Revisión Zaira Ibars Nefrología Infantil. Servei Pediatria. Abril 2012
  • 2. INFECCIÓ INFECCIÓN DE ORINA DÓ ¿HACIA DÓNDE VAMOS?
  • 3. FACTORES QUE INTERVIENEN BACTERIANOS: ● Se adhieren a las células uroepiteliales por las FIMBRIAS • TIPO 1: bacterias que producen cistitis y bacteriurias asintomática • TIPO 2 ó P: bacterias que producen más pielonefritis aguda DEL HUÉSPED ● Receptores Toll-like (TLR): Fue descrita por primera vez reconocen gérmenes en 1885 por Theodore von uropatógenos activando la Escherich, bacteriólogo alemán, cascada inflamatoria quien la denominó Bacterium coli. Posteriormente la taxonomía le adjudicó el nombre deEscherichia coli, en honor a su descubridor Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 3
  • 4. El urotelio, es una barrera anatómica que expresa receptores “toll-like”. Estos receptores tendrían la capacidad para reconocer a los patógenos y activar la producción de : mediadores inflamatorios IL8 y el TNF-α aumentarían la permeabilidad capilar ● facilitando la llegada de neutrófilos IL-6 y IL-8 ● IL-6: favorecería a la expresión de distintas proteínas de fase aguda: • el fibrinógeno, la alfa1- antitripsina y la PCR ● IL-8: potente factor quimiotáctico y activador de los neutrófilos, activación de linfocitos y basófilos Giovanni Montini, M.D, Kjell Tullus, M.D, Ph.D and Ian Hewitt, M.B, B.S Febrile Urinary tract infection infection.N. England J Med 365;3 July 21, 2011. Jantausch BA, O’Donnell R, Wiedermann BL. Urinary interleukin-6 and interleukin-8 in children with urinary tract infection. PediatrNephrol interleukin- interleukin- infection. 2000; 15: 236-40.
  • 5. OTROS MECANISMOS DE DEFENSA/FAVORECEN 1. LA PROPIA MICCIÓN ● Descamación continua de las células epiteliales superficiales a las que están adheridas las bacterias 2. ESTASIS DE LA ORINA ● Obstrucciones ● Sdr. Vejiga perezosa, volumen residual aumentado 3. ESTREÑIMIENTO ● Coexistencia de disfucción miccional y vaciamiento incompleto de la vejiga 4. ACTIVIDAD SEXUAL ● Adolescentes sexualmente activas 5. REFLUJO VESICOURETERAL ● 25-50% de pacientes con la primera ITU tendran RVU ● 30-40% de pielonefritis (DMSA alterada) tendran RVU Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 5
  • 6. NIVELES DE EVIDENCIA Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 6
  • 7. GRADOS DE RECOMENDACIÓN Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 7
  • 8. ÍNDICE DE LA GUÍA: ● Definición y clasificación de la infección del tracto urinario ● Epidemiología de la ITU y sus complicaciones en población pediátrica ● Etiología y etiopatogenia de la ITU ● Factores de riesgo o protección de la ITU ● Diagnóstico clínico de la ITU ● Diagnóstico biológico de la ITU ● Diagnóstico de la ITU por imagen ● Predicción del riesgo de daño renal crónico ● Criterios de ingreso y derivación ● Tratamiento en fase aguda de la ITU ● Profilaxis de la ITU ● Prevención de la ITU y medidas higiénico-dietéticas ● Pronóstico de la ITU ● Seguimiento de la ITU en población pediátrica ● ITU y sondaje en población pediátrica ● Estrategias diagnósticas y terapéuticas Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 8
  • 9. PACIENTE VARÓN DE 2 años (incontinente) CON FIEBRE DE 39ºC DE 48H DE EVOLUCIÓN. Antecedentes: sin interés. Ecografías prenatales normales Exploración física: Buen estado general, pero algo afectado cuando tiene el pico febril. Fimosis. Resto normal sin foco de la fiebre. OD: fiebre sin foco. PLAN: dado que no tiene foco decido poner bolsa de orina cuyo resultado es patológico: leucocitos +++, nitritos +. 9
