Mustafa Kemal Paşanın Anadoluya geçişi ve ulusal mücadelenin başlaması

1. Dördüncü Bölüm MUSTAFA KEMAL PAŞA'NIN ANADOLU'YA GEÇİŞİ VE ULUSAL MÜCADELENİN BAŞLAMASI

2. 1. MUSTAFA KEMAL PAŞA 9. ORDU MÜFETTİŞİ OLARAK İstanbul’dan Bandırma Vapuru ile 16 Mayıs 1919 ’da ayrıldı İNGİLİZ VİZESİ İLE HAREKET EDEN BANDIRMA VAPURU KIZ KULESİNİ GEÇMEDEN İNGİLİZLER TARAFINDAN ARANMAK İÇİN DURDURULUNCA MUSTAFA KEMAL PAŞA ARKADAŞLARINA HİTABEN; “ AHMAKLAR,BİZ ANADOLU’YA KAÇAK EŞYA, SİLAH VE CEPHANE DEĞİL AZİM VE İNANÇ GÖTÜRÜYORUZ. BUNLAR BİR ULUSUN İSTIKLAL AŞKINI VE MÜCADELE AZMİNİ TAKDİR EDEMEZLER BÜTÜN GÜVENDİKLERİ MADDİ KUVVETLERDİR.” demiştir. İngiliz güvenlik bürosunun (İng.İsth.Sb.Yzb.John Beneth) Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarına verdiği İstanbul’dan Samsun’a gidiş vizesi Kaynak .H.Menç,Milli Mücadele Yıllarında Amasya,.2002,s.33 2 İşte ayrılış vizesi

3. Geminin Adı 2. MUSTAFA KEMAL PAŞA’YI VE KARARGAHI’NI SAMSUN’A GÖTÜREN BANDIRMA VAPURU’NUN KÜNYESİ Eski Adı Daha Eski Adı En Eski Adı KYMİ TROCADERE Grostonu 279 Net Tonu 192 Boyu x Genişliği 47,07 x 8,5 metre BANDIRMA PANDERMA Derinliği 6,46 metre İnşa Tarihi 1878 Teknenin Yapıldığı Tersane İntyre Paisley İngiltere 3

4. BANDIRMA VAPURU VE KAPTANI İSMAİL HAKKI DURUSU 4

5. 3. MUSTAFA KEMAL PAŞA SAMSUN’A NİÇİN GÖNDERİLDİ ? BU SORUNUN CEVABI İÇİN GELİŞEN OLAYLARA BAKALIM.  6 Şubat 1919’da İngiltere, Fransa. ve İtalya,yüksek komiserleri’nin toplantısında; --  Samsun ve civarında çeteler arası çatışmanın yoğunlaştığı, --  Doğuda bir Ermenistan’ın kurulacağı, --  Doğu Karadeniz de Rum Pontus Devleti’nin yeniden tesis edileceği. fikri oluştu. --  13 Şubat 1919’da Londra’ya gönderilen telgrafta Samsun Bölgesi’nde, --  Türk, Rum ve Ermeniler arasında tam bir silahsızlanma sağlanmadıkça normal koşullara dönülemeyeceği, --  Bunu sağlamak için bölgeye güçlü askeri birlikler gönderilmesi gerektiği , belirtilmekteydi . Gerekçe bu idi : Ancak bölgeye gönderilecek askerler köy köy, ev ev Türklerin ellerindeki silahları toplayacak , bu arada “Ermeni’den ve Rum’dan da topluyoruz” diyecekti. ÇÜNKÜ .Ateşkes uygulamaya konulunca Türk halkının tepkisini az çok tahmin ediyorlardı. 5

9. MUSTAFA KEMAL PAŞA 9. ORDU MÜFETTİŞİ OLARAK SAMSUN’A ŞU GÖREVLERİ YAPMAK İÇİN GÖNDERİLDİ 1 Bölgedeki asayişsizliğe son vermek, 2 Bölgede başlamış bulunan ulusal direniş ( uyanış ) hareketini engellemek, Silah ve cephanenin toplanarak koruma altına alınmasını sağlamak. 3 Mustafa Kemal Paşa bunların tam tersini yaptı. 9 FAKAT

10. BAĞIMSIZLIĞA D O Ğ R U İŞGALLER İSYANLAR AZINLIKLAR HİMAYE MANDA Zararlı Cemiyetler EKONOMİK ÇÖKÜNTÜ YOKLUK İŞBİRLİKÇİLER 10

11. SAMSUN HAVZA AMASYA ANKARA SİVAS ERZURUM KAYSERİ BALIKESİR NAZİLLİ AYDIN 4. BAĞIMSIZLIĞA DOĞRU 1.Durak SAMSUN 1 Samsun’ a geliş 19 Mayıs 1919 Samsun’dan ayrılış 25 Mayıs 1919 11 TELGRAFLA R ULUSU ESARETTEN, VATANI İŞGALDEN KURTARMA DÜŞÜNCESİYLE YOLA ÇIKTI

12. MUSTAFA KEMAL PAŞA VE 9. ORDU MÜFETTİŞLİĞİ KARAGAHI’NIN SAMSUN’A ÇIKIŞI Temsili Resim Kaynak :Cumhuriyete Doğru Atatürk ve Havza,Havza Kaymakamlığı, 1998, s.10 12

13. MUSTAFA KEMAL PAŞA DEVLETSİZ + HÜKÜMETSİZ’Dİ SAMSUN’A 19 MAYIS 1919’DA GELDİ BU TARİHTE ANADOLU BU SÜREÇ 23 NİSAN 192 0 ’ Y E KADAR TAM 11 AY SÜRDÜ 13

14. SAMSUN 19 Mayıs 1919 Saat 08.00 1919 yılı Mayıs ayının 19.günü Samsun’a çıktım. Genel durum ve görünüş; Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu topluluk Genel Savaşta ( I.Dünya Savaşı’nda) yenilmiş, Osmanlı ordusu her yandan zedelenmiş, koşulları ağır bir ateşkes anlaşması imzalanmış, büyük savaşın uzun yılları boyunca, ulus yorgun ve yoksul bir durumda, ulusu ve ülkeyi genel savaşa sürükleyenler, kendi yaşamlarının kaygısına düşerek yurttan kaçmışlar,...Ordunun elinden silahları alınmış ve alınmakta. İtilaf Devletleri, ateşkes anlaşması hükümlerine uymayı gerekli görmüyorlar.Birer uydurma nedenle,İtilaf donanmaları ve askerleri İstanbul’da.Adana ili Fransızlarca ,Urfa,Maraş, Antep İngilizlerce işgal edilmiş,Antalya ile Konya’da İtalyan birlikleri ,Merzifon ile Samsun’da İngiliz askerleri bulunuyor.Her yanda yabancı devletlerin subay ve görevlileri ile özel adamları çalışmakta. 15 Mayıs 1919’da İtilaf Devletleri’nin uygun bulmasıyla Yunan ordusu İzmir’e çıkarılmış. Bundan başka, yurdun dört bir bucağında Hıristiyan azınlıklar,gizli açık özel istek ve amaçlarının elde edilmesine,devletin bir an önce çökmesine çaba harcıyorlar.” I.DÜNYA SAVAŞI SONUNDA Mustafa Kemal Paşa’ nın ÜLKENİN GENEL DURUMUNU DEĞERLENDİRMESİ 14

15. Kaynak .H. Menç, Milli Mücadele Yıllarında Amasya, 2002,s.41 Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a geldiğinde 19 – 25 Mayıs 1919’da 9.Ordu Müfettişliği Karargahı olarak kullandığı Mıntıka Palas Oteli 15

16. 16 5. MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN SAMSUN’DAKİ FAALİYETLERİ ( 19-25 MAYIS 1919) MECİDİYE CADDESİ MINTIKA PALAS OTELİ ’ NDE KALDI  a . 19 MAYIS GÜNÜ: MÜLKİ AMİRLER İLE 15. ve 20. KOLORDU KOMUTANLARINDAN ASAYİŞ DURUM RAPORU İSTEDİ .  b . 20 MAYIS GÜNÜ: SADRAZAM DAMAT FERİT PAŞA’YA “İzmir’in Yunan askeri tarafından işgali Türk M illeti ’ ni ve ordusunu tasavvur ve tasvir edilemeyecek derecede üzmüştür” şeklinde telgraf çekti.  c . 20 MAYIS GÜNÜ: HARBİYE NEZARETİNE ÇEKTİĞİ “İngilizlerin mahalli hükümete haber vermeden Samsun’a asker çıkardıklarını, mütareke ve milli hukukumuza aykırı olan bu tecavüzün önlenmesini ” isteyen telgrafın hükümete duyurulmasını iste di .  d . Halkı ve orduyu teşkilatlandırmak üzere daha aktif olarak çalışabilmek için Samsun’dan ayrılıp 25 Mayıs 1919 Pazar sabahı Havza’ya geldi.

