This paper is a thesis aiming to identify the challenges of SME in Cambodia that we need to focus in order to ensure the competitiveness of the SME. There are 10 challenges have been identified, and although we can do million things to help SME, we may be able to do 3 such as financing, networking, and investment environment.

1. ២០១៥
០១ ២០១៣ ៣១ ២០១៣
២០០៩
១២ ២០១៣
សារណាបញ្ចប់ការសិក្សា

2. សេចក្តីថ្ថលងអំណរគុណ
ខញុុំបាទឈ្ម ោះ សៅ ឡាយហួរ ជានិស្សិតបរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច ជុំនាញឈស្ដឋកិចច
អភិវឌ្ឍន៍ ននសាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច។ ស្ូមឱន
ឈោរពស្ុំដដងនូវកតញ្ដូតាធម៌ និងឈស្ចកតីដឹងគុណ ជូនចុំឈ ោះ ឈោកឪពុក និងអនកម្តត យរបស្់ខញុុំ
បាទ ដដលឈោកទុំងពីរបាន បឈងកើត ចិញ្ច ឹម ដថរកា ផគត់ផគង់ ផតល់កម្តល ុំងចិតត និងស្ុភមងគលដល់រូប
ខញុុំ ឈធវើឲ្យខញុុំអាចរស្់ឈៅកនុងជីវិតដ៏ស្ុខស្ស្ួល និងអាចឈរៀនបានខពង់ខពស្់ដូចនថងឈនោះ។
ខញុុំបាទ ក៏ស្ូមស្ុំដដងនូវឈស្ចកតីដឹងគុណជាពិឈស្ស្ផងដដរ ជូនចុំឈ ោះ
 ឈោកសាស្តសាត ចារយ បណឌិ ត ង៉ ន់ េ៊ុនសេត ដដលឈោកបានចុំណាយឈពលឈវោដ៏ម្តន
តនមលជួយដណនាុំ ពនយល់ និងផតល់វិធីសាស្តស្តលអៗ កនុងដុំឈណើ រការននការស្រឈស្រអតតបទ
សារណាឈនោះតាុំងពីឈដើមរហូតដល់ចប់។
 ឈោកសាស្តសាត ចារយ និងឈោកស្ស្ីសាស្តសាត ចារយទុំងអស្់ ឈៅកនុងមហាវិទាល័យ
វិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច ដដលឈោកទុំងអស្់បានឈរជាមដរជង យកចិតតទុកដាក់កនុងការផតល់
ចុំឈណោះដឹង និងបទពិឈសាធន៍លអៗដល់រូបខញុុំបាទ កនុងរយៈឈពលបួនឆ្ន ុំកនលងមក។
 បងស្ស្ីទុំងពីររបស្់ខញុុំបាទ ឈ្ម ោះ សៅ វិចឆិកា និង សៅ យូសេៀក្ រពមទុំងបងរបុស្
សាច់នថល ឈ្ម ោះ ទូច ប៊ុនរ័តន ដដលបងទុំងអស្់បានដណនាុំ និងពនយល់បដនថមឈលើការដស្វង
យល់អុំពីបញ្ញា មួយចុំនួនទក់ទងនឹងរបធានបទឈនោះ
ខញុុំ
។
 ខញុុំ ។

។
។

3. អារមភក្ថា
កនុងឈពលបចចុបបនន ពិភពឈោកកុំពុងស្ថិតឈៅកនុងស្ម័យសាកលភាវូបណី យកមម ដដលកិចច
ស្ហរបតិបតតិការណ៍ អនតរជាតិ ការឈធវើស្ម្តហរណកមមថ្នន ក់តុំបន់ និងពិភពឈោកកុំពុងដតម្តន
ស្កមមភាពយ៉ាងផុស្ផុល។ កនុងឈនាោះដដររបឈទស្កមពុជា ក៏មិនខុស្ពីបណាត របឈទស្ឈផសងៗឈលើ
ពិភពឈោកដដរ ឈ លគឺរបឈទស្មួយឈនោះកុំពុងដតពាយមឈធវើស្ម្តហរណកមមទុំងថ្នន ក់តុំបន់ និង
ពិភពឈោក ឈដើមបីទទួលបាននូវឱកាស្កនុងការអភិវឌ្ឍរបឈទស្របស្់ខលួន ឲ្យកាន់ដតម្តនការរីក
ចឈរមើនឈៅមុខបានឆ្ប់រហ័ស្។
នាឈពលបចចុបបននឈនោះ កនុងតុំបន់អាស្ុីភាគអាឈគនយ៍ ម្តនស្ម្តហរណកមមមួយដដលគួរឲ្យ
កត់ស្ម្តគ ល់។ ស្ម្តហរណកមមឈនាោះគឺ ការពាយមរចបាច់បណាត របឈទស្ទុំងដប់កនុងតុំបន់
អាសា៊ា ន ឲ្យកាល យឈៅជាស្ហគមន៍ដតមួយ ម្តនឈជាគវាស្នាដតមួយ និងម្តនទីផាររួមដតមួយ។
ឈទោះបីជារាជរដាឋ ភិបាល ស្ងឃឹមថ្ន របឈទស្កមពុជាអាចទួលបាននូវកាោនុវតតភាពស្រម្តប់ជរមុញ
កុំឈណើ នឈស្ដឋកិចច ពីការឈធវើស្ម្តហរណកមមយ៉ាងណាក៏ឈដាយ ក៏អនកដដល ក់ព័នធកនុងវិស្័យ
ផលិតកមមទុំងអស្់ កុុំពុងម្តនកតីបារមភយ៉ាងខ្ល ុំងឈលើស្មតថភាពរបកួតរបដជងរបស្់ផលិតករកនុង
ស្ស្ុក ជាពិឈស្ស្ ផលិតករដដលជាម្តច ស្់ស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម(SMEs)។
ឈដើមបីចូលរួមឈដាោះស្សាយបញ្ញា ទក់ទងនឹងSMEs ឈៅឈពលដដលស្ម្តហរណកមម្ន
ចូលមកដល់ ខញុុំបានតាក់ដតងឯកសារស្សាវរជាវឈរកាមរបធានបទ “បញ្ញា របឈមរបស្់ស្ហរោស្
ធុនតូច និងមធយមឈៅកមពុជាកនុងស្ម្តហរណកមមអាសា៊ា នឆ្ន ុំ២០១៥” ឈនោះឈ ើង។ ខញុុំបាទស្ងឃឹមថ្ន
កិចចការស្សាវរជាវឈនោះ នឹងអាចចូលរួមជួយឲ្យម្តច ស្់SMEs កមពុជា ឈរតៀមលកខណៈស្រម្តប់ការ
របកួតរបដជង កនុងឆ្ន ុំ២០១៥បានកាន់ដតរបឈស្ើរ តាមរយៈការផតល់ជាចុំឈណោះដឹង ក់ព័នធនឹង
បញ្ញា ការឈធវើស្ម្តហរណកមមកនុងឆ្ន ុំ២០១៥ និងការផតល់ជាយុទធសាស្តស្តលអៗស្រម្តប់ឈដាោះស្សាយ
បញ្ញា របឈមដដលពួកោត់កុំពុងជួបរបទោះកនុងឈពលបចចុបបនន។
កិចចការស្សាវរជាវឈនោះ អាចនឹងម្តនកុំហុស្ឆគងមួយចុំនួន ដដលឈកើតឈ ើងឈដាយអឈចតនា
ឬឈដាយសារចុំឈណោះដឹងរបស្់ខញុុំបាទឈៅម្តនករមិត ដូឈចនោះខញុុំបាទស្ូមអាធាស្ស្័យទុកជាមុន
ស្រម្តប់រាល់កុំហុស្ឆគងទុំុំងអស្់ដដលឈកើតម្តនកនុងការស្រឈស្រកិចចការស្សាវរជាវមួយឈនោះ ឈហើយខញុុំ
ក៏ស្ូមសាវ គមន៍នូវរាល់ការរិោះគន់ដបបសាថ បនា ពីស្ុំណាក់ អនកស្សាវរជាវ ស្ិស្ស និស្សិត និងពុក ដម៉ា
បងបអូន ទុំងអស្់ឈដាយកតីឈសាមនស្សរីករាយ។

4. i
តារាងអកសកាត់ ................................................................................................................... iv
បញ្ជ ីតារាង........................................................................................................................... v
បញ្ជ ី ....................................................................................................................... vi
បញ្ជ ីឧបស្មព័នធ.................................................................................................................... vii
សេចក្តីសផតើម
១. លុំនាុំ និងចុំណូ លបញ្ញា .................................................................................................... ១
២. ចុំឈណាទននការស្សាវរជាវ................................................................................................ ២
៣. ឈោលបុំណងននការស្សាវរជាវ......................................................................................... ៣
៤. សារៈស្ុំខ្ន់ននការស្សាវរជាវ........................................................................................... ៣
៥. ទុំហុំ និងដដនកុំណត់ ....................................................................................................... ៣
៦. វិធីសាស្តស្តស្សាវរជាវ ........................................................................................................ ៤
៧. រចនាស្មព័នធស្សាវរជាវ...................................................................................................... ៤
ជំពូក្ទី១
រទឹេតីពាក្់ព័នធនឹងរបធានបទ
១.១ ស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម ....................................................................................... ៦
១.១.១ និយមន័យស្ហរោស្....................................................................................... ៦
១.១.២ និយមន័យស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម ............................................................ ៧
១.១.៣ ការពរងឹងស្មតថភាពរបកួតរបដជងរបស្់SMEឈៅកនុងរបឈទស្កុំពុងអភិវឌ្ឍន៍.......... ៨
១.១.៣.១ យុទធសាស្តស្តកាត់ទទឹងកនុងរកបខ័ណឌ អភិវឌ្ឍថ្នន ក់ជាតិននការអភិវឌ្ឍSME ...... ១០
១.១.៣.២ ឈោលនឈយបាយម្ត៉ា រកូឈស្ដឋកិចច ............................................................. ១០
១.១.៣.៣ បរិយកាស្មីរកូឈស្ដឋកិចច........................................................................ ១១
១.១.៣.៤ យុទធសាស្តស្តរបកួតរបដជងរបស្់SME......................................................... ១១
១.១.៣.៥ ការបឈងកើតបណាត ញធុរកិចច ....................................................................... ១២

5. ii
១.២ ការឈធវើស្ម្តហរណកមមឈស្ដឋកិចច................................................................................. ១៣
ជំពូក្ទី២
តំបន់សេេឋក្ិចចអាស៊ ន និងSMEsសៅរបសទេក្មពុជា
២.១ តុំបន់ឈស្ដឋកិចចអាសា៊ា ន ............................................................................................... ១៦
២.១.១ របវតតិអាសា៊ា ន.................................................................................................. ១៦
២.១.២ តុំបន់ ណិ ជជកមមឈស្រីរបស្់អាសា៊ា ន (AFTA) ....................................................១៧
២.២ SMEsឈៅរបឈទស្កមពុជា ............................................................................................. ១៩
២.២.១ ចរិ លកខណៈននSMEsឈៅកមពុជា ...................................................................... ១៩
២.២.១.១ ករមិតវបបធម៌នននិឈយជិតបឈរមើការកនុងវិស្័យSMEកមពុជា.......................... ២០
២.២.១.២ របភពឈដើមទុនរបស្់SMEs កមពុជា........................................................ ២១
២.២.១.៣ ស្មតថភាពធុរកិចច និងនវកមមននSMEsឈៅកមពុជា........................................ ២១
២.២.២ ការឈលើកស្ទួយSMEsកមពុជា ............................................................................. ២៣
២.២.២.១ យុទធសាស្តស្តចតុឈកាណៈ ឈោលនឈយបាយដប់បីចុំណុ ចស្រម្តប់ជរមុញ
SME........................................................................................................................ ២៤
២.២.២.២ ដផនការអភិវឌ្ឍន៍SME(២០០៥-២០១០)................................................... ២៦
ជំពូក្ទី៣
លទធផលននការរសវរជាវ
៣.១ ការបកស្សាយទិននន័យ............................................................................................... ៤០
៣.១.១ បញ្ញា ដដលSMEs កមពុជាកុំពុងជួបរបទោះ ........................................................ ៤០
៣.១.២ ចុំនួនSMEsដដលបានទទួលជុំនួយ ................................................................... ៤៤
៣.១.៣ របស្ិទធភាពននការោុំរទSMEs.......................................................................... ៤៥
១.៤ របឈភទជុំនួយដដលម្តច ស្់SMEsរតូវការ................................................................... ៤៦
៣.១.៥ លទធភាពរបកួតរបដជងននSMEsរបស្់របឈទស្ជាស្ម្តជិកអាសា៊ា ន ...................... ៤៨

6. iii
៣.២ លទធផលននការស្សាវរជាវ........................................................................................... ៥០
សេចក្តីេននិដ្ឋឋ ន និងការផតល់អនុសេន៍
១. ........................................................................................................... ៥២
២. អនុសាស្ន៍ ................................................................................................................. ៥៣
ឯក្សរសោង
ឧបេមព័នធ

7. iv
តារាងអក្សកាត់
ល.រ អក្សរកាត់ ពាក្យសពញជាភាសអង់សគលេ ពាក្យសពញជាភាសថ្មមរ
១ AFTA ASEAN Free Trade Area តុំបន់ ណិ ជជកមមឈស្រីរបស្់អាសា៊ា ន
២ ASEAN
Association of Southeast Asian
Nation
ស្ម្តគមរបជាជាតិអាស្ុីអាឈគនយ៍
៣ CED Customs and Excise Department នាយកដាឋ នគយនិងរដាឋ ករកមពុជា
៤ CEPT
The Common Effective
Preferential Tariff
តារាងអនុឈរោោះពនធគយរួម
៥ CLMV
Cambodia, Lao, Myanmar, and
Vietnam
របឈទស្កមពុជា ឡាវ មីយ៉ានម្ត៉ា
និងឈវៀតណាម
៦ ERIA
Economic Research Institute for
Asean and East Asia
វិទាសាថ នស្សាវរជាវឈស្ដឋកិចច
អាសា៊ា ន និងអាស្ុីបូ ៌
៧ FASMEC
Ferderation of Association of
Small and Meduim Enterprises of
Cambodia
ស្មព័នធ ស្ម្តគម ស្ហរោស្ធុនតូច
និង មធយមកមពុជា
៨ GCI Global Competitiveness Report
របាយការណ៍ ននលទធភាពរបកួតរប
ដជងរបស្់ពិភពឈោក
៩ GDP Gross Domestic Prouduct ផលិតផលកនុងស្ស្ុកស្រុប
១០ ICT
Information and Communication
Technology
បឈចចកវិទាព័ត៌ម្តននិងទុំនាក់ទុំនង
១១ ISO
International Organization for
Standardization
-
១២ MEF
Ministry of Economic and
Finance
រកស្ួងឈស្ដឋកិចចនិងហិរញ្ដវតថុ
១៣ MOC Ministry of Commerce រកស្ូង ណិ ជជកមម
១៤ NGO Non-Government Organizaton អងគការមិនដមនរដាឋ ភិបាល
១៥ NIS National Institute of Statistics វិទាសាថ នស្ថិតិជាតិ
១៦ OECD
Organization for Economic Co-
peration and Development
-
១៧ SMEs Small and Medium enterprises ស្ហរោស្ធុនតូចនិងមធយម
១៨ WEF World Economic Forum ឈវទិកាឈស្ដឋកិចចពិភពឈោក

8. v
បញ្ជីតារាង
ទំព័រ
តារាងទី១៖ និយមន័យសង្ងេបសរាប់SMEង្ៅរបង្ទសកមពុជា .......................................... ៧
តារាងទី២៖ សមត្ថភាពធុរកិច្ចនិងនវកមមននSMEsង្ៅកមពុជា ............................................... ១៩
តារាងទី៣៖ ផផនការរកបខ័ណ្ឌ ង្ោលនង្ោបាយSMEs..................................................... ២៣
តារាងទី៤៖ ផផនការរកបខ័ណ្ឌ បញ្ញត្តិ និងច្ាប់ ................................................................ ២៤
តារាងទី៥៖ ផផនការង្ ោះស្រាយបញ្ហា លទធភាពទទួលបានហិរញ្ញវត្ថុ .................................. ២៧
តារាងទី៦៖ ផផនការននសកមមភាពោាំរទSMEs .................................................................. ៣០
តារាងទី៧៖ បញ្ហា របឈមសាំខាន់ៗទាំង១០ផែលSMEsកមពុជាជួបរបទោះ.............................. ៣៦
៨៖ SMEs ១០.................................................... ៣៧
តារាងទី៩៖ ច្ាំណាត្់ថ្នន ក់ននរបសិទធភាពជាំនួយ ................................................................. ៣៩
តារាងទី១០៖ ច្ាំណាត្់ថ្នន ក់ននរបង្ភទជាំនួយផែលចាំបាច្់ ..................................................... ៤០
១១៖ ............................................. ៤១
តារាងទី១២៖ ច្ាំណាត្់ថ្នន ក់ននលទធភាពរបកួត្របផជងរបស់របង្ទសផែលជាសាជិកអាា៊ា ន . ៤២

9. vi
បញ្ជី
រកាហវិ ទី១៖ ករមិតវបបធម៌នននិឈយជិតបឈរមើការកនុងវិស្័យSMEsឈៅកមពុជា....................... ១៧
រកាហវិ ទី២៖ របភពឈដើមទុនរបស្់SMEs ............................................................ ១៨
រកាហវិ ទី៣៖ ភាគរយននSMEsដដលបានទទួលជុំនួយរបឈភទនីមួយៗ................................ ៣៨

10. vii
បញ្ជីឧបេមព័នធ
១៖
២៖
៣៖
៤៖ SMEs
៥៖ SMEs
៦៖
៧៖ SMEs SMEs
៨៖
៩៖ ២០១២-២០១៣
១០៖

11. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 1 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
សេចក្តីសផតើម
១. លំនំ និងចំណូ លបញ្ហា
ស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម (SMEs) ឈៅកមពុជាស្ពវនថង បានឈដើរតួនាទីយ៉ាងស្ុំខ្ន់កនុង
ការអភិវឌ្ឍឈស្ដឋកិចច កមពុជាឲ្យម្តនការរីកចឈរមើន ។ SMEsបានរួមចុំដណក
យ៉ាងធុំកនុងកុំឈណើ នផលិតផលកនុងស្ស្ុកស្រុប (GDP) របស្់របឈទស្កមពុជានាឆ្ន ុំកនលងមក ឈហើយវាក៏
បានបឈងកើតការងារដ៏ឈរចើនស្រម្តប់របជាជនកមពុជា អាចជួយឲ្យរបជាជនកមពុជាម្តនរបាក់ចុំណូ ល
និងឈជៀស្ផុតពីភាពរកីរកបាន។ មា៉ាងវិញឈទៀត ឈទោះបីជាពិភពឈោកជួបរបទោះនឹងវិបតតិឈស្ដឋកិចច
និងហិរញ្ដវតថុស្កលកនុងឆ្ន ុំ២០០៩យ៉ាងណាក៏ឈដាយ ក៏វិស្័យSMEឈៅដតម្តនដុំឈណើ រការជារបរកតី
អាចរទរទង់ឈស្ដឋកិចចបាន ដដដរ។ ឈដាយសារសារៈស្ុំខ្ន់ និងភាពរឹងម្តុំរបស្់SMEs
ស្រម្តប់វឌ្ឍនភាព ឈស្ដឋកិចចជាតិកមពុជាដបបឈនោះឈហើយ ឈទើបការអភិវឌ្ឍឈស្ដឋកិចច កមពុជា
បចចុបបនន ឈតត តការយកចិតតទុកដាក់ខ្ល ុំងឈលើវិស្័យSME។
ឈដើមបីអភិវឌ្ឍវិស្័យឈនោះឲ្យម្តនភាពរបឈស្ើរឈ ើង ឈោលនឈយបាយ១៣ចុំណុ ចស្រម្តប់
ជ SMEs រតូវបានដាក់បញ្ជូ លកនុងយុទធសាស្តស្តចតុឈកាណននរពោះរាជាណាចរកកមពុជា1
។ ការ
អភិវឌ្ឍSMEsពិតជាស្ុំខ្ន់ ឈហើយវារតូវការការយកចិតតទុកដាក់ និងជុំនួយពីស្ុំណាក់រដាឋ ភិបាល
និងអនកជាប់ ក់ព័នធទុំងអស្់ ឈដើមបីឈដាោះស្សាយបញ្ញា លុំបាកឈផសងៗដដលពួកឈគកុំពុងជួបរបទោះកនុង
ឈពលបចចុបបនន។ ឈបើបញ្ញា លុំបាកទុំងអស្់ដដលម្តច ស្់ស្ហរោស្កុំពុងជួបរបទោះ មិនអាចឈដាោះ
ស្សាយបានឈទ SMEsឈៅកមពុជាអាចនឹងរបឈមមុខនឹងការកស័យធុន ឬអនកផលិតអាចដរបកាល យឈៅ
ជាអនកលក់បនតនូវទុំនិញដដលនាុំចូលពីបរឈទស្ក៏ថ្នបាន។ បញ្ញា ឈនោះបណាត មកពី ឈៅកនុងឆ្ន ុំ២០១៥
កមពុជា និងស្ម្តជិកអាសា៊ា នទុំង៩ឈផសងឈទៀត នឹងឈធវើស្ម្តហរណកមមឈស្ដឋកិចច ឈដាយដកដរប
តុំបន់អាសា៊ា នដដលម្តនទីផារដាច់ឈដាយដ កពីោន ចុំនួន១០ ឲ្យកាល យឈៅជាតុំបន់ ណិ ជជកមមឈស្រី
ដដលរបឈទស្ទុំង១០ម្តនទីផាររួមដតមួយឈហើយទុំនិញ ដដលផលិតបានឈដាយ
បណាត របឈទស្ជាស្ម្តជិកអាសា៊ា ន កនុងតុំបន់
ឈស្ដឋកិចចដដលម្តនរបជាជនរបម្តណ៦០០,០០០,០០០នាក់ (ASEAN Community in Figure
ACIF 2011 2012, 11) ឈដាយមិនម្តនជាប់ពនធគយអវីទុំងអស្់។
1
១៣ ២។

12. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 2 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ការទទួលយកស្ម្តហរណកមមតុំបន់ ណិ ជជកមមឈស្រី (AFTA) បានឈធវើឲ្យម្តច ស្់SMEs និង
ថ្នន ក់ដឹកនាុំមួយចុំនួនដដលទទួលបនទុកឈលើវិស្័យឈនោះ ម្តនកតីបារមភជាឈរចើនអុំពីលទធភាពរបកួត
របដជងរបស្់ពួកឈគតទល់នឹងSMEsរបស្់បណាត របឈទស្ កនុងតុំបន់អាសា៊ា ន ពីឈរ ោះSMEs
របស្់បណាត របឈទស្ទុំងឈនាោះម្តនលទធភាពរបកួតរបដជងខពស្់ជាងSMEsឈៅកមពុជា។
២. ចំសោទននការរសវរជាវ
ការឈធវើស្ម្តហរណកមម AFTA នឹងជួយឲ្យស្ហរោស្ឈៅកមពុជាអាចម្តនឱកាស្លក់
ផលិតផលរបស្់ខលួនកនុងទីផារដ៏ធុំមួយដដលម្តនរបជាជនស្រុបរបម្តណ ៦០០,០០០,០០០ ។
ការទទួលយកAFTAឈនោះ ក៏នឹងឈដើរតួជាអនកផសពវផាយយ៉ាងស្ុំខ្ន់ដល់ពិភពឈោកអុំពីការតាុំង
ចិតតរបស្់កមពុជាកនុងការឈធវើស្កលភាវូបណី យកមម ដដលកតាត ឈនោះនឹងចូលរួមបឈងកើនទុំនុកចិតតននអនក
វិនិឈយគបរឈទស្ ឲ្យមកដាក់វិនិឈយគកនុងរបឈទស្កមពុជា ឈហើយចុងឈរកាយកតាត ទីផារដដលម្តន
របជាជនដ៏ឈរចើនឈលើស្លប់ឈនោះ ក៏អាចដកដរបកមពុជាឲ្យកាល យជាទិស្ឈៅស្រម្តប់ការវិនិឈយគឈដាយ
តទ ល់ពីបរឈទស្បានយ៉ាងម្តនរបស្ិទធភាពផងដដរ។ ឈរៅពីអតថរបឈយជន៍ទុំងឈនោះ កមពុជាក៏ទទួល
បានអតថរបឈយជន៍មួយចុំនួនឈផសងឈទៀតឈលើវិស្័យ នឈយបាយ ស្ងគម និងវបបធម៌។ ដតឈទោះជា
យ៉ាងណាក៏ឈដាយ ស្ស្បឈពលោន ជាមួយនឹងការរុំពឹងទុកអុំពីផលរបឈយជន៍ដដលអាចនឹងទទួល
បានពីAFTA កតីបារមភមួយចុំនួនដដលទក់ទងនឹងផលអវិជជម្តនននAFTA ក៏រតូវបានឈគឈលើកឈ ើង
ជាហូរដហរផងដដរ ឈហើយកនុងឈនាោះកតីបារមភដដលគួរឲ្យយកចិតតទុកដាក់មួយគឺ កតីបារមភទក់ទិនឈៅ
នឹងបញ្ញា របឈមរបស្់SMEsឈៅនថងខ្ងមុខ។ កតីបារមភឈនោះឈកើតឈ ើងឈដាយសារម្តច ស្់ស្ហរោស្
និងថ្នន ក់ដឹកនាុំដដលទទួលបនទុកឈលើវិស្័យSME ឈមើលឈឃើញពីសាថ នភាពលុំបាករបស្់SMEsឈៅ
កមពុជានាឈពលបចចុបបនន ក៏ដូចជាបញ្ញា លុំបាកដដលពួកឈគអាចនឹងរបឈមមុខឈៅឈពលខ្ងមុខដ៏ខលី
ឈនោះ។ ឈដាយឈយងឈលើសាថ នភាពឈនោះ ការឈចាទស្ួរស្ុំខ្ន់ៗ៣រតូវបានឈលើកឈ ើង ដូចជា៖
១. ឈតើបញ្ញា របឈមអវីខលោះ ដដលម្តច ស្់ស្ហរោស្ធុនតួច និងមធយមឈៅកមពុជាកុំពុងជួប
របទោះ?
២.ឈតើស្ម្តហរណកមមតុំបន់ ណិ ជជកមមឈស្រីអាសា៊ា នឆ្ន ុំ២០១៥ នឹងបងកជាផលប៉ាោះ ល់
ឈៅឈលើស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយមឈៅកមពុជាយ៉ាងដូចឈមតចខលោះ?
៣. ឈតើបញ្ញា លុំបាកទុំងឈនាោះគួរឈដាោះស្សាយតាមវិធីណា ឈដើមបីធានាឲ្យបាននូវ ភាព
របកួតរបដជងឈនោះ (competitiveness) របស្់SMEsកមពុជា?

13. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 3 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
៣. សោលបំណងននការរសវរជាវ
ការស្សាវរជាវរបធានបទ “បញ្ញា របឈមរបស្់ស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយមឈៅកមពុជា
កនុងស្ម្តហរណកមមអាសា៊ា នឆ្ន ុំ២០១៥” ម្តនឈោលបុំណងដូចតឈៅ៖
 ដស្វងយល់អុំពីបញ្ញា របឈមដដលស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយមឈៅកមពុជា កុំពុងជួបរបទោះ
កនុង ឈពលបចចុបបនន
 ដស្វងយល់អុំពីឈោលការណ៍ តុំបន់ ណិ ជជកមមឈស្រីរបស្់អាសា៊ា ន (AFTA)
 វិភាគអុំពីផលប៉ាោះ ល់នន AFTA ឈលើស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយមឈៅកមពុជាកនុងឆ្ន ុំ២០១៥
 បងាា ញនូវដុំឈណាោះស្សាយ តាមរយៈការឈលើកឈ ើងជាអនុសាស្ន៍ស្រម្តប់ឈដាោះស្សាយ
បញ្ញា របឈមទុំងឈនាោះ
៤. សរៈេំខាន់ននការរសវរជាវ
ការឈធវើស្ម្តហរណកមម ឈដើមបីឲ្យរបឈទស្ទុំុំង១០ដដលជាស្ម្តជិកអាសា៊ា ន កាល យជាតុំបន់
ដតមួយ ម្តនទីផារដតមួយរួមោន គឺជារពឹតិតការណ៍ មួយដដលមិនអាចឈជៀស្វាងបាន ឈហើយរយៈ
ឈពលស្រម្តប់ម្តច ស្់ស្ហរោស្ឈៅកមពុជាឈរតៀមលកខណៈ ឈដើមបីរបកួតរបដជងជាមួយនឹងផលិតករ
បរឈទស្ក៏ម្តនមិនយូរឈទៀតដដរ។ ការតាក់ដតងឯកសារស្សាវរជាវឈនោះឈ ើង នឹងរួមចុំដណកផតល់ជា
ចុំឈណោះដឹងដល់ម្តច ស្់ស្ហរោស្ ក៏ដូចជាអនកដដលម្តនការ ក់ព័នធនឹងវិស្័យSMEsទុំងអស្់ ឲ្យ
យល់កាន់ដតចាស្់អុំពីបញ្ញា របឈមនានាដដលSMEsនឹងជួបរបទោះកនុងឆ្ន ុំុំ២០១៥។ ឯកសារឈនោះ
ផងដដរ ក៏បងាា ញអុំពីដុំឈណាោះស្សាយមួយចុំនួន ឈដើមបីទប់ទល់ជាមួយនឹងបញ្ញា ទុំងឈនាោះ ដដលកតាត
ឈនោះរបាកដណាស្់ថ្ននឹងជួយម្តច ស្់SMEs ក៏ដូចជាអនកដដលម្តនតួនាទីកនុងការជរមុញវិស្័យឈនោះ
អាចឈរតៀមលកខណៈ និងបឈងកើតដុំឈណាោះស្សាយបានកាន់ដតរបឈស្ើរស្រម្តប់ឈដាោះស្សាយបញ្ញា
ឈផសងៗដដលSMEsកុំពុងជួរបទោះ។
៥. ទំហំ និងថ្េនក្ំណត់
កិចចការស្ិកាស្សាវរជាវឈនោះ ឈតត តស្ុំខ្ន់ដតឈៅឈលើស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយមឈៅទី
រកុងភនុំឈពញដតប៉ាុឈណាណ ោះ រីឯស្ហរោស្ មីរកូ និងធុនធុំដនទឈទៀត មិនរតូវបានរួមបញ្ជូ លកនុងការ
ស្ិកាឈនោះឈ ើយ។ របាយការណ៍ ឈនោះនឹងបងាា ញដតអុំពីព័ត៌ម្តនស្តីពីSMEs ឈៅទីរកុងភនុំឈពញ
ប៉ាុឈណាណ ោះ ដតមិនតុំណាងឲ្យព័ត៌ម្តនននការវិភាគSMEsឈៅរបឈទស្កមពុជាទុំងមូលឈទ។ ដតឈទោះជា
យ៉ាងណា របាយការណ៍ ឈនោះគឺជាដផនកមួយននSMEsឈៅកមពុជា ដដលអាចជារបភពឯកសារស្រម្តប់

14. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 4 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ការយល់ដឹង និងការពិចារណាទូឈៅទក់ទងនឹងស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយមឈៅកមពុជា ជា
ពិឈស្ស្ ឈៅឈពលឈោលការណ៍ AFTA រតូវបានអនុវតតឈពញឈលញ។
៦. វិធីសស្តេតរសវរជាវ
ឈដើមបីចងរកងឯកសារស្សាវរជាវមួយឈនោះឈ ើង ឈយើង ឈរបើរបាស្់វិធីសាស្តស្តស្សាវរជាវ
ដបបគុណភាព។
ចុំឈ ោះការរបមូលទិននន័យវិ ឈរបើរបាស្់ទិននន័យដដលដកស្ស្ង់ឈចញពី
ឈគហទុំព័ររបស្់វិទាសាថ នស្សាវរជាវឈស្ដឋកិចចអាសា៊ា ន និងអាស្ុីបូ ៌ (ERIA) ដដលបានបងាា ញពី
បញ្ញា របឈមមួយចុំនួនរបស្់SMEs ពុមពផាយកនុងឆ្ន ុំ២០១០។
(Non-probability Observation)
SMEs ១០
ERIA ។
SMEs ១០
Microsoft Excel 2010។
។
។
ស្ស្បឈពល ោន ឈនោះ ទិននន័យ និងព័ត៌ម្តនបនាទ ប់បនសុំឈផសងៗឈទៀត ដដលម្តនសារៈ
ស្ុំខ្ន់ស្រម្តប់កិចចការស្សាវរជាវមួយឈនោះ រតូវបានដកស្ស្ង់ឈចញពីឈស្ៀវឈៅ កាដស្ត ទស្សនាវដតី
រពឹតតិបរត របាយការណ៍ ឯកសារស្សាវរជាវឈផសងៗ និងឈគហទុំព័រដដលអាចទុកចិតតបានមួយចុំនួន។
៧. រចនេមព័នធរសវរជាវ
អតតបទសារណាឈរកាមរបធានបទ “បញ្ញា របឈមរបស្់ស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយមឈៅ
កមពុជាកនុងស្ម្តហរណកមមអាសា៊ា នឆ្ន ុំ២០១៥” រតូវបានដបងដចកជា៥ដផនកធុំៗដូចជា៖
 ឈស្ចកតីឈផតើម៖ គឺជាដផនកដុំបូងឈគបងអស្់ដដលបរិយអុំពីលុំនាុំបញ្ញា ចុំណូ លបញ្ញា ចុំឈណាទ
ននការស្សាវរជាវ ឈោលបុំណងននការស្សាវរជាវ និងវិធីសាស្តស្តននការស្សាវរជាវ។
 ជុំពូកទី១ រទឹស្តី ក់ព័នធនឹងរបធានបទ៖ ដផនកឈនោះ បងាា ញអុំពីរទឹស្តីមួយចុំនួនដដលទក់ទង
នឹងរបធានបទននការស្សាវរជាវ ដដលរទឹស្តីទុំងឈនាោះរួមម្តនរទឹស្តីទក់ទងនឹងស្ហរោស្

15. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 5 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ធុនតូច និងមធយម និងរទឹស្តីននស្ម្តហរណកមមតុំបន់ឈស្ដឋកិចច។
 ជុំពូកទី២ តុំបន់ឈស្ដឋកិចចអាសា៊ា ន និងSMEsឈៅរបឈទស្កមពុជា៖ កនុងដផនកឈនោះ ឈយើងនឹងឈលើក
ឈ ើងអុំពីរបវតតិខលោះៗរបស្់អាសា៊ា ន និងឈោលការណ៍ តុំបន់ ណិ ជជកមមឈស្រីអាសា៊ា ន។
បនាទ ប់មកបងាា ញអុំពីសាថ នភាពននSMEsឈៅកនុងរបឈទស្កមពុជា។
 ជុំពូកទី៣ លទធផលននការស្សាវរជាវ៖ កនុងដផនកឈនោះ ឈយើងនឹងឈធវើការបកស្សាយ ពនយល់
ទិននន័យ រពមទុំងព័ត៌ម្តនស្ុំខ្ន់ៗមួយចុំនួនដដលទក់ទងនឹងបញ្ញា របឈមរបស្់
SMEs និងលទធភាពរបកួតSMEs កមពុជា ឈធៀបនឹងរបឈទស្ជាស្ម្តជិកអាសា៊ា នឈផសង
ឈទៀត។
 ឈស្ចកតីស្ននិដាឋ ន និងអនុសាស្ន៍៖ ដផនកឈនោះជាចុំណុ ចចុងឈរកាយននអតតបទសារណាឈនោះ
ដដលស្ឈងខបឈ ើងវិញនូវរាល់លទធផលទុំងអស្់ដដលទទួលបានពីការស្សាវរជាវ និង
បងាា ញអុំពីអនុសាស្ន៍ ដដលជាដុំឈណាោះស្សាយស្រម្តប់ឈដាោះស្សាយបញ្ញា ដដលឈកើតឈ ើង
ចុំឈ ោះ SMEsកមពុជា។

16. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 6 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ជំពូក្ទី១
រទឹេតីពាក្់ព័នធនឹងរបធានបទ
ឈយើងស្ឈងកតឈឃើញថ្ន របធានបទស្តីពី “បញ្ញា របឈមរបស្់ស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម
ឈៅកមពុជាកនុងស្ម្តហរណកមមអាសា៊ា នឆ្ន ុំ២០១៥” ម្តន២ដផនកស្ុំខ្ន់ៗ។ ដផនកទី១គឺស្ហរោស្
ធុនតូច និងមធយម រីឯដផនកទីពីរវិញគឺការឈធវើស្ម្តហរណកមម។ ដូឈចនោះ កនុងជុំពូកទី១ឈនោះ នឹង
ឈលើកឈ ើងនូវរទឹស្តី២ស្ុំខ្ន់ៗគឺ ស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម និងការឈធវើស្ម្តហរណកមម
ឈស្ដឋកិចច។
១.១ េហរោេធុនតូច និងមធយម
មុនឈពល្នឈៅរកការពនយល់អុំពីថ្ន អវីឈៅជាស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម ជាដុំបូង
ឈយើងគួរយល់អុំពី កយថ្ន”ស្ហរោស្” ជាមុនស្ិនថ្ន ឈតើស្ហរោស្ម្តនន័យយ៉ាងដូចឈមតច?
១.១.១ និយមន័យេហរោេ
។
( , ២០១២, I-១៦)។
។
។
។
ស្ហរោស្ម្តនទីតាុំុំងជាប់
ោប់ ស្ហរោស្ម្តនទីតាុំងមិនជាប់ោប់ និងស្ហរោស្ចល័ត។

17. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 7 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
។
១.១.២ និយមន័យេហរោេធុនតូច និងមធយម
អាចរតូវបានឈគកុំណត់ឈដាយដផអកឈលើតនមលននរទពយស្កមមស្រុប
ដដលកុំពុងឈរបើរបាស្់កនុងដុំឈណើ រអាជីវកមម ឬដុំឈណើ រការផលិតកមម ឬឈដាយដផអកឈលើចុំនួនបុគគលិកឈធវើ
ការឈពញឈម្ត៉ា ងដដលម្តច ស្់ស្ហរោស្ជួលយកមកបុំឈរើការ ឬឈដាយដផអកឈលើចុំនួនរបាក់ចុំណូ ល
ដដលស្ហរោស្រកបានកនុងមួយឆ្ន ុំៗ។ ឈទោះបីជាការឲ្យនិយមន័យSME អាចឈធវើឈ ើងឈដាយឈរបើ
មូលដាឋ នរគឹោះ៣ខុស្ ោន ពិតដមន ដតជាទូឈៅឈយើងស្ឈងកតឈឃើញថ្ន បណាត របឈទស្ភាគឈរចើនឲ្យ
និយមន័យSME ឈដាយដផអកឈលើតនមលរទពយស្កមមននផលិតកមម ឬអាជីវកមម និងឈដាយដផអកឈលើចុំនួន
បុគគលិក ឈពញឈម្ត៉ា ងដដលស្ហរោស្ជួលមកបុំឈរើការ។
ការកុំណត់និយមន័យSME របស្់របឈទស្នីមួយៗគឺមិនដូចោន ឈទ។ ឧទហរណ៍ របឈទស្
ឡាវបានកុំណត់និយមន័យស្ហរោស្ធុនតូចថ្នជាស្ហរោស្ ដដលម្តនរទពយកមមស្រុបតិចជាង
២៥០ោនគីប ឬជាស្ហរោស្ដដលម្តនកមមករនិឈយជិតតិចជាង១៩នាក់ ឬជាស្ហរោស្ដដល
ម្តនរបាក់ចុំណូ លអាជីវកមមមិនឈលើស្ពី៤០០ោនគីប។ រីឯស្ហរោស្ធុនមធយមវិញ គឺជា
ស្ហរោស្ដដលម្តនរទពយកមមស្រុបតិចជាង១២០០ោនគីប ឬម្តនកមមករនិឈយជិតតិចជាង៩៩
នាក់ ឬម្តនរបាក់ចុំណូ លអាជីវកមមមិនឈលើស្ពី១០០០ោនគីប។ រីឯរបឈទស្នថវិញ SME គឺស្ុំឈៅ
ឈលើស្ហរោស្ដដលម្តននិឈយជិតតិចជាង២០០នាក់ និងតនមលរទពយស្កមមស្រុបកនុងអាជីវកមមតិច
ជាង ២០០ោនបាត ដដលស្មមូលនឹង ៥,៦ ោនដុោល ស្ហរដឋអាឈមរិក (Vannarith, Sothea &
Thearith 2010)។
ឈដាយដ កស្រម្តប់របឈទស្កមពុជាវិញ ឈយើងមិនទន់ម្តននិយមន័យស្ស្បចាប់ណាមួយ
ស្រម្តប់កុំណត់លកខណៈជាផលូវការរបស្់SMEsឈៅឈ ើយឈទ។ ឧទហរណ៍ វិទាសាថ នជាតិស្ថិតិ បាន
ឈធវើចុំណាត់ថ្នន ក់ស្ហរោស្ធុនតូចថ្នជាស្ហរោស្ដដលម្តននិឈយជិតតិចជាង១០នាក់ និង
ស្ហរោស្ដដលម្តននិឈយជិតចាប់ពី១១នាក់ឈ ើងឈៅ រតូវចាត់ថ្នជាស្ហរោស្ធុនធុំ។ ឈរកាយ
មក វិទាសាថ នជាតិស្ថិតិឈនោះ ក៏បានឈធវើការដកដរបនិយមន័យរបស្់របឈភទននស្ហរោស្បនតិចបនតួច
ឈដាយកុំណត់ថ្ន ស្ហរោស្ដដលម្តននិឈយជិតចឈនាល ោះពី១១ឈៅ១០០នាក់ រតូវបានចាត់ទុកថ្នជា
ស្ហរោស្ មធយម។ ផទុយឈៅវិញ រកស្ូងឧស្ាហកមម ដរ៉ា និងថ្នមពល បានកុំណត់ថ្ន រាល់

18. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 8 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ស្ហរោស្ដដលម្តននិឈយជិតតិចជាង៥០នាក់ រតូវរាប់បញ្ជូ លជាស្ហរោស្ធុនតូច (Lim
2008)។
ឈៅកនុងឆ្ន ុំ២០០៥ អនុគណៈកម្តម ធិការស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម បានកុំណត់
និយមន័យជារួមមួយស្រម្តប់ឲ្យរកស្ួងទុំងអស្់ឈរបើរបាស្់ជាទូឈៅ ដតឈទោះជាយ៉ាងណាក៏ឈដាយ
និយមន័យ ក៏ឈៅដតមិនដមនជានិយមន័យស្ស្បចាប់ដដដរ។ ស្ហរោស្ធុនតូច គឺជា
ស្ហរោស្ដដលម្តននិឈយជិតចឈនាល ោះពី១០ឈៅ៥០នាក់ ស្ហរោស្ធុនមធយម
ម្តននិឈយជិតចឈនាល ោះពី៥១ ឈៅ១០០នាក់។ ដតឈបើគិតតាមហិរញ្ដវតថុវិញ ចុំឈ ោះ
ស្ហរោស្ទុំងឡាយណាដដលម្តនរទពយស្មបតតិ (ឈដាយមិនរួមបញ្ជូ លដី) ចឈនាល ោះពី ៥០.០០០
ដុោល អាឈមរិក ឈៅ ២៥០.០០០ដុោល អាឈមរិក រតូវចាត់ទុកជាស្ហរោស្ធុនតូច ឈហើយស្ហរោស្
ទុំងឡាយណាដដលម្តនរទពយស្មបតតិ (ឈដាយមិនរួមបញ្ជូ លដី) ចឈនាល ោះពី ២៥០.០០០ដុោល អាឈមរិក
ឈៅ៥០០.០០០ដុោល អាឈមរិក រតូវចាត់ទុកជាស្ហរោស្ធុនមធយម (
២០០៥, ២០)។
តារាងទី១៖ និយមន័យស្ឈងខបស្រម្តប់SMEឈៅរបឈទស្កមពុជា
របឈភទស្ហរោស្ ចុំនួនបុគគលិក(នាក់) ហិរញ្ដវតថុ(ដុោល អាឈមរិក)
មីរកូ តិចជាង ១០ តិចជាង៥០.០០០
តូច ចឈនាល ោះពី ១០-៥០ ចឈនាល ោះពី ៥០.០០០-២៥០.០០០
មធយម ចឈនាល ោះពី ៥១-១០០ ចឈនាល ោះពី ២៥០.០០០-៥០០.០០០
ធុំ ឈលើស្ពី១០០ ឈរចើនជាង ៥០០.០០០
របភព៖ រាជរដាឋ ភិបាលកមពុជា អនុគណកម្តម ធិការស្ហរោស្ធុនតូចនិងមធយម (២០០៥)
១.១.៣ ការពរងឹងេមតថភាពរបក្ួតរបថ្ជងរបេ់SMEសៅក្នុងរបសទេក្ំពុងអភិវឌ្ឍន៍
ឈដាយឈយងឈៅឈលើទស្សនៈរបស្់ឈោក Meyer-Stamer(1995) ស្មតថភាពកនុងការរបកួត
របដជងរបស្់ស្ហរោស្នីមួយៗ រតូវបានបឈងកើតឈៅកនុងករមិតស្ហរោស្ខលួនឯងតទ ល់ ប៉ាុដនត
ស្មតថភាពរបកួតរបដជងមួយចុំនួន ក៏អាចទទួលបានមកពីបរិបថននអនតរអុំឈពើរវាងរដាឋ ភិបាលជា
មួយស្ហរោស្ និងភាន ក់ងារឈផសងៗឈទៀតផងដដរ (OECD, Promoting SMEs for development 2004,
13)។
ជាក់ដស្តងការអភិវឌ្ឍSMEs រតូវការកតាត ស្ុំខ្ន់ៗចុំនួន៥ដូចជា៖

19. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 9 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
១. ស្នតិភាព និងឈស្ថរភាព គឺជាកតាត គនលឹោះស្រម្តប់ការអភិវឌ្ឍSMEs និងស្រម្តប់ការទក់
ទញការវិនិឈយគមកពីបរឈទស្។ ការស្ិកាបានបងាា ញថ្ន ស្ង្រ្ងាគ ម និងបទឧរកឹដឋ គឺជាបញ្ញា
ចមបងដដលរារាុំុំងដល់ការស្ឈរមចចិតតដាក់វិនិឈយគពីវិស្័យឯកជន ជាពិឈស្ស្គឺវិនិឈយគពី
បរឈទស្ដតមតង។
២. ការអភិវឌ្ឍSMEs រតូវការយុទធសាស្តស្តកាត់ទទឹង (Crosscutting Strategy)មួយ។
យុទធសាស្តស្តដដលលអ គឺជាយុទធសាស្តស្តដដលម្តនរួមបញ្ជូ លនូវដផនកឈផសងៗោន ជាឈរចើនននរបឈទស្
មួយ។ ឧទហរណ៍ វឌ្ឍនភាពននSMEsរតូវអាស្ស្័យឈលើ ស្មតថភាពរបស្់រដាឋ ភិបាលកនុងការអនុវតត
ឈោលនឈយបាយម្ត៉ា រកូឈស្ដឋកិចចដ៏រតឹមរតូវ បូកផសុំនឹងស្មតថភាពននអនកដដលជាប់ ក់ព័នធទុំង
អស្់កនុងការអភិវឌ្ឍបរិសាថ នធុរកិចច និងស្មតថភាពរបស្់SMEsតទ ល់កនុងការរបកួតរបដជង និងបឈងកើត
យុទធសាស្តស្តឈធវើមុខជុំនួញរបស្់ខលួន។ ឈបើនិយយជារួម យុទធសាស្តស្តអភិវឌ្ឍន៍SMEs គួរដតរតូវបាន
ដាក់បញ្ជូ លកនុងយុទធសាស្តស្តអភិវឌ្ឍជាតិ និង/ឬ ដាក់បញ្ចូ លកនុងយុទធសាស្តស្តកាត់បនថយភាពរកីរក
និងយុទធសាស្តស្តជរមុញកុំឈណើ នរបស្់របឈទស្មួយ។
៣. កិចចពិភាកា និងភាពជានដគូជាមួយអនកដដលជាប់ ក់ព័នធនឹងវិស្័យSME (វិស្័យ
សារធារណៈ វិស្័យឯកជន និងស្ងគមស្ុីវិល) គឺម្តនសារៈស្ុំខ្ន់។ កិចចពិភាកា និងភាពជានដគូ
កនុងការបឈងកើតយុទធសាស្តស្តស្រម្តប់ការអភិវឌ្ឍSMEs នឹងជួយផតល់លទធភាពកាន់ដតរបឈស្ើរ កនុង
ការបឈងកើតយុទធសាស្តស្តលអៗ អាចទុកចិតតបាន និងរបកបឈដាយចីរភាព ពីឈរ ោះការឈធវើដបបឈនោះ អនក
បឈងកើតឈោលនឈយបាយអាចដស្វងយល់បានចាស្់អុំពីតរមូវការរបស្់SMEs មុនឈពលបឈងកើតឈោល
នឈយបាយ។
៤. ការវិនិឈយគឈលើឈហដាឋ រចនាស្មព័នធរូបវ័នត និងឈស្វាធុរកិចច ស្មតថភាពរបស្់អនកបឈងកើត
ឈោលនឈយបាយ ក៏ដូចជារដឋបាលថ្នន ក់តុំបន់ និងរចនាស្មព័នធោុំរទឈផសងៗ គឺជាកតាត ចមបងកនុងការ
កុំណត់ភាពឈជាគជ័យននការអភិវឌ្ឍSME។ ការឈធវើស្ម្តហរណកមមSME ឲ្យចូលកនុងទីផារករមិត
ភូមិស្ស្ុក ទីផារថ្នន ក់ជាតិ ទីផារថ្នន ក់តុំបន់ និងទីផារករមិតពិភពឈោក រតូវការការវិនិឈយគរយៈ
ឈពលដវងឈលើការអភិវឌ្ឍឈហដាឋ រចនាស្មព័នធរូបវ័នត និងការដបងដចកជុំនួយដផនកធុរកិចចដល់SMEsឈៅ
រគប់តុំបន់ទុំុំងអស្់ មិនថ្នSMEsឈនាោះឈៅទីរបជុុំជន ឬឈៅតុំបន់ដាច់ស្ស្យលឈ ើយ។ ការបនតកិចច
ពិភាកា និងភាពជានដគូរវាងអនកដដលជាប់ ក់ព័នធនឹងវិស្័យSME ឈៅឈលើការអនុវតតនិងការរតួត
ពិនិតយឈ ើងវិញនូវវិធានការោុំរទ (ជាពិឈស្ស្វិធានការទុំុំងឡាយដដល ក់ព័នធនឹងការកសាង
ស្មតថភាពសាថ ប័នឈៅរគប់ករមិតទុំងអស្់) នឹងផតល់នូវលទធផលននការអភិវឌ្ឍរបឈស្ើរជាងមុន។

20. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 10 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
៥. ការបឈងកើនស្មតថភាពស្តស្តី ឈដើមបីចូលរួមកនុងដុំឈណើ រការននការអភិវឌ្ឍវិស្័យSME គួរ
ដតរតូវបានពិចារណា ពីឈរ ោះស្តស្តីគឺជាដផនកមួយដ៏ស្ុំខ្ន់ននស្កមមភាពរបស្់វិស្័យឯកជន និងចូល
រួមឈរចើនបុំផុតកនុងការកាត់បនថយភាពរកីរក។ ឈៅរគប់កមមវិធី និងយុទធសាស្តស្តអភិវឌ្ឍSMEsទុំងអស្់
រតូវការ ការរួមបញ្ចូ លបញ្ញា ឈយនឌ្័រ (OECD, Promoting SMEs for development 2004, 14)។
១.១.៣.១ យុទធសស្តេតកាត់ទទឹងក្នុងរក្បម័ណឌ អភិវឌ្ឍថាន ក្់ជាតិននការអភិវឌ្ឍSME
យុទធសាស្តស្តកាត់ទទឹងស្រម្តប់ការអភិវឌ្ឍវិស្័យSMEម្តនន័យថ្ន ឈដើមបីឈធវើឲ្យវិស្័យSME
ម្តនភាពរបឈស្ើរឈ ើង ឈគរតូវការការចូលរួមពីវិស្័យឈផសងៗោន ។ ការឈធវើឲ្យរបឈស្ើរឈ ើងនូវ
ស្មតថភាពរបកួតរបដជងរបស្់SMEs ឈគរតូវការឈោលនឈយបាយដដលម្តនរួមបញ្ជូ លទុំុំងបញ្ញា
ឈស្ដឋកិចច នឈយបាយ និងសាថ ប័នស្ងគមរបស្់របឈទស្មួយ។ ឈោលនឈយបាយឈនោះ ក៏រតូវបាន
អនុវតតឈលើទីផារ និងឈលើអងគការដដលដាក់បទ ញ្ដតតិទីផារផងដដរ ឈដើមបីឈធវើឲ្យទីផារម្តនឈស្ថរភាព
និងកាល យជាទីផារស្ស្បចាប់។ យុទធសាស្តស្តអភិវឌ្ឍSMEs រតូវដតអាចបងាា ញឲ្យឈឃើញយ៉ាងចាស្់
អុំពីភាពទន់ឈខាយដដលកុំពុងឈកើតម្តនឈៅកនុងសាថ ប័ន ឬរចនាស្មព័នធចាត់តាុំង និងលទធភាពកនុងការ
ឈដាោះស្សាយបញ្ញា លុំបាកទុំុំងឈនាោះ (OECD, Promoting SMEs for development 2004, 14)។
១.១.៣.២ សោលនសោបាយម៉ រក្ូសេេឋក្ិចច
ការទស្សទយអុំពីបរិយកាស្ធុរកិចច គឺជាកតាត ស្ុំខ្ន់កនុងការឈធវើការស្ឈរមចចិតតកនុង
ការឈធវើមុខជុំនួញ។ មិនថ្នស្ហរោស្ធុនតូច និងមធយម ឬស្ហរោស្ធុនធុំឈ ើយ ធុរកិចចរបស្់ពួក
ឈគគឺអាស្ស្័យឈលើស្មតថភាពរបស្់រដាឋ ភិបាលកនុងការបឈងកើត និងអនុវតតