Contenu connexe
Plus de PUNJABI SUMAN (7)
Conbine october 2013 for web
- 3. gzikph ;[wB wkf;e
neN{po 2013
www.punjabisuman.com
R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934
POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014
gzikph ;[wB
gz i kph wkf;e
;kb 6
nz e 6
neN{po 2013
BkBeFkjh nZ ; { $ eZ s e
;z g kde
;0 Bfozdo f;zx w'rk
I
;j-;z g kde
;0 fsqb'uB f;zx @uB#
;0 nihs f;zx
;zgoe nXekoh ns/
ftXh ;bkjeko
nfwskG fsqtdh
/
(;zgkde :[rtkosk)
;zgkdeh dcso
215$295 @e# ;[GkF wkor
d[rktK byBT{ - 226004
w'0 L 9889065886
Email : office@punjabisuman.com
http://www.punjabisuman.com
gzikph ;[wB
gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/
;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,
182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{
s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB
215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK
byBT{ s'I gqekfFs ehsk.
;z g kde
Bfozdo f;zx w'Irk
b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk
;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.
iatkch lqeu
LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnd izohu dsljokuh }kjk vkQlsV
z
bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls
eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] nqxkok¡] y[kuÅ ls
izdkf'kr fd;kA
lEiknd % ujsUnz flag eksxk
a
sseok
;z g kdeh
e-mail ;fsr[ o { ~
r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
nDyh rhs
woikDk j'fJnk - wodkBk
gkme fbyd/ jB
ypoBkwK ns/ ;orowhnK
r[o{ BkBe d/t ih dh nop d/F dh :ksok - 3
nBw'b ;[wB
;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk ;fseko
;kek gzik ;kfjp
GkJh r[odk; ih
pkpk p[Zuk ih
bbkoh - ;fsr[o{
rqzEh f;zx f;Zyh dh p[fBnkd jB
f;woB eh j? < f;woB ed'I ns/ feZE/ HHHHH
r[ o pkDh ;z e / s e" F - 10
f;Zy Xkowe gqFB'soh
w'Nkgk-3
nkU gzikph f;yhJ/ - 15
b/y w[ekpbk - 2
3
5
5
6
6
7
10
12
13
14
17
18
20
22
23
26
27
28
29
30
31
gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'
gfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB
e'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skeh
;jh gs/ s/ gfsq e k d' p kok G/ i h ik ;e/ , ns/ gsk u/ e ehsk ik ;e/ .
;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo
f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0
nkfFnkBk w' 0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j? .
(1)
- 4. gzikph ;[wB wkf;e
neN{po 2013
www.punjabisuman.com
BkBeFkjh ;zws - 544
gurpurb
bwrh mwhw mWJ
pRkwS sRI gurU rwmdws jI
kiqik krm kmwvxy dosu n kwhuU jogu] prmysr gurg`dI sRI gurU hirikRSn swihb jI
qy BuilAW ivAwpin sBy rog] vymuK hoey rwm qy lgin joqI-joiq sRI gurU hirrwie swihb jI
jnm ivjog] iKn mih kauVy hoie gey ijqVy mwieAw
ieiqhwsk idhwVy
Bog] ivcu n koeI kir skY iks QY rovih roj] kIqw joV mylw bIV bwbw bu`Fw jI (T`Tw)
ikCU n hoveI iliKAw Duir sMjog] vfBwgI myrw pRBu drbwr ^wlsw (dusihrw)
imlY qW auqrih siB ibEg] nwnk kau pRB rwiK lyih jnm igAwnI krqwr isMG jI iBMfrWvwly
myry swihb bMdI moc] kiqk hovY swDsMguibnsih sBy jnm bwbw bu`Fw jI (k`QUnMgl)
so c ]9]
sQwpnw cI& ^wlsw dIvwn
Gkt L- gowkswk dh :kd s'I y[zfMnK d[Bhnk d/ swkw pMjw swihb
;ko/ d[y-eb/F }'o gk b?d/ jB, gowkswk Bkb bzw/ ftS'V/
g? iKd/ jB. fiBQK ozr-swkfFnK dh ]kso gowkswk dh
:kd G[bkJh dh j? T[j Gh nkyo d[ydkJh j' iKd/ jB.
sd'I d[yh iht dh nkgDh e'Jh g/F BjhI iKdh. gowkswk
nkg fwjo eo e/ fi; wB[y ~ r[o{ dh ;zrs ftZu fwbKdk
Z
j? T[; ~ wkfJnk d/ pzXBK s'I S[vk b?Idk j?.
(2)
9 AkqU:
20 AkqU:
20 AkqU:
6 AkqU:
13 AkqU:
21 AkqU:
21 AkqU:
28 AkqU:
28 AkqU:
srkwrI Cu`tIAW qy hor idhwVy
sQwpnw idvs isMG sBw
jnm mhwqmw gWDI, SR I lwl bhwdr SwsqrI
AgrsYn jXMqI
sRI durgw AStmI
eId-au l -zu h w (bkrId)
jnm irSI bwlmIk jI
1 AkqU:
2 AkqU:
5 AkqU:
11 AkqU:
16 AkqU:
18 AkqU:
- 5. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
ekB{ B ~ s' V d/ , ekB{ B d/ oytkb/ ns/ ekB{ B xkVQ /
Bfoz d o f;z x w' I r k
f;nk;s dkB id'I ekB{B ~ wike ;wM e/ T[; Bkb fybtkV eod/ jB sK tZv/ s'I tZvk b'e szso th
uowok iKdk j?. d/F bJh ;p s'I tZvk ysok GoFNkuko j? i' d/F d/ ekB{B ~ s'Ve/ jh ehsk ik fojk j?. nc;';
fJ; rZb dk j? fe n'jh b'e ekB{B dh ntZfrnk eod/ jB, fiBQK dh fiZw/tkoh ekB{B dh ;opT[uZsk pDkJh
oyD dh j?. f;nk;h s'o s/ wkfce B p?md/ ekB{Bk ~ oZdD s'VB wo'VB, iK Bio nzdki eoD dh goftosh
nkw j?. ;ZskXkoh tor dk ni/jk tosktk t/y nkw iBsk ftu ekB{B dk ;fseko fdB'I fdB ysw j[zdk ik
fojk j?, i' w[V ekfJw j'Bk w[Ffeb j?. n'osK ns/ pfunK gqsh tXd/ ;/e; ngokX fgZS/ th fJj ekoB fes/
B fes/ fiZw/tko j?.
w[zpJh d/ pKdok tobh g[b s/ jZd'I tX ocsko Bkb rZvh ubk oj/ fFfsi mke[o BK d/ ftXkfJe dk
;{ohnktz;h BK d/ g[fb; nfXekoh B/ nkgDh coi ndkfJrh eofdnK ukbkB eo fdZsk ns/ i[owkBk t;{fbnk.
ftXkfJe B/ fJ; ~ nkgDh p/fJZish ;wM ;{pkJh ftXkB ;Gk d/ rfbnko/ ftu nfXekoh ~ p[bk e/ Gog{o fgNkJh
ehsh. gqFk;B dh p/Fowh iK x'o ukgb{;h t/y' T[jB/ T[; ekB{B gkbe nfXekoh ~ w[nZsb th eo fdZsk.
id fJ; xNBk dk fto'X ns/ o'F gqdoFB j'J/ sd gfjbK sK fdykt/ bJh ftXkfJe th w[nZsb ehsk frnk
go pkd ftu ;Zsk ns/ fto'Xh d't/ fXoK dh g?oth s/ T[; dh pjkbh j' rJh.
wkV/ o[MkBK bJh fto'Xh ns/ ;ZskXkoh d't/ w';o? GoktK jko fJe fwe j' iKd/ jB. fw;kb tZi'I ;{uBk
/
nfXeko ~ spdhb eokT[D bJh d'B' fJe jB. T[so gqdF ftu iks nkXkos o?bhnK d/ fybkc jkJh e'oN
Z
/
d/ c?;b/ dh s'V eVQD bJh d't/ fJZem/ jB. b'ek:[es ekB{B ~ bNekT[D ftu d'ftnK dk fjs j?. rzGho
nko'gh ngokXh f;nk;sdkBK ~ i/bk ftu ofjzd/ th u'D bVB dk nfXeko d[nkT[D bJh th fJj fJe jB.
fJjBK dh d/yk d/yh ;wki d/ Xkowe ns/ ;wkie nkr{nK B/ th fJjBK dk ok;sk ngBkT[Dk F[o{ eo
fdZsk j?. fgSbh fdBh byBT{ dh fJe Xkowe ;z;Ek dh BthI u'D j'Jh. u'D sI' gfjbK tXhnk tXhnk rZbK
ehshnK rJhnK fe fw;kb i'r g/oDk dkfJe n'jd/dko u[D/ ikB, fgSbhnK rbshnK d[pkok B j'D. go j'fJnk
q
eh, c/ o BthI p' s b ftu g[ o kBh Fokp Go fdZ s h rJh. nZ X / s' I finkdk ofjs wo:kdk s' I jhD/
n'jd/dko u[D bJ/ rJ/. n'j f;Zyk ~ f;Zy wo:kdk dk gkbB fezt/ eok ;ed/ jB. nZi i' th j' fojk j? T[;
bJh ;kvQ/ f;nk;h j[ewokB finkdk fiZw/tko jB. Xkowe gqpzXe ;z;EktK d/ n'jd/dko g{oh soK Gkosh
f;nk;sdkBK dh Beb eo oj/ jB, fiBQK dk G/Vszso dh B[wkfJzdrh ftu finkdk ftFtk; j? i' fJj d;d/
BjhI Eed/ eh w/oh ewhi s/oh ewhi s'I finkdk fuZNh j?. fiE'I se ;Zuh e'wh ofjB{wkJh dh rZb j? ofjB{wK
fJe ndoF ufoZso tkbk ekB{B dk gkbe j'Dk ukjhdk j? B eh XZih T[VkT[D tkbk. fi; soK f;nk;s dkBK
B/ ;zftXkB ns/ ekB{BK dk wike pBkfJnk j? fJj Xkowe ;z;EktK d/ gqpzXe Xow dh nkuko ;zfjsk, jdh;
iK ofjs wo:kdk dhnK XZihnK T[Vk oj/ jB ns/ ;ot'u ghmK (sysK) s' th e'Jh ekotkJh B j'B ekoD fJjBK
~ F?n fwb ojh j?. Xkowe nkr{ pBD ~ p/skp fJj b'e i/ nkgD/ gho g?rzpoK, r[o{nK, ntskoK dh ;/X
ns/ wo:kdk ~ G[b e/ i/ f;nk;sdkBK ~ nkgDk ;G e[M wZBD dh rbsh eod/ jB s/ Xkowe B/sktK ~ fw;kb
Z
;wMdh iBsk fet/I Xow s/ fdqVQ ofj ;edh j?. ni u'sock tX oj/ gfss g[D/ dk fJjh w{b ekoD j?. Xkowe
wzst bJh pBhnK ;z;EktK ~ i/ f;nk;s dh gT[VQh B pBk e/ Xkowe ekoiK ftu jh ;ze'funk ikJ/ sd jh
ngokXK ns/ gfss g[D/ ~ mb br ;edh j?. Xkowe gqpXe ;z;EktK d/ n'jd/dkoK dh ekpbhns dk g?wkBk
z
T[jBK dh Xkowe :'rsk ns/ fdqVsk jh j'Bh ukjhdh j?, Bk fe Xkofwe f;XksK ~ e[opkD eod/ okiBhse
dKt g/uk dh wjkos, i' nZi f;oc M{m co/p s/ jh fNeh j?.
fiZE'I se oki;h fjsK dh okyh dh rZb j? Xkowe ;z;EktK ~ e/tb Xkowe rfsftXhnK se jh ;hfws
eod/ j'J/ T[jBK ~ okiBhse wkjo pyF d/D ns/ nkgD/ tk;s/ okiBhse ;z;EktK w;bB f;Zyk bJh f;Zy
bhr, f;Zy t/bc/:o ;zx, f;Zy e'wh ;Gk, f;Zy fjstkdh gkoNh, :{0 gh0 f;Zy gqfsfBXh ;Gk nkd BK oy e/ nkgD/
okiBhse ;[nkoE gokgs eoD. nZi okiBhs Xow dh u/oh BjhI j?, nZi dk n;{b j? w[y go eo' Bhsh gkS/
eo' nBhsh :jh okiBhsh. i/ s[;h Xkowe j' ;tZS s/ okiBhsh eo' go e{NBhsh fpbe[b BjhI.
(3)
- 7. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
;fsekos pkg{ BkBe ih,
tkfjr[o{ ih ek ykb;k tkfjr[o{ ih eh csfj
pkg{ ih fgSbh fdBh byBT{ d/ fJe gstzs/ ;ZiD d/ nekb ubkD/
s/ FwFkB xkN ikD dk w"ek fwfbnk. ik e/ t/fynk, o'Dek brhnK
j'JhnK ;B 25-30 gqkDh i' fuyk fsnko eoD ftu o[M/ ;B pkeh ngD/
ngD/ ro[Zg ftu rZbk eoB ftu w;s ;B. u/jo/ s/ d[y d/ Gkt iK
fJj nfj;k; fe n;h th J/E/ nkDk j? dh GktBk t/yD ~ BjhI fwb
ojh ;h.
w?~ :kd nkJh T[j ;kyh fe epho ih d/ xo e'Jh rfJnk gsk
bZrk T[j xo BjhI jB FwFkB xkN rJ/ jB. T[; nkdwh B/ fejk
fe w?I T[BQK ~ gSkDdk BjhI jK sK xofdnK B/ fejk fi; ftnesh d/
u/jo/ d/ nk; gk; gqekF fd;dk j'tI/ sK ;wM bJh T[jh epho ih jB.
T[j ftnesh FwFkB xkN s/ frnk T[; B/ t/fynk T[E/ fisB/
ftnesh ;B ;G d/ u/jo/ s/ nk; gk; gqekF ;h. T[j pzdk ;'uh g?
frnk. pkjo yVk T[vhedk fojk E"Vh d/o pkd id b'r pkjo nkT[D
br gJ/ sk j"bh j"bh ;G d/ nkb/ d[nkb/ dh o'FBh wZXw g?Idh rJh
s/ pkjo nkT[D se ;Gdh o'FBh w[e rJh f;tkJ/ fJe d/. T[; pzd/
B/ Gi e/ epho dk; ih dh FoD bJh ns/ p'fbnk epho ih i' w?I g[SD
nkfJnk ;h T[j s/ pkd ftu rb eokrK gfjbk w?~ fJ; o'FBh dk oki
dZ;'.
epho dk; ih B/ p'fbnk fe FwFkB xkN ftu nkfJnk pzdk
tk;st o{g ftu T[; gowkswk dh j"d ~ wzBdk j? feT[fI e T[; ~ gsk
brdk j? fe e'Jh n?;h Fesh j? fi; nr/ tkj BjhI ubdh ns/ eb
~ w?I th n'E/ nkT[Dk j? fJU T[; gowkswk dh j"Id ~ wfj;{; eoD
eoe/ T[; dk nT[ok gqrN j[dk j?. pkjo nkT[fdnK s/oh w/oh ftu o[M
z
Z
ikdk j? sK fco T[j nb'g j' ikdk j?. i' ;d?t T[; Bkb i[fVnk ot/
ns/ w"s ~ u/s/ oy/ sK T[; dk nUok gqrN ofjzdk j?.
go pkg{ ih j[D sk FwFkB xkN ftu th e/tb w{zj oyDh eoe/
ikJhdk j? :sB eohdk j? fe xN' xN fJe tkoh gfotko dh fBrkj
w/o/ s/ g? ikJ/ fe w?I nkfJnk ;h.
pkg{ ih nkg ih B/ fesBk ;'jDk System fdsk ;h fe nzsw
nodk; ;w/I i' pkDh gVh iKdh j? T[j ;koh ;kj~ w[yksp j[dh j? fit/
z
I fe n;hI th T[E/ ikDk. i' nkfJnk ;' ub;h nkfd nkfd sK i'I ;kvk
wB T[; gowkswk dh n;hw Fesh ~ wfj;{; eo nodk; ftu i[V e/
T[; fwqse gqkDh bJh nodk; eo ;e/ go nZi sk ehosB dk wj"b
th fJjh pDkfJnk ikdk j? fe T[; ftnesh s/ jh fXnkB fNe/.
w?I ;'u fojk ;h pkg{ ih j[D e/Jh j'o gq'rokw T[bheD/ g?Dr/ sK
(5)
r[ o { BkBe d/ t , tkfjr[ o { dh f;s-;bkj eofdnK
Guru Nanak Dev Praising God
s{ ;[bskB[ ejk jT[ whnk,
s/oh etB tvkJh <
i' s{ d/fj ;[ ejk ;[nkwh,
w? w{oy ejD[ B ikJh.
fpbktb[, 795
You are the Sovereign, O God !
It I call you a chieftain, how is it a praise for
you ?
As you inspire me so I praise You;
For, I the ignorant,
can say nothing by myself in Your praise.
Bilawal, 795
e[dofs etD, ejk thuko[ <
tkfonk B iktk J/e tko
ig[, 4
It is beyond me to comprehend or describe
the vastness and wonder of Your creation.
I am unworthy,
of being even a sacrifice to You !
Jap, 4
r[ o { BkBe d/ t , gq G - fwbDh bJh
fsnkoh eofdnK
Guru Nanak Dev Preparing for
God's Union
;zpfs ;kjk fbfynk,
fwfb efo gktj[ s/b[,
d/j[ ;iD[ nk;h;Vhnk,
fiT[ j't? ;kfjp f;T[ w/b[
rT[Vh, 157
The year and the day of my wedding is fixed.
Come my friends,
pour oil on the threshold and bless me
So that I may attain union with my Lord.
Gauri, 157
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
;fsr[ o { ~
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
e-mail
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
gzikph ;[wB wkf;e
r[ o { BkBe d/ t dk gq G [ - T[ ; ss dh
bkGdkfJesk ;pz X h dkntk eofdnK
Guru Nanak Dev Proclaims
Benefit of God's Praise
BkBe nky/ J/j[ phuko L
- 8. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
i' f;ZyK ~ w's u/s/ nkt/. feT[Ife id se w's u/s/ BjhI sd se w?I @f;csh rzY[ gt? dopkfo
wkM, 143
w/oh BjhI w[eDh.
I, Nanak, do hereby proclaim
nkg ih jh feogk eo' sK e'Jh rZb pD/.
after due deliberation :
fywk ;fjs dk; "Our bond with God's court is establised
w/ok e-mail gsk Lpqfizdo gkb f;zx @feow# only through the singing of His priases.
briji.kiram@gmail.com
Majh, 143
nDyh rhs
woikDk j'fJnk - wodkBk
ioB?b f;zx G'rb
f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw.
io bt/ e'Jh fet/I, }[bw s/ }[bwh fB}kw .
nDy bJh T[j ih rJ/, sbhnk #s/ ;h; fNek rJ/.
nDy bJh wk;{w f}zdK, BhjK ftu fuDtk rJ/.
f;o w/ok M[Ze e/ eodk, u'ih gqhsw ~ ;bkw.
f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw HHHHHH ..
rVQh ftu uwe"o dh, T[j nDy ykso wo rJ/.
nkg sK T[j wo rJ/, go e"w f}zdk eo rJ/.
j; e/ w?dkB ftu T[j gh rJ/ Fjhdh ikw.
f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw HHHHHH ..
nDy bJh ubtk bJhnK, fJeBk B/ f;o s/ nkohnK.
T[;/ d/ ;de/ wkDd/ jK, nkgK nZi ;odkohnK.
ihDk j? |?os d/ Bkb, nkT[ gqD eohJ/ swkw.
f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw HHHHHH ..
i' eoB e[opkBhnK, T[j e"w d/ ntsko B/.
i' ehs/ ~ BjhI ikDd/, T[j e"w d/ |Zdko B/.
ukj[zd/ j' e"wh edo sK, i[V p?m' f;Zyh ntkw.
f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw HHHHHH ..
p'bh s/ fJfsjk; nkgDk, jh sK e"wh FkB j?.
pkpkDhnK ejkDhnK eohJ/, sK nkgDk wkB j?.
f;de'I Bk jko' ed/, w[Feb BjhI e'Jh w[ekw.
f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw HHHHHH ..
XzB j? ewkJh dksk, s/o/ gfotko dh.
bk;kBh e[opkBh dksk, nihs s/ i[Mko dh.
}'okto sfj dk j?, ;G bJh J/j' g?|kw.
f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw.
io bt/ e'Jh fet/I, }[bw s/ }[bwh fB}kw..
Bfozdo f;zx r[bFB
t/ woikD/ t/ woikD/ feE/ frnk J//I t/ woikD/.
tkiK wko wko w?I jkoh, ;[Ddk feT[I BjhI t/ woikD/ <
woikDk woikDk efj e/ fJe wkJh gJh tkiK wko/.
y"o/ fejVk ;h woikDk fe;d/ skJh ;h wkJh g[eko/..
fJe B{oh pkbe nk g[ZfSnk, fe; ~ wksk tkiK wko/.
fe; dk nzB ib fJE'I w[fen?, fe; d/ sKJh woikDk g[eko/.
wkJh fejk s{z feE'I nkfJnk, fejV/ wK-fgnk dk j? ikfJnk <
fgsk ekb{ ih, wK j? fsqgsk, BkBe fiBQK B/ Bkw oykfJnk..
fJj' fijh rZb feT[I eodh j?,I eh j'fJnk J/ wksk s?~.
fe; ~ nky/ s{z woikDk, @iok ftyk sK wksk w?~..
woikDk feT[I Bk Jh oZfynk, j'o e'Jh s?~ Bk bfGnk.
n?Bh ;'jDh d[BhnK nzdo, e'Jh uzrk s?~ Bkw B cfpnk..
wkJh fejk fe fJ; s'I gfjb',I w/o/ xo nm pkb ;h j'J.
/
nbkj ~ ;G j' rJ/ fgnko/, tko' tkoh ;G T[; B/ y'j..
/
fJ;/ eo e/ w?I fJ; pkbe dk F[o{ s'I Bk ofyn? woikDk.
nZi BjhI sK e[M fuo wro',I fJ; B/ j? ;G ~ SZv ikDk..
B{oh pkbe B/ ;wMkfJnk - fdb Bk Yk s/ wzB w/ok efjDk.
T[M sK d[BhnK ckBh j? fJj - fJE/ p?m fe;/ BjhI ofjDk..
z
go nZi s"I pkbe fJj s/ok, jo dw ;kv/ Bkb oj/rk.
][Fh |wh s/ d[y ;[y ;ko/, pkbe ;kv/ Bkb ;j/rk.
;kv/ Bkb fJ; dh wksk, ;wM b? nZi s'I j' rJh :koh.
ofjzdh d[BhnK se j[D fJ; dk i; rkt/rh d[Bhnk ;koh.
fejk ozrhb/ B{oh pkbe, fJ; tork BjhI j'D? dkBk.
woikDk BjhI fJ; dk nZi s'I, BtK Bkw j'fJnk wodkBk.
