NTFP Management Plan for Sangphok Village in Mahaxai district, Khammouane province, Lao PDR.

ແຜນຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ບຸ້ານສຸ້າງພອກ
NTFP MANAGEMENT PLAN FOR SANGPHOK
VILLAGE
ຄໍາມື່ ວນ, 24 ພະຈິກ 2015
ສະໜັບສະໜູນໂດຍ:
ໂດຍ:
ເພັດສລະພົນ ຈລະຖິດາ
ອົງການແຄຣ໌ ນານາຊາດ ປະຈໍາ ສ.ປ.ປ ລາວ
By:
Phetsoulaphonh Choulatida
CARE International in Lao PDR

ສາລະບານ (Table of Content) ໜຸ້າ
ພາກສະເໜີ ....................................................................................................................................1
ພາກທີ1: ເງື່ອນໄຂ ແລະ ຄວາມເປັນຈິງຂອງບຸ້ານ ........................................................................................2
1.1 ສະພາບລວມ.............................................................................................................................2
1.2 ທີື່ ຕັຸ້ງບຸ້ານ ................................................................................................................................2
1.3 ສະພາບການປົກຄອງ ແລະ ປາຊາກອນ..............................................................................................6
1.4 ສະພາບການນໍາໃຊຸ້ຊັບພະຍາກອນປື່ າໄມຸ້.............................................................................................7
1.4.1 ການນໍາໃຊຸ້ທີື່ ຜື່ ານມາ..............................................................................................................7
1.4.2 ສະພາບຊັບພະຍາກອນໃນປະຈບັນ .................................................................................................................7
1.5 ບັນຫາ, ທື່ າແຮງ, ແລະ ກາລະໂອກາດ ...............................................................................................9
1.5.1 ບັນຫາ ແລະ ຂໍຸ້ຈໍາກັດ.............................................................................................................9
1.5.2 ທື່ າແຮງຂອງບຸ້ານ .................................................................................................................9
ພາກທີ2: ແຜນການຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງບຸ້ານ......................................................................................10
2.1 ຂອບເຂດ ແລະ ຄາດໝາຍຂອງການຄຸ້ມຄອງ.....................................................................................................10
2.2 ຈດປະສົງຂອງການຄຸ້ມຄອງ...................................................................................................... 11
2.3 ການກໍານົດຂອບເຂດການຄຸ້ມຄອງ...................................................................................................................11
2.4 ການສໍາຫຼວດກໍານົດເຂດຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ..............................................................................................13
2.5 ແຜນການຂດຄົຸ້ນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ....................................................................................................................14
2.5.1 ແຜນການຂດຄົຸ້ນແບບຮອບວຽນ ........................................................................................................ 28
2.6 ແນະນໍາເຕັກນິກການຂດຄົຸ້ນ ແລະ ບໍາລງຮັກສາເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ...........................................................29
2.6.1 ເຕັກນິກການຂດຄົຸ້ນແບບຍນຍົງ.......................................................................................29
2.6.2 ເຕັກນິກການບົວລະບັດຮັກສາພາຍຫຼັງຂດຄົຸ້ນແລຸ້ວ .................................................................31
2.6.3 ບັນດາສາເຫດທີື່ ເຮັດໃຫຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງບໍື່ໄດຸ້ຄນນະພາບ...........................................................31
2.7 ວຽກງານປົກປັກຮັກສາ ແລະ ຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ......................................................................32
2.7.1 ການຄຸ້ມຄອງປົກປັກຮັກສາ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ເສັຸ້ນທາງປື່ າໄມຸ້............................................................32
2.7.2 ການຄຸ້ມຄອງປົກປັກຮັກສາປຸ້າຍ ແລະ ເບີສມ ......................................................................32
2.7.3 ການຄຸ້ມຄອງບໍື່ ໃຫຸ້ໄຟລາມປື່ າໃນພຸ້ນທີື່ ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ............................................................33
2.8 ກົດລະບຽບວື່ າດຸ້ວຍການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ.............................................................33
ພາກທີ 3: ກິດຈະກໍາສຸ້າງລາຍຮັບໃຫຸ້ຊມຊົນຈາກເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ..................................................................35
3.1 ການຈັດຕັຸ້ງກື່ ມຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ........................................................................................35
3.2 ວິສະຫະກິດຊມຊົນ ..............................................................................................................36

3.2.1 ແຜນທລະກິດ ...........................................................................................................36
3.2.2 ການຜະລິດ..............................................................................................................42
3.2.3 ການແປຮູບ..............................................................................................................44
3.2.4 ການຕະຫຼາດ ............................................................................................................47
3.3 ນະໂຍບາຍທີື່ ເອຸ້ອອໍານວຍໃນການພັດທະນາຂະແໜງການເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ..............................................48
3.3.1 ລະບຽບການ ແລະ ນິຕິກໍາໃນ ສ.ປ.ປ ລາວ..........................................................................48
3.3.2 ກົດໝາຍປື່ າໄມຸ້ ປີ 2005..............................................................................................48
3.3.3 ຄໍາສັື່ ງແນະນໍາຂອງກະຊວງກະສິກໍາ ແລະ ປື່ າໄມຸ້....................................................................49
3.3.4 ຄໍາສັື່ ງແນະນໍາ ແລະ ດໍາລັດຂອງທື່ ານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ..........................................................50

1
ແຜນຄຸ້ມຄອງເຄື່ອງປື່າຂອງດົງບຸ້ານສຸ້າງພອກ/NTFPMANAGEMENTPLANFORSANGPHOKVILLAGE
ແຜນຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ບຸ້ານສຸ້າງພອກ
NTFP MANAGEMENT PLAN FOR SANGPHOK VILLAGE
ເມອງມະຫາໄຊ, ແຂວງຄໍາມື່ ວນ, ສ.ປ.ປ ລາວ
Mahaxai district, Khammouane province, Lao PDR
ພາກສະເໜີ (Introduction)
-ແນວທາງນະໂຍບາຍການພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມຂອງພັກ ແລະ ລັດ ເພື່ ອປົດປື່ ອຍປະເທດຊາດອອກຈາກ
ຄວາມຫຸ້າຫັງ ແລະ ດຸ້ອຍພັດທະນາ. ຍດທະສາດໃນປີ 2020 ແມື່ ນໄດຸ້ຖເອົາການຫັນການຜະລິດແບບດັຸ້ງເດີມໄປ
ສື່ ອດສະຫະກໍາ ແລະ ທັນສະໄໝ ເປັນແນວທາງທີື່ ສໍາຄັນອັນໜື່ ງ. ໂດຍໃນນັຸ້ນ, ໄດຸ້ໃຫຸ້ທັດສະນະຄະຕິທີື່ ສໍາຄັນໄວຸ້
ຄ: ຕຸ້ອງເລີື່ ມຈາກສິື່ ງທີື່ ມີເງື່ອນໄຂ, ເລີື່ ມຈາກອັນນຸ້ອຍທີື່ ມີຄວາມສາມາດເຮັດໄດຸ້ໄປສື່ ອັນໃຫຍື່ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ທື່ າແຮງ
ດຸ້ານຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດຂອງທຸ້ອງຖິື່ ນຢື່ າງມີວິທະຍາສາດ. ສະນັຸ້ນ, ການສຸ້າງແຜນຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນ
ປື່ າໄມຸ້ ແລະ ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງຂອງບຸ້ານທີື່ ມີວິທະຍາສາດ ຈື່ ງເປັນສື່ ວນໜື່ ງທີື່ ສໍາຄັນຂອງຄວາມພະຍາຍາມໃນການ
ຫັນໄປສື່ ອດສະຫະກໍາ ແລະ ທັນສະໄໝໃນຕໍື່ ໜຸ້າອັນໃກຸ້ໆຈະມາເຖິງໄວໆນີຸ້.
ແຜນການຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງບຸ້ານສຸ້າງພອກ ແມື່ ນການຄຸ້ມຄອງປື່ າໄມຸ້ເພື່ ອນານາປະໂຫຍດ ທີື່ ອີງໃສື່ ການສຸ້າງ
ປະໂຫຍດຈາກເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງເປັນຕົຸ້ນຕໍ ເຊັື່ ນ: ສຸ້າງປະໂຫຍດຈາກໄມຸ້ປື່ ອງລໍາໜື່ ງ ຫ ຫວາຍເສັຸ້ນໜື່ ງ ແລະ
ປະເພດອື່ ນໆໃຫຸ້ເກີດຄນຄື່ າທີື່ ສດ ເພື່ ອນໍາມາແປຮບໃຫຸ້ເປັນຫັດຖະກໍາຈັກສານສະໜອງໄປຕາມກົນໄກຄວາມ
ຕຸ້ອງການຂອງຕະຫາດ ປະກອບສື່ ວນສຸ້າງລາຍຮັບໃຫຸ້ແກື່ ຊມຊົນ ແລະ ຫດພົຸ້ນອອກຈາກຄວາມທກຈົນໄປເທື່ ອລະ
ກຸ້າວ. ແຜນຄຸ້ມຄອງສະບັບນີຸ້ ແມື່ ນສຸ້າງຂຸ້ນພາຍໃຕຸ້ກອບຂອງໂຄງການສຸ້າງຄວາມເຂັຸ້ມແຂງໃຫຸ້ແກື່ ຊມຊົນຄຸ້ມຄອງ
ແລະ ນໍາໃຊຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງແບບຍນຍົງ ໂດຍການຈັດຕັຸ້ງປະຕິບັດໂດຍ ພະແນກກະສິກໍາ ແລະ ປື່ າໄມຸ້ແຂວງຄໍາ
ມື່ ວນ, ແລະ ສະມາຄົມເຄອຂື່ າຍການພັດທະນາ (SODA) ເຊິື່ ງໄດຸ້ຮັບທຶນສະໜັບສະໜນຈາກ ສະຫະພັນເອີຣົບ
(EU) ແລະ ແຄຣ ເດັນມາກ (CARE Denmark) ມັນຈະເປັນສື່ ວນໜື່ ງຂອງການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ
ໂດຍລວມຂອງບຸ້ານສຸ້າງພອກ ເພື່ ອບັນລເປົຸ້າໝາຍສະຫັດສະວັດແຫື່ ງການພັດທະນາ ແລະ ຫດພົຸ້ນອອກຈາກ
ຄວາມທກຈົນ. ເຊິື່ ງລາຍລະອຽດ ແລະ ບາດກຸ້າວຂອງກິດຈະກໍາການຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ແມື່ ນຈະໄດຸ້ນໍາໄປ
ຈັດຕັຸ້ງປະຕິບັດໃນຂັຸ້ນຕໍື່ ໄປ.

