Лекц №1
- 2. Гарал үүсэл
• Нийгмийн хуримтлуулсан туршлагыг хойч үеийнхэндэ
э өвлүүлэн дамжуулахгүйгээр хүний нийгэм оршин
тогтох боломжгүй юм. Нийгмийн амьдралын бүр эхэн
үед хүн байгальтай хийж байсан хүнд бэрх тэмцлийн
дүнд гал асаах, ан гөрөө хийх, нум сум бэлтгэх зэрэг
өөрсдийнхөө мэдэж чадах зүйлсийг үр хүүхэддээ сургаж
иржээ.
• Түүхэн хөгжлийн үед нийгмийн туршлага арвижихын
хирээр хойч үедээ өвлүүлэх зүйлийн хэмжээ нэмэгдэн,
нийгмийн туст байгууллага-сургууль бий болж тэнд
нийгмийн туршлагыг урьдчилан зохиосон төлөвлөгөө
хөтөлбөрт тусган, түүний дагуу тодорхой зорилго чиглэ
лтэй, зохион байгуулалт бүхий сурган хүмүүжүүлэх үйл
ажиллагаа болгон хэрэгжүүлж эхлэсэн.
- 5. Дидактикийн судлах зүйл нь:
Бие хүнийг хөгжүүлэн дэвшүүлэх, боловсрол
олгох зорилтыг хэрэгжүүлэх үндсэн арга зам
болох, сургалт-хүмүүжлийн ажлын зорилго,
зарчим, агуулга, арга технологи болно.
Дидактикийг:
• Ерөнхий– Сургалт-хүмүүжлийн ажлыг зохион
байгуулахад баримтлах түгээмэл, нийтлэг зарч
им, арга технологийг судлана.
• Тусгай- Тодорхой судлагдахуунаар сургалт-хү
мүүжлийн ажил явуулах арга зүйн үндсийг суд
лана гэж 2 ангилдаг.
- 6. Дидактикийн үндсэн ухагдахуун:
• Сурган хүмүүжүүлэх үйл явц
• Сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагаа
• Сурган хүмүүжүүлэх харилцаа
• Мэдлэг чадвар дадал
• Сургалт-хүмүүжлийн ажлын зорилго
• Боловсролын агуулга
• Сургалт-хүмүүжлийн ажлын агуулга
• Сургалт-хүмүүжлийн ажлын арга хэрэглүүр
• Сургалт-хүмүүжлийн ажлын зохион байгуу
лалтын хэлбэр
• Сургалт-хүмүүжлийн ажлын үр дүнг үнэлэх
- 7. Дидактикийн эдгээр ухагдахуунууд нь
• Хөгжил, төлөвшлийг авч
үзэхийнхээ хувьд
Боловсрол
судлал
• Бүтэц тогтолцоо агуулга
хэлбэрийнхээ хувьдФилософи
• Мэдлэг эзэмшихүй, ой тогтоолт,
сэтгэхүйг авч үзэхийнхээ хувьд
Сэтгэл судлал
- 8. СУРГАН ХҮМҮҮЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ ЯВЦ
СХҮЯ-ын тухай ойлголт, мөн чанар:
• Энэхүү нийгмийн хэрэгцээг хангах зорилго чиг
лэлтэй, зохион байгуулалт бүхий үйл ажиллага
аг СХҮЯ гэж ойлгоно. Өөрөөр хэлвэл, эцэг эх
багш сурган хүмүүжүүлэгчид, тодорхой шатны
албан байгууллага, ахмад хүмүүс өсвөр үеийнх
ний өсөлт хөгжилтөнд зорилго чиглэлтэйгээр
нөлөөлөхийн тулд гүйцэтгэж байгаа үйл ажил
лагааг “Сурган хүмүүжүүлэх үйл явц” гэнэ.
- 9. 1. Нарийн тогтоцоо бүхий иж бүрэн хэрэгжих
үйл явц юм.
• /Өөрөөр хэлвэл, агуулга, зорилго, зорилтто,
залгамж холбоотой, олон хувилбартай, үр
дүнг тооцон дүгнэх бүхэллэг тогтолцоотой
байдаг. Эдгээрийг цогцоор нь оновчтой ший
дэхгүйгээр бие хүнийг хөгжүүлэн төлөвшүү
лэх боломжгүй./
- 10. 2. СХҮЯ нь байнгын хөгжин өөрчлөгдөж, шинэ
члэгдэн боловсронгуй болж байдаг.
• Бусад нийгмийн үзэгдлийн нэгэн адилаар дина
мик шинжийг агуулж байдаг бөгөөд тооноос
чанарт шилжих хууль, үгүйсгэл үгүйсгэлийн
хууль, эсрэг тэсрэгийн нэгдэл тэмцлийн хууль,
зөрчлийн хууль, харьцангуй үнэнээс туулийн
үнэнд шилжих эдгээр хуулиуд нь бүгд СХҮЯ-д
үйлчилж байдаг. Сургалт хүмүүжлийн ажилд
дэвшүүлэн тавьсан шаардлага болон бие
хүний бодит боломж 2-ын хооронд зөрчил
үүсдэг бөгөөд энэхүү зөрчил нь сурган хүмүүж
үүлэх зөрчлийн агуулгыг тодорхойлдог.
- 11. Зөрчил:
• Үндсэн нийгмийн шаардлагатай холбоотой ү
үсэх
• Дагавар аливаа нэгэн сургууль, байгууллага,
хувь хүнтэй холбоотой үүсэх гэж 2 ангилдаг.
Эдгээр зөрчлийн зөв шийдвэрлэх нь СХҮЯ-ыг
үр өгөөжтэй, боловсронгуй болгох боломжийг
бүрдүүлэхээс гадна СХҮА нь өөрөө зөрчлүүди
йг илрүүлж түнийг арилгах арга замыг оновчто
й тодорхойлох шаардлагатай.
- 12. 3. СХҮЯ нь хамтын идэвхтэй, бүтээлч үйл ажил
лагаагаар хэрэгжинэ.
• Сургалтыг зөвхөн мэдлэг эзэмшүүлэх үйл ажиллаг
аа хэмээн ойлгож байсан үе саяхан. Гэхдээ өнөөги
йн СХҮЯ нь “Шавь төвтөй сургалт”-руу шилжсэн
ээр багш сурагчийн 2 талт идэвхтэй, бие даасан, б
үтээлч үйл ажиллагаагаар илрэх болсон. Энэ нь ба
гшийг болоод сурагчдыг “номын” сургалт биш эр
эл хайгуулаар сургалтыг баялаг өргөн цар хүрээтэ
йгээр зохион байгуулах шаардлагад хүргэж байгаа
хэрэг юм.
- 13. СХҮЯ нь сурагчдын сэдэл тэмүүлэл, сонирхол а
вьяас дээр түшиглэн удирдан жолоодогдох үйл
явц юм.
• ”Удирдан жолоодох”, “Залж чиглүүлэх” гэсэн ойлголтыг
зөв ойлгох нь чухал. Уламжлалт сургалтын үед сургалтыг
багш удирдан жолоодож, сургалтын үйл ажиллагааны цөм
нь болдог байсан бол өнөөгийн сургалтын үйл ажиллагаанд
сурагчдын өөрсдийн хэрэгцээ, сонирхол, нөөц боломжид тул
гуурлан, түүнд зохицуулан зохион байгуулах хэрэгтэй байна.
Өөрөөр хэлвэл, СХҮЯ-ыг урьдчилан оношлож, түүнд нөлөө
лж болзошгүй хүчин зүйлүүдийг тооцоолж, зорилгоос эхлэн
хамгийн оновчтой арга хэлбэригй сонгон төлөвлөж, улмаар
бүтээлчээр хэрэгжүүлж үнэлж дүгнэх хүртэл бүхий л үйл явц
ыг хамарсан технологийг боловсруулан хэрэгжүүлдэг. Үүнд
багшийн мэдлэг, ур чадвар, хандлага, цаг үе, орчин, хүүхдий
г таниж мэдэх чадвар нэн чухал.
