1. PHTIC
มะมวง
Postharvest Technology Innovation Center
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
มะมวง
มะมวง
POSTHARVEST
O
TECHNOLOGY
O
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกียว
่
Center
enter INNOVATION
Èٹ¹ÇÑμ¡ÃÃÁà·¤â¹âÅÂÕËÅѧ¡ÒÃà¡çºà¡ÕèÂÇ
ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
ȹ·¡ มหาวิทยาลัยเชียงใหม
239 ถนนหวยแกว ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม 50200
โทรศัพท: 0-5394-1448 โทรสาร: 0-5394-1447
ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.)
www.phtnet.org
Èٹ¹ÇÑμ¡ÃÃÁà·¤â¹âÅÂÕËÅѧ¡ÒÃà¡çºà¡ÕèÂÇ

2. มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
บรรณาธิการ
ธวัชชัย รัตนชเลศ
วิลาวัลย คำปวน ธีรนุช เจริญกิจ
ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.)

3. มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
บรรณาธิการ: ธวัชชัย รัตนชเลศ วิลาวัลย คําปวน ธีรนุช เจริญกิจ
พิมพครั้งแรก: มกราคม 2556
จัดพิมพเผยแพรโดย: ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.)
สถานที่ติดตอ ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว มหาวิทยาลัยเชียงใหม
239 ถนนหวยแกว ตําบลสุเทพ อําเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม 50200
โทรศัพท 0-5394-1448 โทรสาร 0-5394-1447
http://www.phtnet.org/
ออกแบบ/พิมพที่ วนิดาการพิมพ โทรศัพท 0-5311-0503-4
ขอมูลทางบรรณานุกรมของสํานักหอสมุดแหงชาติ
มะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว.-- เชียงใหม : ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา 2556. 836 หนา.
1. มะมวง. I. ชื่อเรื่อง.
634.44
ISBN 978-974-672-727-3

4. ก
คํานํา
ความต อ งการมะม ว งของตลาดภายในและต า งประเทศมี ป ริ ม าณเพิ่ ม มากขึ้ น ทุ ก ป
ซึ่งลวนแตตองการมะมวงที่มีคุณภาพทั้งสิ้น อาทิ ตองการความสด รสชาติดี สีและผิวสวย
ไมเนาเสีย ปราศจากสารพิษตกคาง เก็บไดนาน เปนตน ทำใหผูผลิตจะตองดูแลอยางใกลชิด
สามารถแขงขันทั้งดานราคาและคุณภาพในตลาดโลกได นอกจากนี้พระราชบัญญัติกักกันพืช
ของแตละประเทศ ไดกำหนดมาตรฐานสินคาเขาแตกตางกันก็เปนอีกปจจัยหนึ่งที่ประเทศ
ผูสงออกจะตองปฏิบัติ ดังนั้นศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว สำนักพัฒนาบัณฑิต
ศึกษาและวิจัยดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ซึ่งมี
9 มหาวิทยาลัยไดรวมมือกันวิจัยเพื่อแกปญหาการผลิตมะมวงโดยเฉพาะระยะหลังการเก็บเกี่ยว
ทั้งนี้เพื่อวัตถุประสงค คือ ลดความสูญเสียหลังการเก็บเกี่ยวทั้งดานปริมาณและคุณภาพ
ปรั บ ปรุ งคุ ณภาพใหเปน ไปตามความตองการของผูบริโ ภค หาวิธีจัดการชวยลดค าใชจาย
หลังการเก็บเกี่ยวและสรางมูลคาเพิ่ม หลังจากมีการวิจัยมาระยะหนึ่ง ศูนยฯ จึงไดเรียนเชิญ
นักวิจัยผูทรงคุณวุฒิ รวบรวมผลงานวิจัย ตรวจเอกสาร ประสบการณ และภูมิปญญาชาวบาน
จัดพิมพเปนรูปเลมเพื่อเผยแพรแกผูเกี่ยวของโดยมีขอมูลในหลายๆ ดาน ซึ่งผูที่จะนำขอมูล
ไปใชจะตองนำไปประยุกตใหเขากับความตองการของแตละบุคคล ซึ่งนาจะเกิดประโยชนบาง
ไมมากก็นอย
ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว ขอแสดงความขอบคุณ นักวิจัยผูทรงคุณวุฒิ
ที่รวมกันเขียน รวบรวม ตลอดจนตรวจสอบเนื้อหาทางวิชาการ เพื่อใหหนังสือถูกตอง สมบูรณ

และเกิดประโยชนมากที่สุด ปจจุบันยังมีอีกหลายปญหาที่นักวิจัยจะตองศึกษาตอ เพื่อหาขอมูล
เพิ่มเติมใหการผลิตมะมวงสมบูรณที่สุดตลอดสายโซการผลิต
รองศาสตราจารย ดร.วิเชียร เฮงสวัสดิ์
ผูอำนวยการศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