2
ພາກທີ 1: ເງື່ອນໄຂ ແລະ ຄວາມເປັນຈິງຂອງບຸ້ານ / Part 1: Criteria &
Village Situation
ເງື່ອນໄຂ ແລະ ຄວາມເປັນຈິງຂອງບຸ້ານ ແມື່ ນປະກອບມີລາຍລະອຽດກື່ ຽວກັບສະພາບໂດຍລວມຂອງບຸ້ານ, ທີື່ ຕັຸ້ງ
ຂອງບຸ້ານ, ສະພາບການປົກຄອງ ແລະ ປະຊາກອນ, ສະພາບການນໍາໃຊຸ້ຊັບພະຍາກອນປື່ າໄມຸ້ (ໂດຍສະເພາະແມື່ ນ
ການນໍາໃຊຸ້ຜື່ ານມາ ແລະ ສະພາບຊັບພະຍາກອນໃນປະຈບັນ). ຈາກນັຸ້ນ, ຈະໄດຸ້ນໍາສະເໜີກື່ ຽວກັບບັນຫາ,
ທື່ າແຮງ, ແລະ ກາລະໂອກາດ ເພື່ ອກໍານົດຍດທະສາດໃນການຄຸ້ມຄອງໃນຕໍື່ ໜຸ້າ.
1.1. ສະພາບລວມ (General Situation)
ບຸ້ານ ສຸ້າງພອກ ເປັນບຸ້ານເກົື່ າແກື່ ເຊິື່ ງໄດຸ້ສຸ້າງຕັຸ້ງຂຶຸ້ນໃນປີ 1512, ຍຸ້າຍມາຈາກບຸ້ານ ໂພນສີມ ນໍາພາມາໂດຍ
ນາຍຟານ ເຜົື່ າລາວເທີງ (ບໍື່ ຮຸ້ຊື່ ) ແລະ ພໍເຖົຸ້າປະຊົນປະກອບມີ 10 ຄອບຄົວ, ສາຍເຫດຂອງການຍຸ້າຍມາຍຸ້ອນ
ນາຍຟານໄປລຸ້າເນຸ້ອ ນໍາຮອຍຊຸ້າງໄປພົບພະໃຫຍື່ ແລຸ້ວກັບເມອບອກຊາວບຸ້ານ ດັື່ ງນັຸ້ນຊາວບຸ້ານໄດຸ້ຕັດສິນໃຈ
ມາຕັຸ້ງບຸ້ານ ແລະ ໄດຸ້ເຮັດສີມກວມເອົາພະໃຫຍື່ ນັຸ້ນໄວຸ້, ຕັຸ້ງຊື່ ບຸ້ານ ສຸ້າງພອກ ຕາມນໍຸ້າສຸ້າງ ເຊີື່ ງນໍຸ້າສຸ້າງນັຸ້ນພອກ
ດຸ້ວຍຄໍາປີວ ທີື່ ເຫອຈາກພອກພະໃຫຍື່ . ບຸ້ານສຸ້າງພອກປະກອບມີເຜົື່ າດຽວຄເຜົື່ າລາວລື່ ມ, ແຕື່ ໃດໆມາ
ປະຊາຊົນພາຍໃນບຸ້ານມີມນເຊຸ້ອດໝັື່ ນໃນການເພີຸ້ມພນຜະລິດຜົນ ແລະ ມີຄວາມຮັກແພງຊື່ ວຍເຫອເຊີື່ ງກັນ
ແລະກັນໃນການປກສຸ້າງແປງເຮອນ, ຊື່ ວຍເຫອກັນໃນຍາມເຈັບເປັນເອັນອື່ ນເຖິງແມື່ ນວື່ າ ຈະຢື່ ຫື່ າງໄກ
ສອກຫີຸ້ກ. ນອກນັຸ້ນ, ຍັງເຮັດບນສິນກິນທານ ແລະ ອອກແຮງງານລວມໝື່ໂດຍສະເພາະແມື່ ນວຽກລວມຂອງ
ບຸ້ານ. ນອກນັຸ້ນ, ບຸ້ານສຸ້າງພອກຍັງມີມນເຊຸ້ອສີໄມຸ້ລາຍມດີໃນການເຮັດຫັດຖະກໍາຈັກສານຈາກໄມຸ້ປື່ ອງ ແລະ
ຫວາຍ ອັນເປັນທີື່ ໂດດເດັື່ ນຂອງເມອງມະຫາໄຊ ກໍື່ ວື່ າໄດຸ້.
1.2. ທີື່ ຕັຸ້ງຂອງບຸ້ານ (Village Location)
ບຸ້ານສຸ້າງພອກ ເປັນບຸ້ານໜື່ ງທີື່ ຂຸ້ນກັບ ກື່ ມບຸ້ານສຸ້າງພອກ, ເມອງມະຫາໄຊ, ແຂວງຄໍາມື່ ວນ. ເຊິື່ ງຫື່ າງຈາກສໍາ
ນັກງານປົກຄອງເມອງມະຫາໄຊ ປະມານ 26 ກິໂລແມັດ ໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກສື່ ຽງເໜອ. ບຸ້ານດັື່ ງກື່ າວມີ
ຊາຍແດນຮື່ ວມກັບ 6 ບຸ້ານຄ: ທິດເໜອຕິດກັບບຸ້ານຊອງ, ທິດໃຕຸ້ຕິດກັບບຸ້ານໂພນນາດີ, ທິດຕາເວັນອອກຕິດ
ກັບບຸ້ານນາປວກ, ບຸ້ານກວນຕັນ, ແລະ ບຸ້ານ ໂພນເຫັກ, ແລະ ທິດຕາເວັນຕົກຕິດກັບບຸ້ານໂພນໄຊ. ເນຸ້ອທີ
ທັງໝົດຂອງບຸ້ານມີ 2,697.93 ເຮັກຕາ, ເນຸ້ອທີື່ ປກສຸ້າງ 5.88 ເຮັກຕາ, ເນຸ້ອທີື່ ດິນນາ 438.71 ເຮັກຕາ,
ເນຸ້ອທີື່ ດິນປື່ າຜະລິດຂອງບຸ້ານ 302.85 ເຮັກຕາ, ແລະ ດິນປື່ າຜະລິດແຫື່ ງຊາດ 1,075.41 ເຮັກຕາ.

3

4

5

6
1.3. ສະພາບການປົກຄອງ ແລະ ປະຊາກອນ (Village Administration and
Population)
ບຸ້ານ ສຸ້າງພອກ ແມື່ ນຂຶຸ້ນກັບກື່ ມບຸ້ານ ສຸ້າງພອກ, ເມອງ ມະຫາໄຊ, ແຂວງ ຄໍາມື່ ວນ, ມີຈໍານວນປະຊາກອນ
ທັງໝົດ 562 ຄົນ, ຍິງ 292 ຄົນ; ມີ 06 ໜື່ ວຍ; ມີ 102 ຫັງຄາເຮອນ; ມີ 102 ຄອບຄົວ; ປະກອບມີ 01
ຊົນເຜົື່ າ: ເຜົື່ າລາວ (ນັບຖສາສະໜາພດ). ອາຊີບຕົຸ້ນຕໍ ແມື່ ນຖເອົາການເຮັດນາເປັນຫັກເຖິງ 39.5%. ດຸ້ານ
ການຈັດຕັຸ້ງ, ບຸ້ານສຸ້າງພອກປະກອບມີ 06 ໜື່ ວຍ ພາຍໃຕຸ້ການຊີຸ້ນໍານໍາພາຂອງຄະນະປົກຄອງ 3 ທື່ ານຄ:
ນາຍບຸ້ານເປັນຜຸ້ຊີຸ້ນໍາລວມ, ຮອງນາຍບຸ້ານຜຸ້ທີື່ ໜື່ ງຮັບຜິດຊອບວຽກງານເສດຖະກິດ, ແລະ ຮອງນາຍບຸ້ານຜຸ້ທີ
ສອງຮັບຜິດຊອບວຽກງານປຸ້ອງກັນ. ສະຫະພັນນັກຮົບເກົື່ າ 07 ທື່ ານ, ສະມະຄົມພໍື່ ແມື່ ນັກຮຽນ 01 ທື່ ານ,
ຄະນະກໍາມະການຄຸ້ມຄອງທີື່ ດິນ 13 ທື່ ານ, ອາສາສະໝັກບຸ້ານ 02 ທື່ ານ ແລະ ຄະນະໜື່ ວຍໄກື່ ເກື່ ຍຂໍຸ້ຂັດ
ແຍຸ້ງຂັຸ້ນບຸ້ານ 10 ທື່ ານ.
ແຫື່ ງຂໍ ຸ້ມນ: ສໍາຫວດພ ຸ້ນທີື່ຕົວຈິງ ປີ 2015

7
1.4. ສະພາບການນໍາໃຊຸ້ຊັບພະຍາກອນປື່ າໄມຸ້ (Forest Resources Using
Situation)
ການນໍາໃຊຸ້ຊັບພະຍາກອນປື່ າໄມຸ້ ໂດຍສະເພາະ ແມື່ ນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ຈະໄດຸ້ນໍາສະເໜີປະຫວັດການ
ຊົມໃຊຸ້ຂອງຊາວບຸ້ານໃນຊື່ ວງໄລຍະ 5 ປີຜື່ ານມາ ເພື່ ອ ປະເມີນເບິື່ ງການຄຸ້ມຄອງ, ການຈັດຕັຸ້ງ, ຮບແບບການຂດ
ຄົຸ້ນ, ແລະ ການບົວລະບັດຮັກສາ ຕາມແບບແຜນການດໍາລົງຊີວິດ. ຈາກນັຸ້ນ, ຈິື່ ງມາປຽບທຽມສະພາບໃນປະຈບັນ
ເພື່ ອປະເມີນການປື່ ຽນແປງ ແລະ ແນວໂນຸ້ມການພັດທະນາແບບຍນຍົງ.
1.4.1. ການນໍາໃຊຸ້ທີື່ ຜື່ ານມາ (Resources Used in the past)
ນັບແຕື່ ປີ 2000 ຈົນຮອດປະຈບັນ, ຊາວບຸ້ານ ແມື່ ນດໍາລົງຊີວິດໂດຍອີງໃສື່ ທໍາມະຊາດເປັນຫັກ
ນອກຈາກການປກເຂົຸ້າເປັນອາຊີບ. ຊາວບຸ້ານສາມາດເຂົຸ້າເຖິງແຫື່ ງສານອາຫານປະເພດເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ
ຫາຍກວື່ າຈາກແຫື່ ງອື່ ນໆເປັນຕົຸ້ນແມື່ ນ ທາດຊີຸ້ນ (ສັດປື່ າ) ປະເພດ: ນົກ, ໜ, ກະຮອກ, ໝປື່ າ, ແລະ
ຟານ. ທາດແຄນຊຸ້ຽມໄດຸ້ຈາກປະເພດ (ສັດນໍຸ້າ) ເປັນຕົຸ້ນແມື່ ນ ຫອຍ, ກຸ້ງ, ປາ, ກົບ, ຂຽດ, ແລະ ປ.
ໄຂມັນ ໄດຸ້ຈາກ ແກື່ ນໝາກໄມຸ້ ເຊັື່ ນ: ໝາກກໍື່ , ໝາກມຸ້ວຍ, ໝາກກະບົກ, ແລະ ສັດປື່ າ. ໄວຕາມິນໄດຸ້
ຈາກ ໝາກຕາວ, ຜັກຫວານ, ຜັກກດ, ຜັກກື່ ມ, ຜັກໜາມ, ແລະ ຕໍື່ ຫົວເສອ.
ສື່ ວນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງປະເພດສຸ້າງລາຍຮັບ ແມື່ ນມີ 4 ປະເພດທີື່ ພໍື່ ຄຸ້າເກັບຊຸ້ຊາວຫວຽດນາມລົງ
ມາເລາະຕາມແຕື່ ລະບຸ້ານ ເປັນຕົຸ້ນແມື່ ນ ດອກເຜີຸ້ງ, ແຮ, ເຄອໝາກກະແລັື່ ງ ແລະ ເຫັດ. ການເກັບກຸ້ ແມື່ ນ
ບໍື່ ມີແບບແຜນ ແລະ ປະລິມານຈໍານວນແທຸ້ຈິງທີື່ ມີໃນປື່ າ ຊາວບຸ້ານໄປເກັບຕາມຄວາມສາມາດທີື່ ຕະຫາດ
ຮັບຮອງຂຸ້ໄດຸ້ ເຊິື່ ງສາມາດສຸ້າງລາຍຮັບແກື່ ບຸ້ານໄດຸ້ ປະມານ 10,000,000 ກີບ ຕໍື່ ລະດການ. ບາງປະເພດ
ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງແມື່ ນດັບສນ ຍຸ້ອນຂດຄົຸ້ນເອົາໝົດຮາກ ແລະ ເກີນປະລິມານທີື່ ມີ (ຕາມການສໍາພາດ).
1.4.2. ສະພາບຊັບພະຍາກອນໃນປະຈບັນ (Current Situation of
Village Forest Resources)
ຊັບພະຍາກອນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງໃນຂອບເຂດບຸ້ານສຸ້າງພອກ ແມື່ ນມີປະມານ 31 ລາຍການ ອີງ
ຕາມການສົນທະນາລວມໝົດບຸ້ານ ແລະ ການລົງໄປສໍາຫວດຕົວຈິງຂອງທີມງານຊື່ ຽງຊານໂຄງການ,
ປື່ າໄມຸ້ແຂວງ, ປື່ າໄມຸ້ເມອງ, ປື່ າໄມຸ້ເຂດ, ແລະ ປື່ າໄມຸ້ບຸ້ານ. ການຂດຄົຸ້ນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງຜື່ ານມາແມື່ ນ ບໍື່ ມີ
ໂກຕຸ້າ, ຊາວບຸ້ານສາມາດຂດຄົຸ້ນຕາມແບບແຜນຊີວິດ ເພື່ ອຄໍຸ້າປະກັນສະບຽງອາຫານ, ຢາປົວພະຍາດ,
ແລະ ສຸ້າງລາຍຮັບແກື່ ຄອບຄົວ. ໃນນັຸ້ນ, 9 ປະເພດເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງທີື່ ສາມາດຂາຍໂດຍກົງແກື່ ຕະຫາດ
ເກັບຊຸ້ ປະກອບມີ: ໝາກແໜື່ ງ, ເຫັດລີຸ້ນຈື່ , ເຫັດບົດ, ຫວາຍຂົມ, ສານ, ສັດນໍຸ້າ, ຜັກຫວານ, ກະຮອກ
ແລະ ຂື່ າໂຄມ ທີື່ ວື່ າສຸ້າງລາຍຮັບໄດຸ້ດີໃຫຸ້ແກື່ ຄອບຄົວ ໂດຍຄິດໄລື່ ສະເລື່ ຍ ປະມານ 219 ໂດລາ/ຄອບຄົວ
(ອີງຕາມການສໍາຫວດສະຖິຕິ ປີ 2015).

8
ຕາຕະລາງ 1. ບັນຊີລາຍຊື່ ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງທີື່ ມີພາຍໃນບຸ້ານສຸ້າງພອກ (ເກັບຈາກປື່ າ)
ລ/ດ
ຊະນິດເຄື່ ອງປື່ າ
ຂອງດົງ
ມີໂກຕ້າ
ຂຸດຄົ້ນ
ຂຸດຄົ້ນຫຼາຍ
(ໃກ້ໝົດ)
ສາມາດຂາຍ
ໃນຕະຫຼາດ
ມີຄວາມ
ສໍາຄັນ
ຕ້ອງການສ້າງ
ລະບຽບ
1 ໄມ້ແທ້ ຫຼ ໄມ້ປື່ ອງ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ສໍາຄັນ ສ້າງ
2 ຫວາຍດີນ ຍັງບໍື່ ມີ ຫວາຍ ສໍາຄັນ ສ້າງ
3 ຜັກກຸື່ ມ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
4 ໝາກແໜື່ ງ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ ຂາຍ ສໍາຄັນ ສ້າງ
5 ເຫັດລີ້ນຈ້ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ ຂາຍ
6 ເຄອແຮມ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ
7 ເຂ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
8 ຂີ້ຊີ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ
9 ຮາກໄຮ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
10 ຮາກຫົວໂລ້ນ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ສໍາຄັນ ສ້າງ
11 ເຫັດບົດ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ຂາຍ
12 ເຄອອ້ອຍຊ້າງ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ສໍາຄັນ
13 ດອກເຜີ້ງ ຍັງບໍື່ ມີ ໜ້ອຍ
14 ໄມ້ນົມງ ົວ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
15 ຫວາຍທູນ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ
16 ໄມ້ກະແສນ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
17 ຍອດຄອນແຄນ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
18 ຫວາຍຂົມ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ ຂາຍ
19 ສານ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ຂາຍ
20 ໝາກກໍື່ , ໝາກມ້ວຍ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
21 ສັດນໍ້າ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ຂາຍ ສໍາຄັນ ສ້າງ
22 ຕາວ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ
23 ຜັກຫວານ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ຂາຍ
24 ຜັກກາດຮອງ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
25 ຜັກກູດ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ
26 ຜັກໜາມ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
27 ບອນຄັນ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
28 ກະຮອກ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ ຂາຍ
29 ຂື່ າໂຄມ ຍັງບໍື່ ມີ ໜ້ອຍ ຂາຍ ສໍາຄັນ
30 ມັນນົກ ຍັງບໍື່ ມີ ຫລາຍ
31 ຕໍື່ ຫົວເສອ ຍັງບໍື່ ມີ ປານກາງ
ຕະຫອດໄລຍະ 5 ປີຜື່ ານມາ, ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງທີື່ ຂດຄົຸ້ນຫາຍ ແລະ ໃກຸ້ຈະໝົດໃນປື່ າ ທີື່ ສາມາດວິເຄາະ
ໄດຸ້ ແມື່ ນມີ ຂື່ າໂຄມ ແລະ ດອກເຜີຸ້ງ ຈດນີຸ້ ແມື່ ນຕຸ້ອງໃຫຸ້ຄວາມສໍາຄັນເປັນພິເສດເພື່ ອຄຸ້ມຄອງ ແລະ ຟຸ້ນຟ.
ນອກຈາກນັຸ້ນ, ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງທີື່ ຊາວບຸ້ານເຫັນໄດຸ້ຄວາມສໍາຄັນ ປະກອບມີ 7 ລາຍການຄ: ໄມຸ້ແທຸ້
(ໄມຸ້ປື່ ອງ), ຫວາຍດິນ, ໝາກແໜື່ ງ, ຮາກຫົວໂລຸ້ນ, ເຄອອຸ້ອຍຊຸ້າງ, ສັດນໍຸ້າ, ແລະ ຂື່ າໂຄມ. ແລະ ອີກ 5
ປະເພດທີື່ ບຸ້ານຕຸ້ອງການໃຫຸ້ມີການສຸ້າງລະບຽບຄຸ້ມຄອງ (ເບິື່ ງຕາຕະລາງ ຂຸ້າງເທີງ).

9
1.5. ບັນຫາ, ທື່ າແຮງ, ແລະ ກາລະໂອກາດ (Problems, Potentials, and
Opportunities)
1.5.1 ບັນຫາ ແລະ ຂໍ ຸ້ຈໍາກັດ:
 ການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ການນໍາໃຊຸ້ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ (ທີື່ ດິນ, ໄມຸ້, ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ) ບໍື່ ມີ
ແບບແຜນລະອຽດ, ບໍື່ ມີລະບຽບການພຽງພໍ, ລະບຽບທີື່ ມີກໍື່ ບໍື່ ຮັດກມ, ການປະຕິບັດບໍື່ ເຂັຸ້ມ
ງວດ, ຂາດສະຕິຕໍື່ ລະບຽບການ, ແລະ ອື່ ນໆ;
 ຂາດເຕັກໂນໂລຊີ ຫ ເຕັກນິກ ໃນການນໍາໃຊຸ້, ການປງແຕື່ ງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ກໍື່ ຄຜົນຜະລິດກະສິ
ກໍາທີື່ ແທດເໝາະໃນການເພີຸ້ມມນຄື່ າ, ການສົື່ ງເສີມວິຊາການບໍື່ ພຽງພໍ, ຂາດກົນໄກໃນການ
ບໍລິການ ແລະ ເອຸ້ອອໍານວຍຄວາມສະດວກເຂົຸ້າມາສະໜັບສະໜນ;
 ຕະຫາດເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ແມື່ ນບໍື່ ແນື່ ນອນ, ລາຄາບໍື່ ໝັຸ້ນຄົງ ສື່ ວນຫາຍແລຸ້ວພໍື່ ຄຸ້າມກາງເປັນຜຸ້ກໍາ
ນົດລາຄາໃຫຸ້ເລີຍ, ອໍານາດໃນການເຈລະຈາຕໍື່ ລອງຂອງຊາວບຸ້ານແມື່ ນຍັງຕໍື່ າ ຍຸ້ອຍການຂາຍ
ແບບກະແຈກກະຈາຍ ແລະ ບໍື່ ມີກື່ ມ, ຄວາມສາມາດທາງດຸ້ານການຕະຫາດຍັງຕໍື່ າ, ຂາດການ
ສະໜັບສະໜນໃນການຊອກ ແລະ ສຸ້າງຕະຫາດ ຫ ກົນໄກຊກຍຸ້ອື່ ນໆ ເຊັື່ ນ: ຂໍຸ້ມນຂື່ າວສານ,
ສິນເຊື່ ອ, ແລະ ການຝຶກອົບຮົມສຸ້າງຄວາມເຂັຸ້ມແຂງ;
 ຊາວບຸ້ານຍັງຖເອົາການຜະລິດເຂົຸ້າເປັນສິື່ ງດຽວ ແລະ ຕົຸ້ນຕໍສໍາຄັນກວື່ າສິື່ ງອື່ ນ ໃນການຄໍຸ້າປະກັນ
ສະບຽງອາຫານຂອງຄອບຄົວ ເຮັດໃຫຸ້ການຄຸ້ມຄອງປົກປັກຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາຮບແບບ
ການຊົມໃຊຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ຖຶກຖເບົາ ແລະ ເປັນສໍາຮອງ.
1.5.2 ທື່ າແຮງຂອງບຸ້ານ:
 ບຸ້ານມີເນຸ້ອທີື່ ປື່ າໄມຸ້ອັນກວຸ້າງຂວາງ, ມີສາຍນໍຸ້າໄຫຕະຫອດປີ, ສາມາດສະໜອງນໍຸ້າໃນການເຮັດ
ນາປກເຂົຸ້າໄດຸ້, ເດັື່ ນກວື່ າໜື່ ແມື່ ນຊາວບຸ້ານທກຄອບຄົວມີນາປກເຂົຸ້າເກອບທັງໝົດ;
 ທີື່ ຕັຸ້ງຂອງບຸ້ານເໝາະສົມ, ມີເສັຸ້ນທາງເຂົຸ້າຜື່ ານບຸ້ານໄດຸ້ສະດວກຕະຫອດປີ;
 ມີລະບົບໄຟຟຸ້າເຂົຸ້າເຖິງບຸ້ານ ແລະ ທກຫັງຄາເຮອນໄດຸ້ຊົມໃຊຸ້ປົກກະຕິ;
 ມີເງື່ອນໄຂຮຽນຮຸ້, ແລກປື່ ຽນບົດຮຽນ, ແລະ ເຂົຸ້າເຖິງຂໍຸ້ມນຂື່ າວສານໄດຸ້ດີ;
 ມີການສະໜັບສະໜນຈາກໂຄງການພັດທະນາຕື່ າງໆ ແລະ ມີໂອກາດໃນການຝຶກອົບຮົມ, ເຊິື່ ງ
ໄດຸ້ຮັບການຊກຍຸ້ ແລະ ສົື່ ງເສີມ;
 ຂຸ້ອນຂຸ້າງໃກຸ້ຕະຫາດປື່ າໜາມ ແລະ ມີພໍື່ ຄຸ້າມກາງເປັນຕົວຊື່ ວຍລະບາຍ ແລະ ຈໍາໜື່ າຍ
ຜະລິດຕະພັນຂອງຊາວບຸ້ານ;
 ຊາວບຸ້ານ ແລະ ອໍານາດການປົກຄອງ ມີຄວາມກະຕດລົນ ໃນການຈັດສັນຄຸ້ມຄອງ
ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດແບບຍນຍົງ.