17. MUSTAFA KEMAL PAŞA SAMSUN’ DAN İSTANBUL’DAKİ SADARET MAKAMINA GÖNDERDİĞİ 22 MAYIS 1919 TARİHLİ RAPORUNDA “ MİLLET BİRLİK (YEKVÜCUT) OLUP HAKİMİYET ESASINI VE TÜRK DUYGUSUNU HEDEF TUTMUŞTUR.” BU HEDEFLER  YURT BÜTÜNLÜĞÜNDE BİRLİK OLMAK,  DEMOKRATİK ESASA DAYANAN EGEMENLİK İLKESİNİ UYGULAMAK,  MİLLİ BENLİĞİ KUVVETLENDİRECEK TÜRKLÜK DUYGUSUNU GELİŞTİRMEK, şeklinde tespit edilmiştir. 17

18. İngiltere’nin k oruyuculuğunu i stemek , Amerika’nın g üdümünü i stemek , Bölgesel k urtuluş y olları a ramak . 6. ÇARESİZLİĞE KAPILAN HALK KURTULUŞ YOLLARI ARAMAYA BAŞLADI. İkincisi Üçüncüsü Birincisi 1. Padişah ve Halifeye bağlı ve sadık kalmak, 2. İtilaf Devletleri’ni karşımıza almamak, 3 .Osmanlı Devleti’ni bütün olarak korumak , 4 .Ülkeyi bütünlük içinde bir devletin koruyuculuğu altında bulundurmak, 5. Osmanlı toprakları paylaşılacağına göre kendi başımızın çaresine bakmak, 6. Ekonomik yetersizlik, gibi imkansızlık ve çaresizliklerden oluşmaktaydı. BU DÜŞÜNCELERİN GEREKÇELERİ 18

19. GEREKÇELERİ HAKLI BİLE OLSA BU DÜŞÜNCELER SON DERECE SAKINCALIYDI. ÇÜNKÜ ULUSU VE ÜLKEYİ DÖNÜLMEZ BİR YOLA SOKABİLİRDİ Bu tehlikeyi başlangıçta sezen Mustafa Kemal Paşa 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra bölgesel kurtuluş çaresi aramak için teşkilatlanmak isteyen veya Osmanlı Devleti’ni başka devletlerin manda ve himayesine sokmak isteyen cemiyetlerin faaliyet ve çalışmalarına karşı Ulusal Bağımsızlık Savaşı’ nın ana prensibini ; 1.ÜLKE BÜTÜNLÜĞÜ, 2.ULUSAL EGEMENLİK, 3.TÜRK DUYGUSU, olarak belirtmiştir. MUSTAFA KEMAL PAŞA BU DÜŞÜNCELERİN ÜÇÜNÜ DE TÜRK DEVLET GELENEĞİNE UYMADIĞI İÇİN KABUL ETMEMİŞTİR.ÇÜNKÜ TARİHİ SÜREÇTE HİÇBİR TÜRK DEVLETİ BAŞKA BİR DEVLETİN HİMAYESİNE GİRMEMİŞTİR.TARİHİMİZE BÖYLE BİR KAYIT DÜŞÜLMEMİŞTİR . 19

20. 7. MUSTAFA KEMAL PAŞA’ YA GÖRE BİR TEK KARAR VARDI TAM BAĞIMSIZ , YENİ BİR TÜRK DEVLETİ KURMAK O KARAR ULUS EGEMENLİĞİNE DAYANAN TEMEL İLKE Türk ulusunun onurlu ve şerefli bir ulus olarak yaşamasıdır. Bu ancak tam bağımsız olmakla sağlanabilir . YA BAĞIMSIZLIK, YA ÖLÜM . ÖYLEYSE TEK TEPE, TEK KURŞUN KALINCAYA KADAR MÜCADELEYE DEVAM. 20

21. SAMSUN HAVZA AMASYA ANKARA SİVAS ERZURUM KAYSERİ BALIKESİR NAZİLLİ AYDIN 8.BAĞIMSIZLIĞA DOĞRU 2.Durak HAVZA 1 2 Havza’ ya geliş 25 Mayıs 1919 Havza’dan ayrılış 12 Haziran 1919 21 TELGRAFLA R PROTESTO VE MİTİNGLER ULUSU ESARETTEN VATANI İŞGALDEN KURTARMA DÜŞÜNCESİYLE YOLA ÇIKTI

22. Atatürk’ün Havza’da çalışmalarını yürüttüğü otel (Kirası 150 Lira) ( 9.Ordu Müfettişliği Karargahı olarak kullanılmıştır.) Şimdi “Atatürk Müzesi”dir. Kaynak :Cumhuriyete Doğru Atatürk ve Havza,Havza Kaymakamlığı, 1998, s.21 ( ALİ BABA’NIN OTELİ ) 22

23. A. MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN HAVZA’YA GELİŞİ VE HAVZA’DAKİ FAALİYETLERİ (25 MAYIS - 12 HAZİRAN 1919) 23  f . Bu arada MANİSA’nın Yunanlıların eline geçtiği haberi gelir.  a . Havza Kasabası 1919’da Amasya’ya bağlı idi.  b . Havza’ya geliş I. Dünya Harbi ’ nden kalma BENZ marka eski bir araba ile olmuştur.  c . Araç “KARAGEÇMİŞ” köyü yakınlarında bozulur. Vasıta bulmak için köye gider ken yolda “Dağ başını duman almış ” marşını söylerler. Marş Anadolu’da ilk defa bu yerde söylenmiştir..  d . Havza’ya geldiğinde Mesudiye Oteli ’ nde (kirası 150 TL.) kalarak çalışmalara başlar.  e . 26 Mayıs günü kendisini ziyarete gelen Havza eşrafına “HİÇBİR ZAMAN ÜMİTSİZ OLMAYACAĞIZ, MEMLEKETİ KURTARACAĞIZ” diyerek “Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” kurmalarını söyler.