(6)
- 9. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH
(fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;z g kde dk ;jwfs j' D k io{ o h BjhI )
op ih pyFDjko
nT[r[D e' B fuskodk rb ;/sh bkfJe..
nodk; ftu efjzd/ jB - t/y e/ nDfvm ehsk
wB[y s{ ehshnK rbshnK ~ Bk fusko op ih wkc eo
fdzd/ jB. nfX:kge, wksk ns/ fgsk ~ nDfvm eod/
j'J/ pZfunk ~ wkc eo d/Bk ukjhdk j?. fJ; r[D Bkb
n;h ;G ~ fis ;ed/ jK.
n?;h gqhfs eoj[ wB w/o/..
nkm gjo gqG ikBj[ B/o/..(807)
id n;h jo fJe ftu op ~ d/yKr/ sK fe;/
ftu ntr[D BjhI d/y ;ed/.
eo ek;k do;B eh G{y..
w? dfo wkrT[ Bhsk Bhs..(721)
tkfjr[o{ nr/ nodk; eohJ/ fe ;G ftu s{ jh
Bio nkJ/. tkfj[r[o{ dh Grsh Bkb f;woB eoe/ r[o{
s/ Go';k nkJ/rk sK nro e'Jh rbsh j' th rJh sK n;hI
ejKr/ G[b j' rJh n;h r[o{ dh oik ftu GkDk wB eo
d[y ftu Gh d[finK dk Gbk eoKr/.
r[ow[fy J/j[ wB ihts[ wo? ej? fbt bkfJ..
BkBe fJ;[ wB eh wb[ fJT[ T[ s o? jT[ w ? ;pfd
ibkfJ..(650)
r[o{ d/ ;pd Bkb i[V eo th n;h d{finK d/
ntr[D nDfvm eo ;ed/ jK.
ekj/ eT[ ehi? fXnkB[ igzBk..
ip s/ ;[X[ Bkjh wB[ ngBk.. (485)
;ko/ r[o{ rzqE ;kfjp ftu f;XKs tb s'odk j?
fe wB ;kc fet/ j't/ < wB ftu d[finK bJh T[;sZs,
fBzdk, u[rbh oj/rh sd se n;h d[finK dk Gbk BjhI
eo ;ed/, Bk Bkw ftu wB i[V/rk.
wzB[ X'tj[ ;pfd bkrj[ jfo f;T[ ojj[ fus bkfJ..(919)
;fsr[o dh ws b?e/ wB ;kc eo d[finK dh
rbsh ~ nDfvm eo ;ed/ jK.
jfo jfo eofj fBs egN[ ewktfj fjodk ;[X[ B j'Jh..
(732)
nyK pzd eo :k bkfJNk pzd eo e[S ;w?I fdykt/
tk;s/ tkfjr[o{-tkfjr[o{ eoB Bkb fjodk ;[X BjhI
j'Idk.
neN{po 2013
r[o{ dh thuko ~ ihtB ftu ih eo nDfvm dk
r[D fjod/ ftu t; ;edk j?.
efg e[jkVk f;fo xVk tfD e? ;o[ b'jko[..
cohdk jT[ b'Vh ;j[ ngDk s{z b'Vfj nzfrnko.. (1380)
d'B' izrb ftu eS[ bp oj/ jB b[jko - bkVh (nzfrnko)
cohd ih - op ~.
n;h th feE/ op d/ xo nk eo nzfrnko (fBzdk,
u[rbh, ekw, eq'X, b'G s/ BjhI bp oj/.
fJe d{i/ ;b'e ftu cohd ih ej oj/ jB cohdk pkfo gokfJn? p?;Dk ;kJh w[M? B d/fj.. (1380)
nkgD/ xo p?m e/ d{;o/ d/ pko/ ftu ;'uDk..
Gkt r[o{ xo nk eo ftu 5 u'ok d/ t; ojBk.
r[o gq;kfd nkgB nkg[ ;[M?..
fs; eh ikBj[ fsq;Bk p[M?.. (281)
ngD/ nzdo ngBh nkswk dh nkds gkD Bkb
fsq;Bk p[Mk eo n;h pyFjko nDfvm, d{finK dk Gbk
;'u ;ed/ jK.
wB god/;h i/ Ehn? ;G[ d/;[ gokfJnk.. (767)
wB ngD/ nkg ~ Sv eo b'eK pko/ rZbK eodk
j? wB god/;h d/ xo ik eo T[BK pko/ ;'udk j?. ;k~
d{finK dh rZbK eoB ftu pVk wik nKdk j?.
r[o{ pyFjko j? go n;h nkgB/ ntr[D ~ d{o
eoB dh pikJ/ d[;o/ d/ ntr[D Y[zvd/ ojzd/ jK.
epho wB[ gyh GfJU T[fv T[fv dj fd; ikfJ..
i' i?;h ;zrfs fwb? ;' s?;' cb ykfJ.. (369)
w/o/ wkXT[ ih ;s;zrfs fwb/ ;[ sfonk..
r[o gqo;kfd gow gd gkfJnk ;{e/ ek;N jfonk.. (10)
;fs;zrs ;fsr[o uN;kb j? fis[ jfo r[D f;yk..
(1316)
n;h ;fs;zrs ftu nk eo Gh d[finK pko/ rbs jh ;'u
oyd/ jK. wB d[finK pko/ ekw eq'X d/ t; jh ofjdk j?.
wfB w?b? FG[ feS[ w?bk sfB X's? wB jSk B j'fJ.. (558)
ntr[D S'fv r[Dk eT[,
Xktj[ efo ntr[D gS[skjh ihT[.. (558)
n;h nkgD/ wB d/ ntr[Dk dk ghSk S'v eo r[o{
d/ r[DK d/ Bkb i[Veo, d{finK dh GbkJh eo nDfvm
dk r[D nkgB/ ihtB ftu ih ;ed/ jK. s/ r[o{ dh y[FhnK
gqkgs eo ;ed/ jK.
;opihs f;zx
bkigs Bro
(7)
- 10. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
woB s{ pkd fe op fwb/ r k
woB s{ pkd op fwb/rk :k BjhI fJ;dk e'Jh
gsk BjhI b/feB r[o{ rqzE ;kfjp ftu cohd ih efj oj/
jB fe op fiT[d/ ih ni/ jh fwb ;edk j? nki[ fwbktk ;/y cohd Nkfew e{ziVhnK wBj[
;fuzdVhnk.. (488)
wB' ;uzdVhnK SZv - wB d/ fgZS/ Bk s[o - r[o{
xo nk eo Gh n;h r[o{ dh rb Bk wB eo wB woih
eod/ jK.
r[od[nko/ nk eo irj-irj wE/ N/eB/ - nzdo
pkjo, s;thoK s/ fB;kB ;kfjp, i'sk s/ i'V/ xo ftu
uoB X{b bkBh wBws j?. ngokXh d{Dk fBt? i' jzsk
fworkfj.. 470)
r[od[nko/ ftu eEk, ehosB, ;[BB d/ pik:
ngBk gkm fBsB/w F[o{ eo d/Bk.
5 u'o ekw eq'X b'G w'j njzeko d/ t; j' e/
rbs ew eoBk. w/o/ wB god/;h t/ fgnko/ nkT[ xo/ wB
r[opkDh BjhI i[Vdk-wB feXo/ j'o. wBd/ ftu'I ntr[D
Skv e/ r[opkDh Bkb i[VKr/ sK nki fwbktk - j[D,/ fJE/
nZi fJ; t/b/ fJ; gb fiT[fI dnK ihn jh fwbkg j' ;edk
j? Gkt w[esh j' ;edh j?.
go Fos fJe j? fe fiT{IfdnK ihn woBk Gkt
r[o{ d/ d;/ wkor s/ ubBk wB woih BjhI eoBk. fiT[d/
I
ihn nkgDh epo gqkgs eoBh, ihtfsnK wo ojhJ/
r[opkDh nB[;ko ubBk, op Bkb fJe fwesk gqkgs
eoBh j?. op d/ r[Dk dh ftuko tfvnkJhnK dh ftuko
fJ; eoe/ eoBh j? fe n? wB[y s{z t?;k pD. Bk fe fJ;
bJh eh wB'ekwBk g{oh j' ikJ/. id n;h op ih d/ r[D
nkgD/ nzdo t;k bKr/ sK
BkBe Grsk ;dk ftrk;.. ;dk y[F ojKr/.
fJj[ ir[ ;u? eh j? e'mVh ;u/ ek ftu tk;[.. (463)
op ih d/ r[D È s'I r[ogq;kfd dk Gkt fJBK
r[Dk ~ nkgD/ nkg ftu XkoB eoBk. fJBK r[DK ~
nkgD/ ihtB ftu t:tjkfoe o{g ftu ngDkDk gt/rk.
op ih fBoGT[ ik fBot/o j?. fJBK r[D ~ gVB Bkb,
fisBk woih r[opkDh gVh ikt/, nZyK B{N-B{N e/ ehosB
eoh ikt/I, nfwqs t/b/ u'eVk wko/, ehosB dopko, o?D
;pkJh ehsoB, f;woB eoB Bkb e'Jh ck:dk BjhI. id
se n;h y[d fe;h ~ voktKr/ BjhI ns/ Bk voKr/ ;pd
neN{po 2013
dh thuko (;Zu) BjhI ejKr/. T[d' se fBoGT[ BjhI j'
;ed/. fi; nkdwh ~ ;u ;wM nk iKdk j? T[j c{b dh
soj y[;p{ jh fybkodk j? ukj/ ;ik$fJBkw fwb/. c[b
~ s'V eo gzy[Vh-gzy[Vh g?ok EZb/ w;b d' sk th y[;p{ jh
fybkodk j?.
- epho ;zs[ B Skv? ;zsJh iT[ e'fNe fwbfj n;zs..
wfbnkro[ G[:rw p/fYU s ;hsbsk Bk sizs.. (1373)
z
cohdk p[o/ dk Gbk efo r[;k wfB B jYkfJ..(1381-82)
feofs eow e/ thS[V/ efo feogk w/bj[ okw..
ukfo ez[N dj fd; Gqw/ Efe nkJ/ gqG eh ;kw.. (133)
ntr[DK eoe/ ftSV/ jK r[Dk Bkb i[Veo fJ;h
iBw ftu n;hI th op ih ~ fwb ;ed/ jK.
fdykt/ wkso gkm, ehosB, ;/tk f;woB Bkb
op BjhI fwb ;edk j? ukj/ g{ok ihtB jh r[od[nko/ ftu
ojeo r[iko dJhJ/. X'fsnk i{fm B T[so? i/ ;T[ X'sk
fs;[.. (729)
;iD ;/Jh Bkfb w? ubfdnK Bkfb ubzfB..
fiE? b/yk wzrhn? fsE/ yV/ fd;zfB.. (729)
;iD - r[D fiE? w?~ 5 u'o go/FkB (rbs ew)
ekoB Gkt w? ekw :k e'qX Bkb n"yK j'D brk ;ZiD o[gh
r[D w?~ ;wMkD - eq'X Bk eo - ekw[ eq'X ekfJnk eT[
rkb?.. (932) nyK Bkb wkVk B d/yK nyh ;{se t/yDk
go fsqn Xo ;B o{g[. fe;h ~ X'yk B d/Jh-pj[ gogzu
efo go XB[ fbnkt?. ;[s dkok gfj nkfB b[Nkt?.. (656)
go ek p[ok B oky[j uhs..
s[w eT[ d[y[ BjhI GkJh whs. (386)
BkBe fce? p'fbn? sB[ wB[ fcek j'fJ.. (473)
epho wB[ gzyh GfJU T[fv T[fv dj fd; ikfJ..
i' i?;h ;zrfs fwb? ;' s?;' cb[ gkfj.. (1369) wB dh
;zrs uzr/ r[D (;u) Bkb j'D eo op fiT[d/ ihn fwb
I
;edk j?.
w/o/ wkXT[ ih ;s;zrfs fwb/ ;[ sfonk. r[o{
go;kfd gow gd[ gkfJnk ;{e/ ek;N jfonk. (10) r[o{
Bkb fwbeo ;pd ftuko eo e/ ;u ;zs'y d:k d/ uzr/
;z;ekok Bkb ntr[D d{o j' ikd/ jB. jo iht wB[y
g/V g"X/ ftu op Bio nk iKdk j?. fJjh ihtB dk n;bh
Nhuk j?.
r[ o whs e" o
bkigs Bro
(8)
- 12. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
byBT{ r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dk g[BormB
byBT{ r[ o d[ n kok gq p z X e
ew/Nh dk fsB ;kbk u[BQK r[od[nkok
;kfjp nkbwpkr fty/ ehsk frnk
fi; ftu byBT{ dhnK ;kohnK iZE/
pzdhnK ns/ r[od[nkok gqpXe ew/NhnK
z
d/ gq X kB, ;eZ s o nkd Fkwb j' J / .
pj[;zwsh Bkb ;0 ofizdo f;zx pZrk
~ ew/Nh dk ckT[Ivo gq/;hv/IN x'fFs
eoe/ T[jBK dhnK ;/tktK nZr/ tk;s/
th poeoko oyhnK rJhnK. T[jBK d/
gZ y ftu p' b fonK B/ T[ j BK dh
okiBhse e[ F bsk dh pj[ s skohc
ehsh ns/ T[jBK dh f;Zy ;wki bJh
io{os dZ;h. Bt/I u[B/ rJ/ whs gqXkBK
ftu'I r[od[nkok f;zrko Bro d/ gqXkB
;0 pbihs f;z x N' B h ~ ekoekoh
gqXkB pBkT[D dk fBoDk b?e/ BthI ew/Nh dh pkrv'o ;"g
I
fdZsh rJh i' ew/Nh dh fB:wktbh (Bye Laws) ~ ehs/
rJ/ ;z;Ek d/ g[BormB ns/ T[dFK dh sowhw ~ ;zF'Xs
/
eoe/ wkBsk bJ/rh ns/ T[; nB[;ko fsB ;kb bJh
ekoGko ;zGkb/rh. B'itkBK ~ soihj d/dI/ j'J/ finkdkso
I
B"itkB n'jd/dkoK dh 101 w?poh ew/Nh fsnko ehsh rJh
I
j? fi; ftu byBT{ dhnK e[S iZE/pzdhnK ~ SZvQ e/ eo
eohp eohp ;kohnK iZEpdhnK ~ n"jd/nk s/ B[wKfJfdrh
/ z
gokgs j?.
pV/ fgnko w'jpZs tkb/ wkj'b ftu j'J/ fJ;
gotosB dk n;o nbr-nbr r[od[nkfonK dhnK
gqpzXe ew/NhnK s/ th g?BQk ;[Gkte j? ns/ T[whd ehsh
ik ojh j? fe T[wodoki n'jd/dko BthI gBhoh ~ nZr/
s'oB dh fw;kb ekfJw eoBr/. ok:b e?c/ ftu j'Jh
gq; ekBco/; ftu ;odko N'Bh nkd p'bkfonk B/ i'o d/
/
I
e/ fejk :{0gh0 wkJhBkohNh p'ov ftu fe;/ f;Zy ~ Bk
oyDk, :{0gh0 gzikph ne?vwh d/ tkJh; u/now?B d/ gd
~ bzp/ ;w/I s'I ykbh oyDk, tikos ftu fe;/ f;Zy dk BQK
B j'Dk nkd tXhehnK ekoB f;ZyK ftu o'F j? ns/ ;oeko
~ f;ZyK d/ tkip je s[os d/D/ ukjhd/ jB. byBT{
r[od[nkok gqpXe ew/Nh d/ okiBhse n?iv/ dk th n?bkB
z
z/
ehsk frnk j?. fi;~ u[BK ewhFB d/ dkfJo/ ftu ofjzd/
j'J/ Xkowe n;EkBK s'I fet/ B/goQ/ ukfVQnk ikJ/rk ni/
;g;N BjhI j?. Xkowe gqpzX ew/Nh fi;d/ n'jd/dko
;oekoh nc;o iK eowukoh th j' ;ed/ jB eh
okiBhse n?i/Ivk ubk ;edh j? ;g;N j'Dk io{oh j?.
fdZbh ns/ gzikp ftu r[od[nkok gqpzX bJh
gqpXe ew/NhnK ns/ f;Zyk d/ okiBhse fjsK bJh nekbh
z
db nbr-nbr eZw eod/ jB. BthI ew/Nh d/ w[Zy
n'jd/nK s/ ;0 ofizdo f;zx pZrk cKT[vo gqXkB, ;0
pbihs f;zx N'Bh, ekoekoh gqXkB, ;0 i'frzdo f;zx, ;0
ih0 n?;0 tkbhnK g?NoB, ;0 i/0 n?;0 uZYk, ;0 n?;0
n?;0 pZrk, ;0 nko0 n?;0 d{nk, ;0 eowihs f;zx, whs
gqXkB, ;0 fpqfizdo gkb f;zx u/now?B nvtkJhioh
ew/Nh, ;0 fBowb f;zx, ;0 noftzdo gkb f;zx, iBob
;eZso, ;0 jogkb f;zx iZrh yikBuh, ;0 ;otihs
f;zx ntX ekbhfin?N, ;0 oDihs f;zx no'Vk, ;0
;Bdhg f;zx nBzd, ;0 n?u0 n?;0 y[okBk, ;0 wBihs
f;zx sbtkV, ;0 uoB ihs f;zx ;kjBh, ;0 e/0n?;0
n?pN u[B/ ns/ wB'Bhs ehs/ rJ/ jB.
(10)
- 13. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
r[ o d[ n kok nkbwpkr fty/ 2014 ftu ;q h
r[ o { r' f pz d f;z x ih dk gq e kF T[ s ;t
iBw fdB tkb/ fdB 14 iBtoh ~ jh
wBkfJnk ikJ/ r k
r[od[nkok nkbwpkr B/ fBoBk fbnk j? fe r[o{
r'fpzd f;zx ih wjkoki dk gqekF T[s;t n;bh sohe
s'I pkd d/ n?stko ~ Bk wBke/ fdB d/ fdB jh wBkfJnk
ikJ/. fJ; T[gokb/ ftu j'o r[od[nkfonK ~ th Fkwb
eod/ j'J/ gq'rokw T[bhe/ rJ/ jB i' j/m fby/ nB[;ko
jB.
1byBT{ dhnK ;w{j f;Zy ;zrsK 14 iBtoh 2014
~ fJe ;kE r[0 nkbwpkr fty/ gqekF T[s;t wBkT[D
rhnK fi; ftu GkJh ;fszdo f;zx ih ns/ GkJh rrB
dhg f;zx d/ okrh iZE/ fdZbh s'I ns/ frnkBh nwohe f;zx
eEkeko uzvhrV s'I doFB d/Dr/.
2fsBQ fdBh ;wkrw dh nozGsk ftu r[od[nkok
f;zrko Bro fty/ eth dopko ns/ r[od[nkok uzdo
Bro, ;do ns/ njhnkrzi fty/ ehosB dopko th ehs/
ikDr/.
3Bro ehosB dh nr[nkJh r[od[nkok Bkek
fjzv'bk d/ ekoekoh gqXkB ;0 ofizdo f;zx d[nk eoDr/
i' nkFhnBk s'I nkbwpkr se efvQnk ikJ/rk. fi; ftu
pho ykb;k rsek gkoNh fjZ;k bt/rh.
4;wkrw ftu w?vheb e?Ig, pbZv v'B/FB e?Ig,
;?whBko, g[;se w/bk gqdoFBh, d;sko pzdh, Xkowe
w[ekpb/ ns/ f;woB bVQh nkd th eoBk gq;skts j?.
byBT{ r[od[nkok gqpzXe
ew/Nh d/ Bt/I fBoB/
1H
ew/Nh B/ fBoBK fbnk j? fe vh0nkJh0 ih0 i/b
B/ nkbwpkr r[od[nko/ nke/ fi; soQK nB[o'X ehsk j?,
i/b d/ e?dhnK d/ ;{Xko bJh r[o{ wjkoki dh ;/X nB[;ko
T[gokbk ehsk ikJ/ ns/ i/b ftu e?Ig bk e/ fFeFk ns/
;jkfJsK d/ ekoi ehs/ ikD, n?bHihHghH;h d/ gqpzXeK B/
i/b dk d'ok ehsk ns/ pkbe ns/ gq'VQ e?dhnK dh fFeFk
bJh fJe ekoiftT[s fsnko ehsh j? fi; w[skpe ibdh
z
T[gokbk ehsk ikJ/rk.
neN{po 2013
2H
jo wjhB/ n?bHihHghH;h d/ ;ko/ w?po tkoh tkoh
I
jo/e r[od[nkok ftu eZm/ j'e/ ehosB ;wkrw eoDr/
ns/ ;EkBe io{osK dh ikDekoh b?Dr/.
3H
ftXtk fBokFqs phphnK ~ g?FB d/D bJh ckow
z
ikoh ehs/ rJ/ jB. b'Vtzd f;Zy ns/ f;zXh phphnK ~
g?z;B fdZsh ikJ/rh.
r[od[nkok ;do fty/
w/vheb e?Ig
;0 jogkb f;zx, iBob ;eZso nB[;ko fwsh
20 neN{po ~ r[o{ okwdk; ih d/ gqekF T[s;t, r[o{ jfo
feFB ih d/ r[o{ rZdh fdt;, r[o{ jfo okfJ ih d/ i'sh
i's fdt; ~ ;wogs fJe tZvQ/ gZXo s/ w/vheb e?Ig
bkfJnk ik fojK j?. b'Vtzd bkG T[mk ;ed/ jB.
Xkowe w[ekpb/
;qh ;[ywBh ;kfjp ;/tk ;[;kfJNh byBT{ dk
;kbkBk ;wkrw fwsh 30 ;szpo, 1 ns/ 2 neN{po ~
wBkfJnk ik fojk j? fi; ftu frnkBh gowihs f;zx
ykb;k nBzdg[o ;kfjp tkb/ gqukoe, GkJh ;fszdo pho
f;zx, ji{oh okrh dopko ;kfjp ;qh nfwqs;o ns/ GkJh
r[fozdo gkb f;zx ji{oh okrh r[od[nkok Fjhd pkpk
dhg f;zx ih, ;qh nfwqs;o gj[zu oj/ jB. fJ; ;wkrw
dh nozGsk ftu fwsh 21, 22 ns/ 24 ;szpo ~ Xkowe
w[ekpb/ eokJ/ rJ/ fi; ftu, ;'w:k u'o;hnk, fvzgb e"o,
jogqhs e"o, nBB:k ;qhtk;stk, nkFhnk Bk}, tzdBk
e[wkoh B/ ngD/-ngD/ r[o{g ftZu gfjbk ;EkB gokgs
ehsk j?. fJ; ;[ekpb/ ftu 242 pfuZnK B/ fjZ;k fbnk ns/
;wkrw ftu 40 pfunK ~ fJBkw fdsk ikJ/rk.
