1. เอกสารประกอบการสอน วิชา 427-302 Methods of Social Sciences Research เรื่อง Conceptual Frame

2. กรอบแนวความคิดในการวิจัย (Conceptual Framework) ความหมาย แบบจำลองที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร สร้างขึ้นโดยใช้ทฤษฎี ข้อสรุปเชิงประจักษ์ ข้อมูลจากสมมุติฐานและผลงานวิจัย นำมาสังเคราะห์เพื่อให้ผู้วิจัยเกิดมุมมองภาพรวมของงานวิจัยเรื่องนั้น

3. กรอบแนวความคิดในการวิจัย (Conceptual Framework)  แบบจำลองที่ใช้แทนความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันระหว่างปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นจริงในเรื่องที่ศึกษาว่ามีแนวคิดที่สำคัญอะไรบ้างในปรากฏการณ์นั้น  ตัวแปร หรือปรากฏการณ์เชื่อมโยงเกี่ยวกันอย่างไร  เพื่อจะนำความสัมพันธ์ที่คิดขึ้นไปตรวจสอบกับข้อมูลเชิงประจักษ์ต่อไปว่ามีความสอดคล้องกันหรือไม่

4. กรอบแนวความคิดในการวิจัย (Conceptual Framework)  เป็นภาพพจน์ ที่กำหนดว่าตัวแปรต่างๆ ที่ผู้วิจัยจะศึกษามีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกันอย่างไร  ปัญหาที่ตั้งไว้แต่ละข้อจะหาคำตอบได้อย่างไร  ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยอย่างไรจึงจะค้นหาคำตอบในปัญหาเหล่านั้น

5. กรอบแนวความคิดในการวิจัย (Conceptual Framework) ความหมาย  เป็นภาพสรุปสุดท้ายของการทบทวนเอกสารที่เกี่ยวข้อง  เป็นผลรวมความคิดของผู้วิจัยกับเรื่องราวทางทฤษฎีต่างๆ  เป็นแนวคิดของผู้วิจัยที่ต้องการหลักฐานเชิงประจักษ์ มาพิสูจน์ความถูกต้อง

6. กรอบแนวความคิดในการวิจัย (Conceptual Framework) เป็นกรอบของการวิจัย ด้านเนื้อหาสาระ ประกอบด้วย ตัวแปร และการระบุความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร

7. กรอบแนวความคิดในการวิจัย (Conceptual Framework) สรุป หมายถึง การนำเสนอภาพรวมๆ ของงานวิจัยที่ผู้วิจัยจะทำโดยกำหนดออกมาให้เห็นรูปธรรมชัดเจน จากการศึกษาวิเคราะห์เอกสารตำรา ทฤษฎี ตลอดจนงานวิจัยที่เกี่ยวข้องอย่างครอบคลุม แล้วนำเสนอหรือสรุปเป็นภาพรวมให้ชัดเจนให้ง่ายต่อความเข้าใจในปัญหาและวิธีการวิจัย

8. การเขียนกรอบแนวความคิดการวิจัยเชิงพรรณนา การวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) มุ่งพรรณนาคุณสมบัติของปรากฏการณ์ หรือสิ่งที่ต้องการศึกษา ดังนั้นจะมีแต่การเขียนระบุว่า มีตัวแปรอะไรบ้างที่จะนำมาศึกษา เช่น ในการวิจัยเกี่ยวกับพรรคการเมือง ผู้วิจัยอาจ จะศึกษาคุณสมบัติทางด้านเศรษฐกิจสังคม การศึกษาและประเภทของคำขวัญที่ใช้ในการหาเสียง

9. กรอบแนวความคิดกับการวิจัยเชิงอธิบาย การวิจัยประเภทอธิบาย (Explanatory research) มุ่งอธิบายการเกิดขึ้นหรือการเปลี่ยนแปลงเชิงสาเหตุและผลของปรากฏการณ์ที่ต้องการศึกษา  ดังนั้น ต้องระบุว่ามีตัวแปรอะไรบ้าง และตัวแปรเหล่านี้มีความสัมพันธ์กันอย่างไร

