Arabska wiosna, rola mediów społecznościowych

1. Temat Prezentacji:
„Arabska Wiosna - rola mediów społecznościowych"
Piotr Woźniak
Niestacjonarne Polsko-Francuskie Europejskie Studia Doktoranckie. IX edycja.
Warszawa, 09.04.2014 r.

2. Arabska Wiosna – pojęcie
Arabska Wiosna oznacza:
● Serię antyrządowych powstań w krajach Północnej Afryki i
Bliskiego Wschodu, zapoczątkowaną w grudniu 2010 roku w
Tunezji. (Oxford dictionaries)
Inne stosowane nazwy:
● Arabska Wiosna Ludów,
● Arabska Zima/ Arabska Zima Ludów,
● Arabskie Przebudzenie,
● Islamska Wiosna/Islamska Zima (nazwa używana w związku z
wzrostem znaczenia ruchów islamistycznych w państwach objętych
protestami).

3. Arabska Wiosna – pojęcie
● Termin spopularyzowany głównie przez europejskie i
amerykańskie media, nawiązujący do przemian roku 1989 w
Europie.
● Pierwsze użycie: Marc Lynch w artykule „Obama's Arab
Spring'?” opublikowanym w Foreign Policy 06 stycznia
2011r.
Autor użył tego terminu nawiązując do demokratycznych przemian w
Libanie (cedrowa rewolucja) i kilku innych państwach regionu, które
miały miejsce wiosną 2005 roku.
● Inny popularny termin: Tunisami, autor: Attallach Kuttab,
pierwsze użycie: „Aliance Magazine” z 10 lutego 2011r

4. Obszar wystąpień

5. Obszar wystąpień
● Począwszy od 17 grudnia 2010r., doszło do wystąpień w
około 20 krajach arabskich i 5 krajach niearabskich.
Do najpoważniejszych wystąpień doszło w następujących
krajach:
Tunezja:
od 17.12.2010 do 07 marca 2011
Skutki:
● Odsunięcie od władzy prezydenta Ben Alego [po
23 latach rządzenia
● Rozwiązanie rządzącej partii
● Przeprowadzenie demokratycznych wyborów
● Ponad 300 ofiar śmiertelnych

6. Obszar wystąpień
Jemen:
Od 21.01.2011 do 25.02.2012
Syria:
Od 26.01.2011
● Ustąpienie prezydenta Aliego Abdullaha Saliha po
33 latach sprawowania urzędu,
● Zwiększona aktywność Al-Kaidy
● Ponad 1800 zabitych, 1000 rannych,
1000 aresztowanych.
● Wojna domowa,
● Dziesiątki tysięcy ofiar, ponad 70 000 aresztowanych,
● Udokumentowane zbrodnie przeciwko ludzkości,
● Rządzący od 2000r. Prezydent Baszar al-Asad
utrzymuje się przy władzy.

7. Obszar wystąpień
Bahrajn:
Od 14 lutego 2011r.
● Ponad 200 000 protestujących
● 3000 aresztowanych, tysiące zwolnionych z
pracy,
● Przypadki stosowania tortur,
● Udział wojsk Arabii Saudyjskiej w tłumieniu
demonstracji
Do masowych wystąpień doszło również w Iraku, Dżibuti, Algierii, Omanie,
Kuwejcie i Palestynie.

8. Przyczyny Arabskiej Wiosny
1. Czynniki ekonomiczne 2. Społeczno-polityczne
Niepokoje społeczne

9. Czynniki Ekonomiczne
1.Wysoka stopa bezrobocia wśród młodzieży.
Źródło: Dane ILO i IMF .
Bezrobocie całkowite i bezrobocie wśród młodzieży w podziale na
regiony (2010)

10. Czynniki Ekonomiczne
2. Struktura demograficzna a stopa bezrobocia.

11. Czynniki Ekonomiczne
2. Struktura demograficzna a stopa bezrobocia.(cd).
● W 2010 roku w krajach regionu MENA występował znaczący wyż
demograficzny w kategorii wiekowej między 15 a 35 rokiem życia.
● Bezrobocie wśród osób pomiędzy 15 a 24 r.ż. przekracza regionie
MENA 40%, przy czym w Egipcie i Syrii przekracza 60%.
● Do 2008r. Jednym z popularniejszych sposobów rozwiązywania przez
rządy regionu problemu bezrobocia było namawianie obywateli do
emigracji. W związku z kryzysem gospodarczym Stany Zjednoczone
oraz państwa UE zaostrzyły jednak politykę imigracyjną.