  • 10. DIAGNÓSTICO CLÍNICO DE LA ITU BUSCAR ITU: -Fiebre sin foco < 2 años -Si clínica Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 10
  • 11. QUÉ HARÍAS EN ESTE MOMENTO? 1. Recoger urocultivo en bolsa e iniciar antibiótico puesto que tiene buen estado general 2. Directamente inicio antibiótico porque está claro que tiene una pielonefritis y no debo demorar el tratamiento 3. Derivo a urgencias del hospital para realización de sondaje vesical para confirmar tira de orina alterada y valorar realización de analítica de sangre 11
  • 12. DIAGNÓSTICO BIOLÓGICO DE LA ITU CONFIRMAR ITU: -Si urgente: PSP o sondaje /// mitad chorro miccional -Si no urgente: bolsa o acecho /// mitad chorro miccional Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 12
  • 13. Diagnóstico de confirmación de ITU IMPORTANTE: Diagnóstico de urocultivo confirmado por técnica estéril Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 13
  • 14. Se derivó al hospital: Tira de orina y sedimento sondados están alterados. Se cursa urocultivo sondado. Dada la fiebre elevada, se realiza analítica de sangre con reactantes elevados (PCR 90mg/L, PCT 2, leucocitosis 18.000) sugestivo de pielonefritis aguda. ¿QUÉ HACEMOS EN ESTE MOMENTO? 1. Ingreso dada la alta sospecha de pielonefritis aguda para tratamiento antibiótico endovenoso 2. Dado el buen estado general, aunque sugiera una pielonefritis aguda, doy el alta con tratamiento oral y control por su pediatra 3. Dado el buen estado general, aunque sugiera una pielonefritis aguda, doy el alta con tratamiento oral y control en el ambulatorio o urgencias de pediatria o CCEE de pediatria en 48h para evaluar evolución clínica, urocultivo/antibiograma. 14
  • 15. CRITERIOS DE INGRESO Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 15
  • 16. TRATAMIENTO DE LA ITU FEBRIL ITU FEBRIL: -Oral: si buen estado general + no uropatía -EV: si alteración estado general +/- uropatía (RVU IV-V) -Evaluar al paciente en 48 horas Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 16
  • 17. SUPONEMOS QUE DADO EL BUEN ESTADO GENERAL LO MANDAMOS A DOMICILIO CON ANTIBIÓTICO ORAL. ¿QUÉ ANTIBIÓTICO LE RECOMIENDO? 1. Amoxicilina-clavulánico a 40mg/Kg/día 2. Amoxiclina-clavúlánico a 100mg/Kg/día 3. Cefixima 4. Trimetroprim-sulfametoxazol ¿Si fuese una ITU afebril, escogería la misma opción? 17
  • 18. ELECCIÓN DEL TRATAMIENTO AFEBRIL: amoxicilina- clavulánico, cefuroxima, fosfomicina, nitrofurantoína, TM-SMX. FEBRIL (vo): cefixima, amoxicilina- clavulánico Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 18
  • 19. Finalmente decido darle el alta dado que tiene buen estado general pauto tratamiento con: ● CEFIXIMA ORAL ¿CUÁNTOS DÍAS DEBO TRATAR? 1. 7-10 días 2. 12-14 días 3. 5-7 días ¿y SI FUESE UNA INFECCIÓN ORINA AFEBRIL? 1. 7-10 días 2. 5-7 días 3. 3-4 días 19
  • 20. Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 20
  • 21. ESTAMOS ANTE: Niño 2 años con fimosis Sospecha clínico-analítica de Pielonefritis Tratado vía oral ambulatoriamente Controlado a las 48h con urocultivo: -E. Coli sensible a Cefixima Afebril a las 48 horas del tratamiento ¿QUÉ HACER AHORA? ¿SIGO ESTUDIANDO? ¿PIDO ECO, GAMMA, CUMS? ………… 21
