1. 1
ความหมายของการดูแลบํารุงรักษา
การดูแลบํารุงรักษาแบงออกเปน 2 ลักษณะ คือ
1. บํารุงรักษาสวนที่เสียโดยการซอมแซม (REPAIR, REMOVE, REPLACE
AND REBUILD)
2. บํารุงรักษาสวนที่ดี คือ การบํารุงรักษาอยางมีแบบแผน และตามระยะเวลา
มีแผนการจัดอะไหล, กําลังคน, เครื่องมือ
ประเภทของการดูแลบํารุงรักษา
โดยหลักการแลว งานดูแลบํารุงรักษาสามารถแบงออกเปน 4 ประเภท
1. BREAKDOWN MAINTENANCE
2. PLANNED / PREVENTIVE MAINTENANCE
3. PREDICTIVE MAINTENANCE
4. PROACTIVE MAINTENANCE
1. การดูแลบํารุงรักษาสวนที่เสียโดยการซอมแซม (BREAKDOWN MAINTENANCE)
วิธีการดูแลบํารุงรักษาวิธีนี้ถือไดวาเปนแนวความคิดในงานการดูแลบํารุงรักษา
ที่เกาแกที่สุ ด ในตําราบางเลมใหนิยามวิ ธี การดูแลบํ ารุงรักษาแบบนี้วา “ดําเนิ นการ
โดยไรการดูแลบํารุงรักษา” (no maintenance at all ! ? !) ทั้งนี้อาจจะเปนเพราะโดยขอเท็จจริง
แลวก็คือวา บุคลากรในฝายดูแลบํารุงรักษาจะไมไปปฏิบัติงานใดๆ เลยจนกวาจะมีรายงาน
วาเครื่องจักรชํารุดใชงานตอไปไมได อยางไรก็ตามการดูแลบํารุงรักษาแบบนี้ยังคงมีใช
อยูกับสถานการณบางลักษณะ เชน ในอาคารที่ไมสลับซับซอนและเมื่อมีอุปกรณครุภัณฑ
พรอมอยูเสมอ หรือสามารถสั่งซื้อไดอยางทันทีทันใด โดยที่คาใชจายที่เกิดขึ้นจากการดูแล
บํารุงรักษาแบบนี้ ควรจะมีคาใชจายนอยกวาการประยุกตใชวิธีการดูแลบํารุงรักษาวิธีอื่นๆ
ตัวอยางในการดูแลบํารุงรักษาแบบนี้ ไดแก หลอดไฟฟาตางๆ ซึ่งจะถูกปลอยไวจนกระทั่ง
หลอดขาด หรือในกรณีของกอกน้ําประปาชํารุด ฯลฯ ขอเสียในการซอมบํารุงชนิดนี้ไดแก

2. 2
- ไมมีสัญญาณใดๆ บอกเปนการเตือนลวงหนาเมื่อเครื่องจักรเริ่มชํารุด
- ไมสามารถยอมรับได ในระบบที่ตองการความเชื่อมั่นสูง เชน ระบบลิฟท
เปนตน
- ตองเก็บชิ้นสวนอะไหลไวเปนจํานวนมาก ซึ่งหมายความวาคาใชจายในการ
เก็บของคงคลังสูง
- ไมสามารถบรรลุเปาหมายในการปฏิบัติตามแผนการผลิตไดตามประสงค
- ไมสามารถวางแผนงานในการดูแลบํารุงรักษาได
2. การดูแลบํารุงรักษาตามแผน (PLANNED / PREVENTIVE MAINTENANCE)
เพื่ อ เป น การลบล า งข อ บกพร อ งในการดู แ ลบํ า รุ ง รั ก ษาเมื่ อ ชํ า รุ ด จึ ง ได มี
การพั ฒ นางานทางด า นการดู แ ลบํ า รุ ง รั ก ษาตามแผนขึ้ น มา กล า วโดยย อ ก็ คื อ การ
บํ า รุ ง รั ก ษาอาคารและอุ ป กรณ ต ามระยะเวลาที่ กํ า หนดขึ้ น โดยอาจจะได ม าจาก
ประสบการณหรือจากคูมือการใชงานของระบบและอุปกรณนั้นๆ อยางไรก็ตามการ
ชํารุดของอาคารและอุปกรณโดยไมคาดคิดก็ไมสามารถขจัดออกไปได ทั้งนี้เนื่องมาจาก
วารูปแบบ การชํารุดของอาคารและอุปกรณ (ในแงของการกระจายทางสถิติ) ไมได
อยูในลักษณะของการกระจายแบบสม่ําเสมอ (uniform distribution) ดังนั้นจึงเปนการ
ยากที่จะ เลือกชวงการดูแลบํารุงรักษาตามแผนที่เหมาะสม และในบางกรณีถึงแมวา
ไดปฏิบัติการดูแลบํารุงรักษาตามแผนแลวก็ตาม ก็ยังคงมีโอกาสที่จะเกิดการชํารุดของ
เครื่องจัก ร และอุ ป กรณโ ดยไมคาดคิด อี กอยางหลีกเลี่ ยงไม ได สรุ ปไดวาการดู แล
บํารุงรักษาแบบนี้จะทําใหเปนการเพิ่มคาใชจายในการผลิตทั้งทางตรงและทางออม
ตัวอยางของการดูแลบํารุงรักษาแบบนี้ไดแก การตรวจเช็คระดับน้ํามันลิฟทโดยสารที่
บริ เ วณช อ งตรวจระดั บ น้ํ า มั น การเปลี่ ย นถ า ยน้ํ า มั น ตามระยะเวลาการถอดเปลี่ ย น
ชิ้นสวนที่สําคัญบางชิ้นตามระยะเวลา ฯลฯ ปญหาหนึ่งที่พบเสมอทําการดูแลบํารุงรักษา
ตามระยะเวลา คือ ทําการเปลี่ยนชิ้นสวนบางชิ้นโดยไมจําเปนและในบางกรณีอาจจะ
เปนการรบกวนชิ้นสวน ในระบบอื่นโดยไมจําเปนรวมไปถึงในกรณีที่มีการประกอบ
กลับของชิ้นสวนเขาที่ ไมถูกตอง ซึ่งนับวาไดรับผลเสียมากกวาผลดีเสียอีก ในชวง