5. ข
คํานิยม
มะมวงเปนไมผลเศรษฐกิจที่มีความสำคัญ ทั้งการบริโภคภายในประเทศ และ
สงออกตางประเทศ เปนไมผลทีปลูกงาย และปลูกไดทวทุกภาคของประเทศ ขณะเดียวกัน
่ ่ั
มะมวงก็เปนไมผลที่มีแมลงศัตรูพืชหลายชนิด ดวยเหตุนี้การสงมะมวงไปจำหนาย
ตางประเทศจึงมีเงื่อนไข และกระบวนการปฏิบัติภายหลังการเก็บเกี่ยวหลายขั้นตอน
ตามความตองการของประเทศปลายทาง
การที่ ศู น ย นวั ต กรรมเทคโนโลยี ห ลั ง การเก็ บ เกี่ ย ว มหาวิ ท ยาลั ย เชี ย งใหม
ไดดำเนินวิจัยเกี่ยวกับเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยวมะมวงมาเปนระยะเวลาพอสมควร
มี เ ทคโนโลยี ที่ ไ ด จากผลงานวิ จั ย จำนวนไม น อ ย ทั้ ง ยั ง ได ร วบรวมองค ความรู จาก
ผูทรงคุณวุฒิ และผูมีประสบการณเกี่ยวกับมะมวงทุกดาน มาจัดพิมพเปนหนังสือ
“มะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว” ขึ้นในครั้งนี้ ถือวาเปนการรวบรวม
องคความรูเกี่ยวกับมะมวงที่ครอบคลุมทุกดาน
กรมวิชาการเกษตร ในฐานะที่เปนหนวยงานที่มีภารกิจในการวิจัยและพัฒนา
รวมทั้งใหบริการตรวจสอบรับรองมาตรฐานสินคาพืช ทั้งการรับรองแหลงผลิต และ
รับรองดานสุขอนามัยและสุขอนามัยพืชสำหรับการสงออก ตระหนักดีวาผลผลิตทางการ
เกษตรที่มีคุณภาพนั้น ตองเริ่มตนจากระบบการผลิตที่ดี และถูกตอง จึงจะไดผลผลิต
ที่มคุณภาพ ปลอดภัย ไดมาตรฐาน เปนที่ยอมรับของตลาดทั้งในและตางประเทศ
ี
“มะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว” จะมีประโยชนอยางยิ่งสำหรับ
กลุมบุคคลที่เกี่ยวของกับมะมวงทุกฝาย ทั้งผูสนใจทั่วไป นักวิชาการ นักวิจัย เกษตรกร
ผูผลิต ผูคา ผูประกอบการสงออก ผูประกอบการดานอุตสาหกรรมแปรรูปผลผลิต และ
ผู บ ริ โ ภค เปรี ย บเสมื อ นเป น คู มื อ สำหรั บ ผู เ กี่ ย วข อ งเหล า นั้ น ได ศึ ก ษา และนำไปสู
การปฏิบติ อันจะสงผลใหกระบวนการผลิต การเก็บเกียว การปฏิบตภายหลังการเก็บเกียว
ั ่ ัิ ่
และการคามะมวงของไทย พัฒนากาวหนาสูการเปนไมผลเศรษฐกิจที่ทำรายไดใหกับ
ประเทศไทยในระดับตนๆ
หวังเปนอยางยิ่งวา “มะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว” เลมนี้
จะเปนตนแบบของการประมวลองคความรูอยางครอบคลุมทุกดานสำหรับพืชชนิดอื่นๆ
ตอไปในอนาคต และขอใหศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว มหาวิทยาลัย
เชียงใหม ไดสรางสรรคผลงาน ทั้งงานวิจัยและตำราวิชาการเผยแพรสูสังคม เพื่อพัฒนา
วงการเกษตรของประเทศใหกาวหนาตอไปอยางไมหยุดยั้ง
นายจิรากร โกศัยเสวี
PHTIC
Postharvest Technology Innovation Center
อธิบดีกรมวิชาการเกษตร

6. ค
คํานิยม
มะมวงเปนผลไมเขตรอนที่มีความผูกพันและอยูคูกับชีวิตคนไทยมายาวนาน
ตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน ดังจะเห็นไดจากพันธุมะมวงของไทยที่มีการคัดเลือกกันมา
อยางตอเนื่อง จากคนรุนหนึ่งไปยังคนรุนหนึ่งจนทำใหพันธุมะมวงมีมากกวา 200 พันธุ
บางพันธุกยงเปนทีนยมและบางพันธุแทบจะหาดูไดยากเต็มที อาทิเชน พราหมณขายเมีย
็ั ่ิ 
ขายตึก มะปราง สาวกระทืบหอ เปนตน
ในปจจุบันยังคงมีการคัดเลือกพันธุและผสมพันธุ ทำใหมะมวงพันธุใหมเกิดขึ้น
ไดแก เขียวเสวย โชคอนันต เขียวมรกต มหาชนก ขึ้นมาทดแทนทำใหความนิยม
ในการบริ โ ภคมะม ว งพั น ธุ ดั้ ง เดิ ม ลดลงไป ในอดี ต มะม ว งเคยเป น ไม ผ ลที่ ป ลู ก ไว
บริเวณบาน ปลูกตามหัวไรปลายนา เพื่อการบริโภคในครัวเรือนสวนที่เหลือก็ขายเปน
รายไดเสริม แตปจจุบันมะมวงไดรับการพัฒนาเปนไมผลเศรษฐกิจที่ไดรับความนิยม
จากเกษตรกรที่จะเลือกปลูกเปนการคามากที่สุด เนื่องจากใหผลตอบแทนสูง ผลผลิต
ขายไดราคาแพงเกือบตลอดทั้งป อีกทั้งเกษตรกรมีความเขมแข็งจนเกิดเปนสมาคม
ชาวสวนมะมวงไทย เมื่อป พ.ศ. 2552 มะมวงไมเพียงแตเปนผลไมที่คนไทยชื่นชอบ
และหลงใหลในรสชาติที่เอร็ดอรอย แตมะมวงยังมีคุณประโยชนทางโภชนาการ และ
สรรพคุณทางยาอีกมากมาย ชาวตางชาติตางก็มความชืนชอบเชนเดียวกัน ทำใหพฒนาการ
 ี ่ ั
ทั้งดานเทคโนโลยีการผลิต และการตลาดของมะมวงกระจายอยูท่ัวไปในภูมิภาคเขตรอน
ของโลก
การรวบรวมขอมูลที่มีอยูมากมายเกี่ยวกับมะมวง ตั้งแตความเปนมา ถิ่นกำเนิด
เทคโนโลยีการผลิต การตลาด คุณประโยชน สรรพคุณทางยา การใชประโยชนจาก
มะม ว ง และอื่ น ๆ ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ มะม ว งได ร วบรวมข อ มู ล เข า ไว เ ป น หมวดหมู ใ น
มะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว ซึ่งจะเปนประโยชนตอเกษตรกร
นิสิต นักศึกษา นักวิชาการ และผูเกี่ยวของ ใหสามารถเขาถึงขอมูลสะดวกตอการคนหา
ความรู เ กี่ ย วกั บ มะม ว งได ง า ยและรวดเร็ ว อั น จะส ง ผลทำให การพั ฒ นาทั้ ง ทางด า น
การผลิตและการตลาดมะมวงของไทยมีความกาวหนาตอไปอยางไมหยุดยั้ง ทัดเทียม
นานาประเทศที่ผลิตมะมวงในโลกจนมีความแข็งแกรงสามารถแขงขันกับประเทศคูแขง
ในตลาดอาเซียนและตลาดโลกไดอยางยั่งยืน
นางพรรณพิมล ชัญญานุวัตร
อธิบดีกรมสงเสริมการเกษตร
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

