SlideShare a Scribd company logo
1 of 15
Download to read offline
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
1
Moduł I
Charakterystyka usług gastronomicz-
nych i ich planowanie
Wprowadzenie
1. Rodzaje usług gastronomicznych
2. Podsystemy usług gastronomicznych
3. Rodzaje zakładów gastronomicznych
4. Charakterystyka zakładów gastronomicznych
5. Punkty gastronomiczne
6. Planowanie usług gastronomicznych
Bibliografia
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
2
Wprowadzenie
Gastronomia jest jedną z najstarszych, najbardziej rozpoznawalnych i bardzo popular-
nych form działalności usługowej. Mimo to w literaturze przedmiotu można doszukać
się wielu definicji gastronomii.
Pojęcie gastronomia wywodzi się z grec-
kich słów gaster (żołądek) oraz nomos
(prawo). Oznacza rodzaj działalności go-
spodarczej mającej na celu zaspokajanie
potrzeb żywieniowych konsumentów.
Gastronomia jest formą sztuki przyrzą-
dzania i serwowania potraw i napojów w
oparciu o profesjonalną wiedzę kulinarną.
Oferowane produkty serwowane są we
własnych pomieszczeniach przedsiębior-
stwa, a także/lub na wynos. Oferta niejednokrotnie wzbogacana jest przez sprzedaż to-
warów handlowych, takich jak alkohole, papierosy czy wyroby cukiernicze. Wartością
dodatkową może być świadczenie na rzecz konsumentów usług niematerialnych, np.
polegających na tworzeniu odpowiedniej atmosfery przez miłą obsługę (usługi rozryw-
kowe).
Działalność gastronomiczna jest jedną z form działalności usługowej, przez co posiada
wiele cech typowych dla usług, takich jak:
 nierozdzielność – konieczność uczestnictwa konsumenta w procesie świadcze-
nia przez usługodawcę usług gastronomicznych,
 niematerialność – usługi nie mają cech fizycznych, świadczenie usług obejmuje
m.in.: serwowanie potraw, obsługę kelnerską, usługi rozrywkowe itp.,
 nietrwałość – usług gastronomicznych nie można zmagazynować,
 różnorodność – tylko część usług gastronomicznych jest jednolita, wymuszone
jest to w dużej mierze przez zapotrzebowanie ze strony klienta,
 zasięg lokalny – zakłady gastronomiczne muszą być zlokalizowane w punktach
dobrze skomunikowanych, łatwo dostępnych dla klienta.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
3
Świadczenie usług gastronomicznych odbywać się może poprzez dwa rodzaje dostaw-
ców:
 zakłady gastronomiczne – „wyodrębnione lokalowo, organizacyjnie i ewiden-
cyjnie jednostki prowadzące działalność gastronomiczną w pomieszczeniach,
których wnętrze jest dostępne dla konsumentów” (Brzozowska 2000, s. 10),
 punkty gastronomiczne – „wyodrębnione organizacyjnie i ewidencyjnie jed-
nostki w obiekcie lub w pomieszczeniu, nie posiadające własnej sali konsumenc-
kiej” (Tamże, s. 10).
Warto pamiętać, że świadczenie usług gastronomicznych jest „wrażliwą” formą wyko-
nywania działalności gospodarczej, której ocena w obszarze obsługi, smaku i zapachu w
dużej mierze zależy od indywidualnych preferencji konsumentów. Dlatego bardzo waż-
nym jest ciągła dbałość o jakość świadczonych usług.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
4
1. Rodzaje usług gastronomicznych
Występujący na rynku popyt na usługi gastronomiczne wpływa na rozwój jego funkcji.
Literatura przedmiotu wymienia następujące funkcje gastronomii:
 produkcyjne – związane z produkcją potraw i napojów wytwarzanych przez
pracowników zapleczu produkcyjnego,
 usługowe – związane z przygotowaniem potraw i napojów serwowanych, na
wynos oraz z dostawą, a także polegające na świadczeniu różnorodnych usług
rozrywkowych i biznesowych,
 handlowe – związane ze sprzedażą towarów handlowych (np. wyrobów tyto-
niowych, napojów alkoholowych, wyrobów ciastkarskich). W gastronomii funkcje
handlowe stanowią niewielkie uzupełnienie pełnionych funkcji produkcyjno-
usługowych.
Rysunek 1.1. Rodzaje usług gastronomicznych
Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Szajna 2008
W ramach działalności gastronomicznej wymienia się trzy grupy usług świadczonych na
rzecz konsumentów:
 usługi podstawowe (żywieniowe),
 usługi kulturalno-rozrywkowe,
 usługi uzupełniające.
Usługi podstawowe polegają na przygotowaniu posiłków, napojów i wyrobów cukier-
niczych oraz dostarczaniu ich konsumentom wyłącznie na terenie przedsiębiorstwa ga-
stronomicznego. Dla ich świadczenia potrzebne są zakłady gastronomiczne, które po-
Usługi
gastronomiczne
Usługi podstawowe
Sporządzanie i
serwowanie w lokalu
potraw i napojów
Usługi kulturalno-
rozrywkowe
Serwowanie w
lokalu dóbr
duchowych
Usługi uzupełniające
Sporządzanie i
serwowanie poza
lokalem potraw i
napojów
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
5
winny posiadać odpowiednią infrastrukturę techniczną, czyli zaplecze produkcyjne i
sale konsumpcyjne, oraz powinny mieć ustaloną formę obsługi klienta (usługa kelner-
ska, samoobsługa). Uzupełnieniem może być sprzedaż towarów handlowych.
Zakłady gastronomiczne świadczące usługi podstawowe to: restauracje, pizzerie, bary
żywieniowe (fast food, bary sałatkowe, przekąskowe, bistro, snack-bary), pierogarnie
itp.
Usługi kulturalno-rozrywkowe często są uzupełnieniem oferowanych przez zakłady
gastronomiczne usług żywieniowych. Powinny stanowić uprzyjemnienie pobytu klienta
w przedsiębiorstwie gastronomicznym oraz pozytywnie wpływać na doznania konsu-
menta związane z usługami podstawowymi. Dlatego też winny odpowiadać oczekiwa-
niom i gustom konsumentów i być świadczone na wysokim poziomie.
Usługi kulturalno-rozrywkowe mogą przybierać różne formy:
 koncerty,
 występy kabaretowe,
 dancingi,
 pokazy i spotkania artystyczne,
 wieczory klubowe,
 dyskoteki.
Usługi uzupełniające polegają na wykonywaniu różnorodnych czynności, mających na
celu obsłużenie konsumentów na zewnątrz przedsiębiorstwa gastronomicznego. Do
usług takich zaliczyć można:
 sprzedaż na wynos,
 świadczenie usług cateringowych,
 wynajem kelnerów,
 wypożyczanie zastawy.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
6
2. Podsystemy usług gastronomicznych
Rynek usług gastronomicznych wymienia trzy podsystemy:
 gastronomię indywidualną,
 gastronomię systemową,
 gastronomię specjalną.
Gastronomia indywidualna prowadzona jest w formie przedsiębiorstw jednozakła-
dowych o małym udziale w rynku, których działalność ukierunkowana jest na zaspoka-
janie potrzeb lokalnych klientów. Oferowane potrawy i napoje charakteryzują się różno-
rodnością, serwowane są najczęściej przez obsługę kelnerską. Przedsiębiorstwa są dla
siebie jednocześnie dawcą kapitału oraz głównym kierownictwem. Przykładem gastro-