10
ພາກທີ 2: ແຜນການຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງບຸ້ານ / Part 2: Village NTFPs
Management Plan
ແຜນການຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງບຸ້ານສຸ້າງພອກ ແມື່ ນຈະໄດຸ້ລົງເລິກເນັຸ້ນໃສື່ ຂອບເຂດ ແລະ ຄາດໝາຍຂອງການ
ຄຸ້ມຄອງສະເພາະດຸ້ານ, ຈດປະສົງ, ຂອບເຂດການຄຸ້ມຄອງ. ຈາກນັຸ້ນ, ກໍື່ ຈະລົງພຸ້ນທີື່ ສໍາຫວດຕົວຈິງ ແລຸ້ວມາກໍາ
ນົດແຜນການຂດຄົຸ້ນ ແລະ ຂດຄົຸ້ນແບບຮອບວຽນເພື່ ອຮັບປະກັນໄດຸ້ເຖິງຄວາມຍນຍົງ. ໃນແງື່ຂອງວິທະຍາສາດ
ແມື່ ນຈະສະໜອງເຕັກນິກການຂດຄົຸ້ນ ແລະ ບໍາລງຮັກສາພາຍຫັງຂດຄົຸ້ນແລຸ້ວ. ພຸ້ອມໃຫຸ້ຂໍຸ້ສະເໜີກື່ ຽວກັບ ບັນດາ
ສາເຫດທີື່ ສົື່ ງຜົນໃຫຸ້ຄນະພາບເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງບໍື່ໄດຸ້ຕາມເກນຕະຫາດຕຸ້ອງການ. ສດທຸ້າຍ ແມື່ ນໃຫຸ້ທິດທາງຄຸ້ມຄອງ
ແລະ ປົກປັກຮັກສາກື່ ຽວກັບການນໍາໃຊຸ້ເສັຸ້ນທາງປື່ າໄມຸ້, ປຸ້າຍ ແລະ ເບີສມ, ແລະ ການປຸ້ອງກັນບໍື່ ໃຫຸ້ໄຟລາມປື່ າ.
ອັນທີື່ ກື່ າວມາຂຸ້າງເທີງນັຸ້ນ ລຸ້ວນແລຸ້ວແຕື່ ເປັນປະເດັນສໍາຄັນທີື່ ຂາດບໍື່ ໄດຸ້. ການສຸ້າງແຜນດັື່ ງກື່ າວ ແມື່ ນໃຊຸ້ເວລາພໍ
ສົມຄວນໃນການສົນທະນາກັບຊມຊົນ ແລະ ເຫັນດີເປັນເອກະພາບທາງດຸ້ານເນຸ້ອໃນ ໂດຍອີງໃສື່ ຄວາມເປັນຈິງຂອງ
ສະພາບທຸ້ອງຖິື່ ນແຕື່ ລະບື່ ອນ.
2.1. ຂອບເຂດ ແລະ ຄາດໝາຍຂອງການຄຸ້ມຄອງ (Scope and
Expectation of Management)
ແຜນການຄຸ້ມຄອງສະບັບນີຸ້ ແມື່ ນເປັນແຜນການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງທີື່ ມີໃນພຸ້ນທີື່ ຂອງບຸ້ານ
ສຸ້າງພອກ ເພື່ ອໃຫຸ້ເກີດຜົນປະໂຫຍດອັນຍາວນານ ທາງດຸ້ານເສດຖະກິດ, ສັງຄົມ, ແລະ ສິື່ ງແວດລຸ້ອມ ໃຫຸ້
ແກື່ ຊາວບຸ້ານກໍື່ ຄເມອງມະຫາໄຊ ແລະ ປະເທດຊາດ. ທັດສະນະຕົຸ້ນຕໍໃນການສຸ້າງແຜນ ແມື່ ນເລີື່ ມຈາກ ການ
ຈັດບລິມາສິດຜະລິດຕະພັນທີື່ ເປັນທື່ າແຮງທາງດຸ້ານການຕະຫາດສາກື່ ອນ ແລຸ້ງຄື່ ອຍສຸ້າງເງື່ອນໄຂກຸ້າວໄປສື່
ການພັດທະນາຜະລິດຕະພັນອື່ ນໆ ໃຫຸ້ເກິດມີບົດບາດເທື່ ອລະກຸ້າວ. ພຸ້ອມກັນນີຸ້, ຊາວບຸ້ານກໍື່ ໄດຸ້ມີແນວ
ຄວາມຄິດທີື່ ຈະນໍາໃຊຸ້ພຸ້ນທີື່ ເຊື່ ອມໂຊມເຂົຸ້າມາປກບາງຊະນິດເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງເພື່ ອເປັນສິນຄຸ້າຂາຍ. ສະນັຸ້ນ,
ແຜນການຄຸ້ມຄອງທີື່ ຈະກໍານົດຂຸ້ນນີຸ້ ຈຶື່ ງບໍື່ ພຽງແຕື່ ຈະເບິື່ ງໃນດຸ້ານຄໍາແນະນໍາທາງດຸ້ານວິຊາການພຽງຢື່ າງດຽວ
ແຕື່ ຫາກຍັງພະຍາຍາມໃຫຸ້ຄໍາແນະນໍາໃນການກໍານົດກົນໄກການຈັດຕັຸ້ງປະຕິບັດ ທີື່ ນໍາໄປສື່ ການສຸ້າງໃຫຸ້ບຸ້ານມີ
ຄວາມເຂັຸ້ມແຂງ, ຊມຊົນມີຄວາມສາມາດກຸ້ມຕົນເອງ, ເປັນເຈົຸ້າການໃນການຈັດຕັຸ້ງຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນ
ຂອງບຸ້ານແບບຍນຍົງ ທັງສາມາດສຸ້າງລາຍຮັບ ແລະ ໄດຸ້ຜົນປະໂຫຍດແບບໝັຸ້ນຄົງຕໍື່ ເນື່ ອງ.