7. ง
คํานิยม
ผมนายมานพ แกววงษนุกูล นายกสมาคมชาวสวนมะมวงไทย ขอชื่นชมและ
ขอขอบคุณ ดร. และอาจารยทุกทาน ทุกมหาวิทยาลัยที่ใหความสำคัญเรื่องมะมวง
นำความรูของทุกทานมาเขียนลงในหนังสือมะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการ
เก็บเกี่ยว เผยแพรความรูของทุกทานใหกับชาวสวนมะมวงและผูสนใจมะมวงไดเรียนรู
และขอบคุณ ดร.ธวัชชัย รัตนชเลศ ดร.วิลาวัลย คำปวน ดร.ธีรนุช เจริญกิจ บรรณาธิการ
หนังสือมะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว หนังสือเลมนี้จะมีประโยชน
กับชาวสวนมะมวงและผูสนใจมะมวงเปนอยางมาก
ทางสมาคมชาวสวนมะมวงไทย ขอขอบคุณ มา ณ โอกาสนี้
นายมานพ แกววงษนุกูล
นายกสมาคมชาวสวนมะมวงไทย
PHTIC
Postharvest Technology Innovation Center

8. จ
คํานิยม
ระยะหลังนี้ ไดมีโอกาสอานวารสารและหนังสือของสถาบันวิจัยและพัฒนาการ
เกษตรของมาเลเซียหลายๆ เลม ตัวอยางเลม Breeding Horticultural Crops @ MARDI
จะมีเรื่องที่นักวิชาการแตละสาขามาชวยกันเขียนและมีทีมบรรณาธิการอาวุโสที่รูอดีต
เชื่ อ มต อ ป จ จุ บั น ช ว ยกั น ขั ด เกลาทำให ไ ด Knowledge Information Technology
ที่ ค รบถ ว นและน า เชื่ อ ถื อ ประเทศไทยเรามี ผู รู ผู ช ำนาญการเฉพาะทางครบถ ว น
ไม แ พ ใ ครในโลก โดยเฉพาะเทคโนโลยี ไ ม ผ ลเมื อ งร อ น แต การรวมพลเพื่ อ ให เ กิ ด
1 ผลงานในที่เดียว พรอมทั้งเปดใหมีการปรับปรุงทุกๆ 3-5 ป ยังมีนอยมาก
เรื่องของงานบริการความรูที่เรียกวา Service Knowledge & Information
Technology นับเปนงานสำคัญอันยิ่งใหญในการพัฒนาประเทศ ขณะเดียวกันก็ถือวา
เปนจุดออนของสังคมเรา เนื่องจากทุกคนรูไมเทากัน พูดกันไปคนละทาง ปฏิบัติไป
คนละทาง ผูรูไมคอยพูด ผูรูนิดหนอยมักพูดมากกวา ทำใหผูที่มีกำลังหรือชองทาง
เขาถึงขอมูลที่ถูกตองมากกวาก็จะไดเปรียบ แตผูที่ไมเขาถึงหรือไดรับแตขอมูลขยะ
ผิดๆ ถูกๆ ยิ่งเขาปาเขาดงทำใหลมเหลวในอาชีพและชีวิตโดยสงผลกระทบตอสังคม
ประเทศโดยรวมในที่สุด
ผมไดยิน รศ.ดร.ธวัชชัย รัตนชเลศพูดถึงเรื่องหนั งสือมะมวง-การผลิตและ
เทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยวมานานพอสมควร และเมื่อไดรับหัวขอที่มีการรวมทีมผูรู
ชวยกันเขียนนับวาไดสาระเกี่ยวกับมะมวงที่ครบถวนอยางมาก ขณะเดียวกันผูรวมทีม
เขียนทั้งหมดดังกลาวเปนทั้งนักวิจัยและผูที่ปฏิบัติงานแตละดานอยางแทจริง ก็นา
จะชวยยกระดับเรื่องแหลงความรูเกี่ยวกับมะมวงของเรา นับตั้งแตสวนจนถึงตลาด
ไดเปนอยางดี
สิ่งที่อยากเห็นนอกจากการจัดพิมพเปนเลมแบบสิ่งพิมพทั่วไปแลว อยากจะใหมี
การนำเสนอในรูปของ e-book เพื่อรองรับเทคโนโลยี Service Information ยุคใหมที่
กาวหนาไปเรื่อยๆ และยังเปนการชวยลดตนทุนใหแกผูใชบริการไดอีกสวนหนึ่ง
นายเปรม ณ สงขลา
บรรณาธิการวารสารเคหการเกษตร
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