nomii indywidualnej są zakłady indywidualnych właścicieli, indywidualne restauracje,
piwiarnie, kawiarnie.
Gastronomia systemowa powadzona jest przez przedsiębiorstwa wielozakładowe,
mające dostęp do dużego kapitału, powiększające swój udział w rynku nie tylko krajo-
wym, ale również międzynarodowym. Działalność ukierunkowana jest na pozyskanie
grona stałych, lojalnych klientów. Niejednokrotnie oferowane potrawy i napoje to tzw.
żywność wygodna, jedynie podgrzewana i zestawiana w całość, serwowana przez wy-
kwalifikowany personel. Przykładem gastronomii systemowej jest gastronomia handlo-
wa (cafeterie, bary kanapkowe, bary sałatkowe), a także zakłady fast food.
Często przedsiębiorstwa działają na zasadzie franchisingu (franczyzy). „Franczyza po-
lega na prowadzeniu działalności gospodarczej pod szyldem franczyzodawcy, ale na ry-
zyko franczyzobiorcy, przy wykorzystaniu m.in. znaku towarowego (marki), know-how
franczyzodawcy, w zamian za świadczenie finansowe na jego rzecz”
(www.franchising.pl). Przykładem firm działających na zasadzie franczyzy są: restaura-
cje (np. Sphinx), cafeterie (np. Coffeeheaven), bary fast food (np. KFC).
Gastronomia specjalna to przedsiębiorstwa, których tworzenie i funkcjonowanie regu-
lowane są przez władze państwowe i których działalność jest subwencjonowana. Świad-
czone usługi są dodatkowym elementem innych usług, a ich funkcjonowanie jest nie-
zbędne w świadczeniu usług społecznych. Przykładem gastronomii specjalnej są zakłady
gastronomiczne na dworcach, przy autostradach, stołówki szkolne, przyzakładowe, szpi-
talne.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
7
3. Rodzaje zakładów gastronomicznych
„Zakład gastronomiczny to wyodrębniona lokalowo, organizacyjnie i ewidencyjnie
jednostka, prowadząca działalność w zakresie produkcji oraz sprzedaży posiłków i na-
pojów” (Szajna, Ławniczak, Ziaja 2008, s. 10).
Ze względu na formę obsługi kelnerskiej wymienić można zakłady gastronomiczne:
 z obsługą kelnerską, gdzie konsumpcja zorganizowana jest przy stolikach,
 samoobsługowe, gdzie konsumpcja odbywać się może przy stolikach lub przy bu-
fecie.
Ze względu na dostępność dla konsumenta zakłady gastronomiczne podzielić można
na:
 zakłady żywienia zamkniętego,
 zakłady żywienia otwartego.
Zakłady żywienia zamkniętego dostosowane są do potrzeb określonych grup klientów
i świadczą usługi dla dedykowanej grupy konsumentów, np. stołówki w szkołach, przed-
szkolach, szpitalach.
Rysunek 1.2. Rodzaje zakładów żywienia zamkniętego
Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Jargoń 1977
Zakłady żywienia otwartego świadczą usługi ogólnodostępne, bez wyróżniania żadnej
grupy konsumentów. Ich usługi uzupełniane są poprzez usługi dodatkowe (działalność
rozrywkowa, obsługa imprez masowych).
• szpitale
• zakłady opieki społecznej
• zakłady karne
Pełne wyżywienie
• przedszkola
• szkoły
• zakłady pracy
Niepełne
wyżywienie
Zakłady żywienia
zamkniętego
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
8
Rysunek 1.3. Rodzaje zakładów żywienia otwartego
Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Jargoń 1977
Ze względu na zakres oferowanego wyżywienia zakłady gastronomiczne podzielić
można na:
 oferujące pełny zakres wyżywienia (restauracje, jadłodajnie, bary szybkiej obsłu-
gi, bistra), nazywane zakładami typu żywieniowego,
 oferujące wyżywienie w niepełnym zakresie (kawiarnie, herbaciarnie, cukiernie,
piwiarnie, coctail bary), nazywane zakładami żywienia uzupełniającego.
•restauracje
•jadłodajnie
•bary (szybkiej obsługi,
mleczne)
•bistro
Pełne wyżywienie
•kawiarnie
•herbaciarnie
•cukiernie
•piwiarnie
Niepełne
wyżywienie
Zakłady żywienia
otwartego
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
9
4. Charakterystyka zakładów gastronomicznych
Zakłady gastronomiczne typu żywieniowego
Restauracje należą do głównych przed-
stawicieli zakładów gastronomicznych
typu żywieniowego. Charakteryzują się
przede wszystkim tym, że oferują konsu-
mentom duży wachlarz potraw (niejedno-
krotnie regionalnych) sporządzanych na
indywidualne zamówienie klientów, po-
dawanych przez obsługę kelnerską. Usługi
produkcyjne uzupełniane są najczęściej
usługami kulturalno-rozrywkowymi oraz
handlowymi (głównie sprzedaż wyrobów
alkoholowych). Przykładem rozpoznawalnej sieci restauracji jest Sphinx.
Jadłodajnie to kolejny rodzaj zakładów typu żywieniowego, w których przygotowywa-
ne są potrawy w węższym asortymencie niż w restauracjach i w których nie podaje się
alkoholu. Mogą funkcjonować w formie samoobsługowej lub z obsługą kelnerską.
Bistra to lokale oferujące konsumentom usługi gastronomiczne w mniejszym zakresie,
ale jednocześnie w wysokim standardzie. Główny ich asortyment to przekąski zimne i
gorące, często sporządzane w urządzeniach typu grill. Są zakładami gastronomicznymi z
obsługą kelnerską lub kelnersko-bufetową. W ofercie lokali typu bistro można spotkać
nie tylko śniadania i obiady, ale także ciastka, kawę, alkohole.
Bary to najczęściej samoobsługowe zakłady żywieniowe, charakteryzujące się tanią i
szybką obsługą, szerokim asortymentem popularnych potraw z konsumpcją na miejscu
lub na wynos. Wyróżnić można kilka ro-
dzajów barów:
 bary szybkiej obsługi – ich asor-
tyment to popularne codzienne po-
trawy, dania barowe, zimne zaką-
ski, desery, napoje bezalkoholowe
lub alkoholowe zawierające do
4,5% alkoholu (np. McDonald’s),
 bary mleczne – jedna z form ba-
rów szybkiej obsługi – ich asorty-
ment to przede wszystkim potrawy
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
10
nabiałowe, jarskie i mączne, uzupełniane przez napoje zimne i gorące, mleczne
lub z dodatkiem mleka,
 bary przekąskowe – są uzupełnieniem barów szybkiej obsługi; ich głównym
asortymentem są przekąski zimne, zwłaszcza kanapki, oraz gorące zakąski typu
barowego, uzupełniane przez napoje bezalkoholowe i inne towary przeznaczone
do sprzedaży.
Stołówki to rodzaj przedsiębiorstw gastronomicznych świadczących usługi typu za-
mkniętego. Serwują one konkretnej grupie klientów potrawy o ograniczonym asorty-
mencie, najczęściej w formie abonamentowej.
Zakłady gastronomiczne typu uzupełniającego
Zakłady gastronomiczne typu uzupełniającego w stosunku do zakładów gastronomicz-
nych typu żywieniowego świadczą usługi w węższym zakresie.
Kawiarnie oferują bogactwo napojów z kawy, wyroby ciastkarskie, desery, napoje bez-
alkoholowe, napoje alkoholowe zawierające do 18% zawartości alkoholu (np. piwa, wi-
na, szampany) oraz likiery, winiaki, rumy i koniaki. Najczęściej w lokalach zapewniona
