บทที่5
- 2. การผลิ ต หมายถึ ง การน าปั จ จั ย การผลิ ต ต่ า งๆ ได้ แ ก่ ที่ ดิ น และ
ทรัพยากรธรรมชาติ วัตถุดิบ ทุน แรงงาน และอืนๆ มาแปรสภาพให้ อยู่ในรู ป
่
ของสิ นค้ าหรือบริการเพือตอบสนองความต้ องการของมนุษย์
่
- 3. การผลิต คือ การทาให้เกิด เป็ นสิ นค้าหรื อบริ การขึ้นมา เพื่อสนองความ
ต้องการของผูบริ โภคสิ นค้าและบริ การ
้
สามารถจัดจาแนกได้ดงนี้
ั
สิ นค้า บริ การ
- 4. สิ นค้ า (Goods)
สิ นค้ า คือ สิ่ งที่ผลิตที่มีตวตนสามารถมองเห็นจับต้องได้ แบ่งเป็ น
ั
- สิ นค้ าบริโภค (Consumers Goods) หมายถึง สิ นค้าที่ผบริ โภคซื้ อ ู้
ไปเพื่อไปใช้โดยตรง ได้แก่ สิ นค้าทัวๆไป เช่น อาหาร เสื้ อผ้า เครื่ องใช้ต่างๆ
่
- สิ นค้ าอุตสาหกรรม (Industrial Goods) หมายถึง สิ นค้าที่ผซ้ื อๆ ไป เพื่อผลิต
ู้
เป็ นสิ นค้าต่อ ได้แก่ ผลผลิตทางเกษตร ของป่ า เครื่ องจักร
อุปกรณ์ต่างๆ
- 5. บริการ (Services)
คือ สิ นค้าที่ไม่มีตวตน มองไม่เห็น แต่มีค่า มีราคาซื้ อขายกันได้ ได้แก่
ั
- บริการโดยตรง คือ ผูที่มีอาชีพต่อไปนี้ บริ การตามบ้าน ตามร้าน นักร้อง นักแสดง
้
นักกีฬา โรงมหรสพ สถานเริ งรมย์ต่างๆ บริ การด้านการขนส่ ง บริ การท่องเที่ยว
- บริการทางอ้ อมหรือบริการด้ านการค้ า ผูผลิตบริ การด้านนี้ ได้แก่ ผูประกอบการ
้ ้
พาณิ ชย์ ธนาคาร สถาบันการเงินต่างๆ การประกันภัยและคลังสิ นค้า เป็ นต้น
- 6. ระบบการผลิต เป็ นกระบวนการเปลี่ยนแปลงสภาพปัจจัยการผลิต
(input) ได้ แก่ วัตถุดิบ แรงงาน เครื่ องจักร ให้ เกิดเป็ นผลิต (output) ของ
ระบบ ได้ แก่ สิ นค้ าต่ าง ๆ ภายใต้ อิทธิพลสภาวะแวดล้ อม โดยมีการส่ งข้ อมูล
ย้ อ นกลั บ จากการประเมิ น ค่ า ผลผลิ ต เพื่ อ น ามาควบคุ ม ระบบการผลิ ต
(อัญชลี แจ่ มเจริญ.2542. หน้ า 47)
- 10. 1. ปัจจัยนาเข้ า (input) คือทรั พยากรหรื อสิ่ งที่จาเป็ นต้ องใช้ ในการผลิต
สิ นค้ าหรื อบริการ เช่ น ที่ดิน เงินทุน แรงงาน เครื่องจักร วัตถุดิบ วัสดุอุปกรณ์ ต่าง
ๆ ความรู้ ค วามสามารถ ทั ก ษะการจั ด การ ตลอดจนข้ อ มู ล ข่ า วสารต่ า งๆ และ
เทคโนโลยีทจาเป็ นในการผลิต
ี่
- 11. 2. กระบวนการผลิต (Process) หมายถึง กระบวนการที่นาเอาปัจจัยการ
ผลิตมาผ่ านการผลิตหรือแปลงสภาพให้ ได้ สินค้ าหรือบริการทีต้องการ
่
3. ผลผลิต (output) คือสิ นค้ าหรื อบริ การตามที่ต้องการ โดยให้ ได้