9. ฉ
คํานิยม
มะมวงไทยมีชื่อเสียงเปนที่รูจักของนานาประเทศ ดวยรสชาติอันชวนพิสมัย
ดวยรูปลักษณสีสันที่สวยงามจึงเปนที่ชื่นชอบ และไดรับความนิยมจากตลาดทั้งภายใน
และตางประเทศ สรางรายไดใหแกเกษตรกรไทยมากมายในปจจุบัน
ในฐานะที่กระผมก็เปนบุคคลหนึ่งที่มีความผูกพัน และเกี่ยวของกับผูผลิตมะมวง
โดยตรง ได สั ม ผั ส กั บ ผู ผ ลิ ต มะม ว งชั้ น นำทั่ ว ประเทศ ได พ บผู ผ ลิ ต มะม ว งที่ ป ระสบ
ความสำเร็จมากมาย หลายคนมีชื่อเสียงในสังคม มีฐานะร่ำรวยจากการผลิตมะมวง
หนังสืออันมีคุณคาสูงสุดเลมนี้ หากทานใดไดมีโอกาสอานกระผมเชื่อเหลือเกินวา
จะเปนเสมือนกุญแจสำคัญดอกหนึ่งที่จะนำไปสูความสำเร็จได หากทานมีการไขวควา
หาความรูเพิ่มเติมอยูเสมอ สาระที่บรรจุอยูภายในพรอมที่จะนำทานไปสูการพัฒนา
เปลี่ยนแปลงที่ดี ชวยปรับปรุงแกไขในสวนที่ผิดพลาด
การผลิตมะมวงคุณภาพควรใหความสำคัญในทุกๆ ขั้นตอนของการผลิต ซึ่งทาน
จะหาอานไดจากหนังสือเลมนี้ ซึ่งไดถายทอดความรูจากผูที่มีประสบการณ ไวอยาง
ครบถวน ตั้งแตการรูจักพันธุเพื่อการคา เทคนิคการผลิตมะมวงเพื่อการสงออก แนวทาง
ภาคปฏิบัติที่ถูกตอง ตลอดจนการตลาดที่นาสนใจ กระผมเองเมื่อไดอานองคประกอบ
ของหนังสือมะมวงเลมนี้แลว ก็แทบจะอดใจไม ไหว อยากใหหนังสือเลมนี้ ไดมีการ
จัดพิมพออกมาสูสายตาของผูอานในเร็ววัน
ทายนี้ขอใหความดีทั้งหมด เปนของทุกทานที่ไดเสียสละเวลา อุทิศทั้งกำลังกาย
กำลังใจ ถายทอดเรียบเรียงองคความรูออกมา คณะผูจัดทำ ผูสนับสนุนการจัดทำ
ตลอดจนผู อ า นและใช ป ระโยชน จากหนั ง สื อ เล ม นี้ กระผมขออำนวยพรให ทุ ก ท า น
จงมีแตความสุขความเจริญในหนาที่การงาน คาขายร่ำรวย โชคดีมีชัย คิดหวังสิ่งใด
ใหสมปรารถนาทุกประการเทอญ
MR.CHEN CHIN CHENG (“ชุนฟง”)
บริษัทแสงจิตเครื่องจักรการเกษตร จำกัด
PHTIC
Postharvest Technology Innovation Center

10. ช
บทบรรณาธิการ
หนังสือ “มะมวง-การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว” เลมนี้ มีการจัดทำ
หลายขั้นตอนกวาจะออกมาเปนรูปเลมเชนนี้ เริ่มจากเมื่อตนป พ.ศ. 2553 มีการสราง
เครือขายซึ่งเปนผูสนใจและมีประสบการณในแวดวงวิชาการที่เกี่ยวของ เพื่อวางทิศทาง
ของหนั ง สื อ จั ด ทำเป น โครงการ กำหนดเนื้ อ หาสาระสำคั ญ ของหนั ง สื อ ไว ถึ ง กว า
400 คำสำคัญ ใน 14 กลุมสาระ พรอมประมาณการคาใชจายในการดำเนินงาน หลังจากนัน
  ้
ไดเสนอขอผูสนับสนุนทุนในการดำเนินงาน ไดแก ศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการ
เก็บเกียว สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.) แตดวยขอจำกัดเรืองงบประมาณ
่  ่
สนับสนุน และความตองการที่จะใหมีสาระที่เกี่ยวของกับเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
ของมะมวงเปนหลัก กองบรรณาธิการจึงเห็นควรปรับเปลี่ยนกรอบงาน ใหมีเนื้อหาเนน
ในสวนการผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว ทำใหตองลดจำนวนเนื้อหาสาระสำคัญ
ลงให เ หลื อ เพี ย ง 70 คำสำคั ญ โดยรวบรวมให อ ยู ใ นกลุ ม เนื้ อ หาเดี ย วกั น 9 กลุ ม
ดังปรากฏในสารบัญและแตละกลุมเรียงตามลำดับเนื้อหาเพื่อใหงายตอการติดตาม
คนควา ทั้งนี้ผูอานสามารถสืบคนเนื้อหาไดจากดรรชนีทายเลมอีกทางหนึ่ง