10. ความสำคัญของกรอบแนวความคิด  การศึกษาปัญหาเดียวกันอาจมีทฤษฎีต่างๆ หรือแนวความคิดในการมองปัญหามากมายหลายรูปแบบ  หัวข้อปัญหาวิจัยและประเด็นการวิจัยเรื่องเดียวกันอาจมีกรอบแนวความคิดแตกต่างกันได้  การระบุกรอบแนวความคิดจึงเป็นการช่วยให้ นักวิจัยเองและผู้อื่นได้ทราบว่าผู้วิจัยมีแนวคิดอย่างไรเกี่ยวกับสิ่งที่ต้องการศึกษาในรูปแบบใดและทิศทางใด

11. พื้นฐานเชิงทฤษฎีของกรอบแนวความคิด การที่ตัวแปรในกรอบแนวความคิดมีพื้นฐานทางทฤษฎีต่างๆ จะช่วยเพิ่มพูนความรู้ที่มีอยู่แล้วให้ถูกต้องสมบูรณ์มากขึ้น

12. แผนภาพความสัมพันธ์ระหว่างสาเหตุการเปลี่ยนแปลงและผลกระทบที่มีต่อประชากรในระดับครัวเรือน การได้รับประโยชน์ด้านต่างๆ จากโครงการปลูก สร้างสวนป่า * การว่าจ้างแรงงาน * การใช้ประโยชน์ที่ดิน * การมีไฟฟ้าใช้ * การบริการน้ำดื่มน้ำใช้ * การรักษาพยาบาล * การคมนาคม การศึกษาการพัฒนาที่เกิดขึ้นกับโครงการอื่น * การศึกษา * การคมนาคม * การสาธารณสุข * การมีไฟฟ้าใช้ การเปลี่ยนแปลงใน * รายได้ต่อครัวเรือนหรือต่อคน * กิจกรรมในการประกอบอาชีพ * การใช้แรงงานของสมาชิกในครัวเรือนรวมถึงการใช้แรงงานสตรีและเด็กโดยพิจารณาจากจำนวนกิจกรรมและการใช้เวลา * รูปแบบการใช้ประโยชน์ที่ดิน * เทคโนโลยีการเกษตรและผลผลิตจากเกษตรกรรม * อื่นๆ * ภาวการณ์ตายของทารก * การย้ายถิ่น * ตัวแปรอื่นๆ ด้านประชากร เหตุ (causes) ผล (effects) ผลกระทบ (impacts)

13. กรอบแนวความคิดและสมมุติฐาน  ทบทวนผลงานวิจัยและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง จะได้สมมุติฐานการวิจัย  สมมุติฐานระบุความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรในลักษณะเป็นข้อๆ หากผู้วิจัยนำเอาสมมุติฐานต่างๆ เหล่านี้มารวมกันให้มีระบบ มีความเชื่อมโยงกันจะได้สิ่งที่เรียกว่า กรอบแนวความคิดสำหรับการวิจัย  ในทางกลับกันถ้าผู้วิจัยสามารถกำหนดกรอบแนว ความคิดการวิจัยได้ ผู้วิจัยก็สามารถตั้งสมมุติฐานระบุความ สัมพันธ์ระหว่างตัวแปรที่เกี่ยวข้องกันได้อย่างชัดเจนเช่นกัน

14. ตัวอย่างของกรอบแนวความคิด แผนภาพ ความสัมพันธ์ระหว่างสาเหตุ การเปลี่ยนแปลงและผลกระทบด้านประชากรระดับชุมชน เนื่องจากโครงการปลูกสร้างสวนป่า การเข้าร่วมโครงการ ปลูกสวนป่า โครงการพัฒนาอื่นๆ ในชุมชน การเปลี่ยนแปลง * โครงสร้างการประกอบอาชีพ * รายได้ของหมู่บ้านต่อคน * สัดส่วนการเข้าร่วม แรงงาน จำแนกตามอายุและเพศ * รูปแบบการใช้ประโยชน์ที่ดินของชุมชน การเปลี่ยนแปลงประชากร * ภาวการณ์ตายของเด็ก * ภาวะเจริญพันธุ์ * ภาวะการย้ายถิ่น เหตุ (causes) ผล (effects) ผลกระทบ (impacts)

15. หลักการในการเลือกกรอบแนวความคิดในการวิจัย 1. ความตรงประเด็น พิจารณาได้จากเนื้อหาสาระของตัวแปรและระเบียบวิธีที่ใช้ในการศึกษา 2. ความง่ายและไม่สลับซับซ้อน ควรเลือกทฤษฎีที่สามารถอธิบายปรากฏการณ์ที่ต้องการศึกษาได้ จำนวนตัวแปรและรูป แบบของความ สัมพันธ์ระหว่างตัวแปรที่มีอยู่ในทฤษฎีไม่ซับซ้อน

16. หลักการในการเลือกกรอบแนวความคิด ในการวิจัย ( ต่อ ) 3. ความสอดคล้องกับความสนใจ เนื้อหาสาระเกี่ยวกับตัวแปรหรือความ สัมพันธ์ระหว่างตัวแปรสอดคล้องกับความสนใจของผู้วิจัย 4. ความมีประโยชน์เชิงนโยบาย คำนึงถึงประโยชน์ทางด้านนโยบายหรือการพัฒนาสังคม การศึกษา ผู้วิจัยจึงควรเลือกตัวแปรที่เกี่ยวข้อง

17. ประโยชน์ของกรอบแนวความคิดในการวิจัย 1. ทำให้ผู้วิจัยทราบว่าตัวแปรที่จะวัดมีกี่ตัว อะไรบ้าง 2. ทำให้ผู้วิจัยกำหนดสิ่งที่จะศึกษาชัดเจน และเลือกสถิติได้อย่างเหมาะสม 3. ทำให้ผู้วิจัยวางแผนเก็บข้อมูลได้อย่างเหมาะสม ช่วงเวลาใดควรจะเก็บข้อมูลกับตัวแปรใดก่อน – ตัวแปรใดหลัง 4. ทำให้ผู้วิจัยมองเห็นภาพที่จะทำการศึกษาชัดเจน และสามารถอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรต่างๆ เป็นไปอย่างมีเหตุผล

18. การเสนอกรอบแนวความคิด 1. แบบพรรณนาหรือบรรยาย เป็นการเขียนบรรยายเพื่อให้เห็นว่า  ในการวิจัยนี้มีตัวแปรอะไรบ้างที่สำคัญเกี่ยวข้องกับปัญหาหรือประเด็นของการวิจัย  ตัวแปรเหล่านี้มีความสัมพันธ์กับตัวแปรตามอย่างไร  มีเหตุผลหรือทฤษฎีอะไรมาสนับสนุน

19. การเสนอกรอบแนวความคิด ( ต่อ ) 2. แบบแผนภาพ  แผนภาพที่แตกต่างกันช่วยให้เกิดความชัดเจนมากขึ้นว่าผู้วิจัยมีความคิดอย่างไรเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร  ผู้วิจัยที่มีตัวแปรเดียวกัน จำนวนเท่ากันอาจมีแนวความคิดแตกต่างกัน 3. การบรรยายและนำเสนอสรุปเป็นแผนภาพ

20. ตัวอย่าง เช่น กรอบแนวความคิดงานวิจัยเรื่อง “ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความผูกพันต่อองค์การ” ที่มา : สุวิมล ตริกานันท์ , 2542 : 53 ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม ลักษณะส่วนบุคคล 1. เพศ 2. อายุ 3. ระดับการศึกษา 4. ประสบการณ์การทำงาน ลักษณะงาน 1. ความหลากหลายในงาน 2. ความอิสระในงาน 3. งานมีโอกาสปฏิสังสรรค์ 4. ความน่าสนใจของงาน บทบาทหน้าที่ ความผูกพันต่อองค์การ