3. 3
ศตวรรษที่ผานมาจึงมีวิธีการดูแลบํารุงรักษาแบบใหมที่เรียกวา REILABILITY –
CENTRED – MAINTENANCE (RCM) โดยมีการยอๆ ดังนี้ คือ
- ตรวจวิเคราะหหาอุปกรณวิกฤต
- ตรวจสอบอุปกรณวิกฤตตามระยะเวลาที่กําหนด
- ถอดอุปกรณออกเพื่อปรับสภาพ
- ถอดเปลี่ยนอุปกรณวิกฤต
- ในกรณีของอุปกรณที่ไมวิกฤต ก็ใหใชตอไปจนชํารุด
- ในบางกรณีที่จําเปนใหทําการออกแบบอุปกรณบางชิ้นใหม
3. การดูแลบํารุงรักษาโดยการคาดคะเน (PREDICTIVE MAINTENANCE)
โดยทั่วไปในปจจุบันเปนที่ทราบกันแลววาเครื่องจักรกลจะมีกลไก และวิธีการ
ทํางานที่สลับซับซอนมากกวาเครื่องจักรในสมัยกอนๆ รวมทั้งเปนการยากที่จะทําการ
ถอดเปลี่ยน หรือทําการตรวจเช็คตามจุดที่สําคัญของงานการดูแลบํารุงรักษาตามแผน
(PM) วิธีการในงานการดูแลบํารุงรักษาโดยการคาดคะเนนับไดวาเปนปรัชญาใหมใน
ศาสตรของการดูแลบํารุงรักษาเครื่องจักร แนวความคิดโดยสรุปก็คือการใชวิธีการ หรือ
เทคนิคใหมๆ ของเครื่องมือวัดชนิดตางๆ เชน อุปกรณในการวัดความสั่นสะเทือนกลอง
อินฟาเรด เทอรโมกราฟฟ ฯลฯ โดยพื้นฐานแลวพอที่จะจัดแบงการดูแลบํารุงรักษาแบบ
นี้ออกเปนวิธียอยๆ คือ VIBRATION ANALYSIS, OIL / WEAR PARTICLE
ANALYSIS, PERFORMANCE MONITORING, TEMPERATURE MONITORING
การศึกษาติดตามสภาพเครื่องจักร (CONDITION MONITORING) หรือเรียกอีก
ชื่อหนึ่งวาการติดตามสุขภาพเครื่องจักร (MACHINE HEALTH MONITORING) ก็จัด
ไดวาเปนสวนหนึ่งของการดูแลบํารุงรักษาแบบคาดคะเนความจริงแลวการทํา CM :
condition monitoring หรือ MHM : machineralth monitoring ไมใชของใหมเพราะ
โดยทั่วไปแลว วิศวกร หรือผูควบคุมเครื่อง ก็ใชสามัญสํานึกในการดูแลรักษาเครื่องจักร
อยูแลว เชน การใชสายตาตรวจดูลักษณะโดยทั่วไป การใชจมูกดมกลิ่นไหม การใชหูฟง
เสียงที่ดังผิดปกติ และการใชนิ้วมือสัมผัส (ความรอน) เปนตน อยางไรก็ตามวิธีการ
ตรวจสอบดังกลาวจะเปนลักษณะการประเมินสภาพเครื่องจักรที่ไมมีขอยุติที่แนนอน

4. 4
ทั้งนี้เนื่องจากความไมเที่ยงตรงของประสาทสัมผัสของตนแตละคนไมเหมือนกัน ดังนั้น
การใชเครื่องมือตรวจวัดเชิงปริมาณสําหรับการดูแลบํารุงรักษาแบบคาดคะเนจึงเปนสิ่ง
สํ า คั ญ ทั้ งนี้ เพราะทํ าให ได ข อ สรุ ป ที่ ไ ม มี ก ารบิ ด พริ้ ว ได ใ นการประเมิ น สภาพของ
เครื่องจักร ดังนั้นความหมายของ PREDICTIVE MAINTENANCE ก็พอที่จะสรุปไดวา
เมื่อสามารถทราบถึงลักษณะของตนทุนของการชํารุด จึงพอที่จะสามารถจัดเตรียมการ
ลวงหนาสําหรับแรงงาน ชิ้นสวนอะไหลและกําหนดชวงเวลาการทํางานที่ไมขัดกับ
แผนการผลิตหลักได ในกรณีที่มีการประยุกตใช “predictive maintenance” ที่เหมาะสม
แลวผลประโยชนที่คาดวาจะไดรับคือ
- ลดคาใชจายในการดูแลบํารุงรักษา
- ลดสถิติการชํารุดของเครื่องจักรและอุปกรณ
- ลดเวลาการชํารุดของเครื่องจักรและอุปกรณ
- ลดปริมาณอะไหลคงคลังในการดูแลบํารุงรักษา
- เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต
- วางแผนการดูแลบํารุงรักษาไดประสิทธิภาพสูงขึ้น
- ทําใหการหยุดชะงักในการผลิตนอยลง
4. การดูแลบํารุงรักษาแบบการปองกันลวงหนา (PROACTIVE MAINTENANCE)
นับไดวาการใชเทคนิคการดูแลบํารุงรักษาโดยวิธีนี้เปนการบํารุงรักษาเครื่องจักร
ที่คอนขางใหมตอวงการ ทั้งนี้เพราะแนวความคิดดังกลาวนี้เพิ่งถูกตีพิมพเมื่อประมาณ
ค.ศ. 1985 โดยยอแลวงานการดูแลบํารุงรักษาแบบนี้จะมุงพิจารณารากของปญหา (root
cause of failure) โดยที่ root cause สามารถแบงยอยออกเปนหกอยาง คือ CHEMICAL
STABILITY, PHYSICAL STABILITY, TEMPERATURE STABILITY, WEAR
STABILITY, LEAKAGE STABILITY AND MECHNICAL STABILITY เมื่อใดที่มี
การไมสมดุลยในระบบของเครื่อง (อาจจะเกิดความไมมี stability ในหนึ่งใน root cause
ที่กลาวมา หรืออาจจะมีความไมสมดุลยในระบบมากกวาหนึ่งสาเหตุก็เปนได) ตัวอยางที่
เห็นไดงายๆ ในระบบไฮดรอลิกก็คือ การที่มีสิ่งสกปรก (contaminants) หลุดรอดเขาไป

5. 5
ในระบบ ซึ่งอาจจะเกิดการเติมน้ํามันที่สกปรกเขาไปในระบบการเสื่อมสภาพของไว
กรองอากาศ การชํารุดฉีกขาดของซิล ฯลฯ และสิ่งสกปรกดังกลาวก็จะเปน
สาเหตุหลักที่ทําใหระบบขาดสมดุลยไป เมื่อวิศวกร หรือผูชํานาญการทราบถึง
root cause ก็จะทําการแกไขใหระบบกลับคืนสูสมดุล เชน ใชไสกรองที่มประสิทธิภาพ ี
สูงขึ้น เปลี่ยนซิลที่ขาด หรือทําการกรองน้ํามันที่สงสัยวามีสิ่งสกปรกผสมอยู เปนตน
อยางไรก็ตามเนื่องจากจําเปนตองใชทั้งเครื่องมือ บุคลากรที่มีความชํานาญสูงในการ
คนหา root cause แนวความคิดในการซอมบํารุงแบบนี้จึงยังไมแพรหลายมากนัก
หลั ก ของการบํ า รุ ง รั ก ษาผู ที่ จ ะบํ า รุ ง รั ก ษาระบบงานต า งๆ ภายในอาคาร
จําเปนตองมีความรู และทักษะที่เพียงพอจึงจะสามารถบรรลุวัตถุประสงคที่ตั้งไวใน
ขั้นตนจําเปนตองรูจักวงจรชีวิตของเครื่องจักรกลตางๆ วาการขัดของของเครื่องจักรอยู
ในชวงใด เพื่อเปนการวิเคราะหหาสาเหตุไดอยางถูกจุดและสามารถแกไขปญหาไดอยาง
ถูกตองแมนยําใชเวลาไมมากนัก

6. 6
วงจรชีวิตของเครื่องจักรและการขัดของ
เสนโคงรูปอางน้ํา
(Bath – Tub Curve)
อัตราการเกิดเหตุขัดของ
วงจรชีวิตของเครื่องจักรและการขัดของ
เสนโคงรูปอางน้ํา
(Bath – Tub Curve)
อัตราการเกิดเหตุขัดของ