วัตถุประสงคในการจัดทำหนังสือเลมนี้ คือ การรวบรวม “องคความรูรอบดาน”
ของ “มะมวง” ตลอดหวงโซอุปทาน โดยมีจุดเนนที่เทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว จากผูรู
ในเครือขายหลากหลายสาขา อีกดานหนึ่งอาจกลาวไดวาเปนการสรางคลังความรู
ที่ไดจาก “ความรวมมือ” ในหมูประชาคมวิชาการดานมะมวงที่ลวนเกิดจาก “จิตอาสา”
ทั้งสิ้น แมผูที่อุทิศเวลาใหกับงานเขียนและเรียบเรียงสวนใหญ จะเปนคณาจารยจาก
สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาตางๆ ทั่วประเทศ แตสวนหนึ่งก็ไดรับความรวมมือ
เปนอยางดีจากนักวิชาการ ผูเชี่ยวชาญ ผูประกอบการ ที่มาจากภาครัฐ (กรมวิชาการ
เกษตรและกรมสงเสริมการเกษตร) และภาคเอกชน มีจำนวนสูงถึง 37 ทาน และ
นอกจากนั้นยังมีผูทรงคุณวุฒิที่ทำหนาที่ในการตรวจพิจารณาคุณภาพบทความ รวมอีก
32 ทาน โดยหวังวาจะเปนสวนหนึ่งของการสนับสนุนเตรียมความพรอมรองรับการ
แขงขันหลังการเขาสูประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนของประเทศไทยในอนาคตอันใกลนี้
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

11. ซ
กองบรรณาธิการหวังเปนอยางยิ่งวา หนังสือเลมนี้นอกจากจะแสดงเสนฐานระดับ
ฐานความรูของประเทศไทยดานมะมวงในปจจุบันแลว ยังจะเปน “ตนแบบ” ของหนังสือ
ลักษณะเดียวกันนีสำหรับพืชชนิดอืนๆ ทีจะเกิดขึนตามมาในลำดับตอไป สวนองคความรู
้ ่ ่ ้
ที่ไดมานี้นอกจากจะเปนประโยชนกับผูแสวงหาความรูโดยตรงและชาวสวนผูปลูกมะมวง
เป น อาชี พ แล ว คาดหวั ง ว า ยั ง จะขยายไปยั ง ผู ที่ มี ส ว นได ส ว นเสี ย ในห ว งโซ อุ ป ทาน
อุตสาหกรรมมะมวงเพือการสงออก ตังแตตนน้ำถึงปลายน้ำ ประชาคมวิชาการซึงรวมทัง
่ ้  ่ ้
นักวิชาการ นิสิตนักศึกษา และผูสนใจทั่วไป ตลอดจนสถานศึกษาหรือหนวยงานทั้งภาค
รัฐและเอกชนที่เกี่ยวของ เพื่อใชประกอบการศึกษา หรืออางอิงตอไปในอนาคต
ทายที่สุดกองบรรณาธิการใครขอขอบพระคุณ รองศาสตราจารย ดร.วิเชียร
เฮงสวัสดิ์ ผูอำนวยการศูนยนวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกียว สำนักงานคณะกรรมการ
 ่
การอุดมศึกษา ที่เห็นความสำคัญของการจัดทำหนังสือเลมนี้ และไดสนับสนุนทุนในการ
ดำเนินการจัดทำตนฉบับ ขอบพระคุณและซาบซึ้งในความมีน้ำใจของเครือขายภาคี
ผูทเ่ี กียวของทุกทาน ตังแตผเู ขียน ผูทรงคุณวุฒททำหนาที่ในการตรวจพิจารณาคุณภาพ
 ่ ้  ิ ่ี
บทความ ผูตดตามงาน และผูตรวจแกไขบทความในชวงสุดทาย โดยเฉพาะคุณนวลลออ
ิ 
จุลพุปสาสน แหงสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม ที่ไดชวยตรวจสอบความถูกตอง
ของการเขียนบทความและการอางอิงเอกสารทั้งหมดกอนเขาสูกระบวนการจัดพิมพ
ตลอดจนการจัดทำดัชนีชวยคน อยางไรก็ตามในการจัดทำตนฉบับหนังสือที่มีผูเขียน
เป น จำนวนมากดั ง กล า ว และอยู ต า งสถานที่ ห า งไกลกั น และในระยะเวลาที่ จ ำกั ด นี้
แมทางกองบรรณาธิการไดพยายามเต็มที่ในการตรวจทานความถูกตองเหมาะสม แต
เชือวาคงไมสามารถคัดกรองความผิดพลาดครบถวนเต็มรอยเปอรเซ็นตได จึงใครขออภัย
่
ในความผิดพลาดที่อาจจะเกิดขึ้น ไว ณ โอกาสนี้ดวย กองบรรณาธิการยินดีรับฟง
ความคิดเห็นและขอเสนอแนะจากทุกทาน หวังเปนอยางยิงวาหนังสือเลมนีจะกอประโยชน
่ ้
ใหกับแวดวงการผลิตมะมวงของประเทศไทยไดตรงตามวัตถุประสงคที่ตั้งไว
กองบรรณาธิการ
31 สิงหาคม 2555
PHTIC
Postharvest Technology Innovation Center