24.  g . 26 Mayıs günü;Yıldız Sarayı’nda “Şura’yı Saltanat toplanır ve üç görüş ortaya konur:  Bağımsızlık için çalışacak bir Milli Şura kurmak ,  Amerikan güdümünü kabul etmek ,  İngiliz Himayesi’ni istemek . Ancak herhangi bir sonuç alınamamıştır.  h . 27 Mayıs günü; Yunan ileri harekatı devam eder ve “AYDIN” işgal edilir. ı . 28 Mayıs 1919 günü;Aydın ve Manisa’nın işgali üzerine Mustafa Kemal Paşa ulusu uya r ıp harekete geçirmek için kendisine bağlı V alilere ve Bağımsız Mutasarrıflara bir genelge yayımlar. HAVZA GENELGESİ “.. Ülke bütünlüğümüzün korunması için ulusal tepkilerin daha canlı olarak gösterilmesi ve sürdürülmesi gerekir….Düşmanın yurda girişi ve yurt parçalarını koparıp alması gibi olaylar, bütün ulusa kan ağlatmaktadır.Üzüntüler zapt edilemiyor; sindirilemez ve tahammül edilemez. Yapılacak olan büyük ve coşkulu toplantılarla ulusal gösterilerde bulunulması ve bunun köylere varıncaya kadar bütün çevrede yapılması ve bütün büyük devletlerin temsilcilerine, İstanbul Hükümeti’ne ve Sadrazamlık katına etkili telgraflar çekilmesi … Ulusal gösteriler sırasında adap ve düzenin son derece korunması ve Hıristiyan halka karşı bir saldırıya, düşmanlık gösterisine ve kırıcılığa benzer davranışlarda bulunulmaması çok gereklidir. Yapılacak işin iyi yönetilmesi ve başarısında bende tam bir inanç mevcuttur. Neticenin bildirilmesini rica ederim.” Mustafa KEMAL Böylece bütün yurt genelinde işgali miting lerle protesto için hazırlıklar 2 gün içinde tamamlanır. KAYNAK :Askeri Tarih Belgeleri Dergisi .Gnkur.Basımevi,Ankara: 1981,Sayı 79,Belge No :1731. 24

25. 25 i . Aynı gün; Ayvalık sahiline çıkan Yunan kuvvetlerine karşı 172. P iyade A lay Komutanı Yarbay Ali (ÇETİNKAYA) Bey kendisine verilen talimatların aksine yunan askerlerine silahla karşılık ver ir . Böylece askeri direniş başlar.   j . 30 Mayıs günü Mustafa Kemal Paşa, Kaymakam ve Belediye Başkanı’nı çağırarak Havza’da da miting yapılmasını iste r . Havzalılar Yörgüç Paşaoğlu Mustafa Bey Camini hınca hınç doldurmuşlardır. Miting’de konuşan Fuat Bey ; “ .Memleketin tehlikeli günler geçirdiğini,buna karşı gelmek, düşman çizmeleri altında ölmemek lazım geldiğini, İzmir’den sonra Samsun ve Havza’nın da işgale uğrayabileceğini,öyleyse varımızı yoğumuzu ortaya koyup silahlanarak, iç ve dış düşmanlara karşı mücadele etmemiz gerektiğini” söyleyerek ha lkı galeyana getir ip silahlı mücadele için sözler verilip yeminler edilmiştir. Ayrıca;İzmir şehitleri için okunan mevlitten sonra halka şeker/lokum yerine İzmir üzümü dağıtılarak halkın psikolojik olarak da bütünleştirilmesi amaçlanmıştır.  k . 30 Mayıs günü bütün yurtta mitingler şeklinde başlayan ulusal faaliyetler İstanbul’ daki İşgal Kuvvetleri’ni telaşlandırır.Hükümet Anadolu’da neler olup bittiğini sorar. Bunun üzerine bu faaliyetlerin ne olduğunu soran Harbiye Nezareti ’ ne Mustafa Kemal Paşa cevaben: “Bu , milletin bağrından fışkıran üzüntünün bir yansımasıdır. Bu heyecan yurdun en uzak köşelerini de kapsıyor geneldir ” şeklinde yanıt vermektedir .

26. Mustafa Kemal Paşa Havza’dan ayrılmadan önce düzenlenen mitingde konuşan Sıtkı Hoca halka şöyle seslenmektedir.. “ Yangın saçaklığı sardı. Yanıyoruz.! Tek çaremiz silaha sarılmaktır. Derhal silahlarınızı temizleyin, silahı olmayan baltasını,olmayan sağlam bir odunu eline alsın, derhal saldıracağız. Önce içimizdeki ekmek bilmez hainleri, sonra da yurdumuzu işgal eden düşmanları temizleyeceğiz.”  m . Anadolu’ da bütün yurt sathına yayılan ve ulusun uyanışını simgeleyen mitingler Mustafa Kemal Paşa’nı n İstanbul’a geri çağrılmasına sebep o lur . Karadeniz Ordusu Başkomutanı General Mine 6 Haziran 1919’da sadrazama gönderdiği yazıda Mustafa Kemal Paşa ve mahiyeti erkanının derhal İstanbul’a davet edilmesi için emir verilmesini talep eder.  l . Mitinglerden rahatsızlık duyan İtilaf Devletleri İstanbul’da yapılan mitingler sonucu 67 devlet adamını MALTA adasına sürgün etmişlerdir. 26

27. Bu talep üzerine Harbiye Nazırı Şevket Turgut Paşa,Mustafa Kemal Paşa’ ya gönderdiği 8 Haziran 1919 tarihli telgrafta ; “ Mahiyeti Aliyelerindeki (emrinizdeki) istimbotlardan(deniz araçlarından) biriyle İstanbul’a teşrifleriniz rica olunur” demektedir. Mustafa Kemal Paşa 11 Haziran da bu telgrafa cevaben “ ...hareketin kömür ve benzin yetersizliğinden dolayı geciktiğini, davet sebebinin lütfen izah duyurulmasını rica ederim.” der. Özel şifre ile Genelkurmay Başkanı Cevat Çobanlı Paşa’ dan neden İstanbul’a çağırıldığını gizli olarak sorar.Aldığı yanıtta ; “ Kıymetli bir generalin Anadolu’da seyahati kamuoyuna iyi bir tesir yapmayacağı cihetle İngilizler kendisini istedi...” denilmektedir. DİĞER TARAFTAN 27  1 6. Bunun üzerine durum değerlendirmesi yapan Mustafa Kemal Paşa faaliyetleri daha geniş alanlara ve uygulamalara dönüştürmek üzere 12 Haziran 1919 Perşembe günü Amasya’ya gitmek üzere Havza’dan ayrılır.

28. Mustafa Kemal Paşa,İngiliz etkisinden uzak ve daha çok sayıda insana ulaşabileceği Amasya’ya hareket eder. Ancak çok geçmeden bindiği araç arıza yapar.Araç arızası ile Kurmay Başkanı Kurmay Albay Kazım Dirik ilgilenirken Paşa, yaveri Cevat Abbas (GÜRER) ile birlikte yol kenarında tarlasını süren çiftçinin yanına gider.Aralarında geçen konuşma yıllar süren savaşların ulusumuzu ne hale getirdiğinin çok açık, düşündürücü ve bir o kadar da acı gerçeğini ortaya koymaktadır. Paşa : Merhaba kolay gelsin. Köylü : Sağ olun. Paşa : Köylünün yanına kadar yürür. Bir sigara uzatır. Yorulmuşa benzersin.. Bizimde yolumuz uzak..Şu ağacın gölgesinde birkaç laf etsek... Köylü : Cevap vermeden sabanın başından ayrılır,ağaç gölgesine gelip Paşa ile yan yana oturur. Paşa : İngilizler Samsun’a asker çıkaracaklarmış... Senin memleketten haberin yok gibi, ne de rahat tarla sürmen var....Sanki başka dünyada yaşıyor gibisin... Köylü : Sigarasından ardı ardına iki nefes çektikten sonra, bak Efendi,der.Babamı bi (bir) kez gördüm. Çocuktum. Yemene gitti, bir daha dönmedi.Üç erkek kardeşten büyüğü benim.Naha (işte) çolak kolum. Çanakkale’den böyle döndüm.İki küçük kardeşimden birinin Galiçya’ dan şehit kağıdı geldi. Sonuncusunu(küçüğünü) bıldır ay (geçen ay) Rum eşkiyası öldürdü.Buraya dört saat uzaklıktaki köyde iki dul kadın, yedi yetim çocuk, benim şu tek kolumla, şu iki öküz ve şu tarladan ekmek bekler. İngiliz değil kim çıkarsa çıksın, bu tarlanın ucuna gelinceye dek benim umurumda değil.Osmanlısıyla, Almanı ile dört yıl başa çıkamadık da, şimdi bu çolak Mehmet mi! onların hakkından gelecek? Allah’ın yazdığı olur... ( Bu arada araba onarılmıştır) Paşa : Sigara paketini köylüye bırakarak Tanrıya emanet ol, umutsuzlaşma düzelir hepsi. İşte Mustafa Kemal Paşa Anadolu harekatına insanımızdaki bu ruh halini teşhisle başladı ve bütün olumsuzluklara rağmen umudunu yitirmeyerek zafere ulaştı. 28