ปริมาณ คุณภาพ และทันตามเวลาทีกาหนดโดยมีต้นทุนการผลิตตา
่ ่
4. ข้ อมู ลป้ อนกลับ (feedback) คือส่ วนที่ใช้ ควบคุมการทางานของ
ระบบการผลิตเพือให้ บรรลุเปาหมายทีต้งไว้
่ ้ ่ ั
5. สภาพแวดล้ อมภายนอก (environment) คือ สิ่ งที่มีผลกระทบและ
เกี่ย วข้ อ งสั ม พัน ธ์ ต่ อ ระบบการผลิต ซึ่ ง การเปลี่ย นแปลงที่เ กิด ขึ้น จะมาจาก
ภายนอกระบบหรือนอกองค์ การหรืออาจเป็ นเหตุการณ์ ทไม่ ได้ คาดหมาย
ี่
- 13. Production System
Process
มาตรฐานการผลิตทั้งปริมาณ และ คุณภาพ
ภัยธรรมชาติ / นโยบายรัฐบาล
- 15. 1. ทีดนและทรัพยากรธรรมชาติ (Land and Natural Resources)
่ ิ
ทีดนเป็ นทรัพยากรธรรมชาติทสาคัญ ซึ่งมนุษย์ ไม่ สามารถจะสร้ าง
่ ิ ี่
เพิมขึนได้ ดังนั้นทีดนจึงเป็ นทรัพยากรธรรมชาติทมอยู่อย่ างจากัด และเป็ นปัจจัย
่ ้ ่ ิ ี่ ี
ในการผลิตทีสาคัญ เพราะเป็ นสถานทีทใช้ สาหรับปลูกสร้ างอาคาร โรงงาน หรือ
่ ่ ี่
เป็ นทีจ้งของเครื่องมือ เครื่องจักร หรืออืน ๆ
่ั ่
- 16. 2. แรงงาน (Labour)
แรงงาน หมายถึง ความสามารถของมนุษย์ ทถูกนามาใช้ ในการผลิตเพือทา
ี่ ่
ให้ เกิดเป็ นสิ นค้ าและบริการ แรงงานนับเป็ นปัจจัยทีสาคัญทีสุด เพราะถ้ าปราศจาก
่ ่
แรงงานแล้ วทรัพยากรต่ าง ๆ ทีกล่ าวมาทั้งหมดก็ไม่ สามารถจะถูกนามาใช้ ประโยชน์
่
ได้
- 17. 3. เงินทุน (capital)
ทุน หมายถึง เงินสด เงินลงทุนในการ
ประกอบธุ ร กิ จ เครดิ ต และหลั ก ทรั พ ย์ แต่
อย่ า งไรก็ ต ามในการด าเนิ น ธุ ร กิ จ ทุ น ไม่ ไ ด้
จ ากัด เฉพาะเงิ น ที่ ใ ช้ ใ นการลงทุ น เท่ า นั้ น แต่
รวมถึง เครื่องจักร เครื่องมือ และอุปกรณ์ ต่าง ๆ
ซึ่งเรียกว่ า Capital good ตลอดจนวัตถุดิบใน
การผลิตสิ นค้ าคงคลัง อาคาร และสิ่ งปลูกสร้ าง
ต่ างๆ
- 18. 4. ผู้ประกอบการ ( Entrepreneur)
ในการผลิตจาเป็ นต้ องมีผู้ประกอบการ ซึ่งเป็ นผู้ริเริ่มในการดาเนินการ
เป็ นผู้ลงทุนบริหารงาน รับผิดชอบในการเสี่ ยงภัยต่ าง ๆ โดยหวังให้ เกิดมีการผลิต
สิ นค้ าและบริการขึน รวมทั้งเป็ นผู้นาเอาปัจจัยการผลิต คือ ทีดน ทุน แรงงาน มาทา
้ ่ ิ
การผลิตหรือแปรสภาพให้ เป็ นผลผลิตคือสิ นค้ าและบริการนั่นเอง
- 19. ทีดนและ
่ ิ
ทรัพยากรธรรมชาติ
สิ นค้ า
เงินทุน ปัจจัย กระบวน
และ
การผลิต การผลิต
บริการ
แรงงาน
ผู้ประกอบการ
- 21. ในการผลิตจาเป็ นต้ องมีโรงงาน เพื่อเป็ นแหล่ งอานวยความสะดวก และ