7. 7
ชวงการขัดของเริ่มแรก (Decreasing Failure Rate Distribution : DFR)
สาเหตุ : เกิดจากการออกแบบผิดพลาด หรือการสรางผิดพลาด
การแกไข : ทดลองเดินเครื่องอยางเขมงวดกอนรับเครื่อง และรีบขจัดสาเหตุ
การขัดของ เพื่อลดอัตราการเกิดเหตุขัดของใหนอยลง
ชวงการขัดของเปนครั้งคราว (Constant Failure Rate Distribution : CFR)
สาเหตุ : เกิ ด จากการเปลี่ ย นแปลงสภาพแวดล อ มอย า งป จ จุ บั น ทั น ด ว น
ความผิดพลาดของพนักงานระหวางใชงาน, เกิดขอบกพรองใน
กระบวนการผลิต
การแกไข : การขัดของเกิดเนื่องจากการควบคุมไดไมทั่วถึง ถึงแมจะใชการ
บํารุงรักษาเชิงปองกันก็ยังคงเกิดการขัดของอยูอีก ดังนั้นระยะนี้
เปนชวงเวลาที่คอยสังเกตุการเปลี่ยนแปลงที่ผิดปกติเพื่อแกไขได
ทันเหตุการณ
ชวงขัดของเนื่องจากการสึกหรอ (Increasing Fail – Rate Distribution : IFR)
สาเหตุ : การขัดของเกิดขึ้นอยางรวดเร็ว เนื่องจากชิ้นสวนหมดอายุการใช
งาน
การแกไข : ถาสามารถคาดคะเนชวงเวลาที่เกิดการสึกหรอไดลวงหนา แลวทํา
การเปลี่ย นชิ้ น สวนนั้ น กอนจะเกิดการเสี ยหายก็ จะสามารถลด
อั ต ราการขั ด ข อ งลงได นอกจากนั้ น การบํ า รุ ง รั ก ษาเชิ ง แก ไ ข
ปรับปรุงจะทําใหการเริ่มตนของชวงเวลาขัดของเนื่องจากการสึก
หรอเกิดชาได

8. 8
การบํารุงรักษาเชิงปองกัน
(PREVENTIVE MAINTENANCE)
พื้นฐานการดูแลบํารุงรักษาอาคาร
เนื่ อ งจากอาคารที่ ก อ สร า งขึ้ น มาเพื่ อ วั ต ถุ ป ระสงค ใ นการใช เ ป น ที่ พั ก อาศั ย ,
สํานักงานและสถานบริการสุขภาพ เพื่อใหอาคารและอุปกรณในระบบตางๆ ภายใน
อาคารมีอายุการใชงานยาวนาน, ลดปญหาในการใหบริการแกผูใช, และผูรับบริการของ
อาคาร และประหยัดคาใชจาย จึงจําเปนตองมีทีมงานดูแลบํารุงรักษาอาคาร เพื่อการ
ตรวจสอบบํารุงรักษา และเปลี่ยนอุปกรณหรืออะไหลที่ชํารุดเสียหาย
วัตถุประสงคของการบํารุงรักษาเชิงปองกันงานระบบในอาคารสถานบริการสุขภาพ
เพื่อประโยชนดังนี้
1. เพื่อลดคาใชจายของอาคาร คือ สิ่งสูงสุดและเปาหมายหลักขององคกร
2. เพื่อลดปญหาดานบริการ คือ คุณภาพของอุปกรณในอาคารจะตองพรอมใน
การใชงาน มีคุณภาพกอใหเกิดความสบายใจแกผูใช
3. เพื่อลดสถิติเรื่องอุปกรณเสียหายและการซอมแซมในตัวอาคาร
4. เพื่อปรับปรุงคุณภาพการใหบริการอยูเสมอ
5. การอนุรักษพลังงาน และการรักษาสิ่งแวดลอม
ท า นที่ รั บ ผิ ด ชอบในฝ า ยดู แ ลบํ า รุ ง รั ก ษาอาคารไม ว า จะเล็ ก หรื อ ใหญ คงจะ
ประสบปญหาอยางเดียวกันวา หากไมมีการจัดระบบการดูแลบํารุงรักษาที่ดีพอ จะเกิด
ปญหาเรื่องอุปกรณในระบบตางๆ เสียอยูบอยๆ บางครั้งสลับกันเสียจนชางซอมกันไม
หวาดไมไหว อีกทั้งยังทําใหการบริการเปนไปแบบไมมีประสิทธิภาพ เกิดผลเสียหายแก
อาคาร ทางแก ไ ขป ญ หานี้ ใ ห ล ดลงได โ ดยการจั ด ระบบดู แ ลบํ า รุ ง รั ก ษาเชิ ง ป อ งกั น
Preventive Maintenance (PM)

9. 9
อะไรคือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
การดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน หมายถึง การวางแผนดูแลบํารุงรักษาอุปกรณใน
ระบบตางๆ โดยกําหนดเวลาในการดําเนินการอยางสอดคลองเปนชวงๆ ซึ่งจะมีการ
ซอมแซม และเปลี่ยนอะไหลที่คาดคะเนวาจะหมดอายุการใชงาน แมวาขณะที่ทําการ
เปลี่ยนนั้นยังสามารถใชงานตอไปไดอีกเล็กนอย ดวยหลักการนี้จะทําใหเราไมตองหยุด
เครื่องเพื่อซอมบอยๆ ทําใหมีความมั่นใจในการเดินเครื่องวาจะไมมีปญหาจุกจิกเกิดขึ้น
ทําไมตองทําการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
เพื่อใหเกิดประสิทธิภาพ ในงานดูแลบํารุงรักษา การจัดการดูแลบํารุงรักษาเชิง
ปองกัน จึงถูกนํามาใชในการปฏิ บัติงาน ในดานคาใชจายถึงแม วาเราจะตองเปลี่ย น
อะไหลมากขึ้นก็ตามแตโดยรวมแลวก็ไดขอดีหลายประการ คือ
1. ไมตองหยุดเครื่องซอมบอยๆ ทําใหการใหบริการเปนไปแบบมีประสิทธิภาพ
2. มาตรฐานของอุปกรณในระบบตางๆ ดีขึ้น ไมตองปรับเครื่องบอยๆ
3. การซอมแซมแบบฉุกเฉินจะมีนอยลง
4. ไมมีผลขางเคียงจากการที่อะไหลชิ้นหนึ่งเสีย พลอยใหอะไหลอื่นที่ที่ทํางาน
สัมพันธพลอยเสียดวย เชน เพลาปมสงน้ําคด ไมไดศูนยทําใหเกิดแรงเหวี่ยง
และตัวปมแตกเสียหายเปนตน
5. ยืดอายุการใชงานของเครื่องจักร, อุปกรณและอาคาร
6. พนักงานชางที่ควบคุมเครื่อง สบายใจขึ้นไมเสียสุขภาพจิต