29. SAMSUN HAVZA AMASYA ANKARA SİVAS ERZURUM KAYSERİ BALIKESİR NAZİLLİ AYDIN 9. BAĞIMSIZLIĞA DOĞRU 3.Durak AMASYA AMASYA TAMİMİ ( GENELGESİ ) ( 22 Haz.1919) 1 2 3 Amasya’ ya geliş 12 Haziran 1919 Amasya’dan ayrılış 26 Haziran 1919 Karşılama heyetinin başında bulunan Amasya M üftüsü Hacı Hafız Tevfik Efendi : “PAŞAM BÜTÜN AMASYA EMRİNİZDEDİR. GAZANIZ MÜBAREK OLSUN ” diye tekmil ve rmiştir. 29 TELGRAFLA R PROTESTO VE MİTİNGLER GENELGE ( TAMİM ) ULUSU ESARETTEN VATANI İŞGALDEN KURTARMA DÜŞÜNCESİYLE YOLA ÇIKTI

30. Amasya Müftüsü Hacı Hafız Teyfik Efendi Amasya Müftüsü Mustafa Kemal Paşa’yı Amasya’ya davet telgrafında şöyle diyor . “ Bütün Amasya Halkı; Müdafaa-i vatan, Muhafaza – i din ve devlet yolunda mücadele edenleri bağrına basmakla bahtiyar olacaktır.” Hacı Hafız Teyfik Efendi Kaynak .H.Menç,Milli Mücadele Yıllarında Amasya, 2002,s.73 30

31. Atatürk’ün 12 Haziran 1919 günü akşamı Amasyalılara hitap ettiği Amasya Vilayet konağı Kaynak .H.Menç,Milli Mücadele Yıllarında Amasya,s.88 31

32. A. MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN AMASYA’DAKİ FAALİYETLERİ 12-25 HAZİRAN 1919 En gönülden ve coşkulu karşılama Amasya’da ol muştur. Akşam iftar yemeğinden sonra Vilayet Konağı ’ nda yaptığı konuşmada Mustafa Kemal Paşa Amasyalılara : “ ... Havza’dan ötesi Pontus oluyor.Sivas’tan doğusu Ermenistan’a katılıyor.Memleket İngiliz himayesi altına giriyor. Tarihi büyük Türk Milleti böylesine büyük bir esareti kabul etmez.Amasyalılar!ayaklarımıza çarıklarımızı çekerek VATANI EN SON KAYASINA KADAR MÜDAFAA EDECEĞİZ” demiştir. . B u konuşmaya salonda bulunan Amasyalılar coşkuyla “ emirlerinizi bekliyoruz Paşam” diye karşılık vermişlerdir. 32

33. 1 4 Haziran 1919 günü de “ AMASYA MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ ” kurulur. . Mustafa Kemal Paşa Amasya’dan İstanbul’a yazdığı mektupta “ Artık İstanbul Anadolu’ya egemen değil, bağlı olmak zorundadır . ” ifadesini kullanmıştır. 13 Haziran 1919 günü Amasya Sultan II. Bayezıd Camii’nde kılınan Cuma namazında kürsüye çıkan vaaz hocası Abdurrahman Kamil Efendi camide bulunanlara şöyle seslenmiştir. “ Türk Milleti’nin Türk hakimiyetinin artık hikmeti mevcudiyeti kalmamıştır.Madem ki, milletimizin şerefi,haysiyeti,istiklali tehlikeye düşmüştür, artık bu hükümetten iyilik ummak bence abestir.Şu andan itibaren padişah olsun,isim ve unvanı ne olursa olsun, hiçbir şahsın ve makamın varlığı kalmamıştır.Yegane çare-i halas( kurtuluş çaresi ) halkımızın doğrudan doğruya hakimiyetini eline alması ve iradesini kullanmasıdır. ...Altı yüz yıldan beri devam eden hanedan-ı saltanat artık son günlerini yaşamaktadır. Türk Milleti’nin bu felaketten kurtuluşu için birleşmesi vatanı ve milleti sevenlerin fedakarane ve cansiperane bir tavra ve harekete başlaması lazımdır...” Bu söylem ulusal kurtuluş mücadelesinin ilk vaazı olmuştur. Halifeye rağmen vatansever aydın din adamlarınnın ulusal mücadeleye gönülden destek vermesi ve mücadelenin bizzat içerisinde yer alması, Mustafa Kemal Paşa’ yı dava yolunda güçlendirmiştir. 1 5 Haziran 1919 günü 9.Ordu Müfettişliği’nin adı “3.Ordu Müfettişliği” olarak değiştirilir. 33

34. 21 / 22 Haziran gecesi Amasya Genelgesi (TAMİMİ )’nin imzalandığı Saray Düzü mevkiindeki 5. Kafkas Fırkası ( Tümeni ) Binası. 34

35. B. AMASYA TAMİMİ (ULUSAL MÜCADELENİN İLK YAZILI BELGESİ) 22 HAZİRAN 1919 Madde - 1: Yurdun bütünlüğü, ulusun bağımsızlığı tehlikededir. Madde - 2: İstanbul’daki hükümet üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum ulusumuzu yok olmuş gibi gösteriyor. Madde - 3: Ulusun bağımsızlığını yine ulusun kesin kararı ve direnişi kurtaracaktır. Madde - 4: Ulusun durumunu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etkiden ve denetimden kurtulmuş ulusal bir kurulun varlığıçok gereklidir. 35

36. Madde - 5: Anadolu’nun her yönden en güvenli yeri olan Sivas’ta ulusal bi r kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır. Madde - 6: Bunun için bütün illerin her sancağından, halkın güvenini kazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk yetişmek üzere hemen yola çıkarılması ge r ekmektedir. Madde - 7: Her olasılığa karşı bu iş, ULUSAL BİR SIR gibi tutulmalı ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidirler. Madde - 8: Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kurultay toplanacaktır . O güne değin öteki il delegeleri de Sivas’ a ulaşabilirlerse Erzurum Kongresi ’ nin üyeleri de Sivas’ta yapılacak genel toplantıya katılmak üzere yola çıkarlar. NUTUK: CİLT - I S.43. 36

37. Eski Sadrazam Müsir Ahmet İzzet Paşa Nafia Nazırı Ferit Bey Ayan üyesinden Ahmet Rıza Bey AMASYA GENELGESİ ( TAMİMİ )’Nİ ONAYLAYAN KOMUTANLAR (İMZA + TELGRAF) Erzurum: 15.Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Ankara: 20.Kolordu Komutanı Ali Fuat Cebesoy Sivas: 3.Kolordu Komutanı Miralay Refet (Bele) Konya: 12.Kolordu Komutanı Miralay Selahaddin Diyarbakır: 13.Kolordu Komutan Vekili Miralay Cevdet Bursa: 17.Kolordu Komutan Vekili Miralay Bekir Sami Edirne: 1.Kolordu Komutanı Cafer Tayyar Canik (Samsun) Mutasarrıfı: Hamid Bey Eski İzmit Mutasarrıfı Süreyya Bey * 3.Ordu Müfettişi Mirliva Mustafa Kemal * 2.Ordu Müfettişi Cemal Paşa * Eski Bahriye Nazırı Rauf Orbay Fikir ve düşünceleri alınacaktır 37

38. BİR İHTİLAL BİLDİRGESİ NİTELİĞİNDEKİ AMASYA GENELGESİ İLE Devrim stratejisinin ilk adımı atılmıştır. 1 2 3 4 Ulusal devlet düşüncesi eyleme dönüştürülmüştür. Bağımsızlık mücadelesinin AKSİYON SAFHASI ulusal güçlere dayandırılarak fiilen başlatılmıştır. Tek kişi idaresi yerine ulusun kendi kendini idare etmesi esası seçilmiş, EGEMENLİK tacı padişahtan alınıp ulusa giydirilmiştir. Böylece kavram değişmemiş kullanıcı değişmiştir. 5 Kongrelerin seçilmiş delegelerle yapılmasını içeren maddesiyle DEMOKRAS İ prensibine uyulmuştur. 6 Sorunların çözümünde Sistem Yaklaşımı modeli uygulanmıştır. 38

39. AMASYA GENELGESİ Ulusal Mücadele’nin programını oluşturmaktadır. Bu program, Mustafa Kemal Paşa’nın siyasi dehası ve üstün askeri yetenekleri sayesinde evre evre gerçekleştirilmiştir. Kısaca genelge CUMHURİYET’ in “ Doğum Belgesi” dir. İLK ADIMI BELGEYE DAYALI OLARAK AMASYA’DA ATILAN ULUSAL BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ VE ONUN DEVAMI OLARAK KAZANILAN BAĞIMSIZLIK SAVAŞI İLE ATA YURDU DÜŞMANDAN TEMİZLENMİŞ,TÜRK ULUSU ÖZGÜRLÜĞÜNE KAVUŞMUŞ, ÇAĞDAŞ VE GELİŞMEYE ELVERİŞLİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ OLARAK MODERN YAPISI İLE TARİH SAHNESİNDE VE DÜNYA MİLLETLER AİLESİNDE HAK ETTİĞİ YERİNİ ALMIŞTIR. 39

40. SİYASİ DÜŞÜNCE 3.PSİKO-SOSYAL GÜÇ Ulus umutsuz ve karamsar 2.COĞRAFİ GÜÇ 1.937.900 km ² 760.000 km ² 1.İNSAN GÜCÜ 26 Milyon 8,5 Milyon 6.ASKERİ GÜÇ Ordu terhis edilmiş ve edilmekte 5.POLİTİK VE İDARİ GÜÇ İtilaf Dev. kontrolünde 4.EKONOMİK GÜÇ Duyun-u Umumiye’nin elinde ve İlkel metotlarla tarım ekonomisi 7.TEKNOLOJİK GÜÇ Varlığından söz etmek zor ULUSAL İRADENİN TESİSİ TEŞKİLATLANMA İSYANLARI BASTIRMA KAYNAKLARIN ORGANİZESİ YOKLUKLA MÜCADELE DÜZENLİ ORDUYA GEÇİŞ DÜŞMANIN KOVULMASI ULUSAL SİYASET ULUSAL STRATEJİ ULUSAL GÜÇ–ULUSAL ÇIKAR İLİŞKİSİNDE AMASYA GENELGESİ ve GÜÇ UNSURLARI 1914 1919 AMASYA GENELGESİ (TAMİMİ) ULUSAL ÇIKAR 22.06.1919 TAM BAĞIMSIZ YENİ BİR TÜRK DEVLETİ KURMAK ULUSAL HEDEF MUSTAFA KEMAL 40

41. C. AMASYA GENELGESİ’NİN SONUÇLARI Amasya Genelgesi’nin yayınlanması ile yetkilerini aşan Mustafa Kemal Paşa ulusal bir eylemi başlatmış oldu.Bunu öğrenen İstanbul’daki işgal kuvvetleri makamları, özellikle İngilizler çılgına döndü. BU GELİŞME ÜZERİNE KARADENİZ ORDULARI BAŞKOMUTANI İNGİLİZ GENERAL MİLNE OSMANLI SULTANI’NI HEDEF ALARAK “ Mustafa Kemal Paşa’nın bir dakika daha Anadolu’da bulunması ateşkes şartlarının açıkça ihlali olmakla kalmamakta, barış antlaşmasının imzalanmasını da imkansız hale getirmektedir…. Ayrıca Türkiye’ye bırakılması öngörülen işgal edilmemiş bölgelerin de işgaline zaruret yaratmaktadır. … Bu durum doğrudan doğruya saltanatınızın devamı mevzuudur…Mustafa Kemal Paşa ve heyeti tasfiye edilmez ise bizzat Zat- ı Şahane mesul olacaktır.” Demektedir. TELAŞA KAPILAN VAHDETTİN SALTANATINI DEVAM ETTİRMEK ADINA VERDİĞİ PADİŞAH BUYRUĞU İLE 23 Haziran 1919 günü MUSTAFA KEMAL PAŞA 3. ORDU MÜFETTİŞLİĞİ’NDEN MECLİS KARARI İLE AZLEDİLMİŞTİR . 41

43. SAMSUN HAVZA AMASYA ANKARA SİVAS ERZURUM KAYSERİ BALIKESİR NAZİLLİ AYDIN 10. BAĞIMSIZLIĞA DOĞRU IV.Durak ERZURUM Erzurum Kongresi (23 Temmuz-7 Ağustos 1919 ) BÖLGESEL KONGRE 1 2 3 4 Erzurum’a geliş 03 Temmuz 1919 Erzurum’dan ayrılış 29 Ağustos 1919 43 TELGRAFLA R PROTESTO VE MİTİNGLER GENELGE ULUSU ESARETTEN VATANI İŞGALDEN KURTARMA DÜŞÜNCESİYLE YOLA ÇIKTI

44. 3 Temmuz 1919 günü Erzurum’a gelen Mustafa Kemal Paşa 5/6 Temmuz gecesi Erzurum Kalesi Muhafızlığı binasında gizli bir toplantı yapar.Toplantıya;Vali Münir (AKKAYA),Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa,Hüseyin Rauf ( ORBAY) Bey, İzmit Mutasarrıfı Süreyya (YİĞİT) Bey,9.Ordu Müfettişliği Karargahı’ndan subaylar katılmıştır. Sabahın ilk ışıklarına kadar devam eden bu gizli toplantıda söz alan Mustafa Kemal Paşa “ Arkadaşlar,tek tedbir ulusal egemenliğe dayanan kayıtsız koşulsuz tam bağımsız bir Türk Devleti kurmak ve bu hedefe ne olursa olsun ulaşmaktır.Hedefimiz bu olacaktır. Büyük bir vatan ve millet davasına atılıyoruz. Bütün bir milletin maddi ve manevi seferberliği,mücadelesi, savaşması ve muzaffer olması lazımdır... Bunun içinde bir millet ferdi olarak çalışmak icap eder.Görüyorsunuz ki, arkadaşlar yürüyeceğimiz yol tehlikelerle, çetinliklerle, hatta ölmek ve öldürülmek ihtimalleri ile doludur. Sarp ve haşin bir yoldur. Bu tehlikelere göğüs germe, azim ,imkan ve cesaretini kendinde görmeyen arkadaşlarımız varsa şimdiden aramızdan ayrılabilir. Her arkadaş vicdanı ile baş başa kalarak serbestçe düşünmeli ve karar almalıdır., herhangi bir bozgunculuğa sebep olmamak için bu noktaların iyiden iyiye düşünülmesi hepimiz için asli şarttır.Memlekette ve elimizde TEK TEPE VE TEK KURŞUN kalıncaya kadar mücadele etmek zorundayız.” diyordu. Mustafa Kemal Paşa HEDEFİ belirleyip bu hedefe nasıl gidileceğini de açıkladıktan sonra sabah olmak üzereyken sözlerini şöyle bitirdi “ Böyle büyük bir davayı başaracak organizasyonun başına kimin geçeceği hakkında kat-i bir fikrim yoktur.Bunu tayin hakkı şu anda sizin, sonrası millete aittir ”. 44