11
2.2. ຈດປະສົງຂອງການຄຸ້ມຄອງ (Objectives of NTFPs Management)
ຈດປະສົງຕົຸ້ນຕໍຂອງການຄຸ້ມຄອງ ປະກອບມີດັື່ ງນີຸ້:
ເພື່ ອສຸ້າງປະໂຫຍດຈາກປື່ າ ແລະ ພຸ້ນທີື່ ປື່ າໄມຸ້ທາງດຸ້ານການສະໜອງລາຍຮັບ, ການຄໍຸ້າປະກັນສະບຽງ
ອາຫານ, ແລະ ສິື່ ງຮັບໃຊຸ້ຊີວິດປະຈໍາວັນ ເພື່ ອປະກອບສື່ ວນເຂົຸ້າໃນການປັບປງຊີວິດຄວາມເປັນຢື່
ຂອງຊມຊົນໃຫຸ້ດີຂຸ້ນເທື່ ອລະກຸ້າວ
ເພື່ ອຄຸ້ມຄອງນໍາໃຊຸ້ ແລະ ປົກປັກຮັກສາຊັບພະຍາກອນປື່ າໄມຸ້ ແລະ ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງໃຫຸ້ຍນຍົງ
ເພື່ ອປັບປງຄວາມເຂັຸ້ມແຂງ ແລະ ເພີຸ້ມທະວີຄວາມເປັນເຈົຸ້າການຂອງອໍານາດການປົກຄອງທຸ້ອງຖິື່ ນ
ໃນການຈັດການບໍລິຫານ ແລະ ຄຸ້ມຄອງການນໍາໃຊຸ້ຊັບພະຍາກອນແບບຍນຍົງ
2.3. ການກໍານົດຂອບເຂດການຄຸ້ມຄອງ (NTFPs Allocation for Village
Management)
ກື່ ອນການລົງສໍາຫວດເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງໃນເນຸ້ອທີື່ ຂອງແຕື່ ລະຕອນ ຢື່ ບຸ້ານສຸ້າງພອກ, ທີມງານແມື່ ນໄດຸ້ຮື່ ວມ
ວາງແຜນປຶກສາຫາລກັບອໍານາດການປົກຄອງບຸ້ານ ໂດຍການເອົາແຜນທີື່ ເຈຸ້ຍມາວາງໄວຸ້ ແລຸ້ວໃຫຸ້ທາງບຸ້ານ
ຜຸ້ຮຸ້ດີເລື່ ອງແຜນທີື່ ບຸ້ານທັງໝົດມາແຕຸ້ມຂອບເຂດເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງແຕື່ ລະຊະນິດໃສື່ ໃນເຈຸ້ຍແຜນທີໃຫຸ້ມີ
ຄວາມເປັນເອກະພາບ. ຈາກນັຸ້ນ, ກໍື່ ກໍານົດທີມງານສໍາຫວດ ປະກອບມີ ປື່ າໄມຸ້ບຸ້ານ, ປື່ າໄມຸ້ເຂດ, ປື່ າໄມຸ້
ເມອງ, ແລະ ປື່ າໄມຸ້ແຂວງ ໄດຸ້ແບື່ ງຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລຸ້ວໄປສໍາຫວດແຕື່ ລະຈດ. ການລົງສໍາຫວດເຄື່ ອງ
ປື່ າຂອງດົງ, ທີມງານຈະເລັື່ ງໃສື່ ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງປະເພດທີື່ ຊາວບຸ້ານເກັບກຸ້ມາແປຮບເພື່ ອປຸ້ອນຕະຫາດເທົື່ າ
ນັຸ້ນ ແຕື່ ຈະບໍື່ໄດຸ້ສໍາຫວດໝົດທກປະເພດ ເພາະວື່ າ ຈະໄດຸ້ເລອກສະເພາະເຈາະຈົື່ ງ ແລະ ວິເຄາະປະລິມານ
ການເກັບກຸ້ແບບຍນຍົງ ເພາະແນະນໍາໃຫຸ້ຊາວບຸ້ານ. ສະນັຸ້ນ, ບຸ້ານສຸ້າງພອກນີຸ້ ທີມງານລົງສໍາຫວດແຕື່ ສອງ
ປະເພດເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງເທົື່ ານັຸ້ນຄ: ໄມຸ້ປື່ ອງ ແລະ ຫວາຍ.
ຂໍຸ້ມນສໍາຫວດທີື່ ໄດຸ້ ແມື່ ນໄດຸ້ກໍານົດໃສື່ ແຜນທີື່ ໜື່ ວຍໂລກ, ແຜນທີື່ ໂຕໂປ ມາດຕາສື່ ວນ 1:100.000
(Google Earth Pro V.7 & Topo Map) ແລະ ແຜນທີື່ ຈີໄອແອັດສ໌ ເພື່ ອວິເຄາະເນຸ້ອທີື່ ແລະ ບັນດາແນວ
ໂນຸ້ມຕື່ າງໆທີື່ ສົື່ ງຜົນຕໍື່ ການຄຸ້ມຄອງ.
ຜື່ ານການກໍານົດໃນແຜນທີື່ ໜື່ ວຍໂລກ ແລະ ແຜນທີໂຕໂປ ສາມາດສະຫບສັງລວມດັື່ ງນີຸ້:

12

13
ຕາຕະລາງ 2. ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງປະເພດໄມຸ້ປື່ ອງ (ຊະນິດໄມຸ້ແທຸ້)
ປະເພດໄມຸ້ປື່ ອງ ຕອນທີ ຊື່ ຂອງຕອນ ເນຸ້ອທີື່ (ຮຕ) ຈດປະສົງ ໝາຍເຫດ
ໄມຸ້ແທຸ້ 1 ຜາວັງຊາວ 4.52 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 2 ຊົຸ້ງກະຈິງ 2.26 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 3 ກະເຈີງກວງ 3.32 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 4 ກວນກຸ້ມ 8.75 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 5 ນາໝາກແຄຸ້ງ 4.21 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 6 ກວນມັນ 3.00 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 7 ພຍາງ 10.3 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 8 ກວນກະພງ 7.36 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 9 ຮື່ ອມລມພັງ 5.28 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 10 ກວນກາງ 16.1 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ໄມຸ້ແທຸ້ 11 ກວນທນ 5.77 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ລວມ 11 70.87
ຕາຕະລາງ 3. ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງປະເພດຫວາຍ
ປະເພດຫວາຍ ຕອນທີ ຊື່ ຂອງຕອນ ເນຸ້ອທີື່ (ຮຕ) ຈດປະສົງ ໝາຍເຫດ
ຫວາຍດິນ 1 ໜອງກວນ 15.40 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ຫວາຍດິນ 2 ກວນກຸ້ມ 5.34 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ຫວາຍດິນ 3 ດົງຫຸ້ວຍຢຸ້ຽນ 11.40 ເຮັດຫັດຖະກໍາຂາຍ ຈັດສັນ
ລວມ 3 32.14
2.4. ການສໍາຫວດກໍານົດເຂດຄຸ້ມຄອງເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ (NTFPs Inventory
Conduction)
ຜົນຂອງການສໍາຫວດສະແດງໃຫຸ້ເຫັນວື່ າ ເນຸ້ອທີື່ ປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງ (ໄມຸ້ແທຸ້) ຂອງບຸ້ານສຸ້າງພອກ ໃນຈໍານວນ 11
ຕອນ ຫ ປະມານ 71 ເຮັກຕາ ທີື່ ຊາວບຸ້ານພາກັນໄປຕັດໄມຸ້ມາຈັກສານຕີບເຂົຸ້າ, ພາເຂົຸ້າ, ຂຸ້ອງໃສື່ ປາ, ກະຕື່ າພາຍໄປ
ນາ, ກະຕື່ າຂອງຂວັນ, ແລະ ຜະລິດຕະພັນໄມຸ້ປື່ ອງອື່ ນໆທີື່ ຕະຫາດທຸ້ອງຖິື່ ນຕຸ້ອງການ. ໄມຸ້ແທຸ້ທີື່ ມີຫາຍກວື່ າໝື່
ແມື່ ນຢື່ ເຂດ ກວນກາງ ແລະ ພຍາງ ເຊິື່ ງຢື່ ໄກຈາກທີື່ ຕັຸ້ງບຸ້ານ ແລະ ເປັນເຂດຕບໜາຂອງປື່ າ. ແລະ ເຂດອື່ ນໆ
ນອກຈາກ 11 ຕອນທີື່ ສໍາຫວດກໍື່ ມີແບບຢັງຢາຍປະປົນປະສົມຢື່ ກັບປື່ າໄມຸ້ທົື່ ວໆໄປ. ສື່ ວນຫວາຍດິນ ມີເນຸ້ອທີື່
ປະມານ 32 ເຮັກຕາ, ຫາຍກວື່ າໝື່ ແມື່ ນຢື່ ເຂດໜອງກວນ ແລະ ເຂດອື່ ນໆທີື່ ມີໄມຸ້ປື່ ອງ ແຕື່ ມີເລັກນຸ້ອຍ.

14
2.5. ແຜນການຂດຄົຸ້ນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ (NTFPs Harvesting Plan)
ແຜນທີື່ ສະແດງຈດທີື່ ຕັຸ້ງຂອງເນຸ້ອທີື່ ປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງ(ໄມຸ້ແທຸ້)ຕອນທີ 1
ແຜນທີື່ ລະອຽດ ຂໍຸ້ມນ
ຕອນທີ 1 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ຜາວັງຊາວ 4.52 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ຊະນິດໄມຸ້ປື່ ອງ : ໄມຸ້ແທຸ້
ເນຸ້ອທີື່ : 4.52 ຮຕ (ຜາວັງຊາວ)
ຈໍານວນຄອບຄົວ : 26
ຈໍານວນສມທັງໝົດ : 181
ຈໍານວນລໍາ (ອີງຕາມຂໍຸ້ມນຂອງ 181 ສມ) : 117,982
ອາຍລໍາ < 1 ປີ 1 ປີ 2 ປີ 3 ປີ > 3 ປີ
ຈ/ນລໍາ 32,554 36,160 21,696 16,724 10,848
ຈ/ນລໍາທີື່ ເກັບກຸ້ປີ 2016 : 74,580 ລໍາ (ອາຍ 1-3 ປີ )
ນໍຸ້າໜັກໄມຸ້ແທຸ້ທີື່ໄດຸ້ເກັບກຸ້ (ຫັງແປຮບແລຸ້ວ) : 6 ໂຕນ
ຈັກສານເປັນຕີບເຂົຸ້າ (ໃຫຍື່ ) : 1,864 ໜື່ ວຍ
ຈັກສານເປັນຕີບເຂົຸ້າ (ກາງ) : 2,486 ໜື່ ວຍ
ຈັກສານເປັນຕີບເຂົຸ້າ (ນຸ້ອຍ) : 3,729 ໜື່ ວຍ
ລາຍຮັບລວມທັງໝົດເມື່ ອແປຮບ : 87,632,700 ກີບ
ຄິດໄລື່ ລາຍຮັບຕໍື່ ຄອບຄົວ : 3,387,488 ກີບ
.
Legend:
: Road
: Bamboo

15
ຕອນທີ 2 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ຊົຸ້ງກະຈິງ 2.26 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 2.26 ຮຕ (ຊົຸ້ງກະຈິງ)
ຈ/ນລໍາ 16,272 18,080 10,848 8,362 5,424
ຈັກສານເປັນຕີບເຂົຸ້າ (ໃຫຍື່ ) : 932 ໜື່ ວຍ
ລາຍຮັບລວມເມື່ ອແປຮບ : 43,808,000 ກີບ
.
Legend:
: Road
: Bamboo

16
ຕອນທີ 3 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ກະເຈີງກວງ 3.32 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 3.32 ຮຕ (ກະເຈີງກວງ)
ຈ/ນລໍາ 23,904 26,560 15,936 12,284 7,968
.
Legend:
: Road
: Bamboo

17
ຕອນທີ 4 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ກວນກຸ້ມ 8.75 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 8.75 ຮຕ (ກວນກຸ້ມ)
ຈ/ນລໍາ 63,000 70,000 42,000 32,375 21,000
.
Legend:
: Road
: Bamboo

18
ຕອນທີ 5 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ນາໝາກແຄຸ້ງ 4.21 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 4.21 ຮຕ (ນາໝາກແຄຸ້ງ)
ຈ/ນລໍາ 30,312 33,680 20,208 15,577 10,104
ລາຍຮັບລວມທັງໝົດ : 81,619,000 ກີບ
.
Legend:
: Road
: River
: Bamboo

19
ຕອນທີ 6 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ກວນມັນ 3.00 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 3.00 ຮຕ (ກວນມັນ)
ຈ/ນລໍາ 21,600 24,000 14,400 11,100 7,200
.
Legend:
: Road
: Bamboo

20
ຕອນທີ 7 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ພຍາງ 10.3 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 10.3 ຮຕ (ພຍາງ)
ຈ/ນລໍາ 74,160 82,400 49,440 38,110 24,720
.
Legend:
: Bamboo

21
ຕອນທີ 8 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ກວນກະພງ 7.36 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 7.36 ຮຕ (ກວນກະພງ)
ຈ/ນລໍາ 52,992 58,880 35,328 27,232 17,664
.
Legend:
: Road
: Bamboo