10. 10
ตัวอยาง เปรียบเทียบลักษณะของงานที่ตองดําเนินการบํารุงรักษาเชิงปองกัน
งานทําความสะอาด (CLEANING)
กรณีรถยนต : ลาง, อัดฉีดทั่วไป
กรณีระบบอาคาร : ปด, กวาด, เช็ด, ถูฝุนผงสิ่งสกปรก คราบน้ํามันออกจาก
เครื่องจักรและบริเวณสถานที่ทํางาน
1. งานหลอลื่น (LUBRICATING)
กรณีรถยนต : การเติมน้ํามันเกียร, เปลี่ยนถายน้ํามันเครื่อง, อัดจารบี
กรณีระบบอาคาร : การอัดจารบี, การเติมน้ํามันหลอลื่น, การเปลี่ยนถาย
น้ํามันเครื่อง
2. งานตรวจปรับสภาพ (ADJUSTING)
กรณีรถยนต : ใชเครื่องมืองายๆ ในการวัดลมยาง, ดูความสกปรกหัวเทียน
กรณีระบบอาคาร : ใชเครื่องมืองายๆ ในการตรวจสอบสภาพแบตเตอรี่, วัด
กระแสไฟฟา
3. งานตรวจสภาวะ (CONDITION TESTING)
กรณีรถยนต : ใชเครื่องมือซับซอน และชางตองมีความชํานาญในการติดตั้ง
ลิ้นไอดี – ลิ้นไอเสีย, การตั้งเบรค, การตรวจแบริ่ง, การใช
ANALYZER ตรวจสอบสภาพเครื่อง
กรณีระบบอาคาร : ใชเครื่องมือซับซอน และชางตองมีความชํานาญในการวัดคา
ความเปนฉนวน, การยืดของสลิง
4. งานตรวจสอบความถูกตองในการทํางานของเครื่องจักร (FUNCTION TEST)
กรณีรถยนต : การตรวจสภาพโชคอัพ, ที่ปดน้ําฝน, ที่ฉีดน้ําลางกระจก, ไฟ
เลี้ยว, ไฟเบรค
กรณีระบบอาคาร : การตรวจวัดแรงดัน, อุณหภูมิปม, คากระแสไฟฟา
5. การเปลี่ยนชิ้นสวน (REPLACEING COMPUNENTS)
กรณีรถยนต : การเปลี่ยนกรองน้ํามัน, การเปลี่ยนกระบอกสูบ – ลูกสูบ
กรณีระบบอาคาร : การเปลี่ยน SPARE PARTS

11. 11
ขั้นตอนการดําเนินงานการบํารุงรักษาเชิงปองกัน
จัดทําขอมูลเครื่องจักรอุปกรณ
(PLANT DATA) 1
จัดทําคูมือการบํารุงรักษา
(PM INSTRUCTION) 2
วางแผนการทํางาน
(PLANNING) 3
นําไปปฏิบัติ
(EXECUTION) 4
ประมวลผลและพัฒนางาน
บํารุงรักษา
(EVALUATION & 5
DEVELOPMENT)

12. 12
ขั้นที่ 1 การจัดทําขอมูลเครื่องจักรอุปกรณ (PLANT DATA)
องคประกอบของ Plant Data ควรมีดังนี้
- รหัสเครื่องจักร
- ชื่อเครื่องจักร
- สเปคเครื่องจักร และขอมูลดานเทคนิค
- ยี่หอ, รุน, ผูผลิต, ตัวแทนจําหนาย, หมายเลขโทรศัพท
- ราคา, คาขนสง, คาติดตั้ง, คาเสื่อมราคา, มูลคาซาก
- วันที่ใชงาน, อายุการใชงาน
- เงื่อนไขการรับประกัน, ระยะเวลารับประกัน
- รายละเอียดในการตัดสินใจเลือกใชเครื่องจักรนี้
- รายละเอียดเกี่ยวกับเครื่องจักรที่อยูในความสนใจ
- ตําแหนงที่ติดตั้งเครื่องจักร, หนวยงานรับผิดชอบ, ผูรับผิดชอบในการใชงาน
- วิธีการบํารุงรักษาเครื่องจักร, หนวยงานรับผิดชอบและผูรับผิดชอบ
- อื่นๆ
วิธีการจัดทํา Plant Data
1. การมอบหมายผูรับผิดชอบในการทํา Plant Data
2. เขียนผังแสดงการติดตั้งเครื่องจักรและรหัสตําแหนง
3. การจัดทํารหัสเครื่องจักรและรหัสตําแหนงติดตั้งเครื่องจักร
4. การรวบรวมเอกสารคูมือของเครื่องจักร
5. การกรอกขอมูลในแบบฟอรม Plant Data
6. การสรางโปรแกรมคอมพิวเตอรในการจัดเก็บขอมูลและการเรียกใชขอมูล
7. การคียขอมูลเขาสูโปรแกรมคอมพิวเตอร
8. การออกรายงานเกี่ยวกับ Plant Data

13. 13
ขั้นที่ 2 การจัดทําคูมือการบํารุงรักษา (PM INSTRUCTION)
รายละเอียดของ PM instruction สวนใหญจะไดมาจาก Maintenance Manual
หรือ PM Manual นอกจากนั้น ยังไดมาจากประสบการณของผูที่ทําการซอมบํารุงรักษา
เครื่ อ งจั ก รด ว ย ซึ่ ง โดยปกติ ค วรจั ด เก็ บ รวบรวมอยู ใ นประวั ติ ก ารซ อ มบํ า รุ ง รั ก ษา
เครื่องจักรสามารถนํามาใชประโยชนได
1. Maintenance Manual หรือ PM Manual
2. Maintenance History
องคประกอบของ PM INSTRUCTION มีดังนี้
1. รหัสเครื่องจักร
2. ชื่อของเครื่องจักร
3. รายละเอียดขั้นตอนของงาน PM
4. ความถี่/ชวงเวลา/การทํา PM
5. หนวยงาน/บุคคลรับผิดชอบการทํา PM
6. สถานะของเครื่องขณะทํา PM
ขั้นที่ 3 การวางแผนการบํารุงรักษา (Maintenance Planing)
หลักการพิจารณาวางแผนการบํารุงรักษา
1. นําขอมูลจาก PM Instruction มาทําการวางแผนตามกําหนดเวลา
2. การจัดสมดุลระหวางปริมาณงานกับกําลังคน
3. กําหนดการบํารุงรักษาจะเกิดจากชั่วโมงการใชงานสะสมของเครื่องจักร ตาม
ความเปนจริง
4. การกําหนดแผนบํารุงรักษาเปนรายวันหรือรายสัปดาหหรือรายเดือน

14. 14
รูปแบบการวางแผนการบํารุงรักษา
1. แบบระยะเวลาใชงานคงที่ตลอดเวลา
2. แบบระยะเวลาใชงานผันแปรตามความเปนจริง
วิธีการวางแผนการบํารุงรักษา
1. การใชมือทําบนกระดาษ, กระดาน White Board
2. การใชคอมพิวเตอรชวยงาน
ขั้นที่ 4 การนําไปปฏิบัติ (EXECUTION)
ขั้นตอนดําเนินการจัดทําระบบ PM
1. การอบรมพนักงาน PM ใหเขาใจพื้นฐานหลักการอยางดี
2. อบรมวิธีการทํางาน PM
3. เลือกพนักงานที่มีประสิทธิภาพ การบํารุงรักษารับผิดชอบงานมาทํา PM
4. การรายงานผล
5. การปรับปรุงและพัฒนา
6. นําเสนอผูบริหารระดับสูงเพื่ออนุมัติ
7. การควบคุมและติดตามผลการปฏิบัติงาน
รายละเอียดการปฏิบัติในการสั่งการและควบคุมติดตามผลการดําเนินงาน
PM
1. การสั่งการรายวันหรือรายสัปดาหตามความเหมาะสม
2. การรายงานผลการปฏิบติงานบํารุงรักษาของเจาหนาที่บํารุงรักษา
ั
3. การรวบรวมขอมูลเพื่อทําประวัติการบํารุงรักษา และประมวลผลการ
บํารุงรักษา