(11)
- 14. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
r[o{ BkBe d/t ih dh nop d/F dh :ksok dk fposKs-3
(bVh i'VB bJh t/y' gzikph ;[wB, ;szpo 2013 nze ftu)
wZe/ s'I r[o{ ih wdhBk ub/ rJ/. fJE/ nkg ih
B/ j}os w[jZwd ;kfjp d/ wepo/ s/ v/ok bkfJnk.
nkg ih B/ ehosB F[o{ ehsk ns/ fejk @@Neehum,
Hafat Chaha Da Ha Salasa Wa Rubaya .....## wsbp
6 wzvb, 7 wjKdhg ns/ 14 b'e ;ko/ jh w[y s'o s/ fsB
r[Dk ~ d;d/ jB. fjzd{ Xow efjzdK j? fe fJBk
;kfonK B/ fJB;kB d/ ihtB ~ uko GkrK ftu tzfvnk
j?. gqwkswk e/tb fJe j? ns/ T[; d/ pokpo (s[b) j'o
e'Jh BjhI.
id w[;fbw b'eK B/ fJ; rkfJB ~ ;[fDnk
ns/ T[j th j}os w[jwd ;kfjp d/ wepo/ s'I sK T[BK
nzdo oj' ns/ r[;/ dk jV nk frnk. T[BQK ~ i' th
jfEnko fwfbnk b? e/ wepo/ tb B; s[o/ go id
T[BK B/ r[o{ ih ~ wkoB tk;s/ nkgD/ jZE T[mkJ/ sK T[E/
jh ieV/ rJ/ (iw rJ/). jios w[jwd ;kfjp d/
itkJh j}os nbh d/ ikBFhB ybhck B/ ngDhnK
T[rbK ngD/ ezB ftu gkJhnK sK T[j th T[; w[dok
I
ftu iw frnk. sd uko JhwkwK - : - cko ;h,
iwkb dhB, ewkb dhB ns/ ybhk j?okB gq/FkB j'
rJ/. T[BK B/ ;ko/ b'eK tb'I T[BQK d/ fJ; e[eow bJh
w[jkh wzrfdnk, ofjw bJh fpBsh ehsh - ns/ fejk
fe n;h BkBe ~ nkgDk Bph ngDk g?rzpo s;bhw
eod/ jK ns/ ;dk jh pkpk BkBe dk fJ;/ soK ;fseko
j't/rk.
r[o{ ih ;kfonK ~ pyF fdsk ns/ n'j T[BKQ d/
nr/ gfjbk tKr fjbB i[bD br/. fJ; n;EkB r[o{
;kfjp dh :kd ftu T[BQK dh yVKtK oyhnK j'JhnK
jB. fJ; n;EkB r[o{ ih 27 fdB ofj e/ ehosB
eofdnK b'eK ~ fJe tkfjr[o{ nbk-skbk Bkb fgnko
eoB dk T[gd/F fdZsk.
fJE'I r[o{ ih ekk rJ/. fJj n;EkB dfonk
ckoks d/ feBko/ j? ns/ j}os w[jwd ;kfjp ns/
fJwkw wkthnk dk iZdh fgzv j?. fJ;/ n;EkB s/ j}os
nbh d/ p/N/ j{;?B ~ :kjhd B/ Fjhd ehsk ;h. fJ;
n;EkB nieb eopbk eoe/ ikfDnk iKdk j?.
;?:d fgqEgkb f;zx
fJ; e;p/ d/ dyZB tb fJe epo;EkB j?.
r[o{ ;kfjp B/ fJ; n;EkB s/ fsB wjhB/ 23 fdB
gquko ehsk ns/ nkgD/ o{jkBh frnkB Bkb b'eK ~ w'j
fbnk. fJ; n;EkB s/ gksFkj dh :kd ftu fJe
n;EkB pfDnk j? i' Gkos d/ BkBeFkj g?rpo d/ Bkw
z
Bkb ikfDnk iKdk j?. fJwkw wkthnK d/ tzF ftu'I ni
th T[; n;EkB dh ;/tk ;zGkb eod/ jB ns/ fJ;
epo;EkB s/ ehosB eod/ jB.
r[o{ gksFkj dh fJ; nop :ksok d/ fbykoh
(ski[dhB) fbyd/ jB fe id r[o{ ih fJ; n;EkB
(cemetery) s/ ehosB efonk eod/ ;B sK pj[s ;ko/
b'e T[BKQ dk ehosB ;[BD ns/ doFBk ~ nkT[d/ ;B.
I
b'e Bkw pkDh ;[BD ns/ r[o{ gksFkj Bkb puB
pbk; eoe/ nBzd ns/ y[Fh wfj;{; eod/ ;B. r[o{
ih d/ gqF;eK ftu'I fJe pj[s jh gq;Bfus phph ;h i'
z
Bkw pkDh ns/ gksFkj d/ puBk s' pj[s gqGkts ;h.
fJ; phph dk Bkw ;bhwk ;h. id th T[j ;fs;zr ftu
nkT[dh sK G/N ti'I e[M G'iB io{o fbnkT[dh. T[; dk
I
I
xo tkbk (gsh) T[mK dk ftgko eodk ;h ns/ pkjo
ofjzdk ;h. fJe fdB id pkjo'I tkg; xo gofsnk
sK b'eK B/ T[; ~ skjB/ wko/ fe s/oh gsBh fJ;bkfwe
n;{bK (FoQk) d/ T[bN ik ojh j?. T[BK B/ fFekfJs
ehsh fe s/oh gsBh fpBk fe;/ god/ d/ T[; Gkosh
ceho gk; p?mh ofjzdh j?.
fJe fdB ;bhwk, r[o{ gksFkj dh ;zrs ftu
pkpk BkBe gk; p?mh j'Jh ;h. T[; ~ n?;k ;e{B ns/
FKsh gqshs j'Jh fe T[j ;wkXh ftu ubh rJh. pkpk
BkBe B/ ski[dhB ~ fejk fe ;bhwk ~ xo G/i. Ybd/
'
F{oi dh bkbh xN ojh ;h, Fkw dk t/bk j' frnk ;h.
ski[dhB B/ j'bh ijh ;bhwk ~ p[bkfJnk, ;bhwk sqpe
e/ ikrh sK ski[dhB B/ pV/ fgnko Bkb fejk fe pkpk
BkBe uKj[zd/ jB fe puh s{z S/sh xko ubh ik. xo
tb ikD s'I gfjbk ;bhwK B/ pkpk BkBe d/ uoBk ~
gof;nk. T[; d/ sK egkN y[b rJ/ T[; d/ nzdo
frnkB dk gqekF j' frnk. T[j d; edw xo tb
(12)
- 15. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;[wB wkf;e
nr/ tXh ns/ fco fgS/ w[V e/ fejk @@w/ok nB[wkB j? nkdwh fi; B/ ;/d g'Fke gkJh j'Jh ;h w/ok }kwB
fe w/ok gsh xo nk frnk j?.## fJ; s/ r[o{ gksFkj pfDnk ns/ w/oh nghb wB}{o j'Jh.**
B/ skVBk eofdnk fejk fe nkgDhnK FeshnK ~ ;zGkb
nr'I r[bkw :knk B/ df;nk fe w?I xo nkfJnk,
e/ oyhI ns/ ;fji ftu ofjDk.
nFohnK y'd e/ eYhnK ns/ ibdh ibdh tkg;
;bhwK xo gj[uh sK T[; B/ d/fynk fe T[; dk frnk. w?~ jkew tb'I i' fsB fdBK dh w[jbs fwbh
z
gsh r[;/ bkb Bkb ghbk j'fJnk d{i/ ;kEhnK Bkb p?mk ;h, r[}o rJh ;h, w/o/ tk;s/ ;w/I s/ tkg; g[iBk
j?. T[; dk gsh r[bkw :knk B/ ;bhwK ~ eq'X Bkb Bkw[wfeB ;h, fJ; tk;s/ }wkBs d/D tkb/ ~ frqcsko
x{fonk sK ;bhwK B/ ;fji Bkb fejk fe @@w/oh Grsh eo fbnk frnk ;h. w?I id tkg; g[ik sK b'eK s/ uzrk
jh ;h fi; ekoB s{z ;}k s'I pu frnk j?I, s{z sK fJe gqGkt fgnk fe w?I tkg; nk frnk j? sK jkew B/ w?~
esb ehsk ;h. s{z ngD/ xo dphnK 500 ;'B/ dhnK w[nk eo fdsZk. w?~ Sv fdZsk frnk sK w?I c'oB ngD/
w'joK eY e/ b? frnk ns/ wihd ~ d/ fdshnK. r[bkw ikwD dks/ dh Gkb ehsh go T[ j w? ~ feXo/ Bk
:knk pj[s j?okB j'fJnk ns/ fejk fe w?I sK s?~ e[M fwfbnk. fJj ;koh rb ;[D e/ ;bhwk fJedw p'b
BjhI df;nk, w?I fJZE/ nkfJnk ns/ ibdh jh tkg; ubk gJh - @@T[j wkbe eosko ;Zuk j?, T[j tkfjr[o{ ;Zuk
frnk, s?~ fJj ;ZG e[M fe; soK gsk bZrk. ;bhwk j?.
B/ fejk fe gfjbK fJj d; fe fiE/ s{ z frnk ;h
d{i/ fdB ;bhwk nkgD/ gsh ~ Bkb b? e/ pkpk
gqd; T[E/ eh tkgfonk ;h. gsh B/ df;nk - @@id'I ;kvk ih d/ doFBk ~ rJh. gfjbh B}o ftu jh gsh ~
/
ekcbk fw;o d/ B/V/ gZ[iB tkbk ;h, w/o/ fJe T{m/ B/ ;wM nk rJh fJj Gkosh pkpk jh w/ok }wkBsh ;h ns/
fJe pkr ftu'I nzr{oK dh p/b yk bJh.
nkg w[jko/ T[; dk f;o ;fseko ti'I pkpk BkBe d/
T[; pkr dk wkbe p[Yk fe;kB rZ[;/ ftu uoBk s/ Yfj fgnk. T[; dk b{z b{z nBzfds ;h ns/ T[;
nkfJnk ns/ T[; B/ w/o/ T[; T{m/ ~ i'o dk gEZo dk o'w o'w F[eokB/ ns/ XzBtkd dh w{os pfDnk
wkfonk s/ w/ok T{mk wo frnk. w?I th eq'X ftu T[jh j'fJnk ;h. gsh d/ wB d/ ;ko/ Fe d{o j' rJ/ ns/ wB
gZEo T[; fe;kB ~ wkfonk s/ T[j fe;kB wo frnk. ][;h s/ y/V/ Bkb Go frnk.
w?I T[E'I GZiB dh e'fFF ehsh go gefVnk frnk ns/
d'tI/ gsh gsBh pkpk BkBe d/ uoBk Bkb fJ;
eufjoh g/F ehsk frnk. w?I ;koh rb ;Zu' ;Zuh dZ; soK fbgN/ j'J/ ;B fi;soK Ffjd dhnK wZyhnK c[bK
fdZsh go ekB{B nB[;ko fe;/ ~ wkoB pdb/ w?~ w"s ~ fbgNdhnK jB. j[D T[BQK d/ o'w o'w ftu nbkj
dh ;ik ;[BkJh rJh. feT[Ife w?I fe;/ dk eo}k d/Dk dk ~o tk; fojk ;h.
;h ;' w?I jkew ~ fpB/ ehsh fe w?~ fsB fdB dk ;wK
nB[tkde L joGiB f;zx 093696624671
(HHHHHHHHHHHubdk )
fdZsk ikJ/ sK fe w?I fJj eo}k ndk eo ;eK. fJe
nBw'b ;[wB
1234567-
fuzsktkB g[oF dk ;qho jw/FK o'rh ofjzdk j? s/ o}k ftu p/fuzs ofjB tkb/ dk ;dk szdo[;s.
i' g[oF ;z;koh wfjb wkVhnK dk jzeko eodk j? T[; ~ JhFPo d/ dopko ftu EK BjhI fwbdh.
i' wB[Zy fe;/ G[b/ okjh ~ o;s/ gkt/ T[; dk ;z;ko d/ fpyV/ okj ftu ;fsr[o{ ;jkJh j'Idk j?.
fit/I jz; d[X ns/ gkBh ~ fBy/V e/ oZy d/Idk j? fJ;/ soQK r[o{ ek f;Zy r[ows ns/ wBws ~.
;'Mh s/ FoXk d't/I }o{oh jB, fpBk ;'Mh FoXk e[okfj gKdh s/ fpBk FoXk ;'Mh p/w[y pBkdh j?.
fit/I gkBh ngB/ gKb/ ekm ~ BjhI v'pdk fJ;/ soQK r[o{ f;Zy ~ gkgK dh ykJh ftu BjhI v[pB d/Idk.
wB[Zy dh jwdodh jw/Fk T[; d/ ngB/ ;[nkoE bJh j'Idh j? ns/ r[o{ dh wB[Zy d/ Gb/ bJh.
frnkBh T{Xw f;zx ih
(13)
- 16. gzikph ;[wB wkf;e
neN{po 2013
www.punjabisuman.com
;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk ;fseko
gq ' 0 n? ; H n? ; H nw' b
b/ye gq'0 nw'b n'j wjkB j;sh jB fiBK B/ :shw ykB/ ftu gotfoF gKT[d/ j'J/ fJe tkoh fJe ;op
I
Xow whfNzr ftu pj[s ;'jDk GkFD fdZsk. T[g;EZs nzrqi gkdoh B/ nw'b ih d/ f;o s/ jZE c/od/, skohc ehsh
/
ns/ fejk fe n;h s/oh gVQkJh ns/ gotfoF dk g{ok youk T[mk e/ s?I~ fJzrb?Iv G/i e/ skbhw d[nk fdznkr/.
go Fos j? fe s{z id th f;Zy Xow dh tfvnkJh ftu GkFD eo/rK, s?~ GkFD d/ nkyho ftu fJj efjBk j?
fe fJ;kJh Xow th nZSk j?. i/ s?~ wzi{o j't/ ;jkfJsk bJh w/o/ e'b uou nk iKJh. nw'b ih nkgD/ Gfty dh
p/jsoh bJh uou, gkdoh ~ fwbD tk;s/ rJ/ s/ iKd/ j'J/ nkgD/ Bkb :shw ykB/ s'I o'Nh th pzBQ e/ b? rJ/ e/
fes/ d/o B j' ikJ/. uou ezgkT[Iv ftu gkdoh dh e'mh s/ gsk bZrk eh gkdoh fJe whfNzr ftu fpih jB ns/
p/Iu s/ p?m e/ fJzsiko eo'. E'Vh d/o ftu gkdoh dk e[Zsk nk e/ nw'b ih d/ wro g? frnk ns/ G'IeDk F[o{ eo
fdZsk ns/ T[; ~ u[g eokT[D bJh nw'b ih B/ nkgDh o'Nh dh g'Nbh ftZu'I fJe o'Nh eYe/ T[jd/ nZr/ gk fdZsh.
Z
e[s/ B/ T[; o'Nh ~ ;zx e/ SvQ fdZsk go ykXk BjhI. fJsB/ ftu gkdoh pkjo fwbD tk;s/ nkfJnk s/ e[s/ ~ vpb
Z
[
Z
o'Nh dk gh; d/ e/ u[g eokfJnk. n'jBK gkdoh s'I g[fSnk fe s[jkvk e[Zsk o'Nh BjhI yKdk f;oc vpbo'Nh yKdk
j?. gkdoh dk itkp ;h fe fJj ;p e[S yKdk j? go nkgD/ wkbe dk fdZsk jh yKdk j?. fJj ;[De/ nw'b ~
n?;h ;'Mh gJh eh T[j T[m yb'sk ns/ efjD bZrk ckdo ih w?I f;Zy Xow d/ pkDh r[o{ BkBe d/ dopko dk e{eo
jK, s[jkv/ e[Zs/ s'I ;hy b?e/ w?I tkfg; ik fojk jK w?I th nkgD/ wkbZe dk fdZsk jh yktKrk ns/ tkfg; nk rJ/.
b/ye', gqzpXe' ns/ gqukoe' fJ; g{o/ b/y ~ io{o gVQ' ns/ nZr/ fJ; ~ gqukoB dh feqgk eo'.- ;zgkde
;w/I d/ gqGkt ns/ j'o eJh fJe ekoBK d/ n;o
j/m n;hI ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih s'I pj[sK @d{o# j[zd/ ik
oj/ jK. fJj d{oh eJh soQK dh j?. ;ohoe GKs sK
r[od[nkfonK ns/ Xkofwe n;EkBK, dhtkBK ns/ w/fbnK
T[s/ ikD tkfbnK dh frDsh nZr/ Bkb'I iB-;zfynk dh
fB;ps Bkb tX ojh j? go fJBQK ;soK d/ b/ye d/
;kjwD/ fJ; ;ohoe B/Vsk dk gqFB BjhI ;r'I e[M j'o
Gkt j?. T[; ~ uko w[Zy GkrK ftu tzfvnK ik ;edk
j? L
1eh n;hI ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk ;fseko T[j'I
fijk eod/ jK i' fJe r[o{ dk eoBk T[fus j? <
2eh n;hI r[o{ ih d/ j}{o b'VhIdh wo:kdk ~ g{oh
soQK fBGkT[Id/ jK <
3eh n;hI r[o{ ih d/ T[gd/F ~ g{oh soQK ns/ mhe
;wMd/ jK <
4eh n;hI nkgD/ r[o{ d/ T[gd/F ~ j'oBK se
gj[zukT[D bJh g{ok :sB eod/ jK <
i/ ;kvk fJBQK uko gqFBk ;zpzXh T[Zso @jK# ftu
j? sK n;hI mhe r[o{ d/ B/V/ jK ns/ fizBk jh fJBQK dk T[so
Z
@BKj# ftu j[dk ikt/rk, UBk jh n;hI d{o. fJ; bJh :'r
z
j? fe fJBQ K ftu' I jo fJe gq F B ~ n;hI tko' tkoh
ftukohJ/.
fJ; ftu ;zdj BjhI fe n;hI ;qh r[o{ rqE ;kfjp
/
z
ih d/ ;kjwD/ f;o fBtkT[d/ jK (wZEk BjhI N/ed/) ns/ e[M
I
;odk-g[idk uVQktk uVQkT[Id/ jK. j[D/ jh T[go fbfynk
frnk j? fe n;hI wZEk BjhI N/ed/, f;o fBtkT[d/ jK. fJj
I
rZb ;GBK bJh sK ;Zuh BjhI, eJh sK ;Zu-w[zu jh wZEk
N/ed/ jB go ;kvk fJj eEB ;GBK bJh M{mk th BjhI.
I
ed/ r[od[nko/ ftu p/fmnK th tZy-tZy nkdwhnK ik
fJ;sohnK ~ nkT[IfdnK ~ sZe' sK s[jk~ u"dK-gzdoK
fe;wK dk wZEk N/fejk iKdk fd; ;edk j?. eJh sK yb's/
jh p{j/ ftu'I E'VQk fijk f;o S/sh Bkb M[ekn e/ nkgDh
pfjD tkbh EK tZb GZiDr/. fJj rZb ftF/F eoe/ BthnK
nXyVQhnK e[VhnK ftu t/yD ftu nkT[Idh j?. d{i/ eJh
b'e ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ e'b sK nkT[Dr/ go r'v/
goB/ j' e/ nZXk e[ f;o M[ekn e/ w[V ikDr/. shih fe;w
T[BKQ b'eK dh j? i' wZEk sK }whB Bkb bkT[d/ jB go T[BKQ
I
~ d/yD tkbk jo e'Jh nB[wkB bk ;edk j? fe T[BQK d/
wB ftu e'Jh ;fseko BjhI, fJe o;w tkbh pks j? ! go
j[D sK fJ; s'I th rZb bzx rJh j?. f;Zy B"itkBK ns/
pZfunK ~ fpBK wZEk N/eD d/ jh r[od[nko/ ftu nk
pfjzfdnK t/fynk ik ;edk j? eJh sK fJ; s'I th rJ/.
(14)
- 17. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
T[BQK bJh pfjDk th n"yk j?. T[j pkjo jh fco s[o e/
MN bzxk b?Id/ jB. T[j yb' e/ doFB fdzd/ jB (T[j
FkfJd nkgDk-nkg ftykT[D jh nkJ/ j[zd/ jB), eJh
vzvT[s pzdBk eod/ jB, eJh T[uh csfj p[bk e/ ;G dk
fXnkB T[NekT[Id/ jB.
fe;/ e"w iK Xow dh J/esk ns/ ;{s dk gqGkt
nfijhnK EktK T[sI' jh fbnk iKdk j?, fiE/ T[; e'w d/ b'e
fJeZm/ j'D. ;' i/ r[o{ rqE ;kfjp ih dh jk}oh ftu ;kvk
z
nkT[D dk Yzr jh fJj' fijk fte'fbZsok j? sK ;'uD tkbh
rZb j? fe i/ fe;/ nBwsh iK gqd;h ~ fbyDk gt/ fe n;hI
/
wZEk fe; soQK N/ed/ jK iK r[o{ rqE ;kfjp ih dk ;fseko
z
fe; soQK eod/ jK sK, wB dh GktBk ojh fJe gk;/, ;kv/
;oho dh XkoBk eh dZ;/rh < fJj pVh fuzskiBe rZb
j't/rh.
fJjh rZb uVQktk uVQkT[D ;zpzXh j?. eJh-eJh
c[N d[of/ vUI g?;/ ;[ND tkb/ iK e'b nk e/ th G[nK e/ g?;/
Z
Z
wkoB tkb/ fdqF ~ t/y e/ fJj BjhI fejk ik ;edk fe
fJ; soQK eoB tkb/ d/ wB ftu e'Jh ;d-GktBk iK FoXk
j?, ;r'I fJT[I sK @pZXk uZNh# tkbk n;o jh gqrN j[dk j?.
z
GkJh r[odk; ih B/ @GktBh Grs GkfJ e"vh nro Gkr
oky?# nkfrnk ;h go eh fJT[I g?;k ;[NDk iK G[nK e/ wkoBk
Z
GkfJ s/ GktBk s/ Grsh dk ;p{s j? <
b/ye dk fJj ftuko j? fe fJ; nDrfjbh dk
ekoB nfrnkBsk ns/ p/ g q t kjh j? . n;hI pZ f unK s/
B"itkBK ~ fJj f;ykT[D dk sK pVk :sB eod/ jK fe
xo nkJ/ gqkj[D/ ~ fet/I fwbDk ukjhdk j?, T[;skdK iK
tZfvnK Bkb fet/I toskt eoBk ukjhdk j?, j'o sK j'o
d';sK, fwZsoK, B'eoK nkfd d/ ;jkwD/ fet/I p'bDk, T[mDk,
p? m Dk ukjhdk j? , go eh n;hI ed/ ;e{ b K, ekbiK,
r[od[nkok ;kfjpkB iK xoK ftu fJj f;ykT[D dk th
:sB ehsk j? fe wZ E k fet/ I N/ e Dk j? , nodk; t/ b /
fet/I yb'Dk j?, G/Nk fet/I oZyDh j? iK r[o{ ;kfjp d/ ;kjwD/
fet/I p?mhdk j?.
fe;/ nkg s'I tZv/ d/ ;kjwD/ i/ e[o;h T[s/ p?m/ Gh
n;hI fJe bZs r'v/ T[s/ oZy bJhJ/ sK fJj rZb ;bhe/
d/ fto[X wzBh iKdh j?. i/ n;hI nkg s'I tZv/ ~ jZE fwbkT[D
Z
bJh gfjbK nkgDk jZE nZr/ eo d/JhJ/ sK n;hI rztko
;wM/ iKd/ jK. fJzM jh eZgfVnK ;zpzXh th nB/eK fB:w
jB go j?okBh j? fe r[o{ d/ dopko ftu ikD tkb/ r[o{
neN{po 2013
dh j}{oh ftu p?mD t/b/ fJBQK fB:wK s/ ;bhe/ dh gqtkj
BjhI eod/. fJ; ftu ;fseko T[gikT[D dk pkjow[yh Yzr
fJj' ;bhek j? fi; Bkb ;kv/ nkgD/ ns/ ;k~ t/yD
tkfbnK d/ wB ftu ;fseko dh GktBk T[gidh j?.
fJ;/ jh ;zpzX ftu eZgfVnK s'I fJe ftuko nk
frnk j? . i/ fe;/ ;' r tkb/ xo n;hI uwehb/ ns/
GVehb/ eZ g V/ gk e/ ub/ ikJhJ/ sK @n;hI fej' fij/
bZrKr/<# fJj nB[wkB ;[Gkte jh bkfJnk ik ;edk j?.
fJzM jh ;w/I nB[;ko rZb fJE'I she g[Zi rJh j'Jh j? fe
Fkw d/ ykD/ ftu fejVk ;{N gkJhdk j? ns/ d[gfjo
t/b/ fejVk. fejVh oZs ftu eZgfVnK dk fejVk ozr uzrk
[
bZrdk j? ns/ fejVh EK T[s/ fejVk. eJh EkJhI fBZeo
gk e/ ikDk p[ok j't/rk ns/ nfijhnK EktK th jB fiE/
fBZeo Bkb jh ikD:'r j[zdk j?, fit/I go/v, ;?o nkfd.
eh c/o r[o{ ;kfjp dh jk}oh ftu ikD bZfrnK
;k~ nkgD/ fbpk; dk fXnkB eoB dh b'V BjhI < fJe
tko r[od[nkok ;kfjp d' gVQhnK fbyhnK fJ;sohnK fJj'
fij/ fbpk; ftu nkT[dhnK d/yhnK fe tZv-tZv/ gqwhnK dh
I
/
/
th fBrkj okrhnK tb'I jN e/ T[BQK tZb ubh rJh.