jest obsługa kelnerska. Dzięki przytulnemu wyposażeniu, miłej atmosferze, dyskretne-
mu oświetleniu i muzyce, kawiarnie stwa-
rzają warunki do przyjemnego spożycia
śniadań oraz do popołudniowych spotkań
towarzyskich, pozwalają konsumentom
się odprężyć.
Cafeterie specjalizują się w sprzedaży
różnych rodzajów kaw i napojów z dodat-
kiem kawy, a także wybranych napojów
alkoholowych, napojów bezalkoholowych,
ciast, tortów oraz przekąsek. Wszystkie
potrawy i napoje przyrządzane są w obecności konsumenta. Przeważającą formą obsługi
klienta jest samoobsługa. Przykładem cafeterii jest sieć placówek Coffeeheaven.
Herbaciarnie specjalizują się w sprzedaży herbat przyrządzanych z różnych surowców
i w różny sposób (np. herbata po rosyjsku). Uzupełnieniem serwowanych napojów są
oferowane wyroby cukiernicze.
Cukiernie oferują klientom szeroki asortyment wyrobów ciastkarskich i deserów, a tak-
że napojów gorących i orzeźwiających przygotowywanych na bazie mleka i śmietanki,
również z niewielką ilością alkoholu. Najczęściej w lokalach zapewniona jest obsługa
kelnerska. Przykładem cukierni może być T. Deker Patissier & Chocolatier.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
11
Bary cukiernicze są samoobsługową formą cukierni, oferują asortyment wyrobów cu-
kierniczych nieco uboższy niż cukiernie.
Piwiarnie specjalizują się w sprzedaży
piwa, napojów sporządzanych z piwa,
uzupełnianej zakąskami gorącymi i zim-
nymi.
Winiarnie oferują klientom szeroki wa-
chlarz win (gronowych i owocowych), a
także miodów pitnych, serwowanych
przez obsługę kelnerską. Oferta uzupeł-
niana jest zakąskami gorącymi i zimnymi,
deserami i innymi towarami handlowymi.
Aperitif bar jest formą małego zakładu gastronomicznego, w której wiodącym asorty-
mentem są napoje alkoholowe, bezalkoholowe, napoje z dodatkiem alkoholi, a także wy-
kwintne przekąski (np. koreczki, tartinki, mini zakąski gorące). Uzupełnieniem oferty
jest kawa i herbata oraz towary handlowe. Wszystkie produkty serwowane są przez
barmana. Aperitif bar ma pełnić funkcję miejsca krótkich spotkań towarzyskich.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
12
5. Punkty gastronomiczne
W celu oferowania klientom usług gastronomicznych obok zakładów gastronomicznych
organizuje się punkty gastronomiczne.
Punktami gastronomicznymi są takie przedsiębiorstwa, które świadczą ograniczone
usługi gastronomiczne i które nie mają własnej sali konsumenckiej i zaplecza produk-
cyjnego. Przykładem punktów gastrono-
micznych są:
 smażalnie – świadczą usługi przy-
gotowania i sprzedaży popular-
nych potraw gorących (smażone
ryby, smażone mięso, frytki) oraz
napojów bezalkoholowych (gorą-
cych i zimnych),
 lodziarnie – zajmują się sprzedażą
lodów z automatów, termosów,
paczkowanych oraz napojów chło-
dzących (np. lodziarnie Grycan),
 pijalnie – zajmują się sprzedażą różnego rodzaju napojów bezalkoholowych (na-
poje chłodzące, soki, np. Pijalnia czekolady E. Wedel),
 bufety – zajmują się sprzedażą popularnych towarów handlowych oraz różnych
napojów (gorących i zimnych).
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
13
6. Planowanie usług gastronomicznych
Rynek usług gastronomicznych pogrupować można na segmenty, charakteryzujące się
specyficznym dla siebie rodzajem świadczonych usług:
 segment fast food i sprzedaży na wynos – najbardziej popularny i rozwijający się,
 segment pubów i klubów,
 segment restauracji i kawiarni,
 segment gastronomii hotelowej,
 segment usług gastronomicznych dla podróżujących – lokale znajdujące się na
dworcach, w pobliżu tras komunikacyjnych itp.,
 segment gastronomii w ośrodkach sportowo-rekreacyjnych,
 segment gastronomii w centrach handlowych – ostatnio coraz mocniej rozwijają-
cy się.
Przygotowywanie się przedsiębiorstwa gastronomicznego do świadczenia usług powin-
no zostać poprzedzone analizą możliwości dostosowana się do potencjalnego klienta
(jego zapotrzebowania na usługi gastronomiczne, gusta kulinarne, zamożność), a także
do ogólnego otoczenia gospodarczego bliższego (lokalizacja przedsiębiorstwa gastro-
nomicznego) i dalszego (szczególne znaczenie mają tendencje ekonomiczne), otoczenia
społecznego i politycznego. Na tej podstawie można zadecydować, jakiego rodzaju usłu-
gi gastronomiczne okazać się mogą ren-
towne.
Nie należy zapominać o konieczności za-
poznania się z wymaganiami w zakresie
podziału i wyposażenia firmy, wymagań,
jakie spełniać muszą pracownicy poszcze-
gólnych działów, bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz przepisów prawnych regulują-
cych funkcjonowanie obiektów żywienia
zbiorowego.
Niezmiernie pomocnym jest wykorzystywanie specjalistycznego oprogramowania kom-
puterowego, wspomagającego funkcjonowanie zakładu gastronomicznego. Zadaniem
takiego oprogramowania może być z jednej strony prowadzenie gospodarki magazyno-
wej i kontrola procesu produkcyjnego, z drugiej natomiast szeroko pojęta obsługa ka-
sowa.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
14
Programy magazynowo-kasowe:
 kontrolują przepływ towarów pomiędzy magazynem a kuchnią, kontrolują ilości
znajdujące się na każdym z punktów produkcyjnych, sygnalizując m.in. koniecz-
ność dokonania zakupów,
 prowadzą kalkulację przygotowywanych potraw, wyliczając ich marże, przez co
szybko można wyliczyć kalkulację planowanej imprezy w oparciu o ustalone me-
nu,
 umożliwiają kontrolę dostawców poprzez porównywanie cen poszczególnych
dostaw,
 rozliczają produkcję gastronomiczną (raporty produkcji dziennej),
 kontrolują koszty,
 umożliwiają przeprowadzenie inwentaryzacji,
 wystawiają rachunki lub faktury.
Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie usług gastronomicznych
15
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Hoszek W., Urządzanie zakładów gastronomicznych i gospodarstw domowych, Wydaw-
nictwo Format AB, Warszawa 2005.
Jargoń R., Organizacja i technika usług gastronomicznych, WSiP, Warszawa 1977.
Kmiołek A., Usługi gastronomiczne – podręcznik do nauki zawodu technik żywienia i usług
gastronomicznych. Szkoła średnia, WSiP, Warszawa 2013.
Szajna R., Ławniczak D., Ziaja A., Obsługa gości (konsumentów), cz. 1, Wydawnictwo Rea,
Warszawa 2008.
Literatura uzupełniająca
Brzozowska W., Usługi cateringowe, Wydawnictwo WSM, Warszawa 2000.
Netografia
http://www.abc.hostpower.pl/pastelstudio.pl/?dzialalnosc-kulturalno-rozrywkowa,85
http://www.wyposazeniegastronomiczne.com.pl/gastronomia-i-obiekty-
gastronomiczne/obiekty-gastronomiczne
http://www.franchising.pl