เพื่อให้ การผลิตดาเนินไปอย่ างมีประสิ ทธิภาพ ดังนั้นการหาสถานที่ต้ังโรงงานที่
เหมาะสมจึงมีความสาคัญอย่ างยิงในการตัดสิ นใจเลือกทาเลทีต้งโรงงาน
่ ่ ั
- 22. ปัจจัยสาคัญทีใช้ ในการตัดสิ นใจมี 3 ประการ คือ
่
1. Proximity Factors (ความใกล้ )
2. People Factors (ปัจจัยทีเ่ กียวกับคน)
่
3. Physical Factors (ปัจจัยทางกายภาพและพลังงาน)
- 23. การบริหารโรงงาน
โรงงานปลากระป๋ อง ่
ควรอยูใกล้ทะเล
โรงงานปลาร้า ่
ควรอยูใกล้แม่น้ า/แหล่งปลาน้ าจืด
โรงสี ขาว
้ ่
ควรอยูในจังหวัดที่ทานาข้าว
โรงงานอุตสาหกรรม ่ั
ควรอยูจงหวัดที่มีแรงงานเพียงพอ
โรงงานไฟฟ้ า ควรพิจารณาปัจจัยทางกายภาพ
- 24. วัสดุต่างๆ ทีใช้ ในการผลิต แบ่ งออกเป็ นประเภทต่ าง ๆ ดังนี้
่
1. วัตถุดบ ได้ แก่ สิ่ งของทีใช้ ในการผลิตโดยตรง เช่ น โรงพิมพ์ วัตถุดิบ คือ
ิ ่
กระดาษ โรงงานผลิตปลากระป๋ อง วัตถุดบ คือ ปลา ิ
2. ของใช้ ประกอบการผลิต เป็ นของใช้ ในสานักงาน ไม่ ได้ ใช้ ในการผลิต
โดยตรง เช่ น ปากกา ดินสอ กระดาษ หีบห่ อ เป็ นต้ น
3. ชิ้นส่ วนสาเร็ จรู ป ได้ แก่ วัสดุที่ผ่านกรรมวิธีการผลิตทุกขั้นตอนแล้ ว
เป็ นสิ นค้ าทีพร้ อมจะนาไปจาหน่ าย
่
- 25. 4. สิ นค้ าสาเร็จรู ป ได้ แก่ วัสดุทผ่านกรรมวิธีการผลิตทุกขั้นตอนแล้ ว
ี่
เป็ นสิ นค้ าทีพร้ อมนาไปจาหน่ าย
่
5. วัสดุครุภณฑ์ ได้ แก่ อุปกรณ์ ของใช้ ในสานักงาน เช่ น เครื่องเขียน
ั
กระดาษ อุปกรณ์ ทจาเป็ นต่ างๆ
ี่
6. วัสดุอน ๆ ได้ แก่ เครื่องจักร เครื่องอะไหล่ อน ๆ
ื่ ่ื
ทีไม่ สามารถจัดเข้ าประเภททีกล่ าวมาข้ างต้ นได้
่ ่
7. วัสดุเหลือใช้ ได้ แก่ เศษวัสดุของเหลือใช้ จากการผลิต
- 27. 1.Analytic Process เป็ นการนาวัตถุดบมาแยกส่ วนต่ าง ๆ ออกเพือให้ ได้
ิ ่
ผลิตภัณฑ์ ใหม่ เช่ น การกลันนามันดิบ
่ ้
2.Synthetic Process คือ วัสดุ วัตถุดบต่ างๆ จะถูกรวมเข้ าด้ วยกัน เพือให้
ิ ่
ได้ ผลิตภัณฑ์ ทต้องการ
ี่
3. Fabrication Process เป็ นวิธีการทีผลิตใหม่ ได้ จากการนาสิ นค้ า
่
สาเร็จรู ปจากอุตสาหกรรมอืนมาประกอบกัน เช่ น กางเกงยีนส์
่
- 28. 4. Assembly Process เป็ นการเปลียนรู ปของสิ นค้ าที่ได้ มาจากวิธีการ
่
synthetic โดยเอาวัสดุสาเร็จรู ปที่ได้ จากอุตสาหกรรมอื่น ๆ มารวมหรือเชื่อมต่ อ
เข้ าด้ วยกัน โดยไม่ ต้องมาเปลียนแปลงรู ปร่ างลักษณะอีก เช่ น การผลิตเครื่องบิน
่