;kohnK BzrhnK pkjtK, nZXh s'I tZX Bzrh fgZm nkfd. rZbK
Bk e/tb r[o{ ;kfjp d/ ;fseko Bkb jh nY[ethnK jB
;r'I ;wkfie ns/ nkuoDe fdqFNhe'D Bkb th p[ohnK
jB. fiE/ ;?eV/ b'eK B/ fJeZm/ j'Dk j?, T[E/ Gh i/ n;hI b'eK
I
dh okJ/ dk fynkb Bk eoKr/ sK j'o feZE/ eoKr/ <
fJ; ;fseko d/ Bk j'D d/ ekoB eJh j' ;ed/
jB go tZvh s/ ftF/F rZb sK fJj' jh j? fe ;k~ nkgD/
pZfunK ns/ B"itkBK ~ fJj ;G e[M f;ykT[Dk gt/rk ns/
r[od[nkok ;kfjp d/ gqpzX ~ ftF/F s"o s/ nfijk oZyDk
gt/rk fe T[E/ nkT[D tkfbnK bJh e[M Bk e[M fB:wK dh
gkbDk }o{oh j't. frofinK ns/ w;hsK ftu sK nfijk
/
j?, s[;hI r'v/ Bzr/ b? e/ w;hs ftu BjhI ik ;ed/. fJ;/
soQK jh frofinK ftu th nfijhnK rZbK bJh ftF/F
fB:w ns/ pzXB jB ns/ r[od[nkok ;kfjpkB ftu th
fit/I j'o nB/eK fB:w n;hI ;[Gkte jh gkbd/ jK fst/I jh
;k~ r[o{ ;kfjp dh jk}oh ftu nkT[D, wZEk N/eD, yb'D,
jZE i'VB nkfd ;zpzXh th e[M fB:wK dk gkbD eoBk
nktZFe j?. d[y dh rZb j? fe nodk; t/b/ b'eK dk jZE
Z
i'VB dk Bw{Bk ns/ yb'D dk Yzr th eJh gqeko dk j'
frnk j?. fe;/ Bwk} t/b/ ed/ nfijk BjhI t/fynk iKdk
(15)
- 18. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
ns/ Bk jh froi/ dh gqkoEBk t/b/.
fJj rZbK e'Jh n"yhnK BjhI, e/tb ;kvh p/gtkjh
q
j?. e[M tX/o/ fXnkB fJ;~ pj[s ;kok ;[Xko ;edk j?.
pugB s'I nfijh gogkNh gkT[D dh b'V j? ns/ nkg Bw{Bk
pD e/ ftykT[Dk }o{oh j?.
i/ n;h ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk g{oB ;fseko
eod/ j'JhJ/ sK eh n;hI r[o{ wjkoki dh jk}oh ftu d{i/
f;ZyK ~ wzdk p'b ;ed/ jK < eh n;hI fdb-fdykt/ s/ e"V/
b?euo d/ ;ed/ jK < gkoNhnK s/ XfVnK d/ MrV/ S/V
;ed/ jK < b/ye dk ftuko j? fe BjhI.
;' fJj pVk }o{ o h j? fe ;kv/ wB ftu fJj
ftuko w[y j't/ fe n;hI nkgD/ fgsk Bkb'I th, fe;/ tZv/
nkr{ Bkb'I th, fe;/ wjkB ftnesh dh jk}oh Bkb'I th tX
e/ ;qh r[o{ rqE ;kfjp ih dk ;fseko eoBk j?. id n;hI
z
fe;h wjkoki/ dh j}{oh ftu p?m/ j'JhJ/ sK tZv-tZv/ dopkoh
/
bJh Gh ;k~ EK pDkT[D iK wjkoki/ e'b'I T[[m e/ T[; dh
nkU Grs bJh ikD dh b'V BjhI ofjzdh.
eh n;hI ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh jk}oh ftu
p?fmnK ed/ fJT[I gqshs ehsk j? < eh n;K ed/ fJ; ;bhe/
dh gqtkj ehsh j? <
fi; dk n;hI ;seko eod/ jK, T[; d/ puB
;[Dd/ i/ n;hI fe;/ j'o Bkb rZbK eoB bZr ikJhJ/ sK
eh fJj p/ndph BjhI < j[D t/y bU fe fezB/ e[ gqpzXe
s/ ;o's/ r[od[nkok ;kfjp ftu d{finK Bkb rZbK eoB
s'I pu/ ofjzd/ jB. d[Zy Bkb efjDk g?Idk j? fe ;kv/
r[oXkw rZbK eoB dk n;EkB pD rJ/ jB, @wkJhU,
phphU, u[g dk dkB pyF', G?DI' pZfunK ~ u[g eokU# nkfd
Z
Z
dh oN jo okrh s/ b?euoko ~ bkT[Dh g?dh j?. fco th
I
fejVh u[Zg j[zdh j?.
fJe j'o nB'yh rZb j[D t/yD ftu nk ojh j?.
dhtkB gzi s'I pkoK ti/ se bZrk j'fjnk j? go ;kok ;wK
nktkikJh brksko pDh ofjzdh j?. e'Jh uko iD/ nk
rJ/, e'Jh ;Zs T[m rJ/. e'Jh BthI N'bh nk rJh, e'Jh
T[m rJh. fJj uh} 6 xzfNnK ftu'I 4 xzN/ }o{oh uZbdh
ofjzdh j?.
fBok fJj jh BjhI fe fJT[I ;o'fsnK s/ tefsnK
dk fXnkB T[Nedk j?, ;r'I fJj Gh fe fJj ;fseko d/
Yzr d/ fto[ZX j?. eh fe;/ dopko, eufjoh iK dhtkB
(dopko eufjoh) ftu fJT[I j[dk j? < wjkoki/ d/ p?fmnK
z
neN{po 2013
iK T[;d/ puB ;[DfdnK fJT[I T[m-T[m s[oh ikDk p/ndph
BjhI <
fJj B[e; jNkT[D dk fJe' Yzr j? fe dhtkBK
dk tes S'Nk s/ E'VQK j't/. fJj ;Zu j? fe wkBf;e,
;ohoe ns/ fdwkrh s"o s/ wB[Zy fJzBk fuo fposhnK ~
fJe fynkb T[s/ BjhI pzBQ ;edk, Bk jh fJe' rZb ftu
fJzBk fuo o; b? ;edk j?. eh fJj ;zGt j? fe S/-;Zs
xzN/ u"IeVh wko e/ p?mk oj/ < eh brksko S/ xzN/ e'Jh
fXnkB Bkb fes/ pfjm ;edk j? < Xkofwe dhtkB s/
n;EkB dh gftZsosk, wjZssk ns/ ;fseko bJh nktZFe
j? fe dhtkB dk ;wK xNkfJnk ikt/ . gq ' r okw S' N k
j't/, o;-Gog{o ns/ fyZu gkT[D tkbk. w/o/ ftuko ftu
i/ n;hI jo p?me 6 xzN/ dh EK d' iK jZd fszB xzN/ dh oZy
bJhJ/ sK r[o{ xo dh fJj fBs j[dh p/ndph ns/ dhtkBK
z
bJh tX ojh no[uh o[e ;edh j?. ;kvk you xN ;edk
j? ns/ gq'rokw tX/o/ gqGktFkbh pD ;edk j?. ekbiK
ns/ ;e{bK ftu eJh EkJhI fJT[I ehsk iKdk j?. frofinK
dhnK gqkoEBktK 45 fwzNK ftu ns/ tZvhnK-tZvhnK :kdK
dk fdB v/Y-d' xzfNnK ftu wBkJ/ iKd/ jB.
i/ e'Jh wjKg[oF p'b fojk j't/ sK Gkt/I ;k~ T[;
rZb dk gsk th j't/, ;fseko dh wzr j? fe n;hI FKsh
ns/ GktBk Bkb ;[DhJ/. fJ; fdqfFNhe'D s'I ftukfonk
;gZFN j? fe id ;qh r[o{ rqE ;kfjp ih dk @j[ew# (tke)
z
fbnk iKdk j? sK T[; tke ~ ;[DfdnK ;kvk T[BQK s[eK
~ Bkb-Bkb T[uh gVQBk BjhI Y[edk, ;fseko dh wzr j?
Z
fe n;hI FKsh Bkb T[; ~ ;[DhJ/ feT[fI e n;hI sK r[o{ dk
j[ew ;[DB bJh p?m/ j[d/ jK Bk fe fJj dZ;D bJh i' ;k~
z
fJj j[ew }[pkBh :kd j?.
fJj ns/ j'o nB/eK nfij/ fdqFNKs jB fiBQK s'I
gqsZy j? fe ;k~ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk i' ;fseko
eoBk T[fus j?, nkw s"o s/ pj[shnK EktK T[s/ n;hI T[j
BjhI eod/. n;hI ohs ns/ wo:kdk ~ g{oh soK BjhI
fBGkT[Id/.
;kv/ fJfsjk;e r[od[nkok ;kfjpkB ftu ni/
;fseko dh T[j wo:kdk pj[s jZd se fBGkJh iKdh j?.
;qh jfowzdo ;kfjp nkfd n;EkBK tkbh ;qh r[o{ rqzE
;kfjp d/ ;fseko dh wo:kdk dk Bw{Bk ;kjwD/ oZy e/
n;hI ;qh r[o{ rqzE ;kfjp d/ ;fseko dh ohs s/ wo:kdk
~ ngDk ;ed/ jK.
(16)
- 19. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
;kek gzik ;kfjp
f;Zy Xow ftu r[od[nkfonK dk ftF/F wjZst j?.
fJjBK r[od[nkfonK ftu pj[s ;ko/ r[o{ ;kfjpkBK d/
ihtB ;zpzXh xNBktK Bkb ;zpzXs ;EkBK #s/ r[od[nko/
w"i{d jB i' nZi th ;k~ tZy-tZy r[o{ ;kfjpkB ih d/
ihtB dhnK xNBktK dh :kd ~ sk}k eod/ jB. fJjBK
r[od[nkfonK dh ;/tk ;zGkb tZy-tZy ;w/I f;ZyK ns/
T[dk;h, fBowb/ ;zsK d[nkok j[zdh ojh ;h. ykb;k oki
;w/ I fJjBk r[ o d[ n kfonK d/ Bkw irhoK brkJhnK
rJhnK. nzro/}h oki ;w/I nzrq/}K dh Ffj s/ fJjBK
r[od[nkfonK dh ;/tk eo oj/ wjzs d[okukoh j' rJ/.
fJjBK r[od[nkfonK ~ wjzsK s'I nk}kd eokT[D bJh
f;ZyK ~ pj[s e[opkBhnK d/DhnK gJhnK.
fJ; iZdI' ifjd ftu f;Zy woihtfVnK B/ tZv-tZv/
/
;ke/ eo ftykJ/. T[jBK ;kfenK ftu'I jh gzik ;kfjp dk
;kek f;Zy fJfsjk; ftu ftF/F toBD:'r j?. ;ke/ d/
nZyoh noE i' GkJh ekBQ f;zx BkGk B/ wjkBe'F ftu ehs/
jB, T[j xNBk i' fJfsjk; ftu :kd ofjD:'r j't/.
gzik ;kfjp dh xNBk th T[jBK ftu'I fJe j? i' f;Zy
fJfsjk; ftu ;dk :kd oj/rh.
gzik ;kfjp r[od[nkok ;qh r[o{ BkBe d/t ih d/
ihtB Bkb ;zpfz Xs j?. fJ; dk g[okDk Bkw j;B npdkb
fJ; e'b jh r[o{ BkBe d/t ih GkJh wodkB/ Bkb g[i/ ;B.
Z
fJZE/ jh tbh ezXkoh dk jzeko s'fVnk ;h s/ T[; ~ wB[ysk
Z
dh ;Zuh ;/tk eoB dk wkor fdykfJnk ;h. fJZE/ jh fJe
gZEo T[go jZE dk pfDnk fBFkB j? fi; eoe/ fJ;dk Bkw
Z
gzik ;kfjp gqf;ZX j' frnk.
id'I r[od[nkok ;[Xko bfjo F[o{ j'Jh sK fJ;
r[od[nko/ T[Zs/ wjzs fwZmk okw dk ep}k ;h. fJj wjzs
d[okukoh ;h. f;Zy ;zrsK ftu fJ; d/ wkV/ nkuoB eoe/
pVk o'; ;h. wjzs d/ woB s'I pknd T[; dh gsBh d/ Gok
;zs f;zx B/ e[M rVpV eoB dh e'fFF ehsh go f;Zy
;zrsK d/ nZr/ T[; dh ukbkeh Bk uZbh. r[od[nkok f;Zy
;zrsK d/ ep}/ j/m nk frnk.
r[od[nkok ;[Xko bfjo d/ nXhB jh r[o{ e/ pkr
dk ;kek tkgfonk. r[o{ e/ pkr ftu f;ZyK tb'I ehshnK
e[opkBhnK ozr fbnkJhnK. 17 Btzpo 1922 ;oeko B/
r[o{ e/ pkr ftu f;Zy ;zrsK ~ bZeVK tZYD dh fJikis
neN{po 2013
joihs f;z x @jkfc}kpkdh#
d/ fdZsh. i/bQK ftu pzd e?dh fojkn ehs/.
r[o{ e/ pkr d/ w'ou/ ftu e?d ehs/ f;ZyK ftu fJe
iZEk c"ih g?BFBhnK dk th ;h. T[jBK ~ w?fi;Nq/N B/
nes{po ftu YkJh-YkJh ;kb dh ;ys ;}k ;[DkJh s/
i[owkBk th ehsk. fJ; iE/ ~ 29 nes{po ~ oks dh rZvh
ftu nzfwqs;o'I nNe i/bQ ~ G/fink frnk. o;s/ ftu
r[ioKtkb/ dh ;zrs B/ fJjBK GoktK dh ;/tk ehsh. 30
nes{po ~ d[gfjo fgZS'I fJj rZvh oktbfgzvh s'I nNe
~ otkBk j'Jh. o;s/ ftu r[od[nkok gzik ;kfjp nkT[dk
I
;h. id T[E'I dh ;zrs ~ rZvh dk gsk bZrk sK T[jBK
B/ c"ih f;zxK ~ ib gkDh SekT[D dk T[dw F[o{ ehsk, go
Z
;N/FB wk;No B/ w[yhnK ~ fejk fe rZvh gzik ;kfjp BjhI
yVQh j'trh. fJj rZb ;[D e/ ;zrsK ~ pVh fBokFk j'Jh
/
go ekch ;zrs gqFkd, cb, d[X nkfde b? e/ ;N/FB g[i
Z
Z
rJh.
id'I rZvh oktbfgzvh s'I uZb e/ gzik ;kfjp g[Zi
rJh sK ;N/FB wk;No B/ bkJhB ebhno ehsh j'Jh ;h,
rZvh yVQh j'D dh e'Jh nk; BjhI ;h. fJj t/y e/ GkJh
eow f;zx s/ GkJh gqskg f;zx rZvh yVQh eoB bJh o/bt/
bkJhB s/ b/N rJ/ j'o ;zrsK th bkJhB s/ b/N rJhnK.
vokJhto B/ pE/o/ ft;b wko/ go T[j ;{ow/ gNVh s'I Bk
T[Zm/ nyho fJziD T[jBK dhnK jZvhnK ~ u{o-u{o eodk
bzx frnk, d'tK d/ ;oho fgzi/ rJ/. j'o ;zrsK d/ th ;ZNK
bZrhnK. rZvh yVQh j' rJh, d'tI/ Fjhd ni/ f;;ed/ ;B,
(pkeh g/i 27 s'I)
(17)
- 20. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
GkJh r[odk; ih
(fizBk dhnK ouBktK ~ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp dh e[zih efjnk frnk j?)
nihs f;zx, byBT{, w'0 L 9651592214
nkfd ;qh r[o{ rqE ;kfjp, fi;dh ;zgkdBk ns/
z
ouBk ;kfjp ;qh r[o{ noiB d/t ih B/ ehsh, fJ;
wjkB ekoi bJh, tv/ uko r[o{nK dh T[ukfos pkDh,
GrsK, r[of;ZyK ns/ GNNK dh pkDh ~ tkuBk, x'yBk
ns/ okrK d/ Bkb jh ftnkeoD nB{;ko ;'X e/ soshp
d/ e/ nzeB eoBk, fJ; o[jkBh ezw bJh r[o{ ;kfjp
dk ;fj:'rh ns/ fbykoh j'D dk wkD GkJh r[odk;
ih ~ gqkgs j'fJnk.
GkJh r[odk; ih dk iBw ;'jbthI Fskpdh d/
wZX brGr 1551-52 ftu nfwqs;o d/ fgzv pk;oe/
fty/, dksko uzd ih d/ xo j'fJnk ns/ nkg r[o{
nwodk; ih d/ Gshi/ ;B.
r[o{ nzrd d/t ih dh nfrnkB[;ko id r[o{
nwodk; ih B/ r'fJzdtkb Ffjo t;kfJnk sk nkg
nkgD/ gfotko, GoktK ns/ GshihnK ~ b? e/ r'fJzd
tkb nk e/ t; rJ/. fJ; soK r[odk; ih ~ pugB
s'I jh r[o{ nwo dk; ih dh B/Vsk gqkgs j'Jh, fJE/ jh j'fJnk fe r[o{ ;kfjp dk tZvQk Gok fgqEh uzd jh r[o{
nkg ih dk gkbB g'FB, gVkJh ns/ F;sq ftfdnK, xo dk fto'Xh j' e/ e'MhnK joesK eo fojk j?. ;zrsk
Xkofwe wkj'b ns/ ;s;zr d/ tksktoD ftu j'fJnk ns/ w;zd fijVhnK G/NktK ik o;d nkfd b? e/ nKT[d/
fJjh ekoD ;h fe ;z;kfoe ftfdnk d/ Bkb jh Bkb T[j ;kohnk t;s{nk nkgD/ tb oykJh iKdk ns/ bzro
nkg r[owfs ns/ r[of;Zyh d/ ozr ftu g{oh soK ozr/ bJh T[BKQ ~ r[o{ xo G/i d/dk. o;d ns/ wkfJnk dh
I
rJ/ ;h.
o'e ekoD bzro ftu fwmhnK (p/jhnK) o'Nhnk th
FoXk, ;/tk, brB, fpp/ep[X nkfd r[DK d/ tzvhnK ikD T[gozs bzro w;skBk j'D dh B'ps nk
ekoD nkg r[o{ nwo dk; ih d/ fBeNtosh f;ZyK ftu rJh.
frD/ ikDr/. r[o{ ;kfjp ih B/ nkg ih ~ f;Zyh ns/
fJ; nt;Ek ftu GkJh r[odk; ih B/ GkJh
BkBe fBowb gzE d/ gquko fjs uzp/ ns/ izw{ tb p[Yk ih Bkb ftuko eoe/, GkJh ;jb' ih ns/ GkJh g?Vk
Z
G/ f ink. ;B 1574 ftu shi/ gksFkj d/ i' s hi' s ih ~ Bkb b? e/ nfwqs;o d/ uko/ o;fsnK s/ w'ou/ bk
;wkT[D T[gozs nkg r[o{ okw dk; ih dh ;/tk ftu e/ TXo'I nkT[D tkbhnK ;zrsK ~ ns/ w;zdK ~ fgqEh
br rJ/. e[M ;wK fpsB T[gozs r[o{ okw dk; ih dh uzd dh pdfBnsh s'I ikD{ eokd/,I r[o{ dh tvhnkJh ns/
nkfrnk s/ nkg nkro/ ns/ g{op tb gquko eod/ oj/. r[ows dh ikBekoh d/d/ ns/ T[BQK dhnK G/Nktk f;ZXk
I
GkJh r[odk; ih ~ nkro/ jh r[o{ okw dk; r[o{ dopko gj[ukT[D br/. nkg GkJh r[odk; ih
ih d/ r[og{oh f;XkoB dk ;wkuko fwfbnk. e[M fggbh ;kfjp tkb/ o;s/ s/ p?m/, ibdh jh ;ko/ fgqEh
;w/I T[gozs nkg nfwqs;o gzuw gksFkj d/ doFBK bJh uzd dh ubkehnK ns/ joesK s'I ikD{ j' rJ/ ns/ r[o{
gjz[u/.
d/ bzro fco uVdhnK ebQk ftu ubD bZr/.
nfwqs;o nk e/ GkJh r[odk; ih ~ ftfds
r[o{ d/ bzro ns/ j'o b'Vk bJh wkfJnk dh
(18)
- 21. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;[wB wkf;e
E[V B j'J/ fJ; ekoi bJh GkJh ;kfjp B/ r[o{ ;kfjp
fiT[ efo ;{ o i fBefbnk,
Bkb ;bkj eod/ @@d;tzd## gqEk ubkJh, fi; ~ ;zrsK
sko/ Sg/ nz X / o gb' f Jnk.
B/ pj[s ;bkfjnk, fJ; ezw bJh w;zdK d/ v/fonK s/
;qh r[o{ rqzE ;kfjp dh ;zgkdBK T[gozs, r[o{
@@r[o{ eh r'beK oyhnK rJhnk. ;zrsK fJBQK ftu xo d/ fto'XhnK ns/ fJ;bkw d/ eZNotkdhnK B/ w[rb
nkgDk d;tzd (1$10 iK 10% ewkJh dk) gkTI[dhnK pkdFkj nepo d/ ezB Go/ fe fJ; rqzE ftu w[jwzd
fijVk eZmk j'e/ fdtkbh ns/ ft;kyh d/ w'e/ r[o{ dopko ;kfjp ns/ fJ;bkw d/ fybkc fbfynk j?. r[o{ ;kfjp
Z
gj[uk fdsk ikT[dK fi; ekoD wkfJnk dh ed/I s'N BjhI B/ GkJh r[odk; ih d/ Bkb pkpk p[Yk ih ~ s;bQh bJh
w[rb dopko G/fink, fiE/ T[BKQ B/ pkdFkj nepo ~
nkJh.