12. Czynniki Ekonomiczne
3. Spowolnienie gospodarcze, będące następstwem
światowego kryzysu gospodarczego (2008).

13. Czynniki Ekonomiczne
Żródło: IMF 2011

14. Czynniki Ekonomiczne
4. Inne wymieniane czynniki ekonomiczne:
● Niskie przeciętne dochody,
● Brak ubezpieczeń społecznych wśród dużej grupy obywateli,
● Przestarzały sposób zarządzania gospodarką,
● Recesja w sektorze turystyki.
5. Państwa eksportujące ropę naftową.
Państwa, których gospodarki opierały się na wydobyciu i eksporcie ropy
naftowej, zdołały zachować autorytarne struktury władzy, dzięki
potężnym wydatkom zaspokajającym żądania społeczne.

15. Przyczyny społeczno-polityczne
1. Kryzys legitymizacji rządów autorytarnych spowodowany był
następującymi czynnikami:
● Brak mechanizmów instytucjonalnych pozwalających
na identyfikację i zaspokajanie żądań społecznych,
● Elity rządzące zamieszane były w liczne afery
korupcyjne, stosowały powszechnie nepotyzm (jedną
z afer w Tunezji wywołał przeciek Wikileaks w 2006r).
● Liczne przypadki łamania praw człowieka,
2. Wzrost liczby młodzieży kształcącej się na uczelniach wyższych
(Tunezja, Egipt, Libia).
3. Postępująca urbanizacja i pogorszenie się warunków życia w
miastach.
4. Napięcia wywołane rządami mniejszości religijnej nad większością
(Syria, Bahrajn).

16. Przyczyny społeczno-polityczne
Dwie główne grupy postulatów:
1. Postulat demokratyzacji rządów:
● Postulat scedowania władzy na obieralny parlament,
● Możliwość tworzenia partii politycznych,
● Żądanie ustąpienia autorytarnych władz,
● Postulat zniesienia cenzury.
2. Postulat poprawy warunków ekonomicznych:
● Obniżka cen żywności i paliwa,
● Podwyżka płac minimalnych,
● Podwyżka świadczeń społecznych i subsydiów,
● Zmniejszenie nierówności społecznych.

17. ROLA MEDIÓW

18. ROLA MEDIÓW – TUNEZJA
Przebieg wydarzeń:
● 17 grudnia 2010 w mieście Sidi Bouzid
Mohamed Bouazizi podpala się w proteście,
po tym jak policja rekwiruje stragan na którym
nielegalnie handlował owocami.
● Bezpośrednio po przewiezieniu Buaziziego
do szpitala w Internecie pojawia się film
z samospalenia.
● Oficjalne media nie poświęcają temu wydarzeniu uwagi, co potęguje napięcia i wywołuje
lokalne zamieszki.
● Facebook i Youtube pełnią ważną rolę mobilizacyjna wśród, zwłaszcza wśród młodzieży.
● Zamieszki rozprzestrzeniają się i 27 grudnia docierają do Tunisu.