22
ຕອນທີ 9 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ຮື່ ອມລມພັງ 5.28 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 5.28 ຮຕ (ຮື່ ອມລມພັງ)
ຈ/ນລໍາ 38,016 42,240 25,344 19,576 12,672
.
Legend:
: Bamboo

23
ຕອນທີ 10 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ກວນກາງ 16.1 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 16.1 ຮຕ (ກວນກາງ)
ຈ/ນລໍາ 115,920 128,800 77,280 59,570 38,640
.
Legend:
: Road
: Bamboo

24
ຕອນທີ 11 (ໄມຸ້ແທຸ້) : ກວນທນ 5.77 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 5.77 ຮຕ (ກວນທນ)
ຈ/ນລໍາ 41,544 46,160 27,696 21,349 13,848
.
Legend:
: Road
: Bamboo

25
ແຜນທີື່ ສະແດງຈດທີື່ ຕັຸ້ງຂອງເນຸ້ອທີື່ ປື່ າຫວາຍ(ຫວາຍດິນ)ຕອນທີ 1
ຕອນທີ 1 (ຫວາຍດິນ) : ໜອງກວນ 15.40 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ຊະນິດຫວາຍ : ຫວາຍດິນ
ເນຸ້ອທີື່ : 15.40 ຮຕ (ໜອງກວນ)
ຈໍານວນເສັຸ້ນ (ອີງຕາມຂໍຸ້ມນຂອງ 308 ສມ) : 3,295
ອາຍ < 1 ປີ 1 ປີ 2 ປີ 3 ປີ > 3 ປີ
ຈ/ນ
ເສັຸ້ນ
955 554 631 462 693
ຈ/ນເສັຸ້ນທີື່ ເກັບກຸ້ປີ 2016 : 1,185 ເສັຸ້ນ (ອາຍ 1-2 ປີ )
ນໍຸ້າໜັກຫວາຍດິນເກັບກຸ້ (ຫັງແປຮບແລຸ້ວ) : 39 ກິໂລ
ຍີບຕີບເຂົຸ້າ (ໃຫຍື່ ) ໄດຸ້ : 35,100 ໜື່ ວຍ
ຍີບຕີບເຂົຸ້າ (ກາງ) ໄດຸ້ : 21,060 ໜື່ ວຍ
ຍີບຕີບເຂົຸ້າ (ນຸ້ອຍ) ໄດຸ້ : 14,040 ໜື່ ວຍ
ຄິດໄລື່ ລາຍຮັບຕໍື່ ຄອບຄົວ : 12,000 ກີບ
.
Legend:
: Road
: Rattan

26
ຕອນທີ 2 (ຫວາຍດິນ) : ກວນກຸ້ມ 5.34 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 5.34 ຮຕ (ກວນກຸ້ມ)
ຈ/ນ
ເສັຸ້ນ
331 192 219 160 243
ຈ/ນເສັຸ້ນທີື່ ເກັບກຸ້ປີ 2016 : 411 ເສັຸ້ນ (ອາຍ 1-2 ປີ )
ລາຍຮັບລວມເມື່ ອແປຮບ : 470,000 ກີບ
.
Legend:
: Road
: Rattan

27
ຕອນທີ 3 (ຫວາຍດິນ) : ດົງຫຸ້ວຍຢຸ້ຽນ 15.40 ຮຕ
0 40 80 120 16020
Meters
ເນຸ້ອທີື່ : 15.40 ຮຕ (ດົງຫຸ້ວຍຢຸ້ຽນ)
ຈ/ນ
ເສັຸ້ນ
707 410 468 342 616
ຈ/ນເສັຸ້ນທີື່ ເກັບກຸ້ປີ 2016 : 878 ເສັຸ້ນ (ອາຍ 1-2 ປີ )
ລາຍຮັບລວມເມື່ ອແປຮບ : 870,000 ກີບ
.
Legend:
: River
: Rattan

28
2.5.1. ແຜນການຂດຄົຸ້ນແບບຮອບວຽນ (Rotated Harvesting
Method)
ເພື່ ອຮັບປະກັນໄດຸ້ຄວາມຍນຍົງໃນການຊົມໃຊຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ, ການເກັບກຸ້ໄມຸ້ແທຸ້ ແລະ ຫວາຍ
ດິນ ຕຸ້ອງໄດຸ້ມີມາດຕະການ ແລະ ຮບແບບທີື່ ແທດເໝາະກັບສະພາບຂອງຊມຊົນ ເພື່ ອຮັບມກັບຄວາມ
ຕຸ້ອງການຂອງຕະຫາດ ແລະ ການລົດໜຸ້ອຍຖອຍລົງຂອງຊັບພະຍາກອນ. ດັື່ ງນັຸ້ນ, ການຂດຄົຸ້ນແບບຮອບ
ວຽນຈື່ ງເປັນວິທີການໜື່ ງທີື່ ຊື່ ວຍແບື່ ງເບົາ ການຂດຮີດຊັບພະຍາກອນ.
 ປະເພດໄມຸ້ປື່ ອງ (ໄມຸ້ແທຸ້):
ຕອນ 1 ຕອນ 2 ຕອນ 3 ຕອນ 4 ....
ອາຍແຕື່ : 1 ຫາ 3 ປີ (ເນຸ້ອທີື່ ທັງໝົດ) 4.52 ຮຕ 2.26 ຮຕ 3.32 ຮຕ 8.75 ຮຕ
ຈໍານວນສມ / ຄອບຄົວ 7 3 3 10
 ເງື່ອນໄຂປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງທໍາມະຊາດ:
ຈໍານວນລໍາທີື່ ອາຍແກື່
ຈໍານວນສມ / ຮຕ 40 <1 ປີ 1 ປີ 2 ປີ 3 ປີ >3 ປີ
ຈໍານວນລໍາ / ສມ 218 7,200 8,000 4,800 3,700 2,400
ຈໍານວນໜໍື່ ເກີດໃໝື່ / ປີ / ສມ 7,200
 ຍດທະສາດການຂດຄົຸ້ນ:

29
 ບໍລິມາດທີື່ ສາມາດອະນຍາດຂດຄົຸ້ນໄດຸ້
ຈໍານວນລໍາ ລາຍຮັບ
ສະເລື່ ຍນໍຸ້າໜັກ 1 ກິໂລ / 12 ລໍາ 2014 30 63,000
ລາຄາສະເລື່ ຍ 1 ລໍາ / 1,000 ກີບ ( ແປຮບ) 2015 35 74,000
2016 40 85,000
2017 50 105,000
2018 55 116,000
2019 65 137,000
2020 72 151,000
 -ແຮງງານທີື່ ຕຸ້ອງການ:
ຂດຄົຸ້ນ = 1.5 ມຸ້ ແປຮບ = 0.5 ມຸ້ ອະນາໄມ ( 1 ເທື່ ອ / ປີ ) = 0.5 ມຸ້
ໝາຍລໍາແກື່ ເພື່ ອຂດຄົຸ້ນ ( ຕລາ ) 0.5 ມຸ້ ລວມ : = 3 ມຸ້
ລາຍຮັບ / ມຸ້ 21,000 ກີບ (2014); 50,000 ກີບ (2020)
2.6. ແນະນໍາເຕັກນິກການຂດຄົຸ້ນ ແລະ ບໍາລງຮັກສາເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ
(NTFPs Harvesting Technique and Maintenance)
ການຂດຄົຸ້ນ ແລະ ບໍາລງຮັກສາ ແມື່ ນຂອດການຈັດຕັຸ້ງປະຕິບັດທີື່ ສໍາຄັນ ເພື່ ອຮັບປະກັນໄດຸ້ວື່ າ ຊາວບຸ້ານ
ຈະບໍລິຫານການເກັບກຸ້ແບບຮັກສາ ແລະ ໃຊຸ້ເຄື່ ອງມອປະກອນທີື່ ແທດເໝາະໃນຄະນະລະດການເກັບກຸ້ ແລະ ຫັງ
ການເກັບກຸ້. ຈາກນັຸ້ນ, ບັນດາສາເຫດທີື່ ສົື່ ງຜົນກະທົບ ທາງດຸ້ານຄນນະພາບເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ບໍື່ໄດຸ້ມາດຕະຖານ
ແມື່ ນມາຈາກການບົວລະບັດຮັກສາເຊັື່ ນກັນ ທີື່ ກື່ ຽວພັນເຖິງເຕັກນິກວິຊາການ.
2.6.1. ເຕັກນິກການຂດຄົຸ້ນແບບຍນຍົງ (Sustainable Harvesting
Technique)
ປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງທກຊະນິດພັນ ແມື່ ນຈໍາເປັນຕຸ້ອງມີການຂດຄົຸ້ນໃຫຸ້ຖຶກເຕັກນິກ ດຸ້ວຍວິທີການເລອກ
ຕັດເອົາແຕື່ ລະລໍາ. ມີພຽງແຕື່ ກໍລະນີ ທີື່ໄມຸ້ປື່ ອງທັງສມ ຫັກລົຸ້ມໄປທັງໝົດ ຫ ກໍລະນີ ພຸ້ນທີື່ ປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງຖຶກ
ຫັນປື່ ຽນມາເປັນການພັດທະນາຂອງລັດ. ຈໍາເປັນກໍໃຫຸ້ຕັດກຸ້ຽງແປນ.
ກ. ການກະກຽມ:
 ກວດກາເສັຸ້ນທາງໄປຫາພຸ້ນທີື່ ຂອງຕອນຈະຂດຄົຸ້ນ ຮັບປະກັນຄວາມສະດວກສະບາຍ
ໃນເວລານໍາໃຊຸ້.