5. Continuous and Intermittent Process
5.1 Continuous Process เป็ นวิธีการผลิตที่ใช้ เครื่องจักรและวิธีการผลิต
ทาการผลิตวัสดุซ้า ๆอย่ างเดิมเป็ นเวลานาน วิธีการนีใช้ ในการผลิตรถยนต์ ผ้ าใย
้
สั งเคราะห์ สารเคมี เป็ นต้ น
- 34. 5.2 Intermittent Process เป็ นวิธีการผลิตที่มีการหยุดเครื่ องจักรเป็ นระยะ ๆ
และปรั บปรุ งแก้ ไขเครื่ องจักรใหม่ เพื่อให้ ได้ ผลผลิตที่มีความแตกต่ างกัน การผลิตจะไม่
ค่ อยเหมือนกันทุกวัน วิธีการนีเ้ รียกว่ า Job shop
- 35. ขั้นตอนการควบคุมการผลิตแบ่ งออกเป็ น 6 ขั้นตอน คือ
1. การวางแผน (Planning) คือการวางแผนการผลิต โดยผู้วางแผนจะต้ องรู้ ว่าใน
การผลิตจะต้ องใช้ วสดุอะไร เครื่องมือเครื่องจักรอะไร กระบวนการผลิตอย่ างไร
ั
2. การจั ดสายการผลิต (Routing) เป็ นขั้นตอนการควบคุ มการผลิตที่จะต้ อง
เป็ นไปอย่ างต่ อเนื่องในแต่ ละขั้นตอนการผลิต ผู้ควบคุมสายงานผลิตจะต้ องทารายการ
ขั้นตอนการผลิตเป็ นขั้น ๆ
3. การก าหนดระยะเวลาการผลิต (Scheduling) เป็ นการควบคุ ม การผลิต ที่
จะต้ องจัดแบ่ งเวลาสาหรั บการปฏิบัติงานในสายการผลิต ถ้ ากาหนดเวลาไม่ ดี จะทาให้ มี
การสู ญเสี ยเวลาในช่ วงของการทางาน
- 36. 4. การแจกจ่ ายงาน (Dispatching) เมื่อวางแผนการทางานเสร็ จแล้ ว
กาหนดเส้ นทางเดินของงานแล้ ว ก็ถึงขั้น
5. การติดตามงาน (Follow-up) เป็ นขั้นตอนการควบคุมการผลิต ซึ่งจะ
ควบคุมความก้ าวหน้ าของการผลิตแต่ ละขั้นตอนตามสายการผลิต ช่ วยแก้ ปัญหา
ความล่ าช้ า ความยุ่งยากที่เกิดขึน และเขียนรายงานเสนอผู้บังคับบัญชา ดังนั้น
้
เมื่อมีการหยุดชะงักหรื อชั กช้ าที่จุดใด ผู้วางแผนการผลิตจะสั งเกตเห็นได้ และ
สามารถแก้ ไขได้ ทนที
ั
- 37. 6. การควบคุ มคุ ณภาพ (Quality Assurance) หรื อการตรวจสอบคุ ณภาพ
บริษัทไม่ ได้ ม่ ุงหวังทาผลิตภัณฑ์ ที่ดที่สุด แต่ ต้องการได้ ผลิตภัณฑ์ ที่เหมาะสมกับงาน และ
ี
ความต้ องการของลูกค้ าและราคาพอเหมาะ
- 38. ก า ร ผ ลิ ต คื อ ก า ร น า ปั จ จั ย ก า ร ผ ลิ ต ต่ า ง ๆ ไ ด้ แ ก่ ที่ ดิ น แ ล ะ
ทรั พยากรธรรมชาติ วัตถุดิบ ทุนแรงงาน และอื่นๆ มาแปรสภาพให้ อยู่ในรู ปของ
สิ นค้ าและบริ การ ในการผลิตสิ นค้ าและบริ การต่ าง ๆ จาเป็ นต้ องใช้ ปัจจัยในการ
ผลิ ต ซึ่ ง ประกอบด้ ว ย ที่ ดิ น และทรั พ ยากรธรรมชาติ แรงงาน เงิ น ทุ น และ
ผู้ประกอบการ