More Related Content

What's hot (20)

14
1414
14
 
Scalone dokumenty (13)
Scalone dokumenty (13)Scalone dokumenty (13)
Scalone dokumenty (13)
 
18 2.1 wg_tresc
18 2.1 wg_tresc18 2.1 wg_tresc
18 2.1 wg_tresc
 
25 3.1 pug_tresc
25 3.1 pug_tresc25 3.1 pug_tresc
25 3.1 pug_tresc
 
Scalone dokumenty (11)
Scalone dokumenty (11)Scalone dokumenty (11)
Scalone dokumenty (11)
 
304
304304
304
 
20 3.1 pspn_tresc
20 3.1 pspn_tresc20 3.1 pspn_tresc
20 3.1 pspn_tresc
 
Sporządzanie podstawowego asortymentu potraw z jaj, mleka i przetworów mlecznych
Sporządzanie podstawowego asortymentu potraw z jaj, mleka i przetworów mlecznychSporządzanie podstawowego asortymentu potraw z jaj, mleka i przetworów mlecznych
Sporządzanie podstawowego asortymentu potraw z jaj, mleka i przetworów mlecznych
 
Kelner 3.02
Kelner 3.02Kelner 3.02
Kelner 3.02
 
9
99
9
 
25 2.1 pug_tresc
25 2.1 pug_tresc25 2.1 pug_tresc
25 2.1 pug_tresc
 
1.2 cukiernik
1.2 cukiernik1.2 cukiernik
1.2 cukiernik
 
18 5.1 wg_tresc
18 5.1 wg_tresc18 5.1 wg_tresc
18 5.1 wg_tresc
 
24 3.1 opg_tresc
24 3.1 opg_tresc24 3.1 opg_tresc
24 3.1 opg_tresc
 
Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe
Niezbędne Nienasycone Kwasy TłuszczoweNiezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe
Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe
 
Kelner 3.01
Kelner 3.01Kelner 3.01
Kelner 3.01
 
3
33
3
 
Dania dania zasadniczego i serów
Dania dania zasadniczego i serówDania dania zasadniczego i serów
Dania dania zasadniczego i serów
 
Wykonywanie towaroznawczych badań żywności
Wykonywanie towaroznawczych badań żywności Wykonywanie towaroznawczych badań żywności
Wykonywanie towaroznawczych badań żywności
 
4
44
4
 

Viewers also liked

Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieci
Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieciPodstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieci
Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieciSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Attestation EDUlib - JABRANE, Ikbel
Attestation EDUlib - JABRANE, IkbelAttestation EDUlib - JABRANE, Ikbel
Attestation EDUlib - JABRANE, IkbelIngénieur Chimiste
 
Extend R with C!!!
Extend R with C!!!Extend R with C!!!
Extend R with C!!!mickey24
 

Viewers also liked (20)

25 7.1 pug_tresc
25 7.1 pug_tresc25 7.1 pug_tresc
25 7.1 pug_tresc
 
24 6.1 opg_tresc
24 6.1 opg_tresc24 6.1 opg_tresc
24 6.1 opg_tresc
 
24 5.1 opg_tresc
24 5.1 opg_tresc24 5.1 opg_tresc
24 5.1 opg_tresc
 
18 8.1 wg_tresc
18 8.1 wg_tresc18 8.1 wg_tresc
18 8.1 wg_tresc
 
20 2.1 pspn_tresc
20 2.1 pspn_tresc20 2.1 pspn_tresc
20 2.1 pspn_tresc
 
20 8.1 pspn_tresc
20 8.1 pspn_tresc20 8.1 pspn_tresc
20 8.1 pspn_tresc
 
Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieci
Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieciPodstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieci
Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych. Podział sieci
 
34
3434
34
 
16. Porozumiewanie się w języku obcym
16. Porozumiewanie się w języku obcym16. Porozumiewanie się w języku obcym
16. Porozumiewanie się w języku obcym
 