12. ฌ
บรรณาธิการ
Editors
ดร.ธวัชชัย รัตนชเลศ
รองศาสตราจารย ศูนยวิจัยระบบทรัพยากรเกษตร
คณะเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม
239 ถนนหวยแกว ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม 50200
และที่ปรึกษาสมาคมชาวสวนมะมวงไทย
E-mail: tavatchai.r@cmu.ac.th
ดร.วิลาวัลย คำปวน
นักวิจัยชำนาญการพิเศษ
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
มหาวิทยาลัยเชียงใหม ตู ปณ. 111 จังหวัดเชียงใหม 50200
E-mail: kumpounw@hotmail.com, wilawan.k@cmu.ac.th
ดร.ธีรนุช เจริญกิจ
ผูชวยศาสตราจารย
คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแมโจ
63 หมู 4 ตำบลหนองหาร อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม 50290
E-mail: theeranu@mju.ac.th
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

13. ญ
¼ÙŒμÃǨ¾Ô¨ÒóҤسÀÒ¾º·¤ÇÒÁ/Peer Reviewers
ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.กอบเกียรติ แสงนิล ดร.ชูชาติ สันธทรัพย
ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร นักวิชาการเกษตรชำนาญการ และ หัวหนาหนวย
มหาวิทยาลัยเชียงใหม หองปฏิบัติการกลางศูนยบริการวิชาการและถายทอด
239 ถ.หวยแกว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200 เทคโนโลยี คณะเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม
E-mail: kobkiat_s@hotmail.com 239 ถ.หวยแกว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200
E-mail: choochad.s@cmu.ac.th
อาจารย ดร.กัลย กัลยาณมิตร
สาขาวิชาเทคโนโลยีหลังการเก็บเกียว คณะวิศวกรรม
่ คุณเฉลิมขวัญ ธะวิชัย
และอุตสาหกรรมเกษตร และ รักษาการในตำแหนง บ.ลีโอฟูดส จำกัด 178 ม.9 ถ.เชียงใหม-ฮอด
ผูอำนวยการสถาบันบมเพาะวิสาหกิจ ต.บานกลาง อ.สันปาตอง จ.เชียงใหม 50120
มหาวิทยาลัยแมโจ E-mail: c_tawichai@hotmail.com
63 ม.4 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290
E-mail: kalayanamitra@gmail.com รองศาสตราจารยดลกร ขวัญคำ
คณะบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยแมโจ
ศาสตราจารย ดร.จริงแทŒ ศิริพานิช 63 ม.4 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290
ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัย E-mail: donlakorn@gmail.com
เกษตรศาสตร วิทยาเขตกำแพงแสน
1 ม.6 ต.กำแพงแสน อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม รองศาสตราจารย ดร.ธวัชชัย รัตนชเลศ
73140 E-mail: agrjts@ku.ac.th ศูนยวิจัยระบบทรัพยากรเกษตร คณะเกษตรศาสตร
มหาวิทยาลัยเชียงใหม
ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.จำนงค อุทัยบุตร 239 ถ.หวยแกว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200
ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร และ ที่ปรึกษาสมาคมชาวสวนมะมวงไทย
มหาวิทยาลัยเชียงใหม E-mail: tavatchai.r@cmu.ac.th
239 ถ.หวยแกว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200
E-mail: Jamnong.u@cmu.ac.th, ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.ธีรนุช เจริญกิจ
scboi015@chiangmai.ac.th คณะผลิตกรรมการเกษตร และ ผูอำนวยการ
ศูนยวิจัยและพัฒนาลำไยแมโจ มหาวิทยาลัยแมโจ
รองศาสตราจารย ดร.จินดา ศรศรีวิชัย 63 ม.4 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290
141/4 บานหวยทราย ซอย 6 E-mail: theeranu@mju.ac.th
หมูที่ 4 ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200
E-mail: jindabio@gmail.com ผูŒช‹วยศาสตราจารยนพดล จรัสสัมฤทธิ์
คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยแมโจ
รองศาสตราจารย ดร.จิราพร กุลสาริน 63 ม.4 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290
หัวหนาภาควิชากีฏวิทยาและโรคพืช E-mail: nopadol88jaras@gmail.com
คณะเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม
239 ถ.หวยแกว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200
E-mail: jiraporn.k@cmu.ac.th
PHTIC
Postharvest Technology Innovation Center

