Een Powerpointpresentatie over het boek 'The Best of Three Worlds. Effectiever politiewerk door een probleemgerichte aanpak van hotcrimes, hotspots, hotshots en hotgroups' van Peter Versteegh, Theo van der Plas en Hans Nieuwstraten. Uitgave van de Politieacademie, lectoraat intelligence.

1. The Best of Three Worlds E ffectiever politiewerk door een probleemgerichte aanpak van hot crimes, hot spots, hot shots en hot groups Klik voor de volgende dia Peter Versteegh Theo van der Plas Hans Nieuwstraten Uitgave in de intelligencereeks van de Politieacademie in nauwe samenwerking met Politie Haaglanden, Analyse & Research. Hans Nieuwstraten is directeur bedrijfs-voering & HRM, Theo van der Plas is adjunct-directeur informatie & ondersteuning, Peter Versteegh is hoofd van de strategische onderzoeksafdeling Analyse & Research. Allen werkzaam bij politie Haaglanden. Deze studie laat zien dat de kwaliteit en kwantiteit van politie- en veiligheidszorg van doorslaggevende invloed is op de aangiftecriminaliteit. Met de uitvoering van een combinatie van informatie-gestuurde politie, probleemgericht werken en burgerparticipatie – The Best of Three Worlds – denkt de politie Haaglanden in de komende jaren het niveau van situationele preventie en de (verwachte) pakkans aanmerkelijk te vergroten. Daarmee kan de effectiviteit van de aanpak naar verwachting aanmerkelijk worden versterkt.

2. Aangiftencriminaliteit Haaglanden 2002 - 2008 In de afgelopen jaren was dit bij de politie Haaglanden de meest besproken grafiek. In de periode 2002-2006 nam de aangiftecriminaliteit zeer fors af (-24%) om in de jaren daarna weer toe te nemen (+9%). In 2008 was de afname van het aantal aangiften teruggelopen naar –18 procent ten opzichte van 2002 : het peiljaar van het veiligheidsbeleid.

3. Aangiftencriminaliteit Haaglanden 2002 - 2008 De korpsdirectie van de politie Haaglanden gaf opdracht te onderzoeken hoe deze toename van de aangiftecriminaliteit kan worden verklaard. Ook werd gevraagd aanbevelingen te doen, zodat de beoogde afname van -25 procent in 2011 ten opzichte van 2002 alsnog gehaald kon worden.

4. Aangiftencriminaliteit Haaglanden 2002 - 2008 Aangenomen mag worden dat de oorzaak van de toename in 2006-2008 kan worden gevonden in de verklaring voor de opmerkelijke afname in 2002-2006.

5. Oók in de rest van Nederland was in de periode 2002-2006 trouwens sprake van een aanzienlijke afname van de aangiftecriminaliteit. Daarna stabiliseerde de aangiftecriminaliteit zich ook op landelijk niveau min of meer.

6. Daarmee zouden de resultaten van de Haaglandse studie ook van betekenis kunnen zijn voor andere politiekorpsen in Nederland.

9. Wat is wél effectief ? Zie onder meer : Silverman (1999), Weisburd & Braga (2006), Zimring (2007), Hesseling, Versteegh en De Waard (2007), Van Stokkom (2008), Elffers (2008), Wortley c.s (2008), Newburn (2008), Ratcliffe (2009), Van Noije en Wittebrood (2008 en 2009) en De Waard (2009). Natuurlijk staan op deze dia staan veel te veel woorden. Waar het hier omgaat is dat veel effectief gebleken veiligheidsstrategieën op onderdelen sterk op elkaar lijken. Drie van deze strategieën worden in Haaglanden en ook in de rest van Nederland al - in meer of mindere mate en veelal los van elkaar – uitgevoerd :

11. Zie onder meer : Silverman (1999), Weisburd & Braga (2006), Zimring (2007), Hesseling, Versteegh en De Waard (2007), Van Stokkom (2008), Elffers (2008), Wortley c.s (2008), Newburn (2008), Ratcliffe (2009), Van Noije en Wittebrood (2008 en 2009) en De Waard (2009). Wat is wél effectief ? in Nederland De vraag is dan op welke wijze uitvoering van deze drie veiligheidsstrategieën zorgen voor minder criminaliteit? En kan de afname/toename van de aangiftecriminaliteit in 2002-2008 daarmee worden verklaard? Om deze vragen te kunnen beantwoorden hebben het volgende verklaringsmodel bedacht : SARA NIM BP

12. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling We beginnen met probleemgericht werken volgens het SARA-model. In de wereld is dit wellicht het meest gebruikte model, waarover dan ook heel veel informatie beschikbaar is. Zie bv. www.popcenter.org en de recente Nederlandse vertaling van het beroemde boek ‘60 steps’ van Clarke & Eck. SARA BP NIM

13. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling SARA staat voor : Scanning = de belangrijkste, chronische veiligheids-problemen ontdekken. Analysis = verdiepende analyse van achtergronden en oorzaken van het specifieke probleem. Response = uitvoering van afgestemde combinatie van preventieve, strafrechtelijke en bestuurlijke maatregelen door samenwerkende partners onder regie van lokaal bestuur. Assessment = effectmeting. SARA BP NIM

14. 20 % van alle oorzaken zorgt voor 80 % van alle gevolgen Vilfredo Pareto 80/20 - regel 1 e leidend principe Bij het achterhalen van de belangrijkste problemen kan de zogenoemde ‘80/20-regel’ goede diensten bewijzen. Deze Italiaanse econoom ontdekte in 1906 de wetmatigheid dat een groot deel van de gevolgen heel vaak voortvloeit uit een klein deel van de oorzaken. BP NIM SARA

16. 80/20 - regel En dan nu de voorbeelden uit de ‘criminele’ wereld. De zogenoemde: hot problems BP NIM SARA

23. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Een probleemgerichte aanpak is met name effectief, omdat het leidt tot een scherpere focus op de allerbelangrijkste veiligheids-problemen en een differentiatie van preventieve, strafrechtelijke en bestuurlijke maatregelen én van betrokken veiligheids-partners. SARA BP Differentiatie Focus NIM

24. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Het Nationaal Intelligence Model (NIM) gaat heel goed samen met SARA. Het sturingsmodel kan in SARA gemakkelijk worden herkend. De strategische, tactische en operationele sturing wordt gesteund door passende veiligheids-informatieproducten. SARA NIM BP Differentiatie Focus

25. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Zo voorziet Scanning in een strategische veiligheidsanalyse (bv. Gebiedsscan, CBA) die helpt bij de beleidskeuzes. Analyses zorgt voor verdiepende, tactische probleemanalyses die de tactische sturing helpen, terwijl operationele analyses bij de uitvoering ( Response ) van belang zijn. Zie verder The Best of Three Worlds. SARA NIM BP Differentiatie Focus

26. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling In de veiligheidspraktijk ontbreekt het vaak aan goede strategische en tactische veiligheidsanalyses. Lang niet altijd bestaat een helder beeld ( scanning ) van welk veiligheidsprobleem met voorrang aangepakt moet worden. Ook een goede tactische probleemanalyse ( analysis ), waarop de aanpak moet worden gebaseerd, ontbreekt nogal eens. SARA NIM BP Differentiatie Focus

27. Systeem-kennis Kennis en informatie van uitvoerende politiemensen Wensen en verwachtingen van wijkbewoners en ondernemers Sturing op belangrijkste problemen 2 e leidend principe Belangrijk aandachtspunt is hierbij dat in de huidige veiligheidspraktijk analyses veelal zijn gebaseerd op ‘harde’ criminaliteitscijfers. Zonder aan de grote waarde van deze ‘systeemkennis’ af te willen doen, is het van belang om bij de probleemkeuze ook de kennis van praktijkmensen en de wensen en verwachtingen van burgers en ondernemers te betrekken. Dat is nog lang niet altijd het geval. Een goed voorbeeld van een strategische veiligheidsanalyse, waarbij dat wél gebeurt, is de lokale Gebiedscan Criminaliteit & Overlast, die voor zowel de politie (interne sturing) als ook voor het bevoegde gezag (externe sturing) een belangrijke eerste stap naar effectief veiligheidsbeleid kan zijn.

28. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Al met al draagt het NIM vooral bij aan de sturing en het dichten van de kloof tussen beleid en uitvoering. Het NIM zorgt voor accountability , waarbij de betrokken veiligheidspartners kunnen worden aangesproken op gemaakte afspraken. Ter bereiking van het gezamenlijk doel – veiligheid - vindt sturing plaats op zowel een verticaal-hiërarchische wijze als een horizontaal-collegiale manier. Het NIM en SARA gaan zo goed samen, omdat het NIM de aansturing van probleemgericht werken aanmerkelijk kan versterken. SARA NIM BP Differentiatie Focus Accountability

29. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Tot slot is de betrokkenheid van burgers en ondernemers bij de aanpak van criminaliteit en onveiligheid een belangrijke succesfactor. Bij burgerparticipatie kan onderscheid worden gemaakt tussen informeren, adviseren, consulteren en meedoen. SARA NIM Differentiatie Focus BP Accountability

30. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Het informeren van burgers over zowel positieve als negatieve ontwikkelingen op het gebied van de (lokale) veiligheid is een belangrijk aspect van burgerparticipatie. De kans om zelf slachtoffer te worden van een delict is buiten een hot spot of hot area relatief klein. Veel burgers ontlenen hun beeld van de veiligheid aan berichten in de media of aan verhalen van anderen. Een goede, transparante publieke informatie-voorziening over (lokale) veiligheid – inclusief hot problems - draagt bij aan een realistisch beeld van de veiligheid en aan – daar waar er reden toe is - minder gevoelens van onveiligheid. SARA NIM Differentiatie Focus BP Accountability

31. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Bij adviseren gaat het natuurlijk om burgers en ondernemers die worden geadviseerd over hoe onveiligheid het best kan worden voorkomen. SARA NIM Differentiatie Focus BP Accountability

32. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Consulteren gaat over medezeggenschap van burgers bij de (lokale) prioriteitskeuzes. Dit aspect van burgerparticipatie is bij de politie Haaglanden – en vermoedelijk ook bij de rest van de Nederlandse politie - nog het minst tot stand gekomen. SARA NIM Differentiatie Focus BP Accountability

33. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Meedoen gaat – naast het op vrijwillige basis meewerken met de politie – vooral over de eigen rol van individuele burgers en ondernemers op het gebied van toezicht en preventie, bij de opsporing en meer in het bijzonder bij het vergroten van de pakkans door meer zogenoemde ‘heterdaadkracht’. SARA NIM Differentiatie Focus BP Accountability

34. 3 e leidend principe Maar liefst 85 procent van alle misdrijven wordt opgelost na betrapping op heterdaad. Van 85 procent van deze heterdaad-aanhoudingen kwam de eerste melding van een burger. SARA NIM BP Accountability Differentiatie Heterdaadkracht Focus Aangifte criminaliteit

35. Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Een burger die zich betrokken voelt bij de veiligheidszorg en vertrouwen heeft in de politie zal zelf ook bijdragen aan veiligheid. Dit kan de heterdaadkracht vergroten. Heterdaadkracht is dan ook van fundamenteel belang voor effectief politiewerk. Als de burger niets meer meldt of geen aangifte meer doet dan worden er door de politie nog maar weinig zaken opgelost. Heterdaadkracht is dan ook van fundamenteel belang voor effectief politiewerk. Daarmee gaat burgerparticipatie heel goed samen met SARA en NIM. SARA NIM BP Accountability Differentiatie Heterdaadkracht Focus

36. Situationele preventie (Verwachte) pakkans Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling The Best of Three Worlds zorgt voor een hoger niveau van situationele preventie én voor een hogere (verwachte) pakkans. P L A U S I B I L I T E I T Accountability Differentiatie Heterdaadkracht Focus SARA NIM BP

37. Situationele preventie (Verwachte) pakkans Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Dat vervolgens leidt tot afname van criminaliteit in die gebieden waar de criminaliteit volgens de 80/20-regel is geconcentreerd. 80/20 % Hot X P L A U S I B I L I T E I T Accountability Differentiatie Heterdaadkracht Focus SARA NIM BP

38. Situationele preventie (Verwachte) pakkans Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Tot slot kunnen omgevingsfactoren en de aangiftebereidheid nog een rol spelen. Dat bleek in Haaglanden trouwens niet het geval. 80/20 % Hot X P L A U S I B I L I T E I T Slachtoffer schap Aangifte bereidheid Accountability Differentiatie Aangifte criminaliteit Heterdaadkracht Focus Omgevings factoren SARA NIM BP

39. Situationele preventie (Verwachte) pakkans Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Omgevingsfactoren (hoge bevolkingsdichtheid, langdurige werkloosheid, lage inkomens, veel jongeren, veel allochtonen) kunnen heel goed de omvang van de criminaliteit verklaren, maar niet de ontwikkeling. De enige factor die mogelijk een rol heeft gespeeld is de afname van het aantal heroïneverslaafden. 80/20 % Hot X P L A U S I B I L I T E I T Slachtoffer schap Aangifte bereidheid Accountability Differentiatie Aangifte criminaliteit Heterdaadkracht Focus Omgevings factoren SARA NIM BP

40. Situationele preventie (Verwachte) pakkans Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling De aangiftebereidheid is weliswaar afgenomen, maar dat heeft vooral te maken met de forse afname van de vermogenscriminaliteit. Als het aandeel vermogensdelicten (met relatief hoge aangiftebereidheid) afneemt dan neemt ook het aangiftepercentage af. 80/20 % Hot X P L A U S I B I L I T E I T Slachtoffer schap Aangifte bereidheid Accountability Differentiatie Aangifte criminaliteit Heterdaadkracht Focus Omgevings factoren SARA NIM BP

41. Situationele preventie (Verwachte) pakkans Verklaringsmodel veiligheidsontwikkeling Het model is compleet, nu nog de toetsing aan de praktijk. De effecten van het veiligheidsbeleid zouden met name zichtbaar moeten zijn bij de hot problems (80/20-regel) : afname in 2002-2006 en toename in 2006-2008. Dat blijkt inderdaad het geval te zijn 80/20 % Hot X P L A U S I B I L I T E I T Slachtoffer schap Aangifte bereidheid Accountability Differentiatie Aangifte criminaliteit Heterdaadkracht Focus Omgevings factoren SARA NIM BP

42. Voorbeelden HOT PROBLEMS

43. HOT CRIMES Het aantal aangiften van hot crimes ontwikkelde zich door de jaren heen vrijwel naadloos volgens dezelfde trend als de aangiftecriminaliteit in het algemeen. Dat geldt niet voor de overige soorten diefstal zonder geweld, die per delictsoort ook beduidend minder vaak voorkomen.

44. HOT CRIMES Hetzelfde geldt voor de afzonderlijke hot crimes.

45. HOT AREAS … en voor de hot areas.

46. HOT SPOTS … en voor de hot spots? 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 In de Haagse Schildersbuurt ( hot area ) wordt verreweg het meest ingebroken. Een van de zes diefstallen uit een woning in Den Haag vindt plaats in deze wijk. In de wijk zelf is óók sprake van een hot spot. Jaar in, jaar uit wordt precies op die plaats het vaakst ingebroken. Kennelijk zijn er factoren (daders, slachtoffers, omgeving, buit, beveiliging, pakkans etc.) die er voor zorgen dat inbreken precies op deze locatie erg aantrekkelijk is.

47. Diefstal uit woning Schildersbuurt 2002-2009 (+ inbrakendichtheid) Correlatie=0,9824 Er is bijna een op een relatie tussen de ontwikkeling van het aantal diefstallen uit woning in de hele wijk en de inbrakendichtheid op de hot spots. Als het aantal woninginbraken gaat toenemen (bijvoorbeeld in het najaar) dan weten we bijna precies wáár dat zal zijn: namelijk op de hot spots !!!

48. Recidive in het peiljaar HOT SHOTS … en voor de hot shots. Met het afnemen van het aantal aangiften neemt ook de recidive van de zeer actieve veelplegers af, hetzelfde geldt voor de toename vanaf 2006.

49. Deze grafiek toont per jaar het netto (instroom - uitstroom) aantal veelplegers in de Inrichting voor Stelselmatige Daders en het aantal aangiften van diefstal zonder geweld.

50. Na de invrijheidstelling van ex-ISD’ers vanaf 2006 neemt het aantal diefstallen, met name diefstal uit auto, opmerkelijk toe.

51. Oorzaken van afname aangiftecriminaliteit 2002-2006 Dit zijn de factoren die er voor hebben gezorgd dat de criminaliteit afnam in de periode 2002-2006. Met name het ‘insluitingseffect’ van de veelplegersaanpak moet doorslaggevend zijn geweest.

52. Oorzaken van toename aangiftecriminaliteit 2006-2008 En dit zijn de factoren die er voor hebben gezorgd dat de criminaliteit toenam in de periode 2006-2008. Naast de terugkeer van de ex-ISD’ers is sprake van een categorie ‘nieuwe’ veelplegers waarop de politie moeilijk vat lijkt te hebben. De preventieve werking van het veiligheidsbeleid lijkt weggeëbt. Op de een of andere manier lijkt de energie uit de aanpak verdwenen. We noemen dat een ‘uitdovings-effect’.

55. THE BEST OF THREE WORLDS Succesfactoren

56. THE BEST OF THREE WORLDS Succesfactoren

57. THE BEST OF THREE WORLDS Succesfactoren

58. Aanbevelingen Tot slot de concrete aanbevelingen uit de managementrapportage van The Best of Three Worlds (2010) :

76. The Best of Three Worlds slot De publicatie is verkrijgbaar bij: Politieacademie Lectoraat Intelligence Postbus 834 7301 BB Apeldoorn [email_address]