20 1.1 pspn_tresc
20 1.1 pspn_tresc20 1.1 pspn_tresc
20 1.1 pspn_tresc
 
2
22
2
 
25 4.1 pug_tresc
25 4.1 pug_tresc25 4.1 pug_tresc
25 4.1 pug_tresc
 
25 8.1 pug_tresc
25 8.1 pug_tresc25 8.1 pug_tresc
25 8.1 pug_tresc
 
25 5.1 pug_tresc
25 5.1 pug_tresc25 5.1 pug_tresc
25 5.1 pug_tresc
 
Charakterystyka informatycznych systemów komputerowych
Charakterystyka informatycznych systemów komputerowychCharakterystyka informatycznych systemów komputerowych
Charakterystyka informatycznych systemów komputerowych
 
Attestation EDUlib - JABRANE, Ikbel
Attestation EDUlib - JABRANE, IkbelAttestation EDUlib - JABRANE, Ikbel
Attestation EDUlib - JABRANE, Ikbel
 
Instagram _ Mai 2012
Instagram _ Mai 2012Instagram _ Mai 2012
Instagram _ Mai 2012
 
Connected soccer
Connected soccerConnected soccer
Connected soccer
 
Extend R with C!!!
Extend R with C!!!Extend R with C!!!
Extend R with C!!!
 
BPRMissionandPoliciesFinal
BPRMissionandPoliciesFinalBPRMissionandPoliciesFinal
BPRMissionandPoliciesFinal
 

Similar to 25 1.1 pug_tresc (14)

5
55
5
 
Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.03_u
Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.03_uTechnik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.03_u
Technik.obslugi.turystycznej 341[05] z3.03_u
 
technik organizacji turystyki
technik organizacji turystykitechnik organizacji turystyki
technik organizacji turystyki
 
4
44
4
 
1.14 usługi turystyczne
1.14 usługi turystyczne1.14 usługi turystyczne
1.14 usługi turystyczne
 
31 2.1 piut_tresc
31 2.1 piut_tresc31 2.1 piut_tresc
31 2.1 piut_tresc
 
1 Imprezy i usługi turystyczne
1 Imprezy i usługi turystyczne1 Imprezy i usługi turystyczne
1 Imprezy i usługi turystyczne
 
Dietetyk 321[11] o1.03_u
Dietetyk 321[11] o1.03_uDietetyk 321[11] o1.03_u
Dietetyk 321[11] o1.03_u
 
Dietetyk 321[11] o1.04_u
Dietetyk 321[11] o1.04_uDietetyk 321[11] o1.04_u
Dietetyk 321[11] o1.04_u
 
31 3.1 piut_tresc
31 3.1 piut_tresc31 3.1 piut_tresc
31 3.1 piut_tresc
 
Scalone dokumenty (19)
Scalone dokumenty (19)Scalone dokumenty (19)
Scalone dokumenty (19)
 
Scalone dokumenty (6)
Scalone dokumenty (6)Scalone dokumenty (6)
Scalone dokumenty (6)
 
1
11
1
 
Promocja usług edukacyjnych
Promocja  usług  edukacyjnychPromocja  usług  edukacyjnych
Promocja usług edukacyjnych
 

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe (20)

k1.pdf
k1.pdfk1.pdf
k1.pdf
 
t1.pdf
t1.pdft1.pdf
t1.pdf
 
Quiz3
Quiz3Quiz3
Quiz3
 
Quiz2
Quiz2Quiz2
Quiz2
 
Quiz 1
Quiz 1Quiz 1
Quiz 1
 
Pytania RODO do prezentacji
Pytania RODO do prezentacjiPytania RODO do prezentacji
Pytania RODO do prezentacji
 
Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)
Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)
Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)
 
Rodo bezpieczenstwo _dla_pracownikow
Rodo bezpieczenstwo _dla_pracownikowRodo bezpieczenstwo _dla_pracownikow
Rodo bezpieczenstwo _dla_pracownikow
 
Rodo reakcja na_naruszenia
Rodo  reakcja na_naruszeniaRodo  reakcja na_naruszenia
Rodo reakcja na_naruszenia
 
Rodo podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikow
Rodo  podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikowRodo  podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikow
Rodo podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikow
 
4
44
4
 
3
33
3
 
2
2 2
2
 
1
11
1
 
6
66
6
 
5
55
5
 
4
44
4
 
3
33
3
 
2
22
2
 
1
11
1
 

25 1.1 pug_tresc

  • 1. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 1 Moduł I Charakterystyka usług gastronomicz- nych i ich planowanie Wprowadzenie 1. Rodzaje usług gastronomicznych 2. Podsystemy usług gastronomicznych 3. Rodzaje zakładów gastronomicznych 4. Charakterystyka zakładów gastronomicznych 5. Punkty gastronomiczne 6. Planowanie usług gastronomicznych Bibliografia
  • 2. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 2 Wprowadzenie Gastronomia jest jedną z najstarszych, najbardziej rozpoznawalnych i bardzo popular- nych form działalności usługowej. Mimo to w literaturze przedmiotu można doszukać się wielu definicji gastronomii. Pojęcie gastronomia wywodzi się z grec- kich słów gaster (żołądek) oraz nomos (prawo). Oznacza rodzaj działalności go- spodarczej mającej na celu zaspokajanie potrzeb żywieniowych konsumentów. Gastronomia jest formą sztuki przyrzą- dzania i serwowania potraw i napojów w oparciu o profesjonalną wiedzę kulinarną. Oferowane produkty serwowane są we własnych pomieszczeniach przedsiębior- stwa, a także/lub na wynos. Oferta niejednokrotnie wzbogacana jest przez sprzedaż to- warów handlowych, takich jak alkohole, papierosy czy wyroby cukiernicze. Wartością dodatkową może być świadczenie na rzecz konsumentów usług niematerialnych, np. polegających na tworzeniu odpowiedniej atmosfery przez miłą obsługę (usługi rozryw- kowe). Działalność gastronomiczna jest jedną z form działalności usługowej, przez co posiada wiele cech typowych dla usług, takich jak:  nierozdzielność – konieczność uczestnictwa konsumenta w procesie świadcze- nia przez usługodawcę usług gastronomicznych,  niematerialność – usługi nie mają cech fizycznych, świadczenie usług obejmuje m.in.: serwowanie potraw, obsługę kelnerską, usługi rozrywkowe itp.,  nietrwałość – usług gastronomicznych nie można zmagazynować,  różnorodność – tylko część usług gastronomicznych jest jednolita, wymuszone jest to w dużej mierze przez zapotrzebowanie ze strony klienta,  zasięg lokalny – zakłady gastronomiczne muszą być zlokalizowane w punktach dobrze skomunikowanych, łatwo dostępnych dla klienta.
  • 3. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 3 Świadczenie usług gastronomicznych odbywać się może poprzez dwa rodzaje dostaw- ców:  zakłady gastronomiczne – „wyodrębnione lokalowo, organizacyjnie i ewiden- cyjnie jednostki prowadzące działalność gastronomiczną w pomieszczeniach, których wnętrze jest dostępne dla konsumentów” (Brzozowska 2000, s. 10),  punkty gastronomiczne – „wyodrębnione organizacyjnie i ewidencyjnie jed- nostki w obiekcie lub w pomieszczeniu, nie posiadające własnej sali konsumenc- kiej” (Tamże, s. 10). Warto pamiętać, że świadczenie usług gastronomicznych jest „wrażliwą” formą wyko- nywania działalności gospodarczej, której ocena w obszarze obsługi, smaku i zapachu w dużej mierze zależy od indywidualnych preferencji konsumentów. Dlatego bardzo waż- nym jest ciągła dbałość o jakość świadczonych usług.
  • 4. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 4 1. Rodzaje usług gastronomicznych Występujący na rynku popyt na usługi gastronomiczne wpływa na rozwój jego funkcji. Literatura przedmiotu wymienia następujące funkcje gastronomii:  produkcyjne – związane z produkcją potraw i napojów wytwarzanych przez pracowników zapleczu produkcyjnego,  usługowe – związane z przygotowaniem potraw i napojów serwowanych, na wynos oraz z dostawą, a także polegające na świadczeniu różnorodnych usług rozrywkowych i biznesowych,  handlowe – związane ze sprzedażą towarów handlowych (np. wyrobów tyto- niowych, napojów alkoholowych, wyrobów ciastkarskich). W gastronomii funkcje handlowe stanowią niewielkie uzupełnienie pełnionych funkcji produkcyjno- usługowych. Rysunek 1.1. Rodzaje usług gastronomicznych Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Szajna 2008 W ramach działalności gastronomicznej wymienia się trzy grupy usług świadczonych na rzecz konsumentów:  usługi podstawowe (żywieniowe),  usługi kulturalno-rozrywkowe,  usługi uzupełniające. Usługi podstawowe polegają na przygotowaniu posiłków, napojów i wyrobów cukier- niczych oraz dostarczaniu ich konsumentom wyłącznie na terenie przedsiębiorstwa ga- stronomicznego. Dla ich świadczenia potrzebne są zakłady gastronomiczne, które po- Usługi gastronomiczne Usługi podstawowe Sporządzanie i serwowanie w lokalu potraw i napojów Usługi kulturalno- rozrywkowe Serwowanie w lokalu dóbr duchowych Usługi uzupełniające Sporządzanie i serwowanie poza lokalem potraw i napojów
  • 5. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 5 winny posiadać odpowiednią infrastrukturę techniczną, czyli zaplecze produkcyjne i sale konsumpcyjne, oraz powinny mieć ustaloną formę obsługi klienta (usługa kelner- ska, samoobsługa). Uzupełnieniem może być sprzedaż towarów handlowych. Zakłady gastronomiczne świadczące usługi podstawowe to: restauracje, pizzerie, bary żywieniowe (fast food, bary sałatkowe, przekąskowe, bistro, snack-bary), pierogarnie itp. Usługi kulturalno-rozrywkowe często są uzupełnieniem oferowanych przez zakłady gastronomiczne usług żywieniowych. Powinny stanowić uprzyjemnienie pobytu klienta w przedsiębiorstwie gastronomicznym oraz pozytywnie wpływać na doznania konsu- menta związane z usługami podstawowymi. Dlatego też winny odpowiadać oczekiwa- niom i gustom konsumentów i być świadczone na wysokim poziomie. Usługi kulturalno-rozrywkowe mogą przybierać różne formy:  koncerty,  występy kabaretowe,  dancingi,  pokazy i spotkania artystyczne,  wieczory klubowe,  dyskoteki. Usługi uzupełniające polegają na wykonywaniu różnorodnych czynności, mających na celu obsłużenie konsumentów na zewnątrz przedsiębiorstwa gastronomicznego. Do usług takich zaliczyć można:  sprzedaż na wynos,  świadczenie usług cateringowych,  wynajem kelnerów,  wypożyczanie zastawy.
  • 6. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 6 2. Podsystemy usług gastronomicznych Rynek usług gastronomicznych wymienia trzy podsystemy:  gastronomię indywidualną,  gastronomię systemową,  gastronomię specjalną. Gastronomia indywidualna prowadzona jest w formie przedsiębiorstw jednozakła- dowych o małym udziale w rynku, których działalność ukierunkowana jest na zaspoka- janie potrzeb lokalnych klientów. Oferowane potrawy i napoje charakteryzują się różno- rodnością, serwowane są najczęściej przez obsługę kelnerską. Przedsiębiorstwa są dla siebie jednocześnie dawcą kapitału oraz głównym kierownictwem. Przykładem gastro- nomii indywidualnej są zakłady indywidualnych właścicieli, indywidualne restauracje, piwiarnie, kawiarnie. Gastronomia systemowa powadzona jest przez przedsiębiorstwa wielozakładowe, mające dostęp do dużego kapitału, powiększające swój udział w rynku nie tylko krajo- wym, ale również międzynarodowym. Działalność ukierunkowana jest na pozyskanie grona stałych, lojalnych klientów. Niejednokrotnie oferowane potrawy i napoje to tzw. żywność wygodna, jedynie podgrzewana i zestawiana w całość, serwowana przez wy- kwalifikowany personel. Przykładem gastronomii systemowej jest gastronomia handlo- wa (cafeterie, bary kanapkowe, bary sałatkowe), a także zakłady fast food. Często przedsiębiorstwa działają na zasadzie franchisingu (franczyzy). „Franczyza po- lega na prowadzeniu działalności gospodarczej pod szyldem franczyzodawcy, ale na ry- zyko franczyzobiorcy, przy wykorzystaniu m.in. znaku towarowego (marki), know-how franczyzodawcy, w zamian za świadczenie finansowe na jego rzecz” (www.franchising.pl). Przykładem firm działających na zasadzie franczyzy są: restaura- cje (np. Sphinx), cafeterie (np. Coffeeheaven), bary fast food (np. KFC). Gastronomia specjalna to przedsiębiorstwa, których tworzenie i funkcjonowanie regu- lowane są przez władze państwowe i których działalność jest subwencjonowana. Świad- czone usługi są dodatkowym elementem innych usług, a ich funkcjonowanie jest nie- zbędne w świadczeniu usług społecznych. Przykładem gastronomii specjalnej są zakłady gastronomiczne na dworcach, przy autostradach, stołówki szkolne, przyzakładowe, szpi- talne.
  • 7. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 7 3. Rodzaje zakładów gastronomicznych „Zakład gastronomiczny to wyodrębniona lokalowo, organizacyjnie i ewidencyjnie jednostka, prowadząca działalność w zakresie produkcji oraz sprzedaży posiłków i na- pojów” (Szajna, Ławniczak, Ziaja 2008, s. 10). Ze względu na formę obsługi kelnerskiej wymienić można zakłady gastronomiczne:  z obsługą kelnerską, gdzie konsumpcja zorganizowana jest przy stolikach,  samoobsługowe, gdzie konsumpcja odbywać się może przy stolikach lub przy bu- fecie. Ze względu na dostępność dla konsumenta zakłady gastronomiczne podzielić można na:  zakłady żywienia zamkniętego,  zakłady żywienia otwartego. Zakłady żywienia zamkniętego dostosowane są do potrzeb określonych grup klientów i świadczą usługi dla dedykowanej grupy konsumentów, np. stołówki w szkołach, przed- szkolach, szpitalach. Rysunek 1.2. Rodzaje zakładów żywienia zamkniętego Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Jargoń 1977 Zakłady żywienia otwartego świadczą usługi ogólnodostępne, bez wyróżniania żadnej grupy konsumentów. Ich usługi uzupełniane są poprzez usługi dodatkowe (działalność rozrywkowa, obsługa imprez masowych). • szpitale • zakłady opieki społecznej • zakłady karne Pełne wyżywienie • przedszkola • szkoły • zakłady pracy Niepełne wyżywienie Zakłady żywienia zamkniętego
  • 8. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 8 Rysunek 1.3. Rodzaje zakładów żywienia otwartego Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Jargoń 1977 Ze względu na zakres oferowanego wyżywienia zakłady gastronomiczne podzielić można na:  oferujące pełny zakres wyżywienia (restauracje, jadłodajnie, bary szybkiej obsłu- gi, bistra), nazywane zakładami typu żywieniowego,  oferujące wyżywienie w niepełnym zakresie (kawiarnie, herbaciarnie, cukiernie, piwiarnie, coctail bary), nazywane zakładami żywienia uzupełniającego. •restauracje •jadłodajnie •bary (szybkiej obsługi, mleczne) •bistro Pełne wyżywienie •kawiarnie •herbaciarnie •cukiernie •piwiarnie Niepełne wyżywienie Zakłady żywienia otwartego
  • 9. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 9 4. Charakterystyka zakładów gastronomicznych Zakłady gastronomiczne typu żywieniowego Restauracje należą do głównych przed- stawicieli zakładów gastronomicznych typu żywieniowego. Charakteryzują się przede wszystkim tym, że oferują konsu- mentom duży wachlarz potraw (niejedno- krotnie regionalnych) sporządzanych na indywidualne zamówienie klientów, po- dawanych przez obsługę kelnerską. Usługi produkcyjne uzupełniane są najczęściej usługami kulturalno-rozrywkowymi oraz handlowymi (głównie sprzedaż wyrobów alkoholowych). Przykładem rozpoznawalnej sieci restauracji jest Sphinx. Jadłodajnie to kolejny rodzaj zakładów typu żywieniowego, w których przygotowywa- ne są potrawy w węższym asortymencie niż w restauracjach i w których nie podaje się alkoholu. Mogą funkcjonować w formie samoobsługowej lub z obsługą kelnerską. Bistra to lokale oferujące konsumentom usługi gastronomiczne w mniejszym zakresie, ale jednocześnie w wysokim standardzie. Główny ich asortyment to przekąski zimne i gorące, często sporządzane w urządzeniach typu grill. Są zakładami gastronomicznymi z obsługą kelnerską lub kelnersko-bufetową. W ofercie lokali typu bistro można spotkać nie tylko śniadania i obiady, ale także ciastka, kawę, alkohole. Bary to najczęściej samoobsługowe zakłady żywieniowe, charakteryzujące się tanią i szybką obsługą, szerokim asortymentem popularnych potraw z konsumpcją na miejscu lub na wynos. Wyróżnić można kilka ro- dzajów barów:  bary szybkiej obsługi – ich asor- tyment to popularne codzienne po- trawy, dania barowe, zimne zaką- ski, desery, napoje bezalkoholowe lub alkoholowe zawierające do 4,5% alkoholu (np. McDonald’s),  bary mleczne – jedna z form ba- rów szybkiej obsługi – ich asorty- ment to przede wszystkim potrawy
  • 10. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 10 nabiałowe, jarskie i mączne, uzupełniane przez napoje zimne i gorące, mleczne lub z dodatkiem mleka,  bary przekąskowe – są uzupełnieniem barów szybkiej obsługi; ich głównym asortymentem są przekąski zimne, zwłaszcza kanapki, oraz gorące zakąski typu barowego, uzupełniane przez napoje bezalkoholowe i inne towary przeznaczone do sprzedaży. Stołówki to rodzaj przedsiębiorstw gastronomicznych świadczących usługi typu za- mkniętego. Serwują one konkretnej grupie klientów potrawy o ograniczonym asorty- mencie, najczęściej w formie abonamentowej. Zakłady gastronomiczne typu uzupełniającego Zakłady gastronomiczne typu uzupełniającego w stosunku do zakładów gastronomicz- nych typu żywieniowego świadczą usługi w węższym zakresie. Kawiarnie oferują bogactwo napojów z kawy, wyroby ciastkarskie, desery, napoje bez- alkoholowe, napoje alkoholowe zawierające do 18% zawartości alkoholu (np. piwa, wi- na, szampany) oraz likiery, winiaki, rumy i koniaki. Najczęściej w lokalach zapewniona jest obsługa kelnerska. Dzięki przytulnemu wyposażeniu, miłej atmosferze, dyskretne- mu oświetleniu i muzyce, kawiarnie stwa- rzają warunki do przyjemnego spożycia śniadań oraz do popołudniowych spotkań towarzyskich, pozwalają konsumentom się odprężyć. Cafeterie specjalizują się w sprzedaży różnych rodzajów kaw i napojów z dodat- kiem kawy, a także wybranych napojów alkoholowych, napojów bezalkoholowych, ciast, tortów oraz przekąsek. Wszystkie potrawy i napoje przyrządzane są w obecności konsumenta. Przeważającą formą obsługi klienta jest samoobsługa. Przykładem cafeterii jest sieć placówek Coffeeheaven. Herbaciarnie specjalizują się w sprzedaży herbat przyrządzanych z różnych surowców i w różny sposób (np. herbata po rosyjsku). Uzupełnieniem serwowanych napojów są oferowane wyroby cukiernicze. Cukiernie oferują klientom szeroki asortyment wyrobów ciastkarskich i deserów, a tak- że napojów gorących i orzeźwiających przygotowywanych na bazie mleka i śmietanki, również z niewielką ilością alkoholu. Najczęściej w lokalach zapewniona jest obsługa kelnerska. Przykładem cukierni może być T. Deker Patissier & Chocolatier.
  • 11. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 11 Bary cukiernicze są samoobsługową formą cukierni, oferują asortyment wyrobów cu- kierniczych nieco uboższy niż cukiernie. Piwiarnie specjalizują się w sprzedaży piwa, napojów sporządzanych z piwa, uzupełnianej zakąskami gorącymi i zim- nymi. Winiarnie oferują klientom szeroki wa- chlarz win (gronowych i owocowych), a także miodów pitnych, serwowanych przez obsługę kelnerską. Oferta uzupeł- niana jest zakąskami gorącymi i zimnymi, deserami i innymi towarami handlowymi. Aperitif bar jest formą małego zakładu gastronomicznego, w której wiodącym asorty- mentem są napoje alkoholowe, bezalkoholowe, napoje z dodatkiem alkoholi, a także wy- kwintne przekąski (np. koreczki, tartinki, mini zakąski gorące). Uzupełnieniem oferty jest kawa i herbata oraz towary handlowe. Wszystkie produkty serwowane są przez barmana. Aperitif bar ma pełnić funkcję miejsca krótkich spotkań towarzyskich.
  • 12. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 12 5. Punkty gastronomiczne W celu oferowania klientom usług gastronomicznych obok zakładów gastronomicznych organizuje się punkty gastronomiczne. Punktami gastronomicznymi są takie przedsiębiorstwa, które świadczą ograniczone usługi gastronomiczne i które nie mają własnej sali konsumenckiej i zaplecza produk- cyjnego. Przykładem punktów gastrono- micznych są:  smażalnie – świadczą usługi przy- gotowania i sprzedaży popular- nych potraw gorących (smażone ryby, smażone mięso, frytki) oraz napojów bezalkoholowych (gorą- cych i zimnych),  lodziarnie – zajmują się sprzedażą lodów z automatów, termosów, paczkowanych oraz napojów chło- dzących (np. lodziarnie Grycan),  pijalnie – zajmują się sprzedażą różnego rodzaju napojów bezalkoholowych (na- poje chłodzące, soki, np. Pijalnia czekolady E. Wedel),  bufety – zajmują się sprzedażą popularnych towarów handlowych oraz różnych napojów (gorących i zimnych).
  • 13. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 13 6. Planowanie usług gastronomicznych Rynek usług gastronomicznych pogrupować można na segmenty, charakteryzujące się specyficznym dla siebie rodzajem świadczonych usług:  segment fast food i sprzedaży na wynos – najbardziej popularny i rozwijający się,  segment pubów i klubów,  segment restauracji i kawiarni,  segment gastronomii hotelowej,  segment usług gastronomicznych dla podróżujących – lokale znajdujące się na dworcach, w pobliżu tras komunikacyjnych itp.,  segment gastronomii w ośrodkach sportowo-rekreacyjnych,  segment gastronomii w centrach handlowych – ostatnio coraz mocniej rozwijają- cy się. Przygotowywanie się przedsiębiorstwa gastronomicznego do świadczenia usług powin- no zostać poprzedzone analizą możliwości dostosowana się do potencjalnego klienta (jego zapotrzebowania na usługi gastronomiczne, gusta kulinarne, zamożność), a także do ogólnego otoczenia gospodarczego bliższego (lokalizacja przedsiębiorstwa gastro- nomicznego) i dalszego (szczególne znaczenie mają tendencje ekonomiczne), otoczenia społecznego i politycznego. Na tej podstawie można zadecydować, jakiego rodzaju usłu- gi gastronomiczne okazać się mogą ren- towne. Nie należy zapominać o konieczności za- poznania się z wymaganiami w zakresie podziału i wyposażenia firmy, wymagań, jakie spełniać muszą pracownicy poszcze- gólnych działów, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów prawnych regulują- cych funkcjonowanie obiektów żywienia zbiorowego. Niezmiernie pomocnym jest wykorzystywanie specjalistycznego oprogramowania kom- puterowego, wspomagającego funkcjonowanie zakładu gastronomicznego. Zadaniem takiego oprogramowania może być z jednej strony prowadzenie gospodarki magazyno- wej i kontrola procesu produkcyjnego, z drugiej natomiast szeroko pojęta obsługa ka- sowa.
  • 14. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 14 Programy magazynowo-kasowe:  kontrolują przepływ towarów pomiędzy magazynem a kuchnią, kontrolują ilości znajdujące się na każdym z punktów produkcyjnych, sygnalizując m.in. koniecz- ność dokonania zakupów,  prowadzą kalkulację przygotowywanych potraw, wyliczając ich marże, przez co szybko można wyliczyć kalkulację planowanej imprezy w oparciu o ustalone me- nu,  umożliwiają kontrolę dostawców poprzez porównywanie cen poszczególnych dostaw,  rozliczają produkcję gastronomiczną (raporty produkcji dziennej),  kontrolują koszty,  umożliwiają przeprowadzenie inwentaryzacji,  wystawiają rachunki lub faktury.
  • 15. Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Planowanie usług gastronomicznych 15 Bibliografia Literatura obowiązkowa Hoszek W., Urządzanie zakładów gastronomicznych i gospodarstw domowych, Wydaw- nictwo Format AB, Warszawa 2005. Jargoń R., Organizacja i technika usług gastronomicznych, WSiP, Warszawa 1977. Kmiołek A., Usługi gastronomiczne – podręcznik do nauki zawodu technik żywienia i usług gastronomicznych. Szkoła średnia, WSiP, Warszawa 2013. Szajna R., Ławniczak D., Ziaja A., Obsługa gości (konsumentów), cz. 1, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2008. Literatura uzupełniająca Brzozowska W., Usługi cateringowe, Wydawnictwo WSM, Warszawa 2000. Netografia http://www.abc.hostpower.pl/pastelstudio.pl/?dzialalnosc-kulturalno-rozrywkowa,85 http://www.wyposazeniegastronomiczne.com.pl/gastronomia-i-obiekty- gastronomiczne/obiekty-gastronomiczne http://www.franchising.pl