15. 15
ขั้นที่ 5 การประมวลผลและพัฒนางานบํารุงรักษา
1. การจัดเก็บขอมูลเกี่ยวกับประวัติการซอมบํารุงเครื่องจักร
- ประวัติการซอมเมื่อเครื่องจักรขัดของ (Breakdown Maintenance)
- ประวัติการบํารุงรักษาเชิงปองกัน (Preventive Maintenance)
- อื่นๆ
2. การวิเคราะหขอมูลหรือการประมวลผล เพื่อปรับปรุงการบํารุงรักษา
- การวิเคราะหอายุชิ้นสวนเพื่อปรับระยะเวลาการทํา PM ใหคุมคาเชิง
เศรษฐศาสตรมากยิ่งขึ้น
- การวินิจฉัยการเกิด Break down จากประวัติการซอมบํารุง เพื่อลดเวลา
แกไขใหสั้นที่สุด
- อื่นๆ
3. การรายงานผลการบํารุงรักษา
- รายงานการประเมินผลการบํารุงรักษา
- รายงานคาใชจายที่เกิดขึ้นในการบํารุงรักษาแตละประเภท
- รายงานการสูญเสียเวลาของเครื่องจักร เนื่องจากการบํารุงรักษาแตละ
ประเภท
- รายงานการใชแรงงานในการบํารุงรักษา
- รายงานเปรียบเทียบ BM, PM
- รายงานเปรียบเทียบชั่วโมงทํางาน, รายงาน, ซอมบํารุง
- รายงานประสิทธิภาพเครื่องจักร
- อื่นๆ

16. 16
การจัดการดานงบประมาณซอมบํารุง
ตามปกติ แ ล ว ทางฝ า ยจั ด การอาคารต อ งมี ก ารวางแผนและจั ด งบประมาณ
ประจําป สําหรั บใชในการบริ หารอาคาร และเมื่อได รั บอนุ มัติงบประมาณแลวต อง
วางแผนใชงบประมาณใหมีประสิทธิภาพมากที่สุด เพื่อไมใหการใชงบประมาณที่มีอยู
ขาดหรือใชเกิน ซึ่งการจัดการดานงบประมาณจะรับผิดชอบ โดยผูดูแลรับผิดชอบอาคาร
และสวนเจาหนาที่ซอมบํารุงรักษา ซึ่งประกอบดังนี้
งบประมาณของการดู แ ลบํ า รุ ง รั ก ษาที่ ไ ด รั บ อนุ มั ติ จ ากกรรมการบริ ห าร
โรงพยาบาล จะสามารถควบคุมไดโดยการดูแลบํารุงรักษาที่มีประสิทธิภาพสูงสุด ซึ่งจะ
สามารถลดคาใชจายในการดูแ ลบํ ารุงรักษาดานตางๆ ของอาคาร ตลอดจนเกิดการ
ประหยัดในการจายคาสาธารณูปโภคตางๆ เชน ไฟฟา น้ําประปา ดังนั้นเจาหนาที่ผูดูแล
อาคารจะต อ งทํ า การวางแผนวิ เ คราะห ว า ค า ใช จ า ยต า งๆ ซึ่ ง โดยทั่ ว ไปแล ว ค า
สาธารณูปโภคที่เพิ่มขึ้นหรือลดลงยอมเกิดจากความผิดปกติที่ตองตรวจสอบหรือการ
เพิ่มพื้นที่ใชอาคาร การจัดทํารายงานคาใชจายจริง ควรแยกรายละเอียดแตละงานเพื่องาย
ตอการเปรียบเทียบงบประมาณที่ไดจัดทํากับคาใชจายที่เกิดขึ้นจริง
งบประมาณไดมาอยางไร
1. จากแผนงานการบํารุงรักษาของแตละอุปกรณ
2. รวบรวมขอบกพรองทั้งหมดของอาคารและจัดทําแผนการซอมและปรับปรุง
อาคาร
3. ติดตอผูรับเหมาใหเสนอราคาเพื่อรวบรวมขอมูลไวจัดทํางบประมาณ
4. จากงบประมาณของปที่แลว ถาในปปจจุบันจะไมมีการเปลี่ยนแปลงมากนัก
5. ค า ซ อ มบํ า รุ ง รั ก ษาระบบต า งๆ ถ า ทราบราคาของอุ ป กรณ จ ะใช ค า เสื่ อ ม
ประมาณ 10% เปนคาซอมบํารุงรักษา
6. สอบถามจากผูแทนจําหนายกรณีไมทราบราคาวัสดุ/อะไหล/อุปกรณดวยตนเอง
7. ใชจํานวนเงินจากสัญญาและเงื่อนไขเดิมที่เคยทําไว สําหรับผูรับเหมาชวง
เชน ซอมบํารุงลิฟท

17. 17
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : MAIN DISTRIBUTION BOARD รหัสอุปกรณ : _______ ที่ตั้ง : ______
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําเดือน M1 สภาพตูโลหะ - เปนสนิมหรือเสียหาย
- ประตู เ ป ด ป ด ได เ หมื อ นปกติ
หรือไม
- มีรอยน้ําซึมที่พื้นตูหรือไม
- มีรอยหนูเขาไปทํารังหรือไม
- มีรอยฝนรั่วหรือไม
- อุ ณ ห ภู มิ ใ น ตู ร อ น เ กิ น ไ ป
หรือไม
- รอบๆ ตูเปนระเบียบหรือไม
M2 ตูรับและตูจายไฟ - สัญญาณ (Pilot lamp) ของ
อุ ป กรณ รั บ ไฟและอุ ป กรณ
จายไฟติดหรือไม
- ไฟสัญญาณของ OCB ติด
หรือไม
- แอมมิเตอรปกติดีหรือไม
- สวิทซสับเปลี่ยนของอุปกรณ
วัดปกติหรือไม

18. 18
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
M3 เครื่องปองกัน - รั้วปองกันเรียบรอยหรือไม
- แผนปาย “หามเขา” และ
“อันตราย” แตกเสียหายหรือไม
- มี เครื่ องดั บเพลิ งอยู ใกล ๆ
หรือไม
M4 สวิทซเปด - ปดพรอม - ลูกถวยรองรับมีรอยแตกหรือ
ฟวสทางดานโหลด บิ่นหรือไม
- มีฝุนหรือคราบเกลือมาจับที่ผิว
หรือไม
- สวนสัมผัสของขั้ วใบมี ด และ
ขั้วรองรับใบมีดมีรอยเสียหาย
หรือรอนเกินไปหรือไม
- การสั บ สวิ ท ซ เ ป น ไปอย า ง
เรียบรอยหรือไม
- ฟ ว ส ลิ ง ค มี ร อยแตกเสี ย หาย
หรือเปลี่ยนสีหรือไม

19. 19
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : หมอแปลงไฟฟา รหัสอุปกรณ : ____________ ที่ตั้ง : ____________
ชนิดระบายความรอนดวยอากาศ
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําวัน D1 อุณหภูมิของหมอแปลง - จุ ด ค า อุ ณ หภู มิ ข องอากาศ,
น้ํ า มั น ห ม อ แ ป ล ง แ ล ะ
อุณหภูมิของขดลวด
D2 ระดับน้ํามันหมอแปลง - อ า นค า จากเครื่ อ งวั ด ระดั บ
น้ํามัน (Oil Level Guage)
D3 - Main - สังเกตดูรอยแตกราว หรือมี
- On load tap changer ละอองน้ําจับดานในกระจก
หรือไม
D4 น้ํามันรั่วซึม - ตรวจสอบตามครี บ ระบาย
ความร อ นข อ ต อ ท อ วาล ว
และชิ้นสวนอื่นๆ
D5 เสียงดังผิดปกติ - อาจเกิดจากการสั่นสะเทือน
ที่ผิดปกติ สามารถตรวจสอบ
ไดโดยการใชมือสัมผัส