;qh r[o{ rqE ;kfjp d/ ;zgkdB ns/ b/yB ftu g{oh soK ;zs[FN eokfJnk, s;bQh j'D s/ nepo B/
z
GkJh r[odk; ih dh fbykoh d/ o{g ftu w[y ;/tk ~ f;Zy BiokB/ ti'I 1100 w'joK wZEk N/fenk. ns/ r[odk; ih
irs jh BjhI ;kok ;z;ko jw/Fk :kd oy/rk. nkg pV/ s/ pkpk p[ZYk ih ~ ;BwkB Bkb d[Fkb/ fdZs/.
ihtB tkb/, ns/ Bkw f;woB d/ nGhnk;h j'D d/ Bkb
r[o{ noiB d/t ih dh Fjkds T[gozs nkg ;qh
jh ;s GkFktK d/ frnksk ;B. nkg pugB s'I jh eth r[o{ jfo r'fpzd ih dh ;/tk ftu oj/. ;B 1637 ftu
;B ns/ pj[ s jh gq f sGkFkbh Yz r Bkb nkgB/ nkg r[o{ ;kfjp (S/th gksFkj) Bkb r'fJzd tkb gquko
nkgDhnK ouBktK ~ tkoK ns/ eftsQ o{g ftu fbfynk fjs rJ/ ;B. r'fJzdtkb fty/ jh fJe fdB nfwqs
t/b/ fBsB/w T[gozs r[o{ ;kfjp dh w"i{drh ftu GkJh
j?.
tkoK dh ouBk gzikph ftu ns/ eftsQ fpqi GkFk ;kfjp B/ ;tk; fsnkr fdZs/ ns/ nekb g[oy d/ uoDk
ftu jB. nkgdhnK ouBktK gVB s'I gsk brdk j? ftu ik fpoki/.
fe Xkofwe ns/ r[owfs s'I fJbktk nkg fJfsjk;,
nkg ih dhnK ouBktK pj[ s Gkt g[ o D,
G[rb, B/fsesk, ;wkfie Fk;sq ns/ wB'ftfrnkB pko/ y'ig{oe ns/ ftdtsk Gog{o j'D d/ ekoD ni dk jo
'
pj[s ikBekoh ns/ ;{M oyd/ ;B.
gqukoe eEkeko ns/ Ykvh f;zx T[BKQ dhnK tkoK ns/
tkoK dh F[o{nks GkJh ;kfjp B/ r[o{ BkBe eftsQ d/ T[dkjoD d/ e/ r[oFpd dh eEk ~ nk;kB
d/t ih d/ nkrwB dh b'V ~ wfj;{; eotk e/ fdsh. Yzr Bkb g/F eod/ jB feT[fI e GkJh r[odk; ih dhnK
ouBktK pko/ r[o{ ;kfjp B/ efjnk ;h nkg ih dhnK
;fsr[ o BkBe gq r fNnk,
ouBktK @@r[o{ rqzE ;kfjp dh ez[ih## j'DrhnK.
fwNh X[ z X ir ukBD j' f Jnk.
pZ u / dk ;{ M kn
;'jDh ;'jDh eo fbykJh, pZu/ op ~ fumh gkJh.
;ko/ efjD s[;h gkbDjko, w/oh th fJe ;[D' g[eko.
okw, op e'Jh ej/ GrtkB, s[jkv/ BK s'I vo/ F?skB.
;[fDnk d[Zy ;ZG jod/ j', Gbk ;GBk dk eod/ j'.
d[Zy id'I e'Jh, j'T{ n;K ~ fet/ eoK r/ c'B s[z;k~ <
ofjzd/ j' s[;h fejV/ nzpo, G/i' T[E'I d/ c'B Bzpo.
;'yh j' ikT[ eoBh rb, j?b' ehsh w;bQk jb.
ofizdo e"o,
nkbwpkr, byBT{
c'B L 0522-2450994
(19)
N
- 22. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
iBw fdB s/ ftF/F HHHHH
neN{po 2013
pkpk pZ[Yk ih
pkpk p[Yk ih pV/ T[u/ ;Z[u,/ gqf;X, ns/ eoBh
Z
Z
tkb/ r[of;y j'J/ jB. T[BKQ B/ r[of;yh dk T[gd/F ;qh
r[o{ BkBe d/t ih s'I fbnk ns/ S/thI gksFkjh d/
;w/I she r[of;Zyh dk Bw{Bk pD e/ ihtB pshs ehsk.
pkpk ih dk iBw ;[x/ ozXkt/ (iZN) d/ xo wksk
r"oK dh e[y s'I nes{po 1519 ~ eE{ Bzrb, f}bk
nzfwqs;o ftu j'fJnk. wkfgnK B/ T[BQK dk BK p{Vk
oZfynk, wro'I r[o{ BkBe d/t ih d/ puB w[skpe T[BKQ
dk BK pZ[Yk ih g? frnk. p{Vk ih d/ iBw s'I e[M fuo
wro'I T[BKQ d/ wkg/ fgzv owdk; (f}bk nzfwqs;o) ftu
nk tZ;/.
nkw iZN w[fz vnK tKr p{Vk ih S'N/ j[d/ wZMk d/
z
tkrh pD/. id T[j :koQK pkoQK tfoQnK d/ ;B, sd r[o{
BkBe d/t ih fcod/ fcoKd/ ns/ ;fsBkw[ d/ rZc/ tosKd/
owdk; fgzv d/ gk; nk fNe/. p{Vk ih th wZMK ukod/
U[E/ nk rJ/. T[BKQ B/ r[o{ ih d/ doFB ehs/ ns/ T[BKQ
dk T[gd/F ;[fDnk. T[BKQ d/ wB ftu nfijh ohM g?dk
j' rJh fe T[j o'} B/w Bkb r[o{ ih gk; nk p?fmnk
eoB ns/ fezBK fezBK fuo fJe pzBQ e/ T[BQK d/ doFB
eod/ ns/ ezB bk e/ puB ;[Dd/ fojk eoB. Bkb jh
T[j r[o{ ih tk;s/ d[ZX fbnk e/ pV/ go/w Bkb G/N
efonk eod/.
fJe fdB r[o{ ih B/ T[jBK ~ fejk, @ekek,
s/ok eh BK j? < s{z eh ezw eodk j[zdk J/I <
p{Vk ih - ;Zu/ gksFkj, w?I okwdk; ftZu ofjD
tkb/ fJe iZN dk g[s jK. wkfgnK B/ w/ok BK p{Vk oZfynk
Z
j?, w?I wZMK ukfonk eodk jK.
r[o{ ih - s{z eh fJZSk Xko e/ ;kv/ gk; nkT[dk
I
j?I < s{z eh ukj[zdk j?I <
p{Vk ih - ;Zu/ gksFkj. w/oh p/Bsh j? fe w?~
w"s d/ d[y s/ vo s'I pukU, fJ; u[ok;h d/ r/V ftu'I
eZY', w[esh pyF'.
r[o{ ih - ekek ! s/oh s/ jkbK y/vD-wZbQD,
ykD-jzvkT[D dh T[wo j?. s?~ w"s s/ w[esh d/ fynkbK
B/ fet/I nk cfVnk < tZvk j't/Irk sK fJj rZbK eohI.
p[Vk ih - wjkoki ih ! w"s dk ehj t;kj < eh
{
gsk ed'I nk cVQ/. ypo/ tZvk j'tK fe Bk jh j'tK.
r[ o { ih - s? ~ fJz B h S' N h T[ w o/ fJj ;' u
fet/I c[oh ekek p{fVnk <
p{Vk ih - wjkoki ih, fJj fJT[I ! e[M fuo
j'fJnk, gmkD ;kv/ fgzv tZbI' bzx,/ T[j pd' pdh ;kvhnK
c;bK tZY e/ b? rJ/ - gZehnK th eZuhnK th, s/ nZX
gZehnK th. Ud'I s'I w?~ xVh w[Vh fynkb nkT[dk j? fe
I
fit/I gmkD eZuhnK gZehnK c;bK, tZY e/ b? rJ/ jB
fst/I jh w?s th pZu,/ rGo{, nZXyV, p[Y/ ~ id'I ih eo/
Z
nk BZgrh. eh gsk w/oh tkoh ed'I nk ikt/ < fJ; eo
/
e/ w?I w"s s'I vodk jK. s[jkv/ gk; fJj nk; Xko e/
nkT[Idk jK fe s[;hI w/ok fJj vo d{o eo'r/.
r[o{ ih jZ; gJ/ ns/ efjD br/, @s{z j?I sK pZuk,
go rZbK p[fZ YnK tkbhnK eodk j?. s{z pZuk bjhI, s{z p[Yk
Z
j?. seVk j', p[Y/ pkbek ! oZp w"s Bkb'I fes/ tX/o/ tZvk
I
Z
s/ pbtkB j?. i/ s{z T[;dk j' ikt/,I sK w"s s?~ vok Bk
;e/rh, T[j s?E'I voB br gt/rh, s{z nwo j' ikt/rk,
I
iBw woB d/ r/V s'I S[N ikt/Irk. oZp ~ jo t/b/
u/s/ ofynk eo, T[; dk Bkw ifgnk eo/, T[; d/ g?dk
ehs/ ihtK Bkb fgnko efonk eo, T[BKQ dh fgnko Bkb
;/tk efonk eo, i/ s/o/ fjod/ ftu oZp dk vo Go
ikt/l s{z T[; ~ y[F eoB d/ isB eodk oj/,I s/o/ wB
ftu oZp bJh fgnko g?dk j' gt/, c/o w"s dk th s/ j'o
;G/ vo th fwN ikD, s?~ w[esh fwb ikt/rh.
(20)
- 23. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;[wB wkf;e
T[; fdB s'I p{Vk ih dk BK @p[Yk# ih g? frnk. ih B/ nkg ~ g/qfonk fe ;zrsK ~ doFB fdU.
Z
id gzuw gksFkj B/ ;qh dopko ;kfjp ns/
f;Zy T[BQK ~ ;fseko Bkb pkpk p[ZYk ih nkyd/ jB.
p[Yk ih B/ f;Zyh XkoB ehsh T[j r[o{ BkBe d/t d/ f;Zy nzfwqs ;o'to dh fsnkoh nozGh sK pkpk ih fJ; ;/tk
Z
z
pD rJ/. T[j xo-pko SZv e/ r[o{ ih d/ dopko/ d/ w'Yh gqpXe pD/. ;qh dopko ;kfjp dh gqeowk ftu
[
Z
ofjD bZr gJ/. ;kok fdB ;zrsK dh ;/tk Nfjb TZso-g{op dh pkjh tZb pkpk p[Yk ih dh p/oh j[D she
eod/, y/sK ftu ik e/ y/sh pkVh dk ezw fBpkj[d/ ns/ w"i{d j?. fJ;/ p/oh j/m pfj e/ T[j ;zrsK gk;'I mhe
z
Bkw igd/ ofjzd/. T[BQK B/ nkgDk ihtB f;ZyK bJh Yzr Bkb ;/tk eotkfJnk eod/ ;B. T[j jZEhI ;/tk
Bw{Bk pDkfJnk ns/ r[o{ ih d/ @Bkw igD, feos eoB th eod/ ;B, ;z r sK ~ ejhnK, N' e ohnK s/ j' o
s/ tzv e/ SeD* d/ T[gd/F ~ ewk e/ ftykfJnk. ;zrsK ;fwnkB fdnk eod/ ;B ns/ ;ko/ ezw dh fBrokBh
nkg ~ ;fseko Bkb @pkpk ih# nkyD bZr gJhnK. efonk eod/ ;B.
fJj ;/tk ;zg{oB j'D s/ pkpk ih B/ fJe j'o
;qh r[o{ BkBe d/t ih T[BQK T[go pj[s gq;zB
;B, fJzB/ gq;B fe id'I nkg B/ r[orZdh ;qh r[o{ nzrd ;/tk ;zGkbh. f}bk nzfwqs;o d/ fgzv Mpkb d/ gk;
z
d/t ~ ;"gh, sK T[BKQ ~ r[fonkJh dh o;w nkg B/ pkpk ekh ;koh G'I r[o{ ih ~ G/Nk j'Jh ;h. J/E/ r[o{ ;kfjpK
I
p[ZYk ih gk;'I ndk eotkJh ! wro'I shih, u"Eh, gzithI dk wkb vzro ufonk eodk ;h. fJ; ~ phV nkyd/
s/ S/thI gksFkjh ~ r[osk dh o;w th pkpk p[Yk ih jh ;B. fJ; phV dh s/ fJ; ftub/ wkb vzro dh ;zGkb
Z
ndk eod/ oj/. T[BKQ dh T[usk d/ ekoB T[BKQ d/ wro'I pkpk p[ZYk ih ~ ;"Igh rJh. pkpk ih B/ nkgDh T[wo
Z
r[fonkJh dh o;w dk nfXeko T[BKQ dh n"bkd ~ fdsk dk pj[s ;kok fjZ;k fJ; phV ftu r[o{ xo dh ;/tk
eofdnK r[ } kfonk. T[ j xkj y' s e/ r[ o { ih d'
frnk.
Grsh ewkJh dk ;dek pkpk ih B/ nksfwe x'fVnK, rT{nK, wZMK nkfd ~ gkfJnk eod/ ;B. fJ;
T[usk gokgs ehsh. f;y ;zrsK ftu T[jBK dk yk; bJh T[j nkgD/ nkg ~ r[o{ ih dk xkjh (xkj y'sD
Z
;fseko j'D bZr fgnk. id gfjbh gksFkjh d/ i'sh tkbk) fejk eod/ ;B. fJ; phV dk BK pkpk p[Yk ih
Z
i's ;wkT[D wro'I th ;qh r[o{ nzrd d/t r[gs-tk; dh phV iK pkp/ dh phV g? frnk. J/E/ fJ; BK dk
ftZu jh oj/ ns/ nkg d/ doFBK d/ nfGbkFh f;y nkg fJfsjk;e r[od[nkok j?.
~ bZG Bk ;e/, sK w[yh f;y pkpk p[ZYk ih gk; gj[zu/,
nkg dk r[o{ xo ftu fJzBK wkD ;fseko ;h
i' T[; t/b/ nkgD/ fgzv owdk; ofjzd/ ;B, ns/ p/Bsh fe ;qh r[o{ noiB d/t ih B/ nkgD/ ;kfjp}kd/, ;qh
ehsh fe nkgDh nkswe Fesh tos e/ gsk eo' fe r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih f;ybkJh gVQkJh dk ezw nkg d/
ih feZE/ jB ns/ fco T[BQK ~ gorN j' e/ doFB ;g[od ehsk. fJBQK B/ ;qh jfor'fpzd ;kfjp ~ r[ow[yh,
d/D bJh p/Bsh eo'. pkpk p[Yk ih B/ oks dh fJeKs r[opkDh s/ r[o-fJfsjk; dh gVQkJh th eokJh ns/ Bkb
Z
;w/I gkm eo e/, r[o{ ih dk fXnkB Xo e/ nodk; jh x'V ;tkoh, F;soK dh tos',I e[Fsh (x'b) ns/ j'o
ehsh. T[BQK ~ yv{o ;kfjp dh wkJh fBGkJh d/ xo ;ohoe f;ybkJh th eotkJh. wro'I ;qh r[o{ jfor'fpzd
fpoki oj/ r[o{ ih d/ doFB j'J/. nrbh ;t/o T[j ;kfjp d/ ;kfjp}kfdnK dh f;ybkJh gVQkJh th pkpk
yv{o ;kfjp rJ/ ns/ ;zrsK ~ r[o{ ih d/ doFB ih B/ eokJh.
eokJ/.
id'I ;qh r[o{ noiB d/t ih B/ ;qh (r[o{) rqzE
fJ;/ soQK id shi/ ;fsr[o{, dks{ d/ eq'X s/ ;kfjp ih dh phV fsnko eo e/ T[; dk gqekF dopko
Jhoyk dh nZr wZmh eoB dh ykso pk;oe/ ik e/ r[gs ;kfjp ftu ehsk, sK T[BKQ B/ pkpk p[Yk ih ~ ;qh dopko
Z
j' p?m/ ;B, sK th ;zrsK B/ pkpk ih ~ p/Bsh ehsh fe ;kfjp dk gfjbk rzqEh Bh:s ehsk.
r[o{ ih ~ bZG' s/ gqrN eo'. fi; e'm/ ftu ;qh r[o{
id ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ~ ijKrho
nwodk; ih p?m/ ;B, T[; dh ezX ~ ;zBQ bk e/ pkpk pkdFkj B/ e?d eoe/ rtkbhno d/ febQ/ ftu G/i
(21)
- 24. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;[wB wkf;e
fdsk, sK e[M fuo wro'I wksk rzrk ih B/ pkpk p[Yk ih
Z
~ r[o{ ih dh ypo ;[os fbnkT[D tk;s/ rtkbhno
uoBihs e"o
G'fink. T[j rJ/ ns/ r[o{ ih ~ fwb e/ ;[y ;[Bjk b?
/
w'0 L 09305351661
e/ tkg; nkJ/. r[o{ ih dh e?d ;w/I ftu jh pkpk p[ZYk
;fsr[o w/ok nip bbkoh
ih B/ oks t/b/ @u"IehnK#, dk fotki s'fonk. Fkw
fi; e'b ozrK dh c[btkoh
t/ b / ;z r sK iZ E k iK u" I e h pDk e/ Fpd gVQ d hnK
fe;/ B t/yh n?;h fBnkoh
gVQdhnK ;qh dopko ;kfjp dhnK goeowK eodhnK
;[Zyh wB[Zy bJh i' fjsekoh
ns/ wro' I nodk;k eoe/ ftdk j[ z d hnK. ;qh r[o{
T[;~ ozrK dh gfjukB
jfor'fpzd ;kfjp ~ fJj rZb pVh g;zd nkJh. nkg
;fsr[o w/ok pVk wjkB
B/ nkfrnk ehsh fe fJj ohs ;dk ikoh oj/rh. fJj
@@nksw ozr## fit/I ;{oi uwe/
j[D she ikoh j?.
nk;k gk;k ;kok dwe/
id wksk rzrk ih i'sh i's ;wk rJ/, sK pkpk
id w?I T[;dh Mks ;h gkJh
F'j oZp dh G[bh b'ekJh
p[Yk ih B/ ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih ~ p/Bsh ehsh,
Z
fJe nb'fee ;o{o uV frnk
@nkg izrK dh fsnkoh eo oj/ j'. w?I j[D fpoX jK.
nk;k gk;k ;G G[Zb frnk
izr ftu fjZ;k b?D i'rk w/o/ ;oho ftu pb BjhI. nkg
uj[z gk;/ ;h B{o to;dk
nkfrnk fdU fe w?I phV ftu ik e/ ;/tk eoK.# r[o{ ih
n?;k ;h gqskg ;fsr[o dk
B/ nkfrnk d/ fdsh ns/ pkpk ih c/o Mpkb gk;bh phV
T[j ;h fJe nb'fee Fesh
ftu ub/ rJ/.
È dh ;Zuh Grsh
id ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp fpnk; d/ ezY/
j/ ;fsr[o w/oh fJj noi'Jh
T[ s / ;q h r[ o { noiB d/ t ih d/ t;kJ/ Bro ;q h
ihtB ftu j[D nk; B e'Jh
jfor'fpzd g[o ftu ik fNe/ ns/ UE/ T[BKQ ~ izr eoBk
sB wB nksw ozr ftu ozr d/
fgnk, sK pkpk p[ Z Y k ih nkg d/ doFBK bJh ;q h
;d?t gow fgsk dk ;zr d/,
;koh ybZes ~ eoKr/ fgnko
jfor'fpzdg[o rJ/. T[E/ T[BQK B/ p/Bsh ehsh @@j[D w?I
fwN ikt/ ekw eq'X jzeko
pj[s fpoX j' frnk jK. phV dh ;/tk s'I SZNh pyF' ns/
[
;zrs, ;/tk, f;woB ftu ojK
nkfrnk eo' fe w?I nkgD/ fgzv owdk; ik e/ GiB
nkihtB s{z jhI sz{jhI ejK..
pzdrh eodk T[wo d/ n]hoh fdB fpsktK. Bkb jh
puB fdU fe id'I w?I doFBK bJh nodk; eoK, nkg
B/ }o{o pj[VBk.##
r[o{ ih dh nkfrnk b? e/ pkpk ih owdk; ik
fNe/ ns/ GiB pzdrh ftu o[ZM rJ/. nzs ~ T[BK B/
gqshs ehsk fe ;kvh ;uyzv tkg;h dk ;wK nk frnk
j?. T[BQK B/ fJe-wB j' e/ r[o{ ih ~ fXnkfJnk s/
doFBK bJh p/Bsh ehsh. puB d/ ;{o/ r[o{ ih MZN nk
pj[V/. T[BQK dk doFB eo e/, n;h; b? e/, pkpk ih
14 wZxo ;zws 1688 ~ ;uyzv ~ gXko rJ/. T[BKQ dh
T[wo T[; t/b/ ;tk ;" ;kb s'I tZX ;h.
r[owfs gqekF s'I
XzBtkd ;fjs
bbkoh - ;fsr[ o {
(22)
- 25. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
rqzEh f;zx f;Zyh dh p[fBnkd jB
nZi gzE dodhnK tb'I fJj wfj;{; ehsk ik
fojk j? fe B"itkB tor f;Zyh s'I d{o j[dk ik fojk j?.
z
r[owfs dh ikDekoh s'I nBikD B"itkB nBG'b jh
nEtk ;fji/-;fji/ pj[frDsh d/ ftukoK, fsT[jkoK,
Xkofwe rqzEK, wjKg[oyK, d/th-d/tfsnK d/ gqGkt EZb/
nk iKdk j?. B"itkB ns/ j'o S'N/ pZfunK ~ r[of;Zyh
tkbk wkj"b Bk xo ftu fwbdk j? ns/ Bk pkjo. fJE'I
se fe e[ Z M fJe r[ o d[ n kfonK ~ SZ v e/ pj[ s /
r[od[nkfonK ftu, Gkt/I nBikDg[D ftu jh j't/,
r[owfs dk gquko xZN ns/ wBwsh dk gquko finkdk
j[zdk j?. ;w/I dk e[M n?;k uZeo j? fe nkw xoK ftu
Z
f;Zyh ;fGnkuko nb'g j[zdk ik fojk j?. gzikph p'bh
dh EK fjzdh nEtk nzr}h B/ b? bJh j?. ;kvk gfjoktk
q/
th pdbdk ik fojk j?. eJh fJe EktK s/ gstzs/
r[of;Zy tho nEtk r[od[nkok gqpzXe ew/NhnK f;Zy
BktK tkb/ ;e{b ubk ojhnK jB, go T[jBK ftu th
r[owfs dh e'Jh ]k; gVQkJh BjhI j[zdh.