14. ฎ
ศาสตราจารย ดร.นิธิยา รัตนาปนนท อาจารย ดร.พิ ไลรัก อินธิปญญา
˜
สถาบันวิจัยเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว สาขาวิชาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีการอาหาร
มหาวิทยาลัยเชียงใหม คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม
239 ถ.หวยแกว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200 115 หมู 2 ต.แมเหียะ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50100
E-mail: agfsi001@chiangmai.ac.th E-mail: pilairuk.intipunya@cmu.ac.th
ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.บุศรากรณ มหาโยธี รองศาสตราจารย ดร.ยงยุทธ ขŒามสี่
ภาควิชาเทคโนโลยีอาหาร คณะวิศวกรรมศาสตร คณะวิศวกรรมและอุตสาหกรรมเกษตร
และเทคโนโลยีอุตสาหกรรม และ รองอธิการบดี และ รองผูอำนวยการสำนักวิจัยและสงเสริมวิชาการ
มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร การเกษตร ฝายวิจัย มหาวิทยาลัยแมโจ
6 ถ.ราชมรรคาใน อ.เมือง จ.นครปฐม 73000 63 ม.4 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290
E-mail: busarakornm@yahoo.com E-mail: yongyut@mju.ac.th
ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.เบ็ญจวรรณ ชุตชูเดช
ิ ผูŒช‹วยศาสตราจารยยุทธนา เขาสุเมรุ
ภาควิชาเทคโนโลยีการเกษตร คณะเทคโนโลยี สถาบันวิจัยเทคโนโลยีเกษตร
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา
ต.ขามเรียง อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม 44150 ตู ปณ. 89 อ.เมือง จ.ลำปาง 52000
E-mail: benjawan.c@msu.ac.th E-mail: k_yuttana@hotmail.com
คุณปริศนา หาญวิริยะพันธุ คุณรุ‹งทิพย อุทุมพันธ
ผูเชี่ยวชาญเฉพาะดานการจัดการพืชที่เหมาะสมกับ นักวิชาการเกษตรปฏิบัติการ
สภาพพื้นที่ (ภาคเหนือตอนบน) สวนควบคุมพืชภาคเหนือ ต.เวียง อ.เชียงแสน
สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 1 จ.เชียงราย 57150
225 ม.3 ถ.เรียบคลองชลประทาน ต.แมเหียะ E-mail: rungrung2009@gmail.com
อ.เมือง จ.เชียงใหม 50100
E-mail: prihan2495@gmail.com ผูŒช‹วยศาสตราจารยเรณู สุวรรณพรสกุล
ภาควิชาอารักขาพืช คณะผลิตกรรมการเกษตร และ
ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.ผ‹องเพ็ญ จิตอารียรัตน ผูอำนวยการศูนยวิจัยควบคุมศัตรูพืชโดยชีวินทรีย

สาขาวิชาเทคโนโลยีหลังการเก็บเกียว คณะทรัพยากร แหงชาติ มหาวิทยาลัยแมโจ 63 ม.4 ต.หนองหาร
่
ชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290
พระจอมเกลาธนบุรี (วิทยาเขตบางขุนเทียน) E-mail: renu.swan@hotmail.com
49 ซอยเทียนทะเล 25 ถ.บางขุนเทียน-ชายทะเล
แขวงทาขาม เขตบางขุนเทียน กรุงเทพฯ 10150 ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.วาริส ศรีละออง
E-mail: pongphen.jit@kmutt.ac.th สายวิชาเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว คณะทรัพยากร
ชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี
อาจารย ดร.พิชญา บุญประสม พูลลาภ พระจอมเกลาธนบุรี (วิทยาเขตบางขุนเทียน)
สาขาวิชาวิศวกรรมอาหาร คณะอุตสาหกรรมเกษตร 49 ซอยเทียนทะเล 25 ถ.บางขุนเทียน-ชายทะเล
มหาวิทยาลัยเชียงใหม 155 หมู 2 ต.แมเหียะ แขวงทาขาม เขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร 10150
อ.เมือง จ.เชียงใหม 50100 E-mail: varit.sri@kmutt.ac.th
E-mail: pichaya.aey@hotmail.com
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

15. ฏ
ดร.วิลาวัลย คำปวน รองศาสตราจารย ดร.สุรพงษ โกสิยะจินดา
นักวิจัยชำนาญการพิเศษ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร 578 ซอย 12 ถ.งามวงศวาน 25 จ.นนทบุรี 11000
และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเชียงใหม
ตู ปณ. 111 จ.เชียงใหม 50200 ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.อดิศักดิ์ จูมวงศ
E-mail: kumpounw@hotmail.com, ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร
wilawan.k@cmu.ac.th มหาวิทยาลัยแมโจ
63 ม.4 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290
รองศาสตราจารย ดร.สมศิริ แสงโชติ E-mail: joomwong@mju.ac.th,
ภาควิชาโรคพืช คณะเกษตร jadisak@yahoo.com
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตบางเขน
50 ถ.งามวงศวาน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร ดร.อภิตา บุญศิริ นักวิจัยเชี่ยวชาญ
กรุงเทพฯ 10900 E-mail: agrsrs@ku.ac.th ศูนยเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว สถาบันวิจัยและ
พัฒนากำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร
ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.สุธยา พิมพพิ ไล วิทยาเขตกำแพงแสน
สาขาวิชาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีการอาหาร 1 ม.6 ต.กำแพงแสน อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม
คณะวิศวกรรมและอุตสาหกรรมเกษตร 73140 E-mail: rdiyep@ku.ac.th
มหาวิทยาลัยแมโจ
63 ม.4 ต.หนองหาร อ.สันทราย จ.เชียงใหม 50290 ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.อุษาวดี ชนสุต
E-mail: suthayap@yahoo.com ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร
มหาวิทยาลัยเชียงใหม
ผูŒช‹วยศาสตราจารย ดร.สุภาวรรณ วงคคำจันทร 239 ถ.หวยแกว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม 50200
สาขาวิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี E-mail: chanasut@chiangmai.ac.th
และ รองผูอำนวยการสถาบันวิจัยและพัฒนา
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค
398 หมู 9 ถ.สวรรควิถี ต.นครสวรรคตก อ.เมือง
จ.นครสวรรค 60000
E-mail: vsuphawan@hotmail.com
PHTIC
Postharvest Technology Innovation Center