20. 20
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
D6 บุ ช ชิ่ ง หรื อ ปลอกรอง - ตรวจสอบระดั บ น้ํ า มั น ของ
แกน บุชชิ่งรอยรั่วซึม, แตก, บิ่น,
สกปรก
D7 หองหายใจกรองความชื้น - ตรวจสอบการเปลี่ ย นของ
(Air Breather) สารดูดความชื้น (Silicagel)
- ตรวจดูคราบน้ํามัน
D8 สภาพภายนอกโดยทั่วๆ - ตรวจดู ด ว ยสายตา สั ง เกตดู
ไป สิ่งสกปรก, สนิม, หยดน้ํา,
การเปลี่ยนสีของจุดตางๆ
- ได ยิ น เสี ย ง หรื อ เห็ น แสงที่
เกิดจาก Partial discharge
- สังเกตกลิ่นที่ผิดปกติ
D9 ระบบ Nitrogen – Seal - ตรวจดู Nitrogen Pressure
Geuge
- สั ง เกตดู ร อยแตกร า ว หรื อ
ละอองน้ํ า จั บ ด า นในของ
กระจก
D10 ลอฟา (Lightning Arrester) - ตรวจสอบสภาพทั่ ว ไปของ
ลอฟา
- จุด Counter ลอฟา
- วัดคา Insulation Resistance
ของลอฟา

21. 21
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
D11 อุปกรณเปลี่ยนเทปขณะ - ตรวจสอบสภาพภายนอก
รับโหลด (On Load Tap ทาง OLTC.
Changer) - จุด Counter การทํางาน
- ตรวจสอบระดับน้ํามันเกียร
ของมอเตอรเปลี่ยนเทป
- ทดสอบค า ความคงทนของ
ไ ด อิ เ ล็ ก ต ริ ก (Dielectric
Strength) ของน้ํามันหมอแปลง
- ตรวจสอบสภาพภายในของ
OLTC เพื่อบํารุงรักษา
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : Lightning Arrester รหัสอุปกรณ : ____________ ที่ตั้ง : ____________
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําป Y1 ปลอกนําสาย - สั ง เกตมี ร อยร า วหรื อ แตก
หรือไม
- ฝุ น หรื อ คราบเกลื อ จั บ อยู
หรือไม
- ฟงเสียงดังผิดปกติหรือไม
- มีกลิ่นผิดปกติหรือไม

22. 22
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
Y2 ฉนวน - วัดความตานทานของฉนวน
- ใชเมกเกอร ขนาด 100V วัด
ระหว า งสายไฟและสายดิ น
ถ า มี ค ว า ม ต า น ท า น เ กิ น
1000V เปนอันใชได
- ถ า ผิ ว ข อ ง ป ล อ ก นํ า ส า ย
สกปรกหรื อ ชื้ น อาจทํ า ให
ค ว า ม ต า น ท า น ล ด ล ง ไ ด
ดังนั้นกอนทําการวัดตองเช็ด
ใหแหงกอน
Y3 การตอลงดิน
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : POWER FUSE รหัสอุปกรณ : ____________ ที่ตั้ง : ____________

23. 23
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําเดือน M1 ฟวสลิงค - สังเกตมีรอยแตกหรือไม
- ดู ว า ภายนอกของฟ ว ส ลิ ง ค
เปลี่ยนสีหรือสกปรกหรือไม
- เครื่ อ งหมายแสดงการตั ด
วงจรที่ดานลางของฟวสลิงค
ผิดปกติหรือไม
- แผน ป ายชื่อบอกขนาดฟวส
ลิงคยังอานไดหรือไม
- สวนสัมผัสระหวางฟวสลิงค
กั บ ที่ ยึ ด มี ค ว า ม เ สี ย ห า ย
หรือไม
M2 ลูกถวยที่ยึด - สังเกตมีรอยราวบิ่นหรือไม
- มีฝุนหรือคาบเกลือจับอยูบน
ลูกถวยหรือไม
M3 สวิทซตัดตอน - ตรวจสภาพนอตยึด
- ตะปูเกลี่ยวขั้วตอตางๆ หลวม
หรือไม
- ส นิ ม ค ร า บ เ ก ลื อ ติ ด อ ยู
หรือไม
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : มอเตอรเหนี่ยวนํา รหัสอุปกรณ : ____________ ที่ตั้ง : ____________

24. 24
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําเดือน M1 สเตเตอร - ตะปูเกลียวที่ฝาปดหรือไม
(STATOR) - มีรอยเสียหาย สกปรก หรือ
บิดเบี้ยวหรือไม
- สีที่ทาไวเปนรอยหรือเปลี่ยน
สีหรือไม
- ขดลวดบนสเตเตอร ชํ า รุ ด
เสียหายหรือไม
- ทออากาศในแกนเหล็กของส
เตเตอรอุดตันหรือไม
M2 โรเตอร (ROTOR) - ทํ า อากาศในแกนเหล็ ก ของ
โรเตอรอุดตันหรือไม
- สวนตอระหวางโลหะตัวนํา
ในโรเตอรและหวงลัดวงจร
(End ring) ที่ปลายของโรเตอร
ชํารุดเสียหายหรือไม
M3 ขั้วตอ - ขั้วตอหลวมหรือไม
- ชํารุดเสียหายหรือไม
M4 แบริ่ง - น้ํามันรั่วหรือไม
- ชํารุดเสียหายหรือไม
M5 แผงควบคุมมอเตอร - โวลต มิ เ ตอร อ า นค า ได ป กติ
หรือไม
- แอมมิ เ ตอร อ า นค า ได ป กติ
หรือไม
- สายไฟของหลอดไฟสัญญาณ
ขาดหรือไม

25. 25
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
M6 เสี ย งของมอเตอร เ วลา - เสี ย งดั ง เปลี่ ย นไปจากปกติ
เดินเครื่อง หรือไม
- เสียงผิดปกติหรือไม
* เสียงลม * เสียงเครื่องกล *
เสียงแมเหล็กไฟฟา
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : ปมน้ําชนิดเพลานอนในแนวราบ รหัสอุปกรณ : ________ ที่ตั้ง : _______

26. 26
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําวัน D1 อุ ณ ห ภู มิ ร อ ง ลื่ น จับดูดวยมือ
(Bearing)
D2 ก า ร รั่ ว จ า ก กั น รั่ ว ดูจากสายตา
(Packing Seal)
D3 การหลอลื่นกันรั่ว ดูจากการไหลของน้ําที่มาหลอ
เลี้ยง
D4 โหลดของมอเตอรไฟฟา มัลติมิเตอร
D5 ร ะ ดั บ เ สี ย ง ข อ ง ก า ร จากการรับฟงและดูดวยตา
สั่นสะเทือน
ประจําเดือน M1 อุ ณ ห ภู มิ ร อ ง ลื่ น เทอรโมมิเตอร
(Bearing)
M2 จารบีที่หลอเลี้ยงรองรื่น อัดจารบีเพิ่มเพื่อทดสอบ
(Bearing)
ประจํา 6 เดือน S1 การได ศู น ย ร ะหว า งป ม เครื่องตรวจสอบแนวเพลา
และตนกําลัง
S2 รอบการหมุ น ของเพลา โดยการใช เ ครื่ อ งวั ด ความเร็ ว
และปลอกเพลา ของเพลา
S3 ความแนนของนอตที่ขัน ใชประแจขันนอตเพื่อตรวจสอบ
S4 การสึกหรอของขอตอ จากการสังเกตและแรงดันที่อาน
ไดจากเกยวัดแรงดัน
ประจําป Y1 การรั่วตามเพลา เปดปมเพื่อตรวจสอบ
Y2 การสึ ก หรอของปลอก เปดปมเพื่อตรวจสอบ
เพลา

27. 27
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
Y3 ความดันทางทอดูดและ ดูจากเกยวัดแรงดัน
ทอจาย
Y4 ตรวจเช็ ค รอยต อ ของ จากการสั ง เกตการรั่ ว ของน้ํ า
ระบบทอ ดวยตา
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL

28. 28
ชื่ออุปกรณ : ปมน้ําชนิด Submersible Pump รหัสอุปกรณ : _________ ที่ตั้ง : ________
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําวัน D1 ตรวจความปกติ ข อง มัลติมิเตอร
แ ร ง ดั น แ ล ะ
กระแสไฟฟา
D2 ค า ค า ง ๆ ที่ ตั้ ง ไ ว ใ น ดู จ ากสายตาให เ ป น ไปตาม
ตูควบคุม ขอกําหนด
D3 สภาพฉนวนไฟฟ า ของ ใชเครื่องวัดความตานทานของ
ขดลวดพันมอเตอร ขดลวด
D4 ตรวจขยะอุดตันใบพัด สังเกตจากการสั่งของทอแนวตั้ง
และคากระแสไฟฟาที่ผิดปกติ
ประจํา 6 เดือน S1 น้ํามันหลอลื่น ถอด Oil ring ของเครื่องสูบน้ํา
เทน้ํามันออก ถามีน้ําผสมให
เปลี่ยนใหม
S2 การสึกกรอนของใบพัด ยกปมขึ้นเพื่อตรวจสอบ
S3 ซี ล น้ํ า มั น ที่ กั น น้ํ า หรื อ ยกขึ้ น ทํ า ความสะอาดด วย
น้ํ า มั น ซึ ม เ ข า ไ ป ใ น Methyl Alcohol และทาดวย
ม อ เ ต อ ร (Mechanical Turbine Oil เทานั้นกอนใสคืน
Seal)
S4 ส ภ า พ ขั้ ว ต อ ข อ ง ยกปมขึ้นเพื่อตรวจสอบ
กระแสไฟฟา
ประจําป Y1 ตรวจสภาพตลั บ ลู ก ป น ยกปมขึ้นและถอดเพื่อตรวจสอบ
(Bearing)
Y2 ตรวจเช็ ค รอยต อ ของ จากการสั ง เกตการรั่ ว ของน้ํ า
ระบบทอ, วาลว ดวยตา

29. 29
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : COOLING TOWER รหัสอุปกรณ : ___________ ที่ตั้ง : ___________
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําวัน D1 ความสั่นสะเทือน จากการมองดู
D2 เสียปกติ จากการฟง
D3 อุณหภูมิน้ําหลอเย็น จากเทอรโมมิเตอร
100° F
D4 กระแสไฟฟ า ของ แอมปมิเตอรตรวจสอบ
มอเตอร
ประจําเดือน M1 พัดลม สภาพใบพัด, การกัดกรอน, รอยราว,
ระยะหางถังใบพัดกับถังรับน้ําใหมี
ระยะหางประมาณ 2” – 3”
ประจําเดือน S1 อางรับน้ํา ลางผงและตะกอนสะสมกนอาง
S2 ทอ SPRINKLER คลาย SET SCREW ด าน
PRINKLER HEAD
คลาย TURNBUCKLE ใหหยอน
ถอดทอ SPRINKLER ออกลาง
S3 SPRINKLER HEAK ถอดทอใน S2 ออกกอน
ถอด CENTRE PORT ออก แลว
ห มุ น ค ล า ย เ ก ลี ย ว SPRINKLER
HEAD จาก STAND PIPE
S4 แผ น แ บ งช องล ม ลางเศษผงตะกอนบนผิว FILLING
FILLING

30. 30
คูมือการดูแลบํารุงรักษาเชิงปองกัน
PREVENTIVE MAINTENANCE MANUAL
ชื่ออุปกรณ : เครื่องปรับอากาศ SPLIT TYPE รหัสอุปกรณ : ________ที่ตั้ง : ________
ชวงเวลา / รหัสซอมบํารุง รายการซอมบํารุง วิธีตรวจสอบ
ประจําวัน
D1 ตรวจสอบปริมาณน้ํายา ดู SIGHT GLASS
D2 ตรวจสอบคากระแสไฟ AMP, METER
D3 ตรวจสอบเสียงผิดปกติ ฟงเสียง
ประจําเดือน
M1 แผนกรองอากาศ ถอดดู
M2 แผงระบายความร อ น เครื่ อ งฉี ด น้ํ า แรงดั น สู ง ผสม
CONDENSING น้ํายาลางทําความสะอาด

31. 31
การบํารุงรักษาเชิงปองกันสําหรับอาคาร
จากแนวความคิดและวิธีการตางๆ เราสามารถนํามาประยุกตในงานบํารุงรักษา
อาคารสถานบริการสุขภาพ ซึ่งภายในอาคารจะมีเครื่องจักรและอุปกรณตางๆ มากมาย
โดยแบงเปนระบบได ดังนี้
- ระบบสัญญาณเตือนภัย (FIRE ALARM SYSTEM)
- ระบบปองกันอัคคีภัย (FIRE PROTECTION SYSTEM)
- ระบบไฟฟา (ELECTRICAL SYSTEM)
- ระบบลิฟท (ELEVATOR SYSTEM)
- ระบบปรับอากาศ (AIR CONDITION SYSTEM)
- ระบบสุขาภิบาล (SANITARY SYSTEM)
- ระบบงานโครงสราง – สถาปตย (STRUCTURE & ARCHITECTS)
- ระบบอื่นๆ (OTHER SYSTEM)
การสรางมาตรฐานการบํารุงรักษาอาคาร
1. จัดทําคูมือประกอบการบํารุงรักษา โดยละเอียดภายในประกอบดวย
1.1 หนังสือขออนุญาตจากทางราชการ
1.2 ระเบียบขอบังคับของโรงพยาบาล
1.3 หนาที่ความรับผิดชอบของชางอาคาร
1.4 การทํางานและการบํารุงรักษาระบบตางๆ ภายในอาคาร
1.5 ขอมูลประวัติเครื่องจักร
1.6 รายชื่อตัวแทนจําหนายอุปกรณงานระบบ
1.7 รายชื่อเครื่องมือประจําอาคาร

32. 32
2. วางแผนการบํ า รุ ง รั ก ษา และจั ด ทํ า แบบฟอร ม การตรวจเช็ ค อุ ป กรณ ง านระบบ
ประกอบดวย
2.1 Yearly Schedule
2.2 Monthly Schedule
2.3 ตารางการตรวจเช็คอุปกรณงานระบบตางๆ ประกอบดวย
2.3.1 ระบบสุขาภิบาล (Sanitary System)
- ระบบน้ําดี (Cold water System)
- ระบบบําบัดน้ําเสีย (Waste water Treament plant System)
2.3.2 ระบบปรับอากาศ ระบบระบายอากาศ (AIR CONDITIONING,
VENTILATION)
- CHILLER
- CONDENSOR PUMP
- COOLING TOWER
- VENTILATION
2.3.3 ระบบปองกันอัคคีภัย (FIRE PROTECTION SYSTEM)
2.3.4 ระบบไฟฟา (ELECTRICAL SYSTEM)
- ระบบไฟฟากําลัง (POWER)
- ระบบไฟฟาสื่อสาร (COMMUNICATION SYSTEM)
- ระบบเตือนอัคคีภัย (FIRE ALARM SYSTEM)
- ระบบไฟฟาแสงสวาง (LIGHTING SYSTEM)
- ระบบกราวด และลอฟา (GROUND AND LIGTHING
PROTECTION SYSTEM)
2.3.5 ระบบลิฟท (ELEVATOR SYSTEM)
2.3.6 ระบบงานอื่นๆ (OTHER SYSTEM)
3. จัดทําบอรดการบํารุงรักษาประจําอาคาร เอนกประสงค รายละเอียดแบบบอรดจะ
ประกอบไปดวย