pj[sh EkJhI fJj t/yD ftu nkT[Idk j? fe
r[od[nkok gqpzXe ew/NhnK d/ nj[d/dko th r[owfs
dh ;jh ikDekoh BjhI oyd/ ns/ Bk jh r[owfs gquko
eoB dh T[jBK nzdo GktBk j[dh j?. o[NhB nB[;ko
z
;kb ftu fJe d' r[ o g[ o p wBk b? D / ns/ wfjz r /
okrh iZE/ p[bk b?D/, p; fJ;~ jh gquko ;wM fbnk
iKdk j?. d{i/ gk;/ fJj rZb pV/ d[yh fdb Bkb efjDh
g?dh j? fe pj[s ;ko/ rqzEh f;zx nfrnkBsk eoe/ iK
I
bkbu, G? nEtk fe;/ wip{oh eo e/, y[d wBwfs
c?bkT[D d/ fizw/tko jB.
r[owfs dk gquko eoB bJh r[o{ ;kfjpkB B/
239 ;kb ns/ T[; s'I pkd th p/nzs f;zxK-f;zxDhnK
B/ nDEZe xkbDk xkbhnK. i/ n;hI ukj[zd/ jK fe
r[owfs dh o"FBh Bk e/tb f;Zy irs ftu jh, pbfe
g{o/ ;z;ko ftu c?b,/ sK ;k~ pVh rzGhosk Bkb ;'uDk
gJ/rk ns/ nfij/ edw u[eD/ g?Dr/, fiBQK Bkb r[owfs
dk gquko ;fji/ jh j' ;e/.
w?I nkgD/ b/y d/ n;b ftF/ tZb nkT[dk jK fe
I
rqEh f;zx r[of;Zyh dh p[fBnkd jB. rqEh f;zx fJe
z
z
;fseko :'r j;sh j?. id'I ;zB 1604 JhH ftu r[o{
noiB ;kfjp ih B/ @nkfd phV# ;zg{oB eo e/ ;qh
vk0 dbihs f;zx, nk;B;'b pzrkb
dopko ;kfjp fty/ gqekF ehsk sK T[jBK B/ rzqEh dh
wjkB ;/tk dh fizwtkoh pqjwfrnkBh pkpk p[Yk ih ~
/
Z
;"gh. pkpk p[ZYk ih T[j wjkB r[of;Zy ;B, fiBQK B/
S? r[o{ ;kfjpkB d/ Bk e/tb doFB ehs/ ;B ns/
T[jBK dh ;/tk ftu jk}o ofjzd/ ;B, pbfe T[jBK B/
gzi r[o{ ;kfjpkB d/ r[orZdh s/ p?mD ;w/I ;koh o;w
ndk ehsh. pkpk p[Yk ih ;funko/, r[o{ d/ fgnko/, pkDh
Z
d/ nB[Gth, r[owfs d/ ozr-o; ftu Gog{o, ;/tk ns/
xkbDk xkbD tkb/, ;[bM/ gqukoe, FFso ftfdnk
ftu fBg[zB, fBwosk ns/ fwmk; dh fFyo s/ g[Zih
F]Fhns ;B. d[BhnK dk gfjbk, nB'yk ns/ wjkB
rqzE @nkfd phV#dk wjkB ;/tkdko$skfpnkdo$rqzEh
th nd[ Z s h ns/ nB{ g w FyFhns dk wkbe j' D k
ukjhdk ;h, fJ;/ bJh ;ko/ r[DK Bkb Gog{o pkpk p[Yk
Z
ih ~ r[o{ noiB ;kfjp ih B/ gfjb/ rqzEh dh wjkB
gdth dh pyFF ehsh.
r[o{ d[nko? j'fJ ;'Mh gkfJ;h
r[ o { BkBe ;kfjp ih c[ o wkT[ I d / jB fe
r[ o d[ n ko/ fty/ ;fs;z r ftu p? m e/ joh i;
rkfJD$;[DB Bkb nkg/ dh ;'Mh nkT[dh j?. r[od[nkok
I
;kfjp fty/ rqzEh f;zx, okrh f;zx, gqukoe tho G?D
r[owfs dh ;'Mh d/d/ jB, r[owfs d/ fybk fe;/ rZb
I
~ t/y e/ toid/ jB. fJ; soQK f;Zy, r[o{ nEtk
tkfjr[o{ ;zpzXh ftuko eodk j?. c[owkB j? L@@f;yh f;fynk r[ o thukfo..## (gz B k 465)
;fs;zrs fJe gkmFkbk j?, fiZE/ wB[Zy jfo
r[D f;yD iKdk j? @@;fs;z r fs ;fsr[ o uN;kb j? ,
fis[ jfo r[ D f;yk.##
(ekBV/ eh tko, wjbk 4 gzBk 1316)
r[od[nko/ dh ;/tk-;zGkb ftu jh gzE dh
uVQdhebk ns/ Xow gquko dk G/d b[fenk j'fJnk j?.
r[od[nko/ dh ;/tk ;zGkb dk w[y X[ok rqEh f;zx jh j?.
Z
z
rqEh dh gdth pj[s T[uh ns/ gftZso j?. rqEh r[owfs
z
Z
z
dk gqukoe j?, T;skd nEtk wk;No j? ns/ r[o{ ek
f;Zy f;fynkoEh pD e/ T[; e'bI' e[M f;fynk b?D iKdk
Z
j?. r[owfs dk gqukoe j'D d/ Bks/ rqzEh f;zx ~ e"w
(23)
- 26. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;[wB wkf;e
ftu nkJhnK e[ohshnK ~ d{o eoB bJh T[gokb/ eoB dh fdqVQsk f;Zy ;wki ftu tos ojh wBwfs ~, yk;
dk nfXeko j? ns/ fJj rqzEh f;zx dh g{oh fizw/tkoh eo e/ r[od[nkok ;kfjp nzdo, o'e ;edh j?. rqzEh
f;zx dh fdqVsk e[;;ekoK ~, Gkt/I nkBzd ekoi dh o;w
Q
z
j?.
j't/ iK fwose ;z;eko dh o;w, o'e ;edh j?. nyzv
go pdfe;wsh Bkb
z
e[ZM fJe r[od[nkfonK ~ SZv e/ pj[sh EKJhI gkm ;w/I e[G oyDk, nyzv gkm d"okB wZX dh nodk;,
rqzEh f;zx r[owfs s'I nBikD jB ns/ ;zrs ftu r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ gqekF eoB tkbh EK j/m ib
th r[owfs dh ;'Mh oyD tkfbnK dh frDsh xN dhnK p'sbK ftu ;'u e/ oyDhnK fe fJj ib nzfwqs
jh j[ z d h j? . rqzEh f;zx @ih ji{oh# ftu jh nkgDh pD ikJ/rk, fJjBk ;kohnK rZbk ~ frnkBtkB,
z
tfvnkJh ;wMdk j?. r[o{ ;kfjp dh ehsh iKdh ;/tk ftukotkB ns/ fdqVQ fBFuk oyD tkbk rqEh f;zx ;fji/
~ T[j @;/tk* BjhI ;wMdk, pbfe fJ;~ sBykj d/ jh o'e ;edk j?. rqzEh f;zx dh F];hns f;Zy ;zrs
{
pdb/ ehsk @ezw# ;wMdk j?. T[j @o'NhnK ekoB g{o/ ~ Bebh d/jXkoh r[onK d/ Gqwikb ftu c;B s'I puk
skb.## tkbh rZb s/ ft;tkF eodk j?. r[owfs s'I ;edh j?, izso-wzso-szso dh G?-GktBk s'I w[es eok
nBikD nEtk bkbu ftu g? e/ nfij/ rqzEh gkm ;edh j?, r[od[nkok gqpzXe ew/NhnK d/ tkd-fttkd
@t/ud/# jB, G'bh-Gkbh ;zrs ~ izso-wzso-szso d/ ~ th ;[bMk ;edh j? ns/ XV/pkih ~ iV'I gZ[N ;edh
uZeoK ftu gkT[d/ jB, @g{ik dk XkB# ykD bJh soQK- j?. eJh tkoh n?;k ;[DB ~ fwbdk j? fe rqzEh f;zx
I
Q
soQK dhnK ftT[sK pDkT[d/ jB. E'VhQ fijh wkfJnk b? dh F];hns ns/ fdqVsk B/ r[od[nkfonK nzdo wBwfs
I
I
z
e/, wkfJnk d/D tkb/ dhnK f;csK eoB bfrnK r[o{ BjhI j'D fdZsh. b'V j? rqEh f;zx ~ nkgD/ nzdo n?;h
dh G?-GktBh ~ th ft;ko d/Id/ jB. y[Fh nEtk rwh ekpbhns (Personality & Ability) g?dk eoB dh.
i/eo rqEh jh r[owfs dk ;'MhtkB BjhI sK T[j
z
d/ wkj"b nB[;ko gfjbK s'I eZY e/ ofynk r[otke
;[DkT[d/ jB. eJh rqEh xo ftu y[Fh d/ w"e/ s/ e'N- r[owfs dk mhe Yzr Bkb gquko BjhI eo ;e/rk ns/
I
z
Z
g?IN-NkJh ns/ dkVQh pzBQ e/ nkgD/ nkg ~ wkvoB Bk jh gqFB eoB tkfbnK ~ r[owfs nB[;ko T[so d/
do;kT[Dk ukj[d/ jB. pj[s/ rqEh f;zxK dh jkbs fJj ;e/rk. s;Zbh Bk j'D eoe/ f;fynk b?D tkbk fBokF
z
z
j't/rk ns/ T[;dh r[opkDh s'I FoXk xN/rh. fit/I
j?@@nto T[ g d/ ; ? , nkfg B eo? . .## (gz B k 269) w[;bwkBk B/ w;fidK d/ Bkb wdo;/ y'jb/ j'J/ jB,
GkJh r[odk; ih nB[;ko @@i/ xo GzB/ gkj[o{, fiZE/ pZfunK ~ e[okB Fohc dh skbhw fdZsh iKdh j?.
e'D oyDjkok## nB[;ko i/ oytkbh eoB tkbk jh fJ; soQK jh rqzEh f;zx dk th fJj w[Zy eost j'Dk
xo GzBD bZr ikJ/ sK T[;~ e"D puk pedk j?. ukjhdk j? fe nkgD/ ;fj:'rhnK Bkb fwb e/ T[j
fisBk fuo r[o{ d/ G? ftu ofjD tkb/ ns/ ;Zu/ r[ow[yh ftfdnk ns/ r[opkDh f;fynk r[od[nkfonK
-;[u/ nkuoD tkb/ ftdtkB ns/ ;zs'yh rqEh ;kfjpkB ftu d/D.
Z
z
BjhI g?dk ehs/ iKd/ iK BjhI oy/ iKd/, Xow gquko dh
jZ b fet/ I fBeb/
rq z E h f;z x dh so;:' r jkbs bJh fiZ E /
rZ b eoBh, jtk ftu sbtkoK wkoB s[ Z b j? .
z
/
Z z
y[Ffe;wsh Bkb j[D e[ZM ;z;EktK uzr/ rqzEh$gqukoe r[od[nkok gqpXe ew/NhnK fizwtko jB, T[E/ rqEh f;zx
dk xN gfVQnk fbfynk j'Dk th w[y-ekoD j?. fJjBK
Z
fsnko eo ojhnK jB.
d'jK B[efsnK T[Zs/ n;hI tyo/-tyo/ s"o s/ ftuko
rqzEh f;zx dh F];hns e?;h j't/
;w/I dh Bp} gfjukDd/ j'J/ i/ rqzEh f;zx eoKr/.
rqEhf;zx dh gdth pj[s TZuh ns/ ;Zuh j? ns/
z
nkgDk co} fJwkBdkoh Bkb fBGkT[D bZr ikD, sK
z
e"w ftu nkJhnK e[ohshnK ~ ysw j[zfdnk d/o BjhI rqEh f;zx dk ;fseko j'D bk}wh j?. fJsBk ;fseko
br/ r h. f;Z y e" w ftu nk rJhnK so[ N hnK, j't/ fe Gkt/I r[od[nkok ew/Nh dk gqXkB j't/ iK ;eZso,
z
pqkjwDtkdh eow eKv, gZSwh ;fGnsk dk rbpk, ftnkgkoh j't/ iK nc;o, rqEh f;zx ~ t/y e/ T[j yVk
{
BfFnK dh tos',I e/;K dh p/ndph, gfssg[Dk nkfd dk j' e/ ;tkrs eo/ ns/ tkfjr[oih eh csfj p[bkt/. go
z
;[Xko ;fji/ jh rqzEh f;zx eo ;edk j?. rqzEh f;zx id'I r[of;Zy t/ydk j? fe i' i' r[D rqEh f;zx ftu j'D/
(24)
- 27. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;[wB wkf;e
ukjhd/ jB, T[j iK sK j? jh BjhI iK fco pj[s ;hws
r[od[nkok gqpzXe ew/NhnK dk co}
phwko bJh tXhnK ;g?Ffb;N vkeNo ukjhdk
jB. rqEh f;zxK ~ pkpk p[Yk ih dh :kd jw/Fk sk}k
z
Z
oyDh ukjhdh j? ns/ Bk e/tb :kd jh pbfe pkpk p[Yk j?, pZu/ bJh uzr/ s'I uzrk ;e{b s/ nfXnkge ukjhdk
Z
z
ih d/ tko; j'D d/ Bks/ T[jBK tork pDB dh e'fFF j? HHHHHgo nksfwe ihtB d/D tkb/ rqEh ;kfjpkB bJh
eoBh ukjhdh j?. i/ rqzEh f;zx ukjz[d/ jB fe T[jBK e' J h fwnko Bhns BjhI . eh ;' B / dh gkbeh iK
dk ;fseko j't,/ sK fco T[jBK ~ ;fseko tkb/ r[D ;zrwowo dk r[od[nkok jh gquko eo/rk iK nzdo
;/tk eoB tkbk rqzEh f;zx < pj[sh EkJhI r[od[nkok
ngBkT[D/ g?Dr/.
z
1;ZG s'I gfjbh rZb fe rqzEh f;zx @@gqEw/ wB[ gqpXe ew/NhnK dk o[MkB e/tb r[od[nko/ dh fJwkos
gop'X? ngBk, gkS/ nto ohMkt?..## (gzBk 381) s/ dh ;[zdosk tZb tX/o/ j[zdk j?. fJj nykD wFj{o j?
nwb eod/ j'J/ nkgDk ihtB r[owfs nB[;ko pshs fe gfjbK r[od[nko/ eZu/ ;B go f;Zyh gZeh ;h, j[D
r[od[nko/ gZe/ ns/ ;[do jB go f;Zyh ftu n;hI fYZb/
z
eo/.
z
2r[opkDh, GkJh r[odk; ih dhnK tkoK nkfd ns/ eZu/ j[d/ ik oj/ jK. ekF ! f;Zy e"w ~ r[od[nko/
tXhnk pDkT[B d/ F"e d/ Bkb ftdtkB rqEh f;zx th
z
d/ noE ;wM ns/ ;wMk ;edk j't/.
z
z
3r[o fJfsjk;, f;Zy fJfsjk; ns/ f;Zy Xow dh g?dk eoB dk fynkb j[dk. i/ ed/ nfijk j[dk, sK fi;
ikDekoh s'I nbktk d{finK XowK dk s[bBkfswe nX'rsh dk e"w ~ ;kjwDk eoBk g? fojk j?, T[j Bk
j[dk. pj[s ;ko/ r[od[nkfonK d/ rqEh f;zxK dh sBykj
z
z
nfXn?B ehsk j't/.
z
4;[ G kn gy' I fwZ m k, jZ ; w[ y , fBwosk ns/ fJsBh xN j[dh j? fe fJ; }wkB/ ftu T[jBK dk r[}kok
BjhI j' ;edk. rqEh f;zxK ~ r[owfs dk gqukoe BjhI
z
fwbD;ko j't/.
5fe;/ dh y[Fkwdgq;sh s'I T[go T[m e/ r[owfs ;wfMnk iKdk ns/ eJh EktK dhnK r[0 gq0 ew/NhnK
dh rZb efjD ftu fdqVQsk j'Dh ukjhdh j?. fe;/ th rqzEh f;zx ~ @B"eo# ;wMdhnK jB. rqzEh f;zx th
z
rZb ~ efjD bfrnK eq'X iK e"V/ puBK s'I d{o ofjzd/ gqpXeK dh y[Fkwd eoB ftu jh nkgDk Gbk ;wMd/
j'J/ r[opkDh dh o"FBh ftu ftuko g/F eoB/ ukjhd/ jB. xZN sBykj ns/ ;fseko dh xkN eo e/ e'Jh
gfVQnk fbfynk ;{MtkB rqzEh f;zx pDB bJh fsnko
jB.
z
6;zs'yh j't/, @g[ik d/ XkB# tZb Mke Bk j't/. BjhI j[dk. fijVk pzdk uko nZyo f;Zy frnk ns/ T[;~
7r[owfs dh ftfdnk d/ gquko$gq;ko dk F"e feXo/ B"eoh BjhI fwbdh iK fe;/ ezw s'I foNkfJo j'
e/ ftjbk j' iKdk j?, T[j rqEh f;zx pD iKdk j?. fje
z
ns/ brB j't/ ns/ nzdo fwFBoh ;fgfoN j't/.
rZb j'o B'N eoB tkbh j? fe rqEh f;zx th nkgD/ pZu/
z
8@f;Zy ofjs wo:kdk# dk ikDeko j't/.
9GiB-pzdrh ns/ f;woB eoB tkbk j't/. ~ ed/ th rqzEh BjhI pBkT[Dk ukj[zdk. rqzEh f;zx ~
nkw s'o s/ e'Jh bVeh th d/D bJh fsnko BjhI j[dk
z
10- ;e{bh ftfdnk th jk;b ehsh j't/.
z
Z
z
11- rqEh f;zx dk gqtkoe ihtB th r[owfs nB[;ko ns/ rqEh f;zx d/ XhnK g[soK d/ ftnkj th pV/ n"y/ j[d/
z
j't. eJh EkJh t/yD ;[DB ~ fwbdk j? fe rqEh f;zx jB.
/
z
dh gsBh dk gfjoktk ns/ jko-fFzrko, bVe/ d/ e/F
r[od[nkok gqpzXe ew/NhnK ~ ukjhdk j? fe
esb j'J/ j[d/ jB iK xo gqtko d/ w?po fBsB/wh BjhI T[ j nfijk rq z E h f;z x oyD, fijVk r[ o wfs d/
z
I
j[zd/.
fdqFNhe'D s'I ikD{ j't/ ns/ r[owfs dk gquko pVh fdqVsk
Q
12- rqEh f;zx t/jb/ ;w/I ;qh r[o{ rqE ;kfjp ih d/ Bkb eo ;e/. sBykj fJsBh j't/ fe T[j nkgD/ xo
z
z
noE p'X dhnK gzE gqtkfDs ftdtkBK dhnK g[;seK gqtko ~ uzrh soQk ubk ;e/, nkgD/ pfunK ~ T[Zuh
dk nfXn?B eo/ ns/ frnkB jk;b eo/. fJ; soQK ftfdnk fdtk ;e/. rqzEh f;zx ~ jo ekoi ;w/I g?;/
b'VhId/ GktK ns/ ftfFnK T[Zs/ gqwkD o{g ftu nB/eK
z
gzeshnK T[;~ ezm j' ikDrhnK. r[owfs dh ikDekoh (wkfJnk) tZb Mke oyD dh b'V jh Bk gt/ ns/ rqEh
Z
j'D Bkb fiZE/ T[j nkg wBwfs s'I pu/rk, T[ZE/ ;zrs f;zx nkgD/ w[y wB'oE r[owfs gquko tZb jh nkgDk
~ th gqwkD d/ e/ wBwfs s'I o'eD d/ :sB eo/rk. fXnkB e/Idqs eo ;e/. rq z E h f;z x ~ T[ j ;fseko
(25)
- 28. www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;[wB wkf;e
fwbDk ukjhdk j?, fijVk uou d/ gkdoh ~ fwbdk eoBr/, sK e'Jh ekoD BjhI fe nZi fco f;Zy e"w jo
j?. r[0 gq0 ew/NhnK ns/ ;zrs rqzEh f;zx ~ fJsBk gZy s'I uVQdhnK ebK ftu Bk ftuo/. f;Z y e" w d/
;fseko d/ D fe gVQ / fby/ pZ f unK d/ wB ftu th nt/ ; b/ ekoD jh r[ o pkDh ~ @u[ o kT[ D # tkb/ d/
rqzEh f;zx pDB dk ukn g?dk j't/. fJ; bJh rqzEh jXkoh r[ o { v z w ns/ v/ o / d koK dhnK frDshnK
f;z x ~ o' b wkvb pD e/ g/ F nkT[ D k gJ/ r k. tXdhnK ik ojhnK jB. i/ T[go toDB ehs/ @fszB/
T[go fby/ e[M ftuko nkg ih Bkb ;KM ehs/ # jh fJeZm/ j' e/ jzGbk wkoB sK fBFu/ jh f;Zy e"w
Z
jB. dk; dk fJj fdqVQ fBFuk j? fe i/ rqzEh f;zx, ~ fpgoB eh ohs s'I S[Nekok fwb ikJ/rk ns/ d/
r[0gq0 ew/NhnK ns/ ;zrs fwb e/ fJj c?;bk eo b?D jXkoh r[o{vzw ns/ v/o/dkoK ~ mbQ g? ikJ/rh. nZi
fe T[ j nkgD/ fJbke/ ftu r[ o wfs dk gq u ko ;w/ I dh fJj' b' V j? .
f;woB eh j? < f;woB ed'I ns/ feZE/ j'IDk ukjhdk j? <
fsq b ' u B f;z x @uz B #
w'0 9415469266
fJj ftFk pj[s jh ftnkge j?. gzi, ;s, :k d;, pkoK ;fnK ftu ftnkfynk BjhI ehsh ik ;edh.
nkg nkgDh p[fX j? i/sh @@d/ nB[;ko tZy-tZy ftdtkB fJ; dh tZy-tZy gfoGkFk d/ ;ed/ jB. w/oh s[S
p[Xh nB[;ko i/ Fkpfde noEK s'I F[o{ eohJ/ sK f;woB dk noE T[; gfog{oB gowkswk dh :kd s'I j?.
s/ T[; dh :kd bJh Bkjh e'Jh ;wK fBoXkfos j? ns/ BkJh e'Jh ftF/F EK. fJj rZb tyoh j? fe Bkw f;woB
bJh ;to/ dk ;wK T[sw wfBnk frnk j? feT[fI e ;t/o-;t/o/ wB sk}rh ns/ FKsh wfj;{; eodk j? kbs{
Z
/
dhnK T[bMBK :k MzMN BjhI j[d. nkgD/ xo dh EK ;kX ;zrs ftu f;woB dk tksktoD f}nkdk T[fus
z /
gqshs j[zdk j? - go f;woB dk e'Jh ;wK :k e'Jh EK fBoXkfos eoBk T[fus BjhI feT[fI e T[; dk f;woB
:kBh T[; dh :kd sK fBozso j'Dh ukjhdh j?, fit/I fpBk fe;/ gfoFow d/ ;kv/ ;kj (;Pk;) ubd/ jB, f;woB
th T[;/ soQK jo ew eofdnk ngD/ nkg fBozso ubDk ukjhdk j?.
r[od[nko/ :k wzdo nkfde nfXnkswe ;EkBK s/ i' e[M th ;[Dd/ s/ ;wMd/ jK T[; Bkb uzr/ thuko
g?dk j[d/ jB fi; eoe/ T[; ;w/I ;k~ T[j ;kohnK rbK mhe brdhnK jB, fit/I jo fJe Bkb fgnko eoBk,
z
b'V tzd dh wdd eoBk, fBzdk u[rbh B eoBk, fe;/ dk jZe B wkoBk, go id n;h eko ftjko ftu o[M
iKd/ jK sd n;hI T[j ;G e[M G[b iKd/ jK i' e[M ;zrs ftu p?m e/ ;'funk j[zdk j? - ;gFN j? fe ngD/
eko ftjko ftu yus j' e/ n;hI f;woB s'I N[N ikd/I jK - skfjU s/ d{finK dh p[okJh ns/ T[BKQ Bkb Jhoyk
d/ Bkb jh TBQK d/ nfjs dh th ;'uD br g?Id/ jK. mrh s/ j/ok c/ohnK th eo b?Id/ jK.
i/ e/ n;h ngDk eko ftjko eod/ j'J/ th fJj ;'uhJ/ e/ ;koh ]bes T[; fJe/ gkopqjw gow/Fto
dh jh f;oiBk dk Bshik j?, ns/ ;ko/ jh G?D Gok jB, ;k~ fJe d{i/ Bkb go;go gqw Bkb ofjDk ukjhdk
/
j? sd Goksqh gq/w d/ nzsors i' i' th uzr/ ew eoKr/ - ngDk ew fJwkBdkoh Bkb eo d{finK d/ fjs
pko/ ;'uKr/, ;Zu dh feos eo e/ b'Vtzd dk th fynkb eoKr/, fe;/ ~ wkVk B p'b e/ i/ eo bkbutF fe;/
d/ jZe tb fXnkB th ubk ikJ/ sK T[; wkbe dk fXnkB eo e/ nkgD/ nkg ~ @@jZe gokfJnk BkBek##
d/ T[gd/F ;de/ uzr/ gk;/ w'Vkr/I sK fJj T[; dk f;woB j't/rk - nyK pzd eoe/ xzNk nX xzNk :k j'o
tX f;woB eoBk ngDh EK s/ fje uzrk n?j;k; }o{o g?dk eodk j? go nwbh s'o s/ jo ;w/I T[; uzr/
d/ uzr/ ftukoK Bkb i[V/ ofjDk jh ;Zuk f;woB j?.