30
 ແຮງງານໃຫຸ້ມີພຽງພໍພາຍໃນຄອບຄົວ ຫ ຕຸ້ອງການເອົາຈາກຂຸ້າງນອກ ແລະ ອປະກອນ
ຕັດ ຫ ຂດຄົຸ້ນເຊັື່ ນ: ພຸ້າ...
 ຖຸ້າຂດຄົຸ້ນໄມຸ້ປື່ ອງຂາຍເປັນລໍາ ຕຸ້ອງໃຫຸ້ມີສະໜາມເກັບມຸ້ຽນໄມຸ້ຢື່ າງປອດໄຟ, ບໍື່
ກີດຂວາງທາງສັນຈອນຂອງຄົນທຽວທາງ ແລະ ລົດ.
ຂ. ມາດຖານປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງທີື່ ເໝາະແກື່ ການຂດຄົຸ້ນ:
 ເປັນປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງທີື່ ມີຄວາມປົກຫຸ້ມໜາແໜຸ້ນຂຸ້ອນຂຸ້າງສງຂອງພຸ້ນທີື່ , ໃນນັຸ້ນ, ມີໄມຸ້ປື່ ອງ
ອາຍແກື່ ແລະ ປານກາງ ປະມານຫາຍກວື່ າ 40% ຂອງຈໍານວນໄມຸ້ປື່ ອງທັງໝົດ.
 ອາຍຂອງໄມຸ້ປື່ ອງທີື່ ຈະຂດຄົຸ້ນ ແມື່ ນຕຸ້ອງມີອາຍແຕື່ 1-3 ປີຂຸ້ນໄປອີງຕາມປະເພດຂອງ
ການແປຮບ.
 ພຸ້ນທີື່ ປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງຕຸ້ອງໄດຸ້ຜື່ ານການຈັດສັນ ຈາກວິຊາການຂອງຫຸ້ອງການກະສິກໍາ ແລະ
ປື່ າໄມຸ້ເມອງ, ແລະ ພະແນກກະກສິກໍາ ແລະ ປື່ າໄມຸ້ແຂວງສາກື່ ອນ.
ຄ. ເຕັກນິກການຂດຄົຸ້ນ:
 ໃຫຸ້ທໍາການໝາຍລໍາທີື່ ຈະຕັດໃນແຕື່ ລະສມກື່ ອນທີື່ ຈະມອບໃຫຸ້ຄອບຄົວຮັບຜິດຊອບ
 ໃຫຸ້ຕັດເກັບກຸ້ເອົາລໍາທີື່ ມີອາຍແກື່ ໄດຸ້ມາດຕະຖານ, ບໍື່ ຄວນປະປື່ ອຍປາຍຂອງລໍາທີື່ ຕັດ
ແລຸ້ວນັຸ້ນຄຸ້າງໄວຸ້ຢື່ ເທີງສມ ເພາະມັນຈະເປັນເຊຸ້ອໄຟ ໃນກໍລະນີເກີດມີໄຟລກໃໝຸ້ໃນ
ຕອນ ຫ ໄຟລກລາມມາແຕື່ ຂຸ້າງນອກ.
 ໃນເວລາຂດຄົຸ້ນໄມຸ້ປື່ ອງ ໃຫຸ້ອະນາໄມປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງໄປພຸ້ອມ ໂດຍໃຫຸ້ຕັດ ແລະ ເກັບມຸ້ຽນ
ບັນດາລໍາໄມຸ້ປື່ ອງທີື່ ຫັກລົຸ້ມ, ລໍາທີື່ ເປັນມອດແມງ, ລໍາທີື່ ແກື່ ແຕື່ ນຸ້ອຍແຄະ, ທັງໝົດເພື່ ອ
ຮັບປະກັນໃຫຸ້ການຈະເລີນເຕີບໃຫຍື່ ຂອງລໍາໃຫຍື່ ແລະ ການອອກໜໍື່ ຕໍື່ ໄປ.
 ແນື່ ນອນ ສໍາລັບໄມຸ້ແທຸ້ ລໍາທີື່ ມີອາຍ 1-3 ປີ ແມື່ ນເປັນເປົຸ້າໝາຍຈະຕັດນັຸ້ນແມື່ ນຢື່ ກາງ
ສມ. ສະນັຸ້ນ, ເປັນສິື່ ງຈໍາເປັນຕຸ້ອງໄດຸ້ຕັດລໍາທີື່ ມີອາຍອື່ ອນກວື່ າ 1 ປີ ທີື່ ຢື່ ຂອບນອກ
ສມຈໍານວນໃດໜື່ ງອອກສາກື່ ອນ ເພື່ ອເປີດເປັນທາງສະດວກທີື່ ຈະຕັດລໍາແກື່ ໃນກາງສມ
ອອກໄດຸ້, ຖຸ້າສມໃດໃຫຍື່ ມີຈໍານວນຫາຍກວື່ າ 50 ລໍາ ອາດຕັດເບີກອອກເປັນທາງສອງ
ເບຸ້ອງທີື່ ມີທິດຕົງກັນ.
 ສໍາລັບໄມຸ້ປື່ ອງຊະນິດເກີດເປັນລໍາດຽວ ຈດທີື່ ຕັດ ແມື່ ນຄວນມີຄວາມສງປະມານ 20
ຊັງຕີແມັດ ແລະ ສໍາງ ັບໄມຸ້ປື່ ອງຊະນິດເກີດເປັນສມ ແມື່ ນຄວນໃຫຸ້ມີຄວາມສງຈາກພຸ້ນ
ດິນ ປະມານ 20-40 ຊັງຕີແມັດ ແລະ ບໍື່ ໃຫຸ້ກາຍນັຸ້ນ.
 ສໍາລັບໄມຸ້ປື່ ອງທີື່ ເກີດເປັນສມ, ໃນເວລາຕັດຂດຄົຸ້ນ ແມື່ ນໃຫຸ້ປະເຫອໄວຸ້ຢື່ າງໜຸ້ອຍສດ
ປະມານ 10-15 ລໍາ ໃນແຕື່ ລະສມ.
 ລະດການຂດຄົຸ້ນໃນແຕື່ ລະປີທີື່ ເໝາະສົມ ແມື່ ນເລີື່ ມຕົຸ້ນຕັຸ້ແຕື່ ໄລຍະທີື່ ໜໍື່ ເຕີບໃຫຍື່
ແລະ ກາຍເປັນລໍາໄມຸ້ປື່ ອງ ແລະ ສີຸ້ນສດການຂດຄົຸ້ນໄມຸ້ປື່ ອງປະມານ 1 ເດອນ ກື່ ອນຈະ
ຮອດລະດອອກໜໍື່ ຂອງປີຕໍື່ ມາ.

31
 ໃນກໍລະນີປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງເກີດປະສົມກັບຕົຸ້ນໄມຸ້ຊະນິດອື່ ນນັຸ້ນ, ໃນເວລາຂດຄົຸ້ນໄມຸ້ປື່ ອງ
ແລຸ້ວ ຈໍາເປັນຕຸ້ອງຕັດຕົຸ້ນໄມຸ້ບໍລິເວນສມ ແລະ ໃກຸ້ສມ, ສະເພາະຕົຸ້ນໄມຸ້ທີື່ ມີຄວາມສງ
ເທົື່ າ ຫ ສງກວື່ າໄມຸ້ປື່ ອງ ແມື່ ນໃຫຸ້ຈົື່ ງປະໄວຸ້ປະມານ 30-50 ຕົຸ້ນ / 1 ເຮັກຕາ.
2.6.2. ເຕັກນິກການບົວລະບັດຮັກສາພາຍຫັງຂດຄົຸ້ນແລຸ້ວ (Post-
Harvesting Maintenance Technique)
ພາຍຫັງການຂດຄົຸ້ນແຕື່ ລະຄັຸ້ງ, ໃຫຸ້ອະນາໄມປື່ າໄມຸ້ແທຸ້ (ປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງ) ໂດຍການຕັດ ແລະ ເກັບ
ມຸ້ຽນ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ທກພາກສື່ ວນຂອງໄມຸ້ແທຸ້, ໄມຸ້ທີື່ ຫັກແຕກ, ໄມຸ້ແທຸ້ປາຍກດທີື່ ບິດງໍ, ແລະ ລໍາທີື່ ເປັນຮ
ຫ ເປັນແມງ. ສື່ ວນທີື່ ບໍື່ ນໍາໃຊຸ້ໄດຸ້ອີກ ແມື່ ນໃຫຸ້ຕັດມຸ້າງບັນດາກິື່ ງຫງື່າຂອງລໍາໄມຸ້ປື່ ອງ ແລະ ເຄື່ ອໄມຸ້ທີື່ ງໍ
ມຸ້ວນ, ບິດບັງ, ກຸ້ຽວເກາະ ທີື່ ວື່ າບໍື່ ກໍື່ ໃຫຸ້ເກີດປະໂຫຍດ ແມື່ ນໃຫຸ້ເຮັດເປັນກອງຂີຸ້ເຫຍຸ້ອນຸ້ອຍໆ ເພື່ ອປຸ້ອງ
ກັນໄຟປື່ າທີື່ ຈະເກີດຂຸ້ນ, ແຕື່ ວື່ າບັນດາຕົຸ້ນໄມຸ້ທີື່ ຢື່ ລື່ ມຕາມສມໄມຸ້ປື່ ອງ ແລະ ບໍື່ ມີຜົນຮຸ້າຍແມື່ ນບໍື່ ໃຫຸ້ຕັດ
ຖາງອອກກໍື່ໄດຸ້.
ໃຫຸ້ຕັດແຕື່ ງບັນດາຕໍໄມຸ້ແທຸ້ທີື່ ສງເກີນໄປ ເພື່ ອເປີດຊື່ ອງໃຫຸ້ລໍາອື່ ອນຈະເລີນເຕີບໂຕໄດຸ້ດີ. ໃຫຸ້ທໍາ
ການດັດປັບສະພາບ ແລະ ເງື່ອນໄຂຕາມຄວາມເໝາະສົມໃນແຕື່ ລະລະດ ແລະ ອາຍຂອງລໍາໄມຸ້ແທຸ້ ເພື່ ອ
ຮັບປະກັນດຸ້ານຄນນະພາບ ແລະ ລາຄາທີື່ ສງກວື່ າ, ໃຫຸ້ຮັກສາລໍາໄມຸ້ແທຸ້ທີື່ ໃຫຍື່ , ແຂງແຮງ ເພື່ ອເປັນແນວ
ພັນໃຫຸ້ມັນຂະຫຍາຍຕໍື່ ໄປ.
2.6.3. ບັນດາສາເຫດທີື່ ເຮັດໃຫຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງບໍື່ ໄດຸ້ຄນະພາບ
(Causes of Low NTFPs Quality)
ການຂດຄົຸ້ນເກີນຂອບເຂດ ແມື່ ນສາເຫດຕົຸ້ນຕໍທີື່ ເຮັດໃຫຸ້ຄນນະພາບ ແລະ ປະລິມານຂອງປື່ າໄມຸ້
ຫດລົງໄປ. ອັນນີຸ້, ມັນໄດຸ້ສົື່ ງຜົນສະທຸ້ອນໃຫຸ້ຄນນະພາບໄມຸ້ແທຸ້ໃນລຸ້ນຕໍື່ ໄປເກີດເປັນລໍານຸ້ອຍ ແລະ ຈໍາ
ນວນລໍາໄມຸ້ແທຸ້ຫດລົງ.
ຍຸ້ອນການຂດຄົຸ້ນເປັນເວລາດົນນານຕໍື່ ເນື່ ອງ ແລະ ຂາດການບໍາລງຮັກສາໄມຸ້ແທຸ້, ອັນສົື່ ງຜົນໃຫຸ້
ແຮື່ ທາດອາຫານຂອງປື່ າໄມຸ້ແທຸ້ຫດລົງ, ລະບົບຮາກຂອງໄມຸ້ແທຸ້ບໍື່ ສາມາດແທງລົງເລີກໃນດິນ, ເຮັດໃຫຸ້ໜຸ້າ
ດິນເຈື່ ອນ ແລະ ໄຫໄປກັບນໍຸ້າ, ຂາດທາດອາຫານໃນດິນ. ດຸ້ວຍເຫດຜົນດັື່ ງກື່ າວນີຸ້, ຈື່ ງເຮັດໃຫຸ້ຄນນະພາບ
ຂອງໄມຸ້ແທຸ້ ກໍື່ ຄປື່ າໄມຸ້ຫດລົງເທື່ ອລະໜຸ້ອຍ.
ຄວາມໜາແໜຸ້ນຂອງລໍາໄມຸ້ແທຸ້ຫາຍເກີນໄປໃນຊມ ຫ ເນຸ້ອທີື່ ປື່ າໄມຸ້ຈິງຫາຍກວື່ າ. ສົື່ ງຜົນໃຫຸ້ການ
ດດກິນແຮື່ ທາດອາຫານບໍື່ ມີປະສິດທິພາບ ແລະ ພາໃຫຸ້ໄມຸ້ແທຸ້ບໍື່ ເຕີບໂຕໄດຸ້ມາດຕະຖານທີື່ ຄວນຈະເປັນ.

32
ການຖາງຈດປື່ າຊະຊາຍ, ອັນນີຸ້ກໍື່ ເປັນສາຍເຫດຕົຸ້ນຕໍໜື່ ງທີື່ ພາໃຫຸ້ໄມຸ້ແທຸ້ບໍື່ ເກີດເປັນປົກກະຕິ
ແລະ ລໍາໄມຸ້ແທຸ້ບໍື່ໄດຸ້ຄນນະພາບເທົື່ າທີື່ ຄວນ.
ການລະເມີດລະບຽບ ແລະ ກົດໝາຍວື່ າດຸ້ວຍການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ປື່ າ ເຊິື່ ງເຮັດໃຫຸ້ກໍານົດ
ການຂດຄົຸ້ນບໍື່ ເປັນໄປຕາມແຜນທີື່ ວາງໄວຸ້.
ການເກັບກຸ້ໜໍື່ໄມຸ້ແບບຂາດເຕັກນິກ, ແບບຊະຊາຍ, ແລະ ເຫັນແກື່ ຕົວຈົນເກີນໄປ ກໍື່ ເປັນສາເຫດ
ເຮັດໃຫຸ້ປື່ າໄມຸ້ຫດລົງເຊັື່ ນດຽວກັນ.
2.7. ວຽກງານຄຸ້ມຄອງ ແລະ ປົກປັກຮັກສາເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ (NTFPs
Forest Protection)
ໃນວຽກງານຄຸ້ມຄອງ ແລະ ປົກປັກຮັກສາເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ແມື່ ນເນັຸ້ນໃສື່ ການອະນາໄມທາງເຂົຸ້າໄປຫາ
ຊັບພະຍາກອນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງໃນແຕື່ ລະຕອນ, ການອະນາໄມສມໄມຸ້ປື່ ອງ, ແລະ ຫວາຍດິນ. ການຕິດປຸ້າຍເບີສມ
ໃນແຕື່ ລະຕອນ, ແລະ ການປຸ້ອງກັນໄຟລາມປື່ າ ເປັນຕົຸ້ນ. ໃນແຕື່ ລະປີ ແມື່ ນຈະໄດຸ້ມີການຕິດຕາມກວດກາປະເມີນ
ຜົນເປັນປະຈໍາ ແລະ ປັບປງລະບຽບຄຸ້ມຄອງໃນເມື່ ອເຫັນວື່ າບໍື່ ສອດຄື່ ອງກັບການປະຕິບັດ.
2.7.1. ການຄຸ້ມຄອງປົກປັກຮັກສາ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ເສັຸ້ນທາງປື່ າໄມຸ້
(Forest Road Use and Maintenance)
-ເສັຸ້ນທາງລົດ ແລະ ທາງຄົນຍື່ າງທີື່ ເຂົຸ້າໄປຫາພຸ້ນທີື່ ປື່ າໄມຸ້ແທຸ້ (ປື່ າໄມຸ້ປື່ ອງ), ແຕື່ ລະປີຄວນຈັດໃຫຸ້
ມີການອອກແຮງງານລວມ, ມີການອະນາໄມ, ຖາກຖາງຫຍຸ້າຮື່ ນ ແລະ ກົກໄມຸ້ນຸ້ອຍ ພຸ້ອມທັງສຸ້ອມແປງ
ບື່ ອນທີື່ ເປັນຂມ, ນໍຸ້າຂັງ ຫ ບາງບື່ ອນມີການເຊາະຂອງນໍຸ້າໄຫ, ການເຈື່ ອນຂອງດິນຖົມທາງ, ຢື່ າງໜຸ້ອຍ
ຄວນໃຫຸ້ມີການອອກແຮງງານລວມ 1 ຄັຸ້ງ ຕໍື່ ປີ.
2.7.2. ການຄຸ້ມຄອງປົກປັກຮັກສາປຸ້າຍ ແລະ ເບີສມ (Signs and
Plot number Installation)
ບັນດາປຸ້າຍທີື່ ແຈຸ້ງເຖິງຈດປະສົງຂອງການຈັດສັນປື່ າ, ປຸ້າຍຫຸ້າມຕື່ າງໆທີື່ ຕິດຢື່ ຂອບເຂດບໍລິເວນ
ພຸ້ນທີື່ ປື່ າຈັດສັນ, ເມື່ ອເຫັນວື່ າ ປຸ້າຍເຫົື່ ານັຸ້ນເປຸ້ເພ, ເສຍຫາຍ ກໍື່ ໃຫຸ້ຈັດຕັຸ້ງກັນສຸ້ອມແປງ ຫ ສົມຄວນເຮັດ
ຄນໃໝື່ . ສໍາລັບເບີສມຂອງແຕື່ ລະສມ, ໃນແຕື່ ລະປີຫັງຝົນໝົດລະດການ ແມື່ ນມອບໃຫຸ້ຄອບຄົວນໍາເອົາ
ນໍຸ້າສີໄປແຕຸ້ມຄນໃສື່ ເບີສມຕົນເອງ.

33
2.7.3. ການປຸ້ອງກັນບໍື່ ໃຫຸ້ໄຟໃໝຸ້ປື່ າໃນພຸ້ນທີື່ ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ
(Forest Fire Safety and Security)
ພຸ້ນທີື່ ຂອງຕອນປື່ າໄມຸ້ແທຸ້ (ໄມຸ້ປື່ ອງ) ຕຸ້ອງໄດຸ້ສຸ້າງເລວກັນໄຟປື່ າອຸ້ອມຕອນ ໂດຍອາໃສແຮງງານ
ຂອງທກໆຄອບຄົວ ພຸ້ອມກັນຈັດຕັຸ້ງປະຕິບັດ, ເລີື່ ມຕົຸ້ນປີທໍາອິດອາດຈະຂໍສະເໜີວິຊາການຈາກເມອງລົງ
ໄປຊີຸ້ນໍາ ນໍາພາ ແລະ ແນະນໍາດຸ້ານເຕັກນິກ ກື່ ຽວກັບ ການສຸ້າງເລວກັນໄຟ. ໃນປີຕໍື່ ໄປ, ຊາວບຸ້ານພຸ້ອມກັນ
ພຽງແຕື່ ອະນາໄມ, ຖາງ, ປັດກວາດໃບໄມຸ້ໃຫຸ້ກຸ້ຽງແປນອອກຈາກເລວກັນໄຟ, ເຮັດແນວນີຸ້ຕະຫອດໄປ
ແລະ ໃຫຸ້ສໍາເລັດກື່ ອນລະດຈດໄຮື່ ສື່ ວນຄ: ແຕື່ ເດອນ ມັງກອນ ຫາ ເດອນມີນາ. ສໍາລັບຊາວບຸ້ານຜຸ້ທີື່ ມີ
ພຸ້ນທີື່ ປກຝັງຕິດກັບແດນປື່ າໄມຸ້ແທຸ້ (ໄມຸ້ປື່ ອງ) ຂອງບຸ້ານ, ກື່ ອນຈະຈດຄວນສຸ້າງເລວກັນໄຟອຸ້ອມພຸ້ນທີື່
ແລະ ແຈຸ້ງໃຫຸ້ຜຸ້ທີື່ ມີພຸ້ນທີື່ ອຸ້ອມຂຸ້າງຮັບຮຸ້. ຫັງຈາກຈດພຸ້ນທີື່ ແລຸ້ວ, ກື່ ອນຈະກັບບຸ້ານ ຊາວບຸ້ານຕຸ້ອງໄປ
ກວດກາ ວື່ າ ໄຟມອດ ຫ ບໍື່ . ນອກນັຸ້ນ, ນາຍບຸ້ານຄວນປະກາດແຈຸ້ງການໃຫຸ້ຊາວບຸ້ານຮັບຮຸ້ ແລະ ເຂົຸ້າໃຈ
ຕໍື່ ການຈດໄຮື່ ສວນ ແລະ ລະວັງບໍື່ ໃຫຸ້ເກີດໄຟລາມປື່ າໃນທກໆປີ.
2.8. ກົດລະບຽບວື່ າດຸ້ວຍການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ (NTFP
Utilization Rules and Village Regulations)
ກົດລະບຽບໃນການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ນໍາໃຊຸ້ເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ ແມື່ ນສຸ້າງຂຸ້ນຮື່ ວມກັນໂດຍປະຊາຊົນໝົດບຸ້ານ.
ໃນຈໍານວນເຄື່ ອງປື່ າຂອງດົງ 31 ລາຍການທີື່ ມີ, ມີພຽງ 5 ລາຍການທີື່ ຊາວບຸ້ານເຫັນວື່ າ ຄວນມີລະບຽບໃນການຄຸ້ມ
ຄອງ ເພາະເຫັນວື່ າ ການເກັບກຸ້ໃນຊື່ ວງຜື່ ານມາ ແມື່ ນມີລັກສະນະແບບດັບສນ. ສະນັຸ້ນ, ເພື່ ອເປັນການລິເລີື່ ມໃຫຸ້
ເຫັນຄນຄື່ າ ແລະ ຫັນເຂົຸ້າລະບຽບການໄປເທື່ ອລະກຸ້າວ, ບາງມາດຕະການຕໍື່ ຜຸ້ລະເມີດ ຈຶື່ ງເປັນບັນຖັດຖານໃນການ
ຄຸ້ມຄອງການນໍາໃຊຸ້ແບບຍນຍົງທີື່ ທກຄົນຄວນປະຕິບັດ.

NTFP Management Plan for Sangphok Village in Mahaxai district, Khammouane province, Lao PDR.

NTFP Management Plan for Sangphok Village in Mahaxai district, Khammouane province, Lao PDR.

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Plus de phetsoulaphonh choulatida

Plus de phetsoulaphonh choulatida (20)

NTFP Management Plan for Sangphok Village in Mahaxai district, Khammouane province, Lao PDR.