  • 22. 1. Para confirmar la pielonefritis aguda solicito DMSA en fase aguda y ecografía. 2. Asumo que ha sido una pielonefritis y solicito ecografía y DMSA en fase diferida. 3. Asumo que ha sido una pielonefritis y solicito ecografía, CUMS y DMSA pero ésta en fase diferida. 4. Dado que tiene fimosis, pienso que no hace falta realizar más pruebas complementarias, pauto tratamiento tópico para tratar la fimosis. Si repite infección ya lo estudiaré con pruebas de imagen 22
  • 23. DIAGNÓSTICO DE LA ITU POR IMAGEN ECOGRAFÍA: -Casi siempre (excepto en primera ITU afebril) -Ante la sospecha de pielonefritis: ECODOPPLER!!!!!! Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 23
  • 24. APLICABLE SOBRETODO SI DMSA: SE DISPONE DE -Aguda: en algunos casos determinados ECODOPPLER -Diferida: En busca de lesión renal persistente (no de rutina) Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 24
  • 25. CUMS (si únicamente se busca reflujo: Cistografía isotópica directa o ecocistografía): -ITU’s recurrentes -Alteraciones ecografía o DMSA Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 25
  • 26. 26
  • 27. 27
  • 28. 28
  • 29. EN ESTE CASO DECIDIMOS REALIZAR: ● Ecografía: muestra ectasia pelvis renal izquierda de 10mm, Resto normal. ● DMSA: de momento no la realizamos puesto que asumimos pielonefritis. Valoraríamos realizarla en fase diferida (no cumple todos los criterios, se puede discutir) ● Cisto-CUMS: dado que presenta pielonefritis y ectasia de pelvis renal izquierda grado II se solicita. ● ECOGRAFÍA ● CISTO-CUMS: Reflujo grado I izq 29
  • 30. TIENE REFLUJO GRADO I: ● ¿pauto profilaxis?, ¿solicito urocultivos de rutina? 1. Dado que tiene reflujo y ha tenido una pielonefritis pauto profilaxis antibiótica durante 6 meses 2. No pauto profilaxis porque tiene reflujo de bajo grado pero pido un urocultivo mensual para tenerlo bien controlado 3. Ni pauto profilaxis, ni solicito urocultivos de control 30
  • 31. PROFILAXIS ANTIBIÓTICA: con anomalías estructurales VALORAR PROFILAXIS SI ALTERACIÓN ESTRUCTURAL: -RVU ♀III-V♂IV-V: durante un año o revalorar reflujo -Si sospecha de obstrucción: EPH, Megauréter Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 31
  • 33. PROFILAXIS ANTIBIÓTICA: sin anomalías estructurales -<2 meses: amoxicilina, cefadroxilo, cefuroxima ->2 meses: trimetoprima, TM-SMX ->2 años: nitrofurantoína Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 33
  • 34. ¿urocultivos sistemáticos? Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 34
  • 35. ESTAMOS ANTE: Niño 2 años Fimosis Pielonefritis (clínico-analítica) Reflujo grado I izquierdo Ectasia pelvis renal izquierda SE ASUME AMBULATORIAMENTE NO SE PAUTA PROFILAXIS NO SE SOLICITAN UROCULTIVOS DMSA al año del episodio: normal (indicada su realización por tener reflujo y ectasia) 35
  • 36. ¿¿¿QUÉ ES LO QUE MÁS NOS DEBE PREOCUPAR???? ¡¡¡¡LA APARICIÓN DE DAÑO RENAL CRÓNICO!!!!! Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 36
  • 37. PREDICCIÓN DEL RIESGO RENAL CRÓNICO Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 37
  • 38. CICATRIZ RENAL: definición La nefritis cicatricial se define como: ● la presencia de cicatrices o la contracción global del riñón, considerando una cicatriz renal: • defecto en el contorno renal • reducida captación del radiofármaco en la gammagrafía realizada entre 6-12 meses después de una infección urinaria. Consecuencias: ● hipertensión arterial (> 20%) ● insuficiencia renal crónica (IRC) (20-40%) ● preclampsia (10-20%) Giovanni Montini, M.D, Kjell Tullus, M.D, Ph.D and Ian Hewitt, M.B, B.S Febrile Urinary tract infection. N. infection. England J Med 365;3 July 21, 2011.
  • 39. CICATRIZ RENAL: debida a … Respuesta inflamatoria/inmunológica desencadenada para: ● erradicar la bacteria implicada en la infección urinaria localizada en el parénquima renal. La infección del parénquima puede resolverse, pero hay una serie de factores, no bien conocidos, que podrían perpetuar la inflamación implicada en la formación de la nefritis cicatricial: ● Han sido propuestos como factores de riesgo de cicatriz renal: • la edad menor de 2 años, • el retraso en el tratamiento (controvertido), • la infección del trato urinario recurrente, • la existencia de reflujo (> grado III) • la uropatía obstructiva • niveles de procalcitonina (>1 ng/ml) • otros reactantes de fase aguda - Prat C, Domínguez J, Rodrigo C, Gimenez M, Azuara M y cols. Elevated serum procalcitonin values correlate with renal scarring in children with urinary tract infection. Pediatr Infect J 2003; 22: 438-442 - Roberto Hernández Marco, Antonio Daza y Juan Marín Serra. Infección Urinaria en el niño (1més -14 años) Protocolos de Nefrología de la Sociedad española de Pediatría. Disponible en: http://www.aeped.es/protocolos/nefro/index.htlm.
  • 40. PARA VALORAR DAÑO RENAL: -DMSA: si reflujo, si ITU febril de repetición Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 40
  • 41. SEGUIMIENTO DEL PACIENTE: ● ¿tanto si decido asumirlo o bien derivarlo? 1. Tira de orina y TA cada 6 meses 2. Tira de orina y TA cada año 3. Dado que la DMSA diferida es normal doy de alta 4. Aunque la DMSA es normal, dado que tiene RVU le solicito CUMS de control al año 5. Le solicito ecografía en dos años para valorar correcto crecimiento renal. 41
  • 42. Seguimiento tras ITU con daño renal permanente SI DMSA DIFERIDA ALTERADA: -TA, Creat., FG, proteinuria, microalbuminuria, prueba concentración, … -BILATERAL: tira orina y TA cada 6 meses -UNILATERAL: tira orina y TA cada año Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 42
  • 43. ¿LO ASUMIRÍA EN PRIMARIA O BIEN LO DERIVARÍA A CCEE de pediatría/nefrología pediátrica? 1. Dado que ha tenido una pielonefritis y tiene reflujo grado I lo derivo 2. Dado que el reflujo es grado I y DMSA diferida ha resultado normal asumo desde primaria el seguimiento 43
  • 44. CRITERIOS DE DERIVACIÓN ped nef Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 44
  • 45. PREVENCIÓN DE LA ITU: medias higiénico-dietéticas ¿cómo puedo hacer partícipe a los padres para evitar infecciones de orina? Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida
  • 46. FACTORES DE RIESGO O PROTECCIÓN DE LA ITU Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 46
  • 47. LACTANCIA MATERNA/FIMOSIS Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida 47
  • 48. DIFERENCIAS CON EL PROTOCOLO ACTUAL, PENDIENTES DE REVISAR NUEVA PAUTA DEL SERVICIO
  • 49. -Fiebre sin foco < 2 años -Si clínica
  • 50. En la guía los parámetros analíticos son menos restrictivos lo que podría condicionar al diagnóstico de más pielonetritis de las “reales” En la guía no se aconseja de forma rutinaria la analítica ante una ITU febril si el paciente tiene buen estado general
  • 51. Recordar criterios de ingreso: En la guía si >6 meses con buen estado general podría tratarse via oral y ambulatoriamente siempre que se asegure control en 48 horas Estamos ingresando todas las pielonefritis (excepto niños > 5 años si cumplen los siguientes criterios)
  • 52. En la guía la DMSA diferida se indicaría si existe sospecha de daño renal permanente (por tanto no se realizaría en todos los casos) En la guía la CUMS se realizaría si ecografía o DMSA alterada Estamos realizando DMSA en fase aguda en casos dudosos para evitar seguir estudios innecesarios posteriores Estamos obviando DMSA aguda si queda clara la sospecha de PNA y directamente se realiza CUMS. En este caso se realizará DMSA diferida Estamos realizando CUMS si ecografía alterada
  • 53. SE HA CREADO GRUPO DE REVISIÓN DEL PROTOCOLO DE ITU DE NUESTRO SERVICIO PARA: • Adecuarlo a las nuevas recomendaciones • Teniendo en cuenta las limitaciones de nuestro centro en cuanto a la no disposición de momento del ecodoppler de manera rutinaria • Teniendo en cuenta la recomendación de otras guías SE CREARÁ UN PROTOCOLO CONJUNTO DE SEGUIMIENTO AMBULATORIO-PRIMARIA • En proceso Hospital Universitari Arnau de Vilanova de Lleida