16. ฐ
สารบัญ
คำนำ ก
คำนิยม ข
บทบรรณาธิการ ช
บรรณาธิการ ฌ
ผูตรวจพิจารณาคุณภาพบทความ ญ
1. ชีววิทยา Biology 1
1. การจัดจำแนกมะมวง Mango Classification 3
2. การออกดอก Flowering 17
3. การติดผล Fruit Set 25
4. พัฒนาการของผล Fruit Development 29
5. สรีรวิทยาหลังการเก็บเกี่ยว Postharvest Physiology 35
6. คุณคาทางอาหาร Nutritional Values 47
7. สารสีและการเปลี่ยนสีผล Pigments and Fruit Color Changes 59
8. การสุกของผล Fruit Ripening 75
9. การออนนุมของผล Fruit Softening 95
10. การหายใจของผล Fruit Respiration 109
11. การผลิตเอทิลีนของผล Ethylene Production in Fruit 119
12. อาการสะทานหนาว Chilling Injury 137
13. การเสื่อมตามอายุของผล Fruit Senescence 149
2. ทรัพยากรพันธุกรรม Genetic Resources 155
14. พันธุมะมวงการคาของประเทศไทย Commercial Thai Mango Cultivars 157
3. เทคโนโลยีการผลิต Production Technology 191
15. การปลิดผล Fruit Thinning 193
16. การหอผล Fruit Bagging 203
17. การวิเคราะหดินและพืช Soil and Plant Analysis 215
18. การจัดการธาตุอาหาร Nutrient Management 227
19. ปุยแคลเซียมและโบรอน Calcium and Boron Fertilizer 239
20. สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช Plant Growth Regulators; PGRs 247
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

17. ฑ
21. การจัดการโรค Disease Management 257
22. โรคและอาการผิดปกติ Diseases and Disorders 267
23. โรคหลังเก็บเกี่ยวและการควบคุม Postharvest Diseases and Their Control 289
24. การจัดการแมลงศัตรูพืช Insect Pest Management 307
25. แมลงศัตรูพืชกักกัน Quarantine Insect Pests 317
26. การจัดการความเคนจากสิ่งแวดลอม Environmental Stress Management 327
27. การผลิตนอกฤดู Off-season Production 333
28 . การผลิตลาฤดู Delayed Harvest Production 345
4. การเก็บเกี่ยวและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว Harvesting and 359
Postharvest Technology
29. การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว Postharvest Handling 361
30. ดัชนีการเก็บเกี่ยว Harvesting Index 375
31. การเก็บเกี่ยว Harvesting 385
32. การลดอุณหภูมิ Precooling 399
33. การคัดคุณภาพผล Fruit Quality Grading 413
34. การลางผล Fruit Washing 423
35. การแชน้ำรอน Hot Water Treatment 437
36. การอบไอน้ำ Vapor Heat Treatment 453
37. การฉายรังสีผลไม Fruit Irradiation 461
38. การเคลือบผิวผล Fruit Coating 477
39. การบรรจุผล Fruit Packaging 487
40 ภาชนะบรรจุผล Fruit Package 497
41. การเก็บรักษาผลสด Fresh Fruit Storage 509
42. การบม Hastening Ripening 519
43. การตรวจสอบแบบไมทำลาย Nondestructive Testing 527
5. ผลิตภัณฑสดและแปรรูป Fresh and Processed Products 537
44. มะมวงสดตัดแตง Fresh-cut Mango 539
45. ผลิตภัณฑมะมวงแปรรูป Processed Mango Products 555
46. มะมวงแชเยือกแข็ง Frozen Mango 565
47. มะมวงอบแหง Dehydrated Mango 573
48. มะมวงแชอิ่มและมะมวงกวน Preserved Mango 581
49. น้ำมะมวง Mango Juice 591
PHTIC
Postharvest Technology Innovation Center

18. ฒ
6. ความปลอดภัยดŒานอาหาร Food Safety 603
50. วิธปฏิบัตที่ดีทางการเกษตรไทย Thai Good Agricultural Practice; ThaiGAP
ี ิ 605
51. วิธปฏิบตทดทางการเกษตรญีปน Japan Good Agricultural Practice; JapanGAP
ี ั ิ ี่ ี ่ ุ 613
52. วิธปฏิบตทดทางการเกษตรยุโรป Global Good Agricultural Practice; GlobalGAP
ี ั ิ ี่ ี 621
53. คาระยะเก็บเกี่ยวที่ปลอดภัย Pre-harvest Interval; PHI 629
54. ปริมาณสารพิษตกคางสูงสุด Maximum Residue Limits; MRLs 635
55. วิธีปฏิบัติที่ดีทางการผลิต Good Manufacturing Practice; GMP 645
56. ระบบการตรวจสอบยอนกลับ Traceability 655
57. การวิเคราะหอันตรายและจุดวิกฤตที่ตองควบคุม Hazard Analysis and 665
Critical Control Point; HACCP
7. โลจิสติกส Logistics 679
58. หวงโซอปทานมะมวง Mango Supply Chain
ุ 681
59. การขนสงระดับประเทศ National Transportation 687
60. ขั้นตอนการสงออกระหวางประเทศ Exporting Procedures 693
61. การขนสงทางทะเล Sea Freight Transportation 701
62. การขนสงทางอากาศ Air Freight Transportation 707
63. การกักกันพืชระหวางประเทศ International Plant Quarantine 717
8. ตลาด Market 735
64. ตลาดญี่ปุน Japan Market 737
65. ตลาดจีน China Market 745
66. ตลาดสหภาพยุโรป European Union Market 753
67. ตลาดรัสเซีย Russian Market 761
68. ตลาดสหรัฐอเมริกา U.S. Market 769
9. อื่นๆ Miscellaneous 779
69. อุตสาหกรรมมะมวงไทย Thai Mango Industry 781
70. คารบอนฟุตพริ้นทในผลิตภัณฑอาหาร Carbon Footprint in Food Products 793
ภาคผนวก 799
ดัชนี 821
มะมวง
การผลิตและเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว