daoduc nghiencuu revised

1. Đạo đức nghiên cứu
Phạm Văn Dũng
Tháng 4/2014
1

2. Đạo đức và
Đạo đức nghiên cứu (ĐĐNC)
• Durkheim: morality (đạo đức, đức hạnh): chuẩn
mực xã hội được coi là tốt và có vai trò chi phối
• Weber: ethics (đạo đức, quy định), lựa chọn cá
nhân hướng tới đức tính và lối sống tốt
• ĐĐNC nhằm chống: gian lận, giả tạo thông tin và
ăn cắp bản quyền
• ĐĐNC đề cập: tính trung thực, việc kiểm định,
tiêu chuẩn đạo đức, và quyền tác giả
(Heintz, 2009, Wikkipedia)
2

3. Hai loại nhà nghiên cứu
• Thực chất
– Đặt câu hỏi: nghiên cứu để làm gì, phục vụ ai?
– Không đặt tiền và danh lợi cá nhân làm trọng
– Từ chối nghiên cứu để phục vụ kẻ giàu và gây bất công
– Ít được biết đến, có thể bị số đông dòng chính thống công kích
• Hãnh tiến
– Lợi ích cá nhân, danh tiếng là trên hết
– Sốt sắng với các nghiên cứu nhiều tiền
– Xuất bản càng nhiều ở các tạp chí càng danh tiếng càng tốt
– Dễ nổi tiếng và có địa vị cao
(Tổng hợp từ trao đổi của thày Keith Barber và cô Trần Thị Lành, ngày
28/3/2014)
3

4. Yêu cầu đối với nghiên cứu khoa học
• Thành thật tri thức: tìm và phản ánh sự thật khách
quan
• Cẩn thận: tránh sai sót
• Tự do tri thức: không dừng bước đi tìm sự thật
• Cởi mở và công khai: chia sẻ dữ liệu, tập trung vào
tính hợp lý và lôgic
• Ghi nhận công trạng thích hợp
• Trách nhiệm trước công chúng
(Nguyễn Văn Tuấn, 2008)
4

5. Nguyên tắc trong đạo đức nghiên cứu
• Không được gây tổn hại tới người tham gia
• Bảo mật thông tin cá nhân của người tham gia, không tiết lộ danh
tính nếu người tham gia không muốn
• Thông báo trước và đảm bảo các quyền của người tham gia:
– Từ chối tham gia vào nghiên cứu;
– Rút khỏi nghiên cứu vào bất kỳ lúc nào, từ chối trả lời bất cứ câu hỏi
nào nếu không muốn;
– Từ chối ghi âm, tắt máy ghi âm bất kỳ lúc nào, và được huỷ các đoạn
băng ghi âm trước đó;
– Từ chối chụp ảnh;
– Đặt các câu hỏi về cuộc nghiên cứu bất cứ khi nào;
– Được xem báo cáo nghiên cứu.
(FASS, ĐH Waikato)
5

6. Quyền tác giả
• Thảo luận trường hợp xuất bản Thực vật học
dân tộc (SPERI)
– Các thày thuốc đứng tên tác giả, hay được ghi
nhận là người đóng góp, đồng sở hữu tri thức?
• Được công nhận là tác giả khi:
– Có ý tưởng, giả thuyết nghiên cứu, thiết kế, tiến
hành nghiên cứu
– Vai trò trọng yếu phân tích thông tin và viết
– Phê duyệt bản thảo trước khi xuất bản và chịu
trách nhiệm đối với tác phẩm 6

7. Vận hành ĐĐNC tại ĐH Waikato
• Đề nghị phê duyệt ĐĐNC được gửi tới trước khi nghiên cứu 1 tháng
• Tải và điền vào mẫu ‘Ethics Application Form’
• Tải, tham khảo mẫu: ‘Ethics Consent Form – Guideline’
• Tải và điền các mẫu: ‘Ethics Consent Form’, ‘Ethics Information
Sheet’, và ‘Ethics Checklist’
• Người đệ trình (và người hướng dẫn) ký tên, gửi 3 bộ hồ sơ và 1 file
điện tử đến Ban phê duyệt Đạo đức nghiên cứu
• Trước khi hết hạn đệ trình từ 7-10 ngày, Ban họp để phê duyệt, sau
đó trả lời chính thức có duyệt hay yêu cầu sửa lại và đệ trình lại
(FASS, ĐH Waikato)
7

8. Bất cập
• Thuật ngữ, vd: informant (người báo tin, ở
một số nước bị hiểu là gián điệp)
• Đòi hỏi người được nghiên cứu ký tên
• Yêu cầu đồng thuận có thông tin từ trước
• Cơ chế họp ban phê chuẩn ĐĐNC ở trường
Waikato (1 tháng/lần)
(trao đổi với thày Keith Barber ngày 28/3/2014)
8

9. Tài liệu tham khảo
• Heintz, Monica. (2009). ‘Introduction: Why there should be an anthropology of moralities’. In
Heintz, M., The Anthropology of Morality. Chap. 1, pp. 1- 19. New York, USA: Berghahn Books.
• Nguyễn Văn Tuấn. (2008). Đạo đức khoa học. Tạp chí Tia sáng.
http://tiasang.com.vn/Default.aspx?tabid=76&News=2299&CategoryID=3
• University of Waikato, FASS :
https://i.waikato.ac.nz/portal/server.pt/community/fass/203/human_research_ethics/
• University of Waikato, Psychology:
http://www.waikato.ac.nz/fass/study/subjects/psychology/forms-and-guides
• Waikato Management School: http://cms.mngt.waikato.ac.nz/research/researchethics.aspx
• Wikkipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Research_ethics
• Wikkipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Academic_authorship
9