45. BU GELİŞMEYLE 8/9 Temmuz 1919 gecesi sarayla yapılan bir telgraf başı konuşmasıyla yolun sonuna gelinmiş ve perde kapanmıştır. Saat 22.50’de Harbiye Nazırı’na Saat 23.00’de PADİŞAH’A MUSTAFA KEMAL PAŞA 8 / 9 Temmuz 1919 gecesi GÖREVİNDEN VE ASKERLİKTEN ayrıldığını bildirir. Mustafa Kemal Paşa’ ya Erzurum’da yaptığı temasların sonucunda 7 Temmuz 1919’da Trakya ve Anadolu’da bulunan bütün ordu birliklerine ve gerekenlere Anadolu Harekatı’nın uygulanmasına ait esasları “ Genel Bildirim” şeklinde yayınlaması üzerine görevinden kesin olarak alındığına ait bir emir gelir. 45

46. Artık Mustafa Kemal Paşa MÜCADELEYİ RÜTBESİZ MAKAMSIZ YETKİSİZ OLARAK VE SİNE-İ MİLLETTE KALARAK YÜRÜTECEKTİR . MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN GÖREVİNDEN VE ASKERLİK MESLEĞİNDEN AYRILMA KARARI HİÇ BİR ŞEYİ DEĞİŞTİRMEZ 9 TEMMUZ 1919 GÜNÜ YANINA GELEN 15.KOLORDU KOMUTANI KAZIM KARABEKİR PAŞA “ Ben ve kolordum,hepimiz emrinizdeyiz.Paşam ! Bundan sonra dahi ne emirleriniz varsa ifayı bir şeref bilirim “ diyerek en büyük manevi destek olmuştur. PARASIZ 46

47. Kongre hazırlıkları bütün hızıyla devam ederken; -  Zorluklar ve üzücü hadiseler bir birini takip etmeye başladı. -  İçilen çaya koyacak şeker bulunamayan günler başlamıştı, -  İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon’un yeğeni Albay Rawlenson Mondros Ateşkes Anlaşmasına uyulup uyulmadığını kontrol etmek için Erzurum işgal kuvvetleri komutanı olarak iki manga İngiliz askeriyle Erzurum’daydı. İngiliz albay Mustafa Kemal Paşa’ yı evinde ziyaret ederek; “ -- Burada bir kongre açacakmışsınız.Açılmaması daha münasip olur.Hükümetim bu kongrenin toplanmasına izin vermez. -- Kongreden vazgeçmezseniz kuvvet kullanarak toplantının dağıtılmasına mecburiyet hasıl olacak , şeklinde tehditler savurmuştur. Mustafa Kemal Paşa’nın albayın kullandığı bu ifadelere yanıtı çok sert olmuştur. “ Kongre muhakkak toplanacak ve gününde açılacaktır. Millet buna karar vermiştir. Ne hükümetinizden ne de sizden müsaade istemedik ki, böyle bir müsaadenin verilip verilmeyeceği söz konusu olsun. ...Biz de mecburi ve zaruri olarak kuvvete kuvvetle karşı koyar ve herhalde milletin kararını yerine getiririz.Ne pahasına olursa olsun kongreyi açacağız.” diyerek görüşmenin bittiğini belirtmiştir. 47

48. Kaynak .Orhan ÇEKİÇ. İmparatorluk’dan Cumhuriye^e, 2001, 1.B. s.279 Erzurum Kongresi’nin 23 Tem.-7 Ağus. 1919’da toplandığı Ermeni Sansaryan Mektebi 48

49. A. ERZURUM KONGRESİ 23 TEMMUZ - 7 AĞUSTOS ( 1 4 GÜN) 56 TEMSİLCİ İLE TOPLANMIŞTIR.  TEMSİLCİLER VAN : 2 BİTLİS : 3 SİVAS : 10 TRABZON : 17 ERZURUM : 24 Kongre masraflarını ev sahibi olarak “Erzurum Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” üstlenmiştir. Kongre halktan toplanan 1500 TL ile yürütülmüştür. - Manda ve Himaye reddedilmiştir. - Kuvayı Milliye’yi etken Ulusal İradeyi Egemen kılmak esas kabul edilmiştir. TOPLANIŞ BİÇİMİ ALDIĞI KARARLAR BÖLGESELDİR. (DOĞU İLLERİ ADINA) ULUSALDIR. (ANADOLU + TRAKYA) 49

50. ERZURUM KONGRESİ ’ NİN KARARLARI 23 Temmuz -7 Ağustos 1919 1. Ulusal sınırlar içinde bulunan vatan parçaları bir bütündür; birbirinden ayrılamaz. 2. Ne türlü olursa olsun, yabancıların topraklarımıza girmesi ve işlerimize karışmas ı ve Osmanlı H ükümeti ’ nin dağılması halinde ulus, birlikte direnecek ve savunacaktır. 3. Yurdun ve bağımsızlığın korunmasına ve güvenliğin sağlanmasına İstanbul H ükümeti ’ nin gücü yetmezse, amacı gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri ulusal kongrece seçileceklerdir. Kongre toplanmamışsa bu seçim Heyet-i Temsiliye tarafından yapılacaktır. 4. Kuvayi Milliye’ yi etken ve ulusal iradeyi egemen kılmak temel ilkedir . 6. Yabancı devletlerin güdümü ve koruyuculuğu kabul olunamaz. 5.Hristiyan azınlıklara siyasal üstünlük ve toplumsal dengemizi bozacak ayrıcalıkla r veril e mez. 7. Millet Meclisi ’ nin hemen toplanması ve hükümet işlerinin Meclis denetiminde yürütülmesini sağlamak için çalışılacaktır. NUTUK: CİLT - I S.89 50

51. ERZURUM KONGRESİ’NİN BAŞARIYLA SONA ERDİĞİ GÜN Mustafa Kemal Paşa 7/8 Ağustos 1919 sabaha karşı MAZHAR MÜFİT KANSU’ nun Hatıra Defteri’ne şunları yazdırmıştır . “ Zaferden sonra hükümet şekli CUMHURİYET olacaktır. BU BİR. İKİ : Padişah ve hanedan hakkında zamanı gelince gereken yapılacaktır. ÜÇ : Tesettür kalkacaktır. DÖRT : Fes kalkacak, medeni milletler gibi şapka giyilecek. BEŞ : Latin harfleri kabul edilecektir.” O TARİHTE DEĞİL BUNLARI PLANLAMAK,HAYAL ETMEK BİLE KİMSENİN AKLINA GELMİYORDU BU GÜN BUNUN ADINA STRATEJİK ÖNGÖRÜ DİYORUZ 51

52. SİYASİ MÜCADELE ERZURUM KONGRESİ’NDE ULUSAL KUVVETLERİ ETKEN KILMAK KARARI İLE GÜÇLERE DAYANDIRILMIŞ Ve İRADEYİ MİLLİYE’NİN KONTROLÜNDE KULLANILMIŞTIR . 52

53. ULUSAL GÜÇ UNSURLARI TEKNOLOJİK GÜÇ İNSAN GÜCÜ COĞRAFİ GÜÇ ASKERİ GÜÇ POLİTİK VE İDARİ GÜÇ PSİKO-SOSYAL GÜÇ ULUSAL UNSURLARI GÜÇ EKONOMİK GÜÇ 53

54. SAMSUN HAVZA AMASYA ANKARA SİVAS ERZURUM KAYSERİ BALIKESİR NAZİLLİ AYDIN 11. BAĞIMSIZLIĞA DOĞRU V.Durak SİVAS SİVAS KONGRESİ ( 4 - 11 Eylül 1919 ) BÖLGESEL KONGRE 1 2 3 4 5 Sivas’a geliş 02 Eylül 1919 Sivas’tan ayrılış 18 Aralık 1919 54 TELGRAFLA R PROTESTO VE MİTİNGLER GENELGE HEYET _ İ TEMSİLİYE ULUSU ESARETTEN VATANI İŞGALDEN KURTARMA DÜŞÜNCESİYLE YOLA ÇIKTI

56. Kaynak .Orhan ÇEKİÇ. İmparatorluk’dan Cumhuriye^e, 2001, 1.B. s.29 Sivas Kongresi’nin 4-11 Eylül 1919’da toplandığı Sivas Sultanisi (Lisesi) 56

58. Sivas Kongresi’ne tıbbiyeliler adına katılan Askeri Tıbbiye öğrencisi Hikmet (BORAN) Bey manda tartışmaları sırasında söz alarak şöyle demiştir. “ Paşam temsilcisi bulunduğum tıbbiyeliler beni buraya istiklal davamızı başarmak yolundaki mesaiye katılmak üzere gönderdiler. Mandayı kabul edemem. Eğer kabul edecek olanlar varsa, bunlar her kim olursa olsun, şiddetle ret ve ayıplarız. Farz-ı muhal manda fikrini siz dahi kabul ederseniz sizi de reddeder,Mustafa Kemal’i vatan kurtarıcısı değil, vatan batırıcısı olarak adlandırır ve tel’ in ederiz.” Mustafa Kemal Paşa genç tıbbiyelinin bu heyecanı karşısında duygulanmış ve aynı heyecanla şu karşılığı vermiştir. “ Arkadaşlar gençliğe bakın, Türk milli bünyesindeki asil kanın ifadesine dikkat edin ! Evlat müsterih ol.Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz azınlıkta kalsak bile mandayı kabul etmeyeceğiz.Parolamız tektir ve değişmez. Ya İstiklal Ya Ölüm ! ” Kongrede tıbbiyeyi askeri üniformasıyla temsil eden genç yerinden kalkıp Paşa’nın elini öpmüş, Paşa’ da özgür fikirli bu gencin alnını öperek şu söylemde bulunmuştur. “ Gençler,vatanın bütün ümit ve istikbali size, genç nesillerin anlayış ve enerjisine bağlanmıştır.” 58

59. B. ERZURUM VE SİVAS KONGRELERİ YAPILIRKEN DİĞER BÖLGELERDE DE KONGRELER YAPILIYORDU. İŞTE BU KONGRELER. Bu kongreye Mustafa Kemal Paşa Fevzi Çakmak Paşa ile birlikte katılmıştır. -- Kars -- Trabzon -- Ardahan -- Kars -- Balıkesir -- Nazilli -- Alaşehir -- Muğla -- Edirne -- Lüleburgaz -- Pozantı 59 Kongre Müdafaa -i Hukuk HEYET-İ TEMSLİYE

60. C. HEYET- İ TEMSİLİYE’ NİN SİVAS’ TA YÜRÜTTÜĞÜ FAALİYETLER 1.Heyet-i Temsiliye yetkili tek kurul olarak Anadolu ve Trakya’yı yönetmeye başladı. 2.İsyanlarla mücadeleyi sürdürmeye devam etti. 3. İstanbul Hükümeti ile Amasya Protokolü’nü imzaladı ve İstanbul Heyet-i Temsiliye’yi resmen ve hukuken tanıdı. 4. Meclis-i Mebusan’ın nerede toplanması ile ilgili olarak komutanlar toplantısı yapıldı . 60

61. D.AMASYA GÖRÜŞMELERİ VE PROTOKOLÜ 20 - 22 EKİM 1919 İstanbul Hükümeti; Heyet-i Temsiliye‘nin varlığını ve yürüttüğü “ulus egemenliğine dayalı tam bağımsızlık düşüncesini” resmi olarak kabul etmiş ve anlaşma imzalamıştır. ÖNEMİ Birinci Protokol -Heyet-i Temsiliye siyasi varlık olarak kabul edilmiştir. -İstanbul Hükümeti Anadolu’nun kontrolüne girmiştir. İkinci Protokol -Sivas Kongresi kararları İstanbul Hükümeti’nce tanınmıştır. -Meclis-i Millinin Anadolu’da güvenli bir yerde toplanması düşüncesinde birleşilmiştir.. Üçüncü Protokol Meclis-i Mebusan üyelerinin seçimine Heyet-i Temsili- yenin yapacağı yardım görüşülmüştür. . 61

62. Dördüncü Protokol (Gizli) Çeşitli konuları kapsamaktadır Beşinci Protokol (Gizli) Paris Barış Konferan- sı’na gidecek heyet isimlerinden oluşmaktadır. Amasya Protokolü yeni Türk Devleti’nin kurulmasının Osmanlı Hükümeti’nce resmen tanınması anlamını taşıyan çok önemli tarihi bir belgedir. Diğer bir söylemle İstanbul Hükümeti Kuvayımilliye hareketini ve kendisine karşı gelen gücün liderini kabul ederek sözleşme imzalamış, böylece yürütülen mücadeleye HUKUKİ içerik kazandırmıştır. 62 SALİH PAŞA

63. SİVAS KONGRESİ BAŞARIYLA TAMAMLANMIŞ, BELİRLENEN HEDEFE BİR ADIM DAHA YAKLAŞILMIŞTI. ANKARA’YA HAREKET TARİHİ 18 ARALIK 1919 OLARAK KARARLAŞTIRILMIŞTI. ANCAK HEYETİ ANKARA’YA GÖTÜRECEK PARA YOKTU. AYRICA ARAÇLARIN BENZİNİ YETERSİZ, TEKERLEKLERİ DE YOLA ÇIKACAK DURUMDA DEĞİLDİ. Para sıkıntısı her yerde çok ciddi sorun olmaktaydı . Bu sıkıntı karşısında Mustafa Kemal Paşa duygularını şöyle dile getirmiştir. “ ..Bunca mühim meseleler , isyanlar, şunlar, bunlarla uğraştık, kararlar aldık emirler verdik, emin olunuz bu kadar sıkıldığım olmadı. Ankara’ya gideceğiz, köhne, körükleri parça parça, bu kışta karda binilmesi gayri caiz otomobillere razı oluyoruz fakat benzin, lastik ve para bulamıyoruz. Elbette bunlara da çare bulacağız.” Sorunun nasıl çözüldüğünü Bitlis Valisi iken mücadeleye Erzurum’dan katılan Mazhar Müfit Kansu şöyle anlatmaktadır. “ Sivas’taki Amerikan mektebinin müdiresi ile görüşüp iki çift iç lastik ile iki çift dış lastik ve altı teneke benzin sağladık..Parasını ödemek için teskere yazdık, para alamayacaklarına ait yazılı cevap verdiler.Lastik ve benzin işini böyle hallettikten sonra hareket günü olan ertesi gün 18 Aralık 1919 sabah saat 08.00’de eskiden tanıdığım Osmanlı Bankası Sivas Şubesi Direktörü Mösyö Oskar Schmit’in yanına gidip kendi adıma Bitlis eski valisi imzasıyla bir senet tanzim ettim.Yüzbaşı Bedri Bey’de tüccar diye kefil oldu. Böylece bankadan 1000.(bin) lira aldık. Hemen 20 yumurta,1 okka peynir (1282 gram) ve 10 ekmek alarak kumanya yaptık. Saat 09.00’da lisenin önünden Sivaslıların sevgi gösterileri arasında üç otomobil ile Ankara’ya hareket ettik.Hava çok soğuktu, yerler karlı idi,bir taraftan da kar yağıyordu.Otomobiller açık olduğu için karlar içeri giriyordu.Otomobillerin saatteki azami hızı da 25 km. idi.” 63

64. SAMSUN HAVZA AMASYA ANKARA SİVAS ERZURUM KAYSERİ BALIKESİR NAZİLLİ AYDIN 12.BAĞIMSIZLIĞA DOĞRU VI. Durak ANKARA TBMM AÇILDI BÖLGESEL KONGRE 1 2 3 4 5 6 Ankara’ya geliş 27 Aralık 1919 64 TELGRAFLA R PROTESTO VE MİTİNGLER GENELGE HEYET-İ TEMSİLİYE T.B.M.M ULUSU ESARETTEN VATANI İŞGALDEN KURTARMA DÜŞÜNCESİYLE YOLA ÇIKTI

65. ARTIK ANKARA BAĞIMSIZLIK SAVAŞI’NIN YÖNETİLDİĞİ YER VE ULUSAL İRADENİN MERKEZİ OLMUŞTUR. Mustafa Kemal Paşa Ankara’ya bu ilk gelişinde 28 Aralık 1919 günü Ankara’nın ileri gelenlerine ve seçkinlerine yaptığı konuşmada; “ Bu günkü yapacağımız iş vatanı parçalanmaktan ve milleti esir olmaktan kurtarmaktır. Ancak vazifemiz bununla da bitmeyecektir . Medeni milletler arasında faal bir unsur olabileceğimizi ispat etmemiz lazımdır.” İlk defa söylenen bu sözler işlerin zaferin kazanılması ile de bitmeyeceğini, arkasından toplumsal çalışmaların ağırlık kazanacağını ifade etmektedir.Bunun açık anlamı köklü değişimi içeren çağdaşlaşmadır. 65

66. A. 1920 YILININ ÖNEMLİ OLAYLARI Harbiye Nazırı Cemal Paşa ve Gnkur. Bşk. Cevat ( Çobanlı ) Paşa istifa ettiler. OLAY – 1 21 OCAK 1920 İTİLAF DEVLETLERİ 20 OCAK 1920’DE İSTANBUL HÜKÜMETİ’NE VERDİKLERİ NOTADA CEMAL VE CEVAT PAŞA 1.Kuvayımilliyeye subay yollamak , 2. Kuvayımilliyeye silah temin etmek ve para sağlamak, 3.Terhis edilenleri Kuvayımilliyeye göndermekle, suçlanıyorlardı. 66

67. 1920 YILININ ÖNEMLİ OLAYLARI AKBAŞ CEPHANELİĞİNİN BASILIP KUVAYIMİLLİYE’YE SİLAH VE CEPHANE KAÇIRILMASI OLAY – 2 26/27 OCAK 1920 BALIKESİR KUVAYIMİLLİYE’SİNDEN KÖPRÜLÜLÜ HAMDİ BEY VE DRAMALI RIZA BEY 30 KİŞİLİK Kuvayımilliye MÜFREZESİ İLE GELİBOLU’DA İTİLAF DEVLETLERİ’NİN KONTROLÜNDEKİ CEPHANELİĞİ BASIP Beyaz Rusya’ya Çar taraftarlarının silahlandırılması için gönderilmek üzere hazırlanan silah ve cephanenin önemli bir kısmı olan -- 8000 adet tüfek, -- 40 adet makineli tüfek, -- 20.000 sandık cephaneyi ,bir gecede Lapseki’ye geçirerek Kuvayımilliye’ye yetiştirmişlerdir. Ayrıca; 20 Fransız askerini de esir almışlardır. 67 Köprülülü Hamdi Bey

68. B. 1920 YILININ ÖNEMLİ OLAYLARI Meclis-i Mebusan MİSAKIMİLLİ’Yİ ( ULASAL ANT ) kabul etti. OLAY – 3 28 OCAK 1920 Bu KARAR Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın yaptığı son olumlu işti. BÖYLECE ANADOLU’NUN VERDİĞİ BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ Osmanlı Parlamentosu’nca da kabul edilmiş oldu. 17 Şubat 1920’de yabancı parlamentolara ve basına verilmesi kararlaştırıldı. 68 ULUSAL ANT 1.Ülke sınırlarını saptamada, 2.Ülke bütünlüğünü sağlamada, 3.Ekonomik gelişmeyi engelleyen kısıtlamaları reddetmede, ÖNEMLİ BİR KARARDIR.

69. 1 Mondros Ateşkes Anlaşması (30 Ekim 1918)’nın imzalandığı sırada Osmanlı ülkesinin düşman işgali altında kalan bölgelerinin kaderi halkın oyları ile belirlenecek, Ateşkes sınırları içerisindeki toprakların tümü hiçbir şekilde bölünemez. MİSAKIMİLLİ ( ULUSAL ANT) 2 Özgürlüğe kavuşur kavuşmaz, üç sancak ( Elviye-i Selase ) KARS, ARDAHAN ve BATUM için yeniden özgürce oylama yapılacak. 3 Batı Trakya’nın barışa kadar askıda bırakılan hukuksal durumu bölge halkının HALK OYLAMASI ( Plebisite ) ‘na göre saptanacak. 4 İslam Halifeliği’nin Osmanlı Saltanat ve Hükümeti’nin başkenti İstanbul şehri ile Marmara Denizi’nin her türlü güvenliği sağlanmalıdır. Akdeniz ile Karadeniz Boğazları’nın yabancı devletlerin ticaret ve dünya ulaşımına açık olması konusu bütün ilgili devletlerin bizimle birlikte ve oybirliği ile verecekleri karara bağlıdır. 69

70. 5 İtilaf Devletleri ile ortakları ve hasımları arasında saptanan ilkelere göre azınlıklara tanınan hakların komşu ülkelerdeki Müslüman halka da özdeş olarak tanınması tarafımızdan desteklenip güvence altına alınacaktır. 6 Her devlet gibi bağımsız ve özgür olmamız , yaşam ve varlığımızın temelidir. Bu nedenle SİYASAL, YARGISAL ve PARASAL gelişmemize engel olacak sınırlamalara ( Kapitülasyonlara) karşıyız. Dış borçlarımızın ödeme koşulları bu ilkelere aykırı olmayacaktır . ULUSAL ANT ULUSAL ANT ULUSUN ARZULADIĞI VE AMAÇLADIĞI HUSUSLARIN BİR PROĞRAMIDIR . Türkiye’yi parçalama amacını güden İtilaf Devletleri’ ne karşı bir başkaldırış ve parçalanmayı kabul etmeme azminin güçlü bir ifadesidir . YENİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ ULUSAL ANT İLE ÇİZİLEN SINIRLAR İÇİNDE KURULMUŞTUR. 70

71. C. 1920 YILININ ÖNEMLİ OLAYLARI İSTANBUL RESMEN İŞGAL EDİLDİ. OLAY – 4 16 Mart 1920 Birinci Londra Konferansı’nda 10 Mart günü İstanbul’un işgaline karar verilmiştir 15 Mart 1920’de İngiliz General Wilson Harbiye Nazırı’na İstanbul’un işgal edileceğini bildirmiştir. Aynı gün 150 Türk aydını İtilaf Kuvvetleri tarafından yakalanmıştır. 16 MART 1920 GÜNÜ İSTANBUL’UN FİİLEN VE RESMEN İŞGALİNE BAŞLANMIŞTIR. “ BU SABAH İNGİLİZLER ŞEHZADEBAŞI’NDAKİ MIZIKA KARAKOLUNU BASIP ORADAKİ ASKERLERİMİZLE ÇARPIŞARAK ŞİMDİ İSTANBUL’U İŞGAL ALTINA ALIYORLAR. BİLGİLERİNİZE SUNULUR.” İşgal haberini ANKARAYA Manastırlı Hamdi Efendi şöyle bildirmiştir. 71 MANASTIRLI HAMDİ EFENDİ

73. Padişah buyruğu olarak yayımlanan FETVADA D. SEYHÜLİSLAMLIK FETVASI (Şeyhülislam Dürri Zade Abdullah ) 1. Milli Mücadeleyi yönetenlerin kitlece öldürülmeleri meşru ve farzdır. 2. Hakan ve Halife çevresinde birleşip bu eşkıya ile savaşmak vaciptir. 3. Bu savaştan kaçınacak asker ağır cezayı hak eder. 4. Çarpışmalarda ölenler şehit kalanlar gazidir. 5. Savaşmak için hakan buyruğuna itaat etmeyenler ayaklanıcı sayılır ve şeriatça ağır cezaya çarptırılır. Denmektedir OLAY – 5 11 Nisan 1920 73