19. ROLA MEDIÓW – TUNEZJA
● Media społecznościowe pełniły w trakcie protestów funkcję mobilizującą, jak również
stanowiły cenne źródło informacji.
● Zdjęcia i filmy wykonywane przez demonstrantów wykorzystywane były często przez
zagraniczne media, w tym przede wszystkim przez arabską telewizję Al-Jazeera.
● Internetowi aktywiści skupili się przede wszystkim na przełamaniu ciszy informacyjnej
towarzyszącej wydarzeniom. Dzięki ich działalności filmy z protestów trafiały na serwis
YouTube, który został zablokowany w Tunezji.
● Aktywność internautów w początkowej
fazie protestów była jednak ograniczona
ze względu na strach przed reżimem.
Tunezyjczycy pozostający w kraju
niechętnie udostępniali i lajkowali treści.
Chętnie śledzili natomiast informacje
przygotowywane przez popularnych
blogerów i aktywistów.

20. ROLA MEDIÓW – TUNEZJA
Najbardziej wpływowe blogi:
–
„Messou T7Essou” „A Tunisian Girl”
Autorka: Lina Ben Mhenni
Nagrody:
Deutsche Welle International Blog Award
El Mundo’s International Journalism Prize
„Naawat”
Założyciele:
Sami Ben Gharbia,
Riadh Guerfali
Nagrody:
The Reporters Without Borders
Netizen Prize 2011
The Index on Censorship Award

21. ROLA MEDIÓW – TUNEZJA
● Nawaat to najpopularniejsza platforma wymiany niezależnej informacji w Tunezji do 2011r.
● Strona gromadzi artykuły, wizualne media i inne dane pochodzące z różnych źródeł,
stanowi forum wymiany opinii dla dziennikarstwa obywatelskiego.
● Naawat działa od 2004 roku. W listopadzie 2009 uruchomił TuniLeaks, publikując ujawnione
przez WikiLeaks materiały kompromitujące rządzący reżim.
● Nawaat.org w szczytowym okresie zajmowała 54916 miejsce w rankigu internet traffic Alexa.
● Średnia ilość wizyt dziennie: 87,244
● Wartość rynkowa strony USD $15,479
● W trakcie protestów Nawaat.org zajmował się m.in. tłumaczeniem na język arabski
filmów zamieszczanych przez Tunezyjskich internautow.

22. ROLA MEDIÓW – TUNEZJA
Cenzura w Internecie
● Tunezyjskie władze wielokrotnie podejmowały wysiłki wpływania na treści zamieszczane
w Internecie. Większość takich prób była jednak nieskuteczna lub przeciwskuteczna.
● Doszło do aresztowań wśród blogerów i aktywistów internetowych.
● Władze zlecały również włamywanie się do kont Facebook i skrzynek pocztowych.
● Liczne przypadki cenzury sprawiły, że jednym z popularnych haseł wśród protestujących
stało się „wolni od błędu 404”
● Grupy hakerów Anonymous i Telecomix
przeprowadziły wspólnie tzw. „Operację
Tunezja”, która miała na celu przeciwdziałanie
aktywnościom rządu wymierzonym w wolność
w Internecie.

23. ROLA MEDIÓW – EGIPT
Przebieg wydarzeń:
● 06 czerwca 2010 policja brutalnie bije i morduje 28-letniego Khalea Saeed.
Przyczyną pobicia jest posiadanie przez Saeeda materiału video obciążającego
funkcjonariuszy policji.
● Brutalne zdjęcia ukazujące nieżywego Saeeda trafiają do sieci wywołując
poruszenie internautów.
● 30-letni menadżer Egipskiego oddziału Google i cyber-aktywista Wael Ghonim
Zakłada na Facebooku grupę
„Wszyscy jesteśmy Khaelem
Saeed”, która do końca 2011r.
Zdobywa 400 000 członków.
● Grupa organizuje pokojowe
protesty angażujące tysiące
osób jeszcze w połowie 2010r.
● Wael Ghonim zotsaje czołowym
Egipskim niezależnym
komentatorem (200 000
subskrybentów Twittera)

24. ROLA MEDIÓW – EGIPT
● 18 stycznia 2011, absolwentka
uniwersytetu w Kairze, blogerka
i działaczka społczena Asmaa Mahfou
opublikowała w serwisach YouTube i
Facebook film w którym wezwała
Egipcjan do zorganizowania
antyrządowych protestów.
● Jej inicjatywa została wsparta
przez ruch 06 kwietnia oraz
Grupę na Facebooku moderowaną przez Waela Ghonim „Wszyscy jesteśmy Khaelem Saed”.
● Miejsce i datę protestów wyznaczono za pomocą pośrednictwem portali społecznościowych.
● Pierwsza demonstracja odbyła się 25 stycznia pod nazwa „Dzień Gniewu” i zgromadziła
ponad 15 tys. osób w Kairze i 20 tys w Aleksandrii.

25. ROLA MEDIÓW – EGIPT
● Wael Ghonim na żywo relacjonuje
przebieg protestów za pośrednictwem
Twittera,
● Media społecznościowe odgrywają
ważną rolę w organizowaniu demon-
stracji.
● Aktywiści internetowi używają
również mediów społecznościowych
do wprowadzania w błąd policji,
podają nieprawdziwe informacje
odnośnie miejsca planowanych demonstracji.
● Rząd odcina dostęp do internetu. Google Inc. Reaguje opracowujac aplikację
speek2Tweet, umożliwiającą publikowanie wiadomości głosowych na Twitterze.
● Ghonim zostaje aresztowany. W krótkim czasie jego uwolnienia domaga się 142 000
internautów.

26. ROLA MEDIÓW – EGIPT
● 25 stycznia władze blokują dostęp do serwisów Twitter i Bambuster,
● 26 stycznia zablokowany zostaje dostęp do Facebooka,
● Grupa Anonymous odpowiada blokując 25 stycznia dostęp do strony internetowej
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Egiptu.
● 27 stycznia władze całkowicie zablokowały dostęp do sieci internetowej oraz zawiesza
usługi wszystkich czterech operatorów sieci komórkowych.
● 30 stycznia wydano zakaz nadawania dla telewizji Al-Jazeera.
● 1 lutego 2011 Google oraz Twitter uruchomili
specjalny system umożliwiający obejście
blokady internetu i zamieszczanie informacji
na tym drugim serwisie poprzez
międzynarodowe numery telefoniczne

27. Infrastruktura informatyczna a przebieg protestów

28. Infrastruktura informatyczna a przebieg protestów

29. Infrastruktura informatyczna a przebieg protestów

30. Infrastruktura informatyczna a przebieg protestów
Dostęp do telefonii komórkowej

31. Infrastruktura informatyczna a przebieg protestów
● W przypadku Tunezji i Egiptu wskaźniki dostępu do Internetu na poziomie 34%
(T) i 15% (E) należy zestawić z danymi demograficznymi.
● W Egipcie w 2010r. mieszkało najwięcej użytkowników Internetu w regionie
(ponad 12 mln).
● Istotnym czynnikiem
zwiększającym atrakcyjność
Internetu jako narzędzia
Do walki z reżimami autory-
tarnymi był wiek użytkowników
● 66% użytkowników Internetu
w Tunezji 70% użytkowników
w Egipcie ma mniej niż
34 lata.

32. Aktywność na portalach społecznościowych
● 31 grudnia 2011 na Bliskim Wschodzie zarejestrowanych było 18 241
080 użytkowników, co daj 8.4% wskaźnik penetracji.

33. Aktywność na portalach społecznościowych
Region MENA odnotował dynamiczny wzrost liczby
użytkowników portali społecznościowych w 2011r.
Wzrost liczby użytkowników Facebooka w 2011r. w procencie populacji

34. Aktywność na portalach społecznościowych
Wzrost liczby użytkowników Facebooka w 2011r. w liczbie użytkowników

35. Aktywność na portalach społecznościowych
Facebook w świecie arabskim:
● łączna liczba użytkowników Facebooka w świecie arabskim wynosiła w
listopadzie 2011 roku 36.016.664. Wzrosła z poziomu 21.377.282 w dn. 05
stycznia 2011 (początki zamieszek) i niemal podwoiła się w ciągu jednego roku
roku (19.945.487 w listopadzie 2010 r.).
● odsetek kobiet wśród użytkowników ustabilizował się od kwietnia 2011 r. na
poziomie 33,5% i jest znacznie niższy od globalnego trendu, gdzie kobiety
stanowią około połowy użytkowników Facebooka.
● Młodzież (w wieku od 15 do 29) stanowi około 70% użytkowników Facebooka w
regionie państw arabskich,
● Angielski, arabski i francuski są językami dominującymi na Facebook'u zarówno
wśród mężczyzn jak i kobiet, choć nieco wyższy odsetek kobiet używa języka
angielskiego.

36. Aktywność na portalach społecznościowych

37. Aktywność na portalach społecznościowych

38. Aktywność na portalach społecznościowych

39. Aktywność na portalach społecznościowych
● Szacunkowa liczba aktywnych użytkowników Twittera w regionie
państw arabskich na koniec września 2011 roku wyniosła 652
333.
● Szacunkowa liczba wpisów generowanych w regionie państw
arabskich we wrześniu 2011 przez tych "aktywnych
użytkowników: 36 889 500 tweety.
● Szacunkowa liczba tweetów dziennie1.229.650 co daje 854
tweetów na minutę lub około 14 tweetów na sekundę.
● Najpopularniejsze trendy w całym regionie arabskim we wrześniu
# Bahrajn (510000),
# egipt (310000),
# Syria 220000,
# feb14 i # 14feb (łącznie153.000), # Kuwejt (140 000).

40. Wnioski
● Cechą charakterystyczną Arabskiej Wiosny był
międzynarodowy charakter wystąpień.
● Protesty szybko wykroczyły poza granice Tunezji i
uruchomiły reakcję łańcuchową.
● Można postawić następujące pytanie:
– Czy media społecznościowe odpowiadają bezpośrednio za
taki rozwój wydarzeń?
– Czy podobny rozwój wydarzeń byłby możliwy przy
zastosowaniu tradycyjnych form komunikacji (Telewizja,
gazeta radio, etc.)?

41. Wnioski
● Wpływ mediów społecznościowych na
umiędzynarodowienie protestów można rozpatrywać na
dwóch płaszczyznach:
1. Kontakty użytkownicy – użytkownicy
2. Kontakty użytkownicy – media międzynarodowe

42. Wnioski
Użytkownicy – Użytkownicy
● Pojawienie się mediów społecznościwoch znacząco przyspieszyło
prędkość wymiany informacji pomiędzy użytkownikami Internetu,
● Zmniejszyło również znaczenie granic państwowych jako bariery w
wymianie informacji,
● Z tego względu media społecznościowe stanowiły ważny czynnik
mobilizujący obywateli państw sąsiadujących do podjęcia protestów.
● „Używamy Facebooka do organizowania protestów, Twittera do ich
koordynacji a YouTube, aby informować świat”

43. Wnioski
● Wyniki badań Washington University wskazują na kluczową rolę
Twittera w umiędzynarodowieniu protestów.

44. Wnioski
Użytkownicy – media międzynarodowe
● Media społecznościowe odegrały znaczącą rolę w przekazywaniu
informacji z obszarów objętych protestami do międzynarodowych
mediów takich jak Al.-Jazeera.
● Gazety i stacje telewizyjne wykorzystywały filmy, zdjęcia i inne
informacje promowane w mediach społecznościowych przy tworzeniu
własnego przekazu.
● Reporterzy tradycyjnych mediów stanowili łatwy cel dla reżimów.
Broniono im dostępu do istotnych miejsc, zastraszano, używano wobec
nich przemocy.
● Dzięki mediom społecznościowym uzyskano dostęp do relacji, które nie
mogłyby zostać przeprowadzone za pośrednictwem tradycyjnych
mediów.
● Media społecznościowe zdemokratyzowały przekaz medialny.
Zdecentralizowały przekaz tworząc z niego system „open source”.