33. 33
3.1 Yearly Schedule
3.2 Monthly Schedule
3.3 Technician Organization Chart (ระดับการบังคับบัญชาของชางประจํา
อาคาร)
3.4 ตารางเวรนอน
3.5 ปายชื่อชางเวรประจําแตละวัน
3.6 รายงานสภาวะอุปกรณ และตารางการนัดหมายที่สําคัญ
3.7 กราฟรายงานการใชพลังงานไฟฟา น้ําประปา
3.8 รายงานผลการวิเคราะหคุณภาพน้ําเสีย
3.9 รายงานผลการวิเคราะหน้ําหลอเย็น (Cooling System)
4. จัดทําสมุดบันทึกการทํางานของชางอาคารแตละวัน
5. จัดทําสมุดรับสงเวรในแตละวัน และรายงานเหตุการณผิดปกติ
6. จัดทําบอรด SINGLE / RISER DIAGRAM และตารางแสดง EQUIPMANT LIST
ประจําหองเครื่องตางๆ

34. 34
เอกสารที่ใชในการบริหารงานดูแลบํารุงรักษา
ชนิดของเอกสาร การใชงานและประโยชน
รายละเอียดขอกําหนด เพื่ อ ใช ใ นการปรั บ ปรุ ง และเปลี่ ย นแปลงระบบ
ตางๆ ของอาคารและรับทราบมาตรฐานตางๆ ที่ใช
อางอิงในการออกแบบ
รายการคํานวณทางวิศวกรรม ใชในการกําหนดขีดจํากัดของการใชงานในระบบ
ตางๆ รวมถึงการสรางหรือแกไขเพิ่มเติมวาอยูใน
ขีดความปลอดภัยหรือไม
แบบพิมพเขียว ใชในการศึกษาและวางแผนในดานตางๆ เกี่ยวกับ
รูปแบบของอาคาร, ตําแหนงทิศทาง และระบบ
ตางๆ ในอาคารรวมถึงตําแหนงอุปกรณตางๆ ของ
อาคาร เพื่ อจะได แกไ ขป ญ หาตา งๆ ที่เ กิ ด ขึ้ น ใน
อาคารไดอยางถูกตองและรวดเร็วในอนาคต
คูมือปฏิบัติงาน ใช ศึ ก ษาเกี่ ย วกั บ วิ ธี ก ารควบคุ ม อุ ป กรณ ต า งๆ
รวมถึงวิธีการซอมบํารุง, ระยะเวลาในการซอม
บํารุงอะไหล, รานที่จําหนาย เพื่ อใชในการ
วางแผนในการซอมบํารุงใหมีประสิทธิภาพสูงสุด
สัญญาวาจางกอสราง เพื่ อ ทราบเงื่ อ นไขของสั ญ ญาในการติ ด ตาม
ผูรับเหมาเขาซอมงานที่บกพรองในระยะรัปบระ
กันงาน
ใบขออนุญาตกอสราง เพื่อใชในการเปลี่ยน, ขาย, โอน, ยกเลิก, เพิ่มเงิน
และคืนเงินค้ําประกันการใช และตรวจสอบกรณี
เกิดความผิดปกติในเรื่องตางๆ ที่เกี่ยวของ
หนังสือค่ําประกันความเสียหาย เปนหนังสือของธนาคารที่ค้ําประกันความเสียหาย
ของการก อ สร า งในระหว า งรั บ ประกั น ผลงาน
(Letter of Guarantee)

35. 35
ชนิดของเอกสาร การใชงานและประโยชน
สัญญาซอมบํารุง – ผูรับเหมาชวง เพื่ อ ควบคุ ม ผู รั บ เหมาช ว งซ อ มบํ า รุ ง งานระบบ
ตางๆ ที่ตองใชผูชํานาญเฉพาะทาง เชน ซอมบํารุง
ลิ ฟ ท ระบบปรั บ อากาศ ระบบตู ส าขาโทรศั พ ท
อัตโนมัติ หรือตูควบคุมระบบสัญญาณเตือนภัย
คูมือการใชงาน เพื่อจะไดทราบระเบียบแนวปฏิบัติ ขอบังคับ เพื่อ
จะไดประสานงานกับสวนที่เกี่ยวของไดถูกตอง
และขอบเขตหนาที่ตองดําเนินการในอาคาร
สัญญาวาจางบริการ กรณี ที่ เ ป น บริ ษั ท ที่ รั บ บริ ก ารโครงการ จะต อ ง
รับทราบขอบเขตและหนาที่เพื่อจะไดปฏิบัติและ
ชี้แจงตอเจาของอาคารไดอยางถูกตอง

37. 37

38. 38
รายละเอียดมาตรฐานประกอบการจัดทําบอรดชางอาคาร
ขนาด BOARD มาตรฐาน 1.2 x 2.4 m. ใช WHITE BOARD ที่ขาว หรือแผนลามิเนท
รายละเอียดขอความภายในบอรดประชาสัมพันธ
1. ตัวหนังสือแดง (ขนาด 2”)
2. ตัวหนังสือสีเขียวแก (ขนาด 1.5”)
3. ตัวหนังสือสีน้ําเงิน (ขนาด 1.2”)
4. ตัวหนังสือสีน้ําเงิน (ขนาด 0.5”)
5. แผนกระดาษสีขาว (13” x 23”)
6. แผนกระดาษสีชมพู (13” x 23”)
7. แผนกระดาษสีขาว (8” x 12”)
8. แผนกระดาษสีขาว (8” x 12”)
9. แผนกระดาษสีขาว (13” x 18”) ตัวหนังสือสีน้ําเงิน (ขนาด 1”)
10. แผนกระดาษสีเหลือง (8” x 13”)
11. แผนกระดาษสีเหลือง (8” x 13”)
12. ตัวหนังสือสีน้ําเงิน (ขนาด 0.5”)
13. ตัวหนังสือสีแดง (ขนาด 0.5”)
14. แผนกระดาษสีขาว (13” x 18”) ตัวหนังสือสีน้ําเงิน (ขนาด 1”)
15. ตัวหนังสือสีน้ําเงิน (ขนาด 0.5”)
16. ชองขนาด 3” x 21”
17. ชองขนาด 4” x 21”
18. ชองขนาด 5” x 21”
19. ชองขนาด 7” x 21”
20. ชองขนาด 3” x 21”
21. ชองขนาด 8” x 21”

39. 39
ระบบที่ตองบํารุงรักษา
ระบบงานหลัก ระบบงานยอย รายการซอมบํารุง
1. โครงสร า งและ โครงสราง - สถาปตยกรรม - โครงสร า งอาคารรอยแตก,
สถาปตยกรรม รอยราว
- กระเบื้องหลังคา, ฝาเพดาน
- งานกระจก, หนาตาง
- งานสี
- ประตูตางๆ
2. ระบบงานเครื่องกล ระบบขนสง - ลิฟท
ระบบปรับอากาศ - CHILLER
- COOLING TOWER
- CHILLER WATER PUMP
- CONDENSER WATER PUMP
- AHU, FCU
- SPLITTYPE AIR COOL
ระบบสุขาภิบาล - COLD WATER PUMP
- BOOSTER PUMP
- FLOAT VALVE
- WATER TANK
- TOILET
- PIDING SYSTEM
ระบบบําบัดน้ําเสีย - SUBMERSIBLE PUMP
- AERATOR PUMP (AIR
BLOWER)
- FEED CLORING
- WATER ANARISIS