(26)
- 29. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
r[ o pkDh ;z e / s e" F -10
ngo; Lni/jk ;'Xh pqkjwD i' fe;/ ~ ;gZoF eoBk iK S{jDk
se g;zd Bk eo/, nkw XksK d/ GKfvnK ~ jZE B bkt/,
d{i/ dk gZfenk Bk ykt/ ns/ nkg jh u"ek X' ;tko e/ gek
e/ ykt/, T[j @ngo;# ejkT[Idk j?.
r[opkDh ftu ni/jh ;Zu fGZN oZyD tkb/ tfjwh dh
[
fBy/Xh eofdnK ;Zu/ ngo; d/ bZSD fJT[I ehs/ jB fe
i' M{m Bk p'b/, gokfJnk o{g B sZe/, fBzdk B eo/ s/ wB
dh tk;Bk s/ ekp{ gk e/ gziK ftekoK s'I pu e/ oj/.
fwfEnk Bkjh o;Bk go;..
wB wfj gq h fs fBoz i B do;..
go fsq n o{ g [ B g/ y ? B/ s q . .
;kX eh Njb ;zs ;zfr j/s..
eoB B ;[ B ? ekj{ eh fBz d k..
;G s/ ikB? nkg; eT[ wz d k..
r[ o gq ; kfd fpfynk gojo? . .
wB eh pk;Bk wB s/ No? . .
fJz d q h fis gz u d' y s/ ojs..
BkBe e' f N wX/ e' n? ; k ngo;..
(rT[Vh ;[ywBh 5, gzBk 284)
npdkb
npdkb Fpd pdb dk pj[tuB s/ fJ; dk noE
spdhb j'D tkbk j?. Gkt T[j ftnesh i' irs d/
ti{d s'I b? e/ nkgDh EK fe;/ d{i/ T[sokfXekoh ~ pdbe/
ub/ iKd/ jB.
;kwh ws (fJ;bkw) ftu fJe fynkb j? fe fJ;
irs T[s/ e[M nfij/ ftnesh jB fiBQK dh ;jkfJsk
Bkb gowkswk d[BhnK dh j'd ~ poeoko oydk j? eJh
I
EkJhI fJBQK ftneshnK dh frDsh p/ns d;h rJh j? ns/
z
eJh g[;seK nB[;ko fJj frDsh 70 j? fiBQK ftu'I 40 Fkw
d/; ftu ns/ pkeh 30 irs d/ d{i/ GkrK ftu ofjzd/
jB. id'I fJBQK ;/FN ftneshnK ftu'I fe;/ fJe dh fwqs:{
q
j' iKdh j? sK pkeh dh wB[y ikfs ftu'I fe;/ ;qFN ftnesh
/
~ u[D e/ fjj gdth EK fdsh iKdh j?. fJ; fe;w d/ b'e
npdkb ej/ iKd/ jB.
fgS'I fJj Fpd ;kX{, ;zsK, tbh, cehoK nkfd bJh
th tofsnk iKdk fojk j? L-
neN{po 2013
;0 fgnkok f;zx @gdw#
nkT[ ebz d o e/ ; tk ..
efo npdkbh G/ ; tk.. ojkT[ . .1..
(G?oT[ Bkwd/t, gzBk 1167)
;ok ;ohnfs b/ ez w ktj[ . .
sohefs soe y' f i N' b ktj[ . .
wkocfs wB[ wkoj[ npdkbk,
fwbj[ jehofs fis[ fcfo B wok.. 3..
(wko{ 5, gzBk 1083)
nGhu
i' f sF Fk;sq nB[ ; ko 27 BSZ s oK ftu' I fJe
T[sokykVk BSZso j?, fJ;d/ uko Gkr s/ d{i/ ;qtD
BSso dhnK gfjbhnK uko/ ebk fwbD s/ T[sw brB
wzfBnk frnk j?. fynkb j? fJ; ;w/I ;Bw[y j' e/ t?oh T[s/
fti: ;" f ynK gkJh ik ;edh j? . fJ; eoe/ fJ;~
@nfGfis# efjzd/ jB. fJ; nfGfis dk pdfbnk o{g jh
@nGhu# j?.
r[o{ nwodk; 1553 JhL ftu nGhi g[op ;w/I shoE:ksok s/ rJ/ ;B, fJ;dk jkb u"E/ r[o{ B/ nzfes ehsk
j?. r[o{ okwdk; ih efjzd/ jB fe r[o{ dk doFB jh ;kv/
bJh @nGhu# g[op j?, fi;dk pj[s gz[B j? LBktD[ g[ o p[ nGhu
r[ o [ ;fsr[ o do;[ Gkfjnk..
(s[ykoh Szs 4, gzBk 1116)
(27)
;kek gz i k ;kfjpHHHHHHHHHHHH
id'I T[jBK ~ fJziD d/ gjhnK ftu'I eZfYnk frnk sK
dw s'Vd/ j'J/ T[jBK fejk, @@rZvh ftu p?m/ thoK dh
;/tk eo bU fco ;kvh ;zGkb eo b?Dh.## fJj nky
e/ T[j r[og[oh ik fpoki/. ;koh ;zrs s/ c"ih iE/ B/
Fjhd GoktK d/ ;dhth ftS'V/ dk pVk t?okr ehsk.
fJ; dodBke B}ko/ ~ d/y e/ fe;/ B/ e[M th SeD s'I
BKj eo fdZsh go ;zrsK d/ }'o gkT[D s/ ;GBK B/ E"VkQ
pj[s Se fbnk. rZvh nNe ~ s[o rJh. GkJh eow
f;zx s/ gqskg f;zx GoktK dh ;/tk pdb/ nkgk tko e/
r[o{ uoBk ftu ik fpoki/. fJj xNBk 30 nes{po
1922 ~ tkgoh. T[jBK dh p/fw;kb e[opkBh nekbh
bfjo d/ fJfsjk; ftu fJ; soQ K uwedh oj/ r h
fit/I jB/oh oks ftu sko/ uwed/ jB.
- 30. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
f;Zy Xkowe gqFB'Isoh
gqFB L @go s/ go j? I # c[ o wkB dk eh noE j? <
T[Zso L go dk Gkt j? ;G s'I tZvk ( Highest) nekb
g[oy go/ s'I go/ j? Gkt tfvnK s'I tZvk j?. go
~ go/ eoe/ :kd ofynk ik ;edk j?.
gqFB L fe; ~ @frnkB frnkB/ # fejk j? <
T[Zso L gqG{ sK frnkB dk th frnkB j?, frnkB dh
T[gi th gqG{ s'I jh j[dh j?. Gkt gqG{ dk Bkw jh
z
;G s'I ;q/Fm frnkB j?.
gqFB L gq G { ~ @nb? # feT[ I fejk frnk j? <
T[Zso L n + b?. b? dk Gkt j? Bkw fit/I gqb: (gq + b?)
Gkt g{ o h soQ K Bk; j' D k. gq G { nb? j? Gkt
nfpBkFh j?, ed/ Bk; BjhI j[zdk.
gqFB L ikg ;kfjp ftZ u gq G { d/ fe;-fe; soQ K d/
ftbyD Bkw jB <
T[Zso L gqG{ d/ eJh ftbyD Bkw fit/I LnS{s/ - s?~ e'Jh S{j BjhI ;edk.
nBkE/ - s/ok e'Jh y;w BjhI, s/o/ s'I tZvk e'Jh
BjhI.
nBzr/, nzrjhB - s/ok e'Jh th nzr BjhI j?.
T[dk; j?I - s{z d[BhnK d/ w'j wkfJnk ftu BjhI.
gqFB L eh ikg[ ;kfjp d/ 10 gqeko d/ Szd d/ BktK d/
th e[M noE jB iK fJj e/tb Bkw jh jB <
T[Zso L ih, pj[s eoe/ fJj Bkw jh jB. go ftdtkBK
ns/ wjkB e'F d/ eosk GkJh ekBQ f;zx BkGk ih
B/ e[M S[zdK d/ noE th fby/ jB. fit/I LSg? - Skg SZv ikJ/, w[jol G[:r - i' G[i (N/Yk)
z
j' e/ ubdk j? Gkt ;Zg. gq:ks uZbD tkbkl
ukuoh - yVr iK sbtko fi;dh ukb fsoSh j?l
uogN - ug/V, EgV, uzgs j' ikD tkbk T[uekl
o{nkb - bbekoBkl J/e nSoh - fJZe nyohl
Grtsh - yVr.
gqFB L r[ o { ih B/ fejV/ - fejV/ @ws# t/ y D dh rZ b
ejh j? <
T[Zso L r[o{ ih B/ fejk w?I t/y/ jB 1- ;qktr - p'Xh fGyF{
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
gqFB L
T[Zso L
(28)
neN{po 2013
- o/ D { e k ;opihs f;z x
2- f;X - g[Zr/ j'J/
3- i'r - i'rh
4- ish - pqjwukoh
5- ;{o - ;{ow/, pjkd[o :'X/
6- ;[okodB - ;[oOnkodB, d/tfsnK ~ wkoB
tkb/ d?Is
7- ;[Xkfde - ;[Xk O nkfde - nzfwqs ghD tkb/
8- ;zs - nB/e wsk d/ ;zsk d/ N'b/
9- ;ko/ d/; - ;ko/ d/FK d/ ws
fJj ;ko/ ws eh eo oj/ ;B s/ eh BjhI <
fJj ;ko/ ws e/tb eoweKv jh eo oj/ ;B,
e'Jh th gqG{ ~ BjhI ;h t/y fojk.
gqG{ d/ okj ftZu ;G s'I tZX }o{oh rZb fejVh
j? <
gqG{ d/ okj ftZu ;G s'I tZX }o{oh rZb j? ;oXk
s/ fwjo (GkfJ feqgk). GrtkB ftZu FoXk s/
fwjo s'I fpBK i' th e'Jh eow b'e eod/ jB
T[;dk wZ[b fJe oZsh fisBk jh ;wM'. Gkt gqG{
ftZu oZs/ (ozr) ikD s'I fpBK wB[y j'oBK Gkt/I eJh
/
Z
dkB-g[B, g{ik-gkm eo bt', T[;dk wZb fJe osk,
z
[
fJe feDek jh j?.
eh pj[ s XB gdkoE iK Fesh ( Power) s/
gj[ z u iht ~ nz s t/ b / ;jkJh j[ z d h j? <
BjhI ih, jo/e iht B/ nzs t/b/ fJ; irs s'I Bzr/
g?ohI jh s[o ikDk j? - Bkb e[M th BjhI ikDk
Gkt/I
1- T[jd/ e'b rfjDnK Bkb ;Zi/ (io/ io ;zfr)
p/fw;kb (nB{g) T[u/ ed tkb/ (T[szr) s/ ;[jD/
Z
ozrK Bkb ;Zi/ (;[ozr ;tko/) w;s jkEh j'D
(wks/ wszr).
2- eo'VK x'V/ (e'N s[or) j'D i' fjoBK tKr s/
z
i GZid/ (e[ozr ;/ e{ds) j'D s/ jtk dh ukb
(gT[B e/ rT[B) ~ th wks gk d/D.
3- tZv-tZv/ wjkpbh (GkJh G{ikB e/ G{g) oki/ th
/
T[;d/ nZr/ f;o M[ekT[Id/ j'D (fBnkts ;h;).
- 31. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
jZ ; d/ jZ ; d/ w' N kgk d{ o eo'
w'Nkgk-3
pkvh wk; fJzv/ew ckow{bk (phHn?;HnkJh)
fufes;k ftfrnkB ftZu fe;/ ftnesh d/ w'Nkg/
dh rDBk fJe yk; ckow{b/ d/ nXko s/ ehsh iKdh j?.
fJ; ~ ;oho dk t}B ;{ue nze pkvh wk; fJBv/e;
(phHn?;HnkJh) fejk iKdk j?. fJj ;{ue nze ftnesh
d/ feb'rokw fJekJh ftZu t}B ~ whNo fJekJh ftZu
bzpkJh ftZu bzpkJh s'I se;hw eod/ eZfYnk iKdk j?.
T[go'es d't/I soQK dhnK skbek w'Nkg/ dh % dk gsk
eoB bJh ezw ftZu bJh iKdh j?. phHn?;HnkJh skfbek
eZYDk E'Vk n"yk j? gqs{ fJj finkdk ;jh wzfBnk iKdk
z
j?. nZi ;kfJz; B/ J/Bh soZeh ehsh j? fe ;oho d/ fe;/
th fjZ;/ ~ nbZr s'I t;k (fueBkjN) dk nB[gks gsk
ehsk ik ;edk j?. fJ; dk bkG fJj j? fe g{o/ ;oho
dh fwjBs s'I fJbktk T[; nzr T[s/ f}nkdk fXnkB d/
Z
e/ T[;~ ;v"b (wip{s) pDkfJnk ik ;edk j?. fJ;
;G ftZu t?;N fjg nB[gks ftF/F fXnkB d/D :'r j?
fi; Bkb g/N d/ w'Nkg/ dk ;jh nzdk}k brkfJnk ik
;edk j? i' fe w'Nkg/ dh gfjbh g"Vh j? feU fe w'Nkgk
;G s'I gfjbk g/N s/ jh nkT[Idk j?.
w'Nkg/ dk noE j? ;oho d/ nzrK T[go ckbs{
uoph dk fJeZmk j' ikdk t?;/ uoph s'I ;oho ~ Fesh
fwbdh j?. fJ; bJh uoph fJZe sohe/ Bkb ;oho
bJh io{os g?D s/ Fesh gqkgs eoB dk fJZe Gzvko
j?. fJ;/ ekoB eoe/ id'I n;hI E'VkQ yKd/ jK tos oyd/
jK sd se uoph d/ j'D eoe/ ;oho nzdo Fesh pDh
ofjzdh j?. go id'I n;hI ;hwK dk T[bxD eod/ jK sd
z
;koh uoph ysw j'D eoe/ n;hI ewi'o j' iKd/ jK.
:'rh phHn?bH p?d
uoph ;oho ftu rowh pDkJh oZydh j? fJ;/ eoe/
gsb/ dpb/ ftneshnK ~ ;odh f}nkdk brdh j?.
uoph dk ezw ;oho ~ wip{s pDkJh oZyDk th j? gqs{
z
id uoph wksok s'I tZX iwQK j'D bZr/ sd Ujh Fesh
s/ ;[zdosk d/ ;EkB ftZu nkb; s/ eo{gsk dk ekoB
pD iKdh j?. fJ; uoph dh tXh j'Jh wksok ~ w'Nkgk
efjzd/ jB. uoph dk gqGkt g/N s/ f}nkdk ofjzdk j?.
fJ; dk ekoB j? fJj fJe nfijk gdkoE j? fi; ftZu
rsh BjhI j?. g/N ftZu fiE/ fJ; ~ e'Jh pzXB tkbh
irQK fwb/rh fJj T[E/ jh gj[u ikt/rk. jZE g?o ubd/
z
jB fJ; bJh uoph fJE/ iwQK BjhI j[dh. fiE/ fjbBk
z
i[bBk BjhI, e'Jh rsh BjhI uoph T[E/ jh iwQK j'trh.
/
fJ;/ eoe/ i' b'e fdB Go p?m/ ofjzd/ jB T[jBK d/ g/
N T[go w'Nkgk nkT[Dk F[o{ j' iKdk j? feUfe g/N dk
fjbDk i[bDk BjhI j[zdk. fco d{ik Bzpo ewo dk
nkT[dk j? s/ shik Bzpo e[b/Q dk ns/ u"Ek Bzpo gZNK dk
I
nkT[Idk j?. fJj uko fj;/ xZN fjbd/ jB fJ; bJh
uoph fJE/ jh uVQdh j? s/ fJj w'Nkg/ dk o{g b? b?dh
I
j?. fJ;/ fjbD i[bD d/ f;XKs s/ jh tiB xNkT[D
tkb/ e/do, ;[dosk tXkT[D tkb/ e/do ezw eod/ jB
I
z
I
fi; Bkb uoph jZN e/ S'N/ S'N/ N[efVnK ftu j' e/ wb
iK g/Fkp okjh pkjo fbeb iKdh j?. fJ;s'I fJbktk
ewo pzBD bJh p/bN nkT[Idk j? fi;d/ wZX ftu
p?NohnK bZrhnK j[zdhnK jB i' g/N T[go j"bh j"bh
ezgB eodhnK jo j'o nzr s/ th brkfJnk ik ;edk
j? sK fe uoph N[eVhnK okjh wb iK g/Fkp okjh pkjo
fBeb ;e/. d/yD ftZu d't/ sohe/ mhe bZrd/ jB nZr/
uZb e/ fJ; dh thuko eoKr/. n";s s'I uoph dk tXBK
o'rK dk iBw j? go fJ; Bkb T[wo th xZN j[zdh j?
30-50 ;kb dh T[wo ftZu i' tiB ;h T[j p[Ykg/ ftZu
pfDnk oj/ sK fJj ndoF tiB ;wMDk ukjhdk j?.
(ubdk)
(29)
- 33. gzikph ;[wB wkf;e
www.punjabisuman.com
neN{po 2013
gzikph ;fGnkuko dk wkD ijKrho e"o
nZi d/ :[Zr ftu fiE/ b'e ngDk fgS'eV s/
;fGnkuko G[bd/ ik oj/ jB T[E/ uzvhrVQ Ffjo dh
t;Bhe ijKrho e"o B/ ;fGnkuko ~ fiT{dk oyD dh
I
BthI T[whd irkJh j?. ijKrho e"o dk iBw 20
i[bkJh 1998 ~ uzvhrVQ ftu j'fJnk ns/ T[j seohpB
fszB ;kbK s'I Y'b i' fe ;fGnkuko dk nzr wzfBnk
iKdk j?, tik e/ BkwDk yZN ojh j?.
ijKrho pj[s jh tXhnk :kddkFs dh wkbe
th j?. T[j d;thI iwks dh ftfdnkoED j? go T[;
tb'I wkohnK wZbK ~ t/yd/ j'J/ gzikp d/ rtoBo ns/
uzvhrVQ gqFk;e ;qh fFtoki gkfNb B/ ijKrho e"o ~
15 nrZ;s tkb/ fdB ;N/N n?tkov Bkb ;BwkBs
ehsk. n;b ftu ijKrho B/ foFs/dkoh #u'I brd/
ngD/ Gok s'I gqGkts j' e/ Y'b tikT[Dk F[o{ ehsk ;h.
T[d'I T[j f;o 11 ;kbK dh ;h.
Y'b tikT[D ftu ijKrho dh fdbu;gh ~
t/yd/ j'J/ T[; d/ gotko B/ T[; ~ j'o T[sFkjs ehsk
ns/ ijKrho ~ Y'b tikT[D ftu wkjo pDkT[D bJh
;0 eosko f;zx ~ fB:[es ehsk. T[; s'I pknd
ijKrho dh soZeh tb tXD dh F[o{nks j' rJh.
ijKrho ~ nwohek ftu Sgd/ @N'w-N'w# BK d/ w?r}hB
!
fJ; wjhB/ d/ b/y dk ftFk L-
B/ @:zr?;N hw/b voZwo nk fJzvhnk# ti'I w?r}hB
ftu Fkwb ehsk. fJ; d/ Bkb jh Gkos dh gfjbh
wfjbk nkJhghn?; feoB p/dh B/ th T[sFkjs ehsk.
ijKrho tb'I ehs/ gqrokw ~ t/y e/ :{BhnB wfB;No
'
nk ebuo ;qhwsh uoB/; e[wko eN'u B/ th ;okfjnk.
ijKrho B/ gzikp jfonkDk, j[fFnkog[o d/
fJzNo-}'Bb ?;Nhtb i' fe gzikp :{Bhtof;Nh uzvhrVQ
ftu eotkfJnk iKdk j?, ftu th fjZ;k fbnk ns/
ibzXo d{odoFB T[s/ th ngD/ j[Bo dk gqrNktk
ehsk. fJ; s'I fJbktk ijKrho 50 s'I f}nkdk @B"oE
}'B ebuo ;?No# d/ gq'rokwK ftu th ngD/ j[Bo ~
I
b'eK ;kjwD/ g/F eo u[eh j?. tZy-tZy Nhth u?BbK #s/
Z
th ijKrho dh fJzNoftT{ j' u[Zeh j?.
uzvhrVQ d/ ;?eNo 17 ftu j'J/ ;fGnkukoe
gq'rokw @v?bhFhn;# ftu 200 Y'bhnK ftu fJeZbh
ijKrho jh wfjbk Y'bh ;h. ijKrho e"o d/ fgsk ;0
jouoB f;zx B/ fejk fe T[BKQ dh Xh B/ gotko dk wkD
tXkfJnk j?. T[BKQ fejk fe ijKrho tb'I ehsh ik ojh
;fGnkuko dh ;/tk d{i/ b'eK ftu th ;fGnkuko gqsh
uzrh ;'u g?dk eo/rh ns/ gzikph ;fGnkuko dk f;o
j'o T[Zuk j't/rk.
b/ y w[ e kpbk - 2
r[ o { dh r' b e - rohp dk w[ z j
123456-
b/y d' fJzu dk jkFhnk d/ e/ NkJhg ehsk j'fJnk, finkdk s'I finkdk 400 FpdK dk j' ;edk j?.
b/y w'fbe, nkgDk fbfynk ukjhdk j? Beb BjhI. b/y d/ jo ;c/ s/ d;sys j'Dk io{oh j?.
;ot'sw b/y gfsqek d/ nrb/ nzeK ftu Skfgnk ikJ/rk. fJe gk;g'oN ;kJhi c'N' d/ Bkb b/y,
I
Jh-w/b :K vke okjh G/iBk j?.
gfjb/ ;c/ s/ nkgDk BK gsk c'B Bz ns/ Jh-w/b n?vo/; th fbyDk io{oh j?.
fJe ;ot'sw b/y ~ fJBkw d/ o{g ftu gfsqek d' ;kb w[cs fdZsh ikJ/rh ns/ d{i,/ shi/ Bzpo d/
b/yK ~ gfsqek fJe ;kb bJh w[cs G/ih ikJ/rh.
b/y 31 nes{po 2013 se dcso ftu gj[iBK io{oh j?.
b/y G/iD dk gsk L gzikph ;[wB, 215$295 e, ;[GkF wkor, d[rktK, byBT{
E-mail : office@punjabisuman.com
(31)
- 34. gzikph ;[wB wkf;e
neN{po 2013
www.punjabisuman.com
nghb
;sz p o 2013 s' I w? r }hB d/ o/ N
;z g kdeh Nhw d[ n kok g/ F ehsh ik ojh @@gz i kph ;[ w B## tZ b '
gkmeK, b/yeK, tkgkohnK nZr/ jZE i'V p/Bsh j?, ;kvQh j';bk ncikJh
tk;s/ pj[frDsh ftZu w/Ipo pD'I ns/ ftfrnkgB d/ e/ nkoEe ;fj:'r
eo' skeh n;h s[jkvh gzikph fto;/ ~ fjod/ ftZu t;kJ/ oyD dh ukjs
~ g{ o k eo ;Z e hJ/ .
;zgkde, w'0 L 9415561425
fJe ekgh bJh Rs. 15/fJe ;kb sbJh Rs.150/(vke you ;w/ )
fsB ;kb bJh Rs.400/(vke you ;w/s)
gzikph ;[wB s[jkvk nkgDk w?r}hB j?
fJ; ~ ngBkT[ ns/
jo soQK Bkb ;fj:'r d/Dk w[Ybk coi pDkT[. nkgD/
eko'pkoh ndkfonK d/ fJ; ftZu fJFfsjko d/ e/ fiZE/ s[;hI
nkgD/ tgko ~ d/FK gqdFK ftZu tXk oj/ j'tr,/ T[E/ fJ;
/
/ Z
@e"wh ndko/# dhnK BhjK th w}p{s eo'r.
/
;dZ;sk F[be iwk eoD ns/ ikBekoh
bJh ;wgoe eo' L;kv/ fBFekw ;fj:'rh L- ;0 nihs f;zx, nkbwpkr
byBT{ (9651592214), ;0 ;toB f;zx, uzdo Bro
ByBT{ (9235704316), ;0 wBwhs f;zx, bkigs Bro,
byBT{ (9305623150), frnkBh joftzdo f;zx, j?v rqEh,
z
r[0 ;do byBT{ (9984734498), ;qh nfws no'Vk, wksk
e"bK GbkJh e/do byBT{ (9335624728) ;0 pbpho
I
f;zx, yhoh w'No Nq/fvzr ;/INo, byhwg[o o'v, r'bk
r'eoBBkE, yhoh (9450255660)
;z g kdeh dcso L-
gz i kph ;[ w B
215$295 e, ;[GkF wkor, d[rktK, byBT{ - 4
c' B L 09415561425 (;z g kde), 09336044069 (gq e kFe)
E-mail : office@punjabisuman.com, editor@punjabisuman.com,
visit our website at : www.punjabisuman.com
MEMBERSHIP FORM
Dated .........................
Name ..............................................................................................................................................................
Address ...........................................................................................................................................................
District ..................................................Ph./Mobile No.................................................Pincode........................
Email ..............................................................................................................................................................
Three Year - 400/Subscription
One Year - Rs. 150/Period
from ....................................... to ..............................................
Mode of Payment : DD/MO/Deposit in A/c in favour of “PUNJABI SUMAN”, A/c No. CA 30819640926 of State Bank of India,
payable at Lucknow. (Inform postal address by sms, or on phone No 09336044069, 09415561425 or by E-mail :
office@punjabisuman.com)
Sign. of Member
(32)
- 37. iatkch lqeu
vDVwcj 2013
www.punjabisuman.com
12345678-
o"kZ 1 vad 10
lEiknd dh dye ls
fo"k; lwph %&
flD[k vYila[;d gS ;k cgql[;d-------a
fo'o ds lcls cM+s yksdrU= esa lkEiznkf;d-----xq: jke nkl th ------y{e.k js[kk
iqjk.kksa dh izekf.kdrk&1
vk/kqfud nzk.kkpk;Z--------] ikih /kekZRek -----------s
gfj esjs ?kj dks ;g oj nks-----------------?kkl ¼pkjk½] pkj eqDrd % oru ij
vDVwcj 2013
i
ii
iii
iii
iv
v
vi
viii
ewY; % vkidk izkRlkgu
s
flD[k vYila[;d gS ;k cgqla[;d
ujsUnz flag eksaxk
,d fo'ks"k vYila[;d lEiznk; dk vfr vYila[;d flD[k lEiznk; ds izfr HksnHkko le> ls ijs gSA
flD[k /keZ fopkj/kkjk uohure gksus ds dkj.k lukru fgUnw fopkj/kkjk dh vis{kk bLykfed fopkj/kkjk ds
vf/kd fudV gSA laxr vkSj iaxr dk fl)kUr eqfLye fl)kUrksa ls izHkkfor gSA fujkdkj czã dh mikluk] vius
/kkfeZd xzaFk dk vR;f/kd lEeku vkSj Jh xq: ukud nso th dk dFku fd eSa tks mPpkj.k dj jgk gw¡ mlesa esjk
dqN ugha gS og ml ijefirk ijekRek] dky ls dHkh xzflr u gksus okys vdky iq:"k tks dsoy ,d gS] lR;
gS] Hk; ls jfgr gS] cSj ls jfgr gS] v;kSfu gS] Lo;a ls izdkf'kr gS vkSj tks esjk [kle ¼ekfyd] ifr½ gS dh ok.kh
gS] eqfLye fl)kUrksa dks iq"V djrk gSA fQj Hkh tc Hkh dksbZ naxk gksrk gS cgqla[;dksa ds fojks/kh vYila[;d
minzoh rRo loZ izFke flD[kksa dh nqdkuksa ,oa lEifRr;ksa dks fu'kkuk cukrs gS tcfd flD[kksa dh mu naxksa esa dksbZ
Hkwfedk ugha gksrh gSA lEiknd viuk ,d vuqHko lk>k djuk pkgsxkA 43 o"kZ iwoZ lu~ 1970 esa lEiknd y[kuÅ
ls LFkkukUrfjr gksdj eqt¶Qj uxj esa uydwi [k.M esa fu;qDr gqvkA dk;ZHkkj xzg.k djrs gh izFke fnu Kkr
gqvk fd [k.M ds gsM eqa'kh jke yky uekt i<+us x;s gSaA gSjkuh gqbZ iwNk rks Kkr gqvk fd jke yky ewys tkV
gSA eqt¶Qj uxj esa ewys tkV vkSj ewys R;kxh;ksa dh cgqr cM+h la[;k gS tks LorU=rk izkfIr ds dbZ n'kdksa ckn
rd eqfLye gksrs gq;s Hkh vius uke fgUnqvksa okys j[krs Fks rFkk dV~Vj okn ls nwj jgrs gq;s tkrh; iapk;rksa ,oa
'kknh C;kg esa cjkcj dh Hkkxhnkjh Hkh djrs FksA ;g rks /kkfeZd dV~Vjokfn;ksa ,oa oksV dh jktuhfr dk dfj'ek
gS fd vkt os vyx&vyx gksdj [kwu ds I;kls gks x;s gSaA vkt ;fn uke iwoZ dh Hkk¡fr ,d tSls gksrs rks muds
vius lEiznk; okys gh Hkze esa izk.k gj ysrsA os'k Hkw"kk ds Hkze esa flD[kksa dks vkslkek ;k rkfycku vkradoknh dg
ds fons'kksa esa lEcksf/kr fd;k tk jgk gSA jgu&lgu ,oa os'kHkw"kk ds dkj.k flD[k fons'kksa esa eqfLye gksus ds Hkze
esa geyksa ds f'kdkj gksrs jgrs gS vkSj Hkkjr eas leku uke ds dkj.k fgUnq gksus ds Hkze esaA
flD[kksa gsrq ;g izo`fr bruh Hk;kog gS fd fl)kUrr% nksuksa /keksZ ls vyx gksus ds ckotwn] flD[k vfr
vYila[;d gksrs gq;s Hkh nksrjQk ekj >sy jgs gSa rFkk cgqla[;d lekt esa /kdsys tk jgs gSa tgk¡ mUgsa vius
vfLrRo dks cpkuk dfBu gksxk vkSj os cM+h eNyh ds xzkl esa tk jgh NksVh eNyh cu tk;saxsA flD[k usr`Ro
ls vuqjks/k gS fd os mfpr mik; djsa vkSj vius lekt ds fgrksa dks le>s rFkk fo'ks"k vYila[;d lEiznk; ds
usr`Ro ls vuqjks/k gS fd os vius lekt dks le>k;sa fd flD[k cgqla[;d lEiznk; ds ugha gSA mudks ;g Hkh
vglkl djkus dh vko';drk gS fd ljdkjh lqfo/kkvksa dks tks vYila[;dksa gsrq nh tkrh gS mu ij mUgha dk
,d ek= vf/kdkj ugha gS ,oa flD[kksa dks Hkh mDr lqfo/kkvksa ,oa vuqnkuksa dks izkIr djus dk leku vf/kdkj gSA
mRrj izns'k dh ljdkj tks vYila[;dksa dk lokZf/kd fgrS"kh gksus dk nkok djrh gS flD[kksa dks ¼bZlkbZ]
ckS) tSu lfgr½ vfr vYila[;d lEiznk; ?kksf"kr djds ljdkjh lqfo/kkvksa esa vfr fiNM+ksa dh Hkk¡fr mudk Hkkx
lqjf{kr djsa rFkk mudh tku eky dh lqj{kk Hkh lqfuf'pr djsaA vU;Fkk flD[k] dV~Vj fgUnwoknh usrkvksa esa
viuk j{kd <w¡<us dks foo'k gks tk;saxsA vko';drk ;g Hkh gS fd flD[k igpku gsrq flD[k usr`Ro ,oa ljdkjsa
vius&vius Lrj ij tkx:drk vfHk;ku Hkh O;kid Lrj ij pykuk lqfuf'pr djsa fd flD[k /keZ] loZ /keZ
leHkko ij v/kkfjr gSA ,oa mldk vyx vfLrRo gSA
(i)
- 38. iatkch lqeu
www.punjabisuman.com
vDVwcj 2013
^pu* th dh dye ls
fo'o ds lcls cM+s yksdrU= esa lkEiznkf;d 'kfDr;k¡
fdruh fgrdj fdruh vfgrdj
vius ns'k dh yxHkx 67 o"kksZa dh LorU=rk dh vof/k esa tgk¡ thou ds yxHkx lHkh {ks=ksa esa
v'kkrhr izxfr ds dkj.k Hkkjr fo'o ds dqN fxus pqus fodflr izxfr'khy ns'kksa esa fxuk tkus yxk gS ogha
dqN {ks=ksa esa vHkh Hkh cgqr dqN fd;k tkuk ckdh gSA tSls 'kr&izfr'kr f'k{kk dk y{;] Hkh"k.k fcekfj;ksa dh
jksdFkke] xjhch js[kk ls gj Hkkjrh; dks Åij ykuk] lHkh ds fy, jkstxkj ,oa nSoh vkinkvksa ds fy,
visf{kr jkgr ds dk;Z vkfnA
mDr ds vfrfjDr lq[kh ,oa le`) lekt dh ,d lqUnj Nfo gsrq tgk¡ lkEiznkf;d lkSgknZ dh
vko';drk gS] ogha lkEiznkf;drk ds ?k`f.kr ,oa fgald :i ls NqVdkjk ikuk Hkh vius vki esa ,d cM+h
pqukSrh gS D;ksafd tgk¡ lkEiznkf;d lkSgknZ ls lEiznk; fo'ks"k ds lkFk gh vU; lEiznk;ksa esa [kq'kh dk
okrkoj.k curk gS ogha lkEiznkf;drk ds pyrs lekt ds fdlh Hkh O;fDr dk dksbZ Hkyk ugha gksrk cfYd
gkfu gh gkfu gksrh gSA ;g lHkh tkurs gS rks fQj bl lkEiznkf;drk ls yksx cpus ds ctk; mldh yisV
esa D;ksa vk tkrs gSa dkj.k dbZ gSa tSls %&
lk/kkj.kr;k izR;sd lEiznk; esa vf/kdka'k yksx 'kkar fiz; gh gksrs gSa fdUrq lekt esa QSyh dbZ izdkj
dh vlqj{kk dh /kkj.kkvksa ds dkj.k mUgsa vius lEiznk; esa dqN jkgr izrhr gksrh gS ftlds dkj.k vkerkSj
ij gj O;fDr dk dqN u dqN yxko vius yksxksa ls jgrk gS tcfd blls cM+k dkj.k gS vlekftd rRoksa
,oa jktuSfrd v[kkM+ksa ds og igyoku tks fdlh fo'ks"k jktuSfrd ny dks ;su&dsu izdkjs.k lRrk esa
vf/kd ls vf/kd Hkkxhnkjh ds fy, lkEiznkf;d Hkkoukvksa dks mHkkj dj naxs ;k gR;k,a djok dj oksVksa ds
/kqzohdj.k ls jktuSfrd ykHk izkIr djrs gSaA
foxr dbZ n'kdksa ls yxHkx lHkh jktuSfrd ny viuk oksV cSad c<+kus ds fy, fuEu tkfr]
vxM+s&fiNM+s] nfyr&lo.kZ vkfn esa Hksn Hkko iSnk dj ds eqfLye lekt] flD[k] ckS)] bZlkbZ vkfn esa
jktuSfrd ykHk gsrq vkj{k.k] Nk=o`fr;ka vuqnku vkfn ds ykyp esa Qalk dj viuk mYyw lh/kk dj jgs
gSA
a
mDr lcds vfrfjDr dqN jktuSfrd ny /keZ ds uke ij Hkh Hkksyh&Hkkyh turk dks cjxyk dj
oksVksa dh jktuhfr dj jgs gSA nks&,d jktuSfrd ny ,sls gS tks vius vki dks ns'k dk lcls cM+k fgrk;'kh
a
n'kkZus ds fy, /keZ dh vkM+ esa okLrfod ls vf/kd oksVsa izkIr djus esa lQy Hkh jgs gSa] ;gh dkj.k gS fd
ns'k esa tc dgha pquko dh ckr mBrh gS lkFk gh ikVhZ;ksa dks /kkfeZd vts.Mk ;kn vk tkrk gS vkSj bldk
tksj&'kksj ls izpkj Hkh izkjEHk gks tkrk gSA
/kkfeZd ukjksa ls oksVksa dk /kqzohdj.k gks tkrk gS vkSj ny fo'ks"k dks vf/kd lhVsa izkIr gks tkrh gS
turk gj ckj ew[kZn'kZd cu tkrh gSA ns'k dk fodkl] 'kklu iz'kklu ls Hkz"Vkpkj dh lQkbZ] ns'k dh
vkUrfjd ,oa ckgjh lqj{kk vkfn fo"k; ihNs jg tkrs gSA eg¡xkbZ dk nkuo vkSj cy'kkyh gks tkrk gSA
vkxkeh o"kZ 2014 esa gksus okys pquko ds fy, Hkkjr ds ,d cM+s jktuSfrd ny Hkktik us xqtjkr
ds eq[;ea=h dks vkxkeh iz/kku ea=h ds :i esa is'k fd;k gS] ogha jkgqy xk¡/kh dks dkaxl }kjk izR;k'kh ?kksf"kr
zs
fd;k tkuk lEHko gSA
nksuksa ikfVZ;k¡ eqfLye ,oa flD[k lEiznk;ksa ds fo:) o"kZ 2002 ,oa o"kZ 1984 esa izk;ksftr naxs djkus
gsrq vkjksfir gS ogha rhljs ekspsZ ds lEHkkfor iz/kkuea=h izR;k'kh Jh eqyk;e flag dh ikVhZ ij Hkh eqt¶Qj
uxj naxksa dh vkM+ esa eqfLye oksVksa ds /kqzohdj.k dk vkjksi yx jgk gSA
vkt ns'k dk ukxfjd fnXHkzfer gS fd og D;k djsa vkSj bl yksd rU= ds Bsdsnkj Hkz"V ,oa LokFkhZ
usrkvksa dks fdl izdkj lcd fl[kk;sa tks yk'kksa dh jktuhfr djus ls Hkh ugha pwdrs gSaA
f=ykspu flag ^pu*
9415469266
(ii)
- 39. iatkch lqeu
vDVwcj 2013
www.punjabisuman.com
xq: jke nkl th
¼9 vDVwcj] xq: nso ds vkxeu ioZ ij fo'ks"k½
xq: jkenkl th dk tUe ykgkSj ¼ikfdLrku½
ds gfjnkl th ,oa ekrk n;k dkSj ds x`g esa lu~ 1534
dks gqvk izFke larku gksus ds dkj.k vkidks tSBk th
dgdj cqykrs FksA vY; vk;q esa gh ekrk&firk dk lk;k
flj ls mB x;k rks ykyu&ikyu ds fy, ukuh th
bUgsa vius lkFk ckljds xkao ys xbZA thodksiktZu gsrq
vki mcys pus ¼?kqa?kuh;ka½ csp dj Lo;a ,oa ukuh dk
Hkj.k iks"k.k djus yxsA
xq: vejnkl th }kjk xksa;noky clkus dh
;kstuk rFkk /keZ'kkyk ,oa ckmyh dk fuekZ.k dk;Z py
jgk Fkk ogha tsBk th viuh ?kq?kuh;ksa dk Nkck ¼Vksdjh½
yxkdj pus csprs vkSj mlds i'pkr~ py jgs lsok
dk;Z esa yx tkrs] ;g mudh fuR; dh fnup;kZ FkhA
,d fnu xq: ds egy ¼lqiRuh½ us xq:nso
vejnkl th ls dgk fd viuh csVh 'kknh ;ksX; gks
jgh gS dksbZ mi;qDr oj ns[ksa] rks xqjnso us dgk dSlk
oj pkgrh gks] mRrj esa lqiRuh us lsok esa yhu tsBk th
dh vksj b'kkjk djrs gq, dgk ,slk lqUu[kk ¼lqUnj uSu
uD'k okyk½ ukStokuA xqjnso us lgt Hkko ls dgk &
,slk rks ;gh ,d gS] vkSj mlls viuh yM+dh chch
Hkkuh th dh 'kknh dj nhA
xq:?kj ds nkekn gks tkus ds i'pkr Hkh tsBk
th lsok] fleju esa igys ls vf/kd le; yxkus yxs
blds lkFk gh xq: dh vkKk ikyu mUgksaus thou dk
/;s; cuk fy;k] gkaykfd lsokjr gksus ds dkj.k mUgsa
vius fj'rsnkjksa] lEcfU/k;ksa ds rkus o mykgus Hkh lquus
iM+rs FksA
uke u NksM+ks] Hkkosa ¼pkgs½ yksx glsaA
bl yksd ykt us mUgsa vius mn~ns'; ls fMxus
u fn;kA vkKkikyu lsok] fleju ,oa uezrk dh
ifjdk"Bk ns[k xqjnso vejnkl th us mudks xq:ukud
dh xn~nh dk mRrjkf/kdkjh ?kksf"kr dj muds vkxs
lhl uhok dj ueu fd;kA
xq: vejnkl th us fu'kkunsgh djds ,d
u;k pDd ¼uxj½ clkus dk vkns'k jkenkl th dks
fn;kA xq: jkenkl th us ,d lqUnj uxj dh :i
js[kk cukdj 52 rjg ds dfeZ;ksa dks vkeU=.k nsdj ,oa
mUgsa iwath nsdj y?kq m|ksx vkjEHk djok;s] ;g uxj
^pd jkenkl* dgyk;kA
cLrh l?ku vikj] vuwi jkenkl lj A
;g flD[k bfrgkl dk igyk uxj gS tks
fdlh unh ds fdukjs ugha gSa] vr% Hkfo"; esa ikuh dh
deh u gks] ;g lkspdj vkius jkelj vkSj lUrks[klj
uked cM+]s LoPN ,oa lqUnj ljksojksa dk fuekZ.k djok;kA
iape xqjnso }kjk fufeZr ve`r ljksoj ds dkj.k uxj
dk uke ^^ve`rlj** izpfyr gks x;kA
flD[k /keZ ds izpkj gsrq vkius elUn izFkk
vkjEHk dh laxhr dks vkius egku nsu ns 30 jkxksa esa
xqjck.kh ds 638 'kCnksa dh jpuk dhA
lu~ 1581 esa viuk vfUre le; tku dj
xqjxn~nh vius ;ksX; ,oa dfu"B iq= vjtu nso th dks
lkSi nhA
vthr flag
9651592214
y{e.k js[kk
l- f=ykspu flag ^pu*
vHkkoksa dh ft+Unx+h thus okys ,sls gSa]
tSls % y{e.k js[kk ds vUnj]
lgeh lh [kM+h lhrk
;s] og yksx gSa] tks jsax jsax dj
vHkkoksa dh ft+Unx+h thrs gSaA
fdUrq x+yr iz;klksa dh y{e.k js[kk]
ikj djus ls Mjrs gSa] ?kcjkrs gSaA
gkykafd] og tkurs gSa]
ml js[kk dh nwljh vksj
/ku gS] ;'k gS] oSHko gS
fdUrq uSfrdrk uke dh & ,d /kkj.kk
buds xys esa vVdh gqbZ gS
tks bl rFkkdfFkr &
y{e.k js[kk dks ikj djus okys
c<+s gq, dneksa dks
gj ckj jksd ysrh gSA
vkSj tks yksx uSfrdrk
rkd ij j[k nsrs gSa &
og brus lkglh gks tkrs gSa]
fd fQj mUgsa dksbZ Hkh
y{e.k js[kk fdlh Hkh lhek esa ck¡/k ugha ikrhA
vkt ds d.kZ /kkj
Hkh ----------------- 'kk;n
gj izdkj dh js[kk ls Åij mB pqds gSa]
ns'k dk D;k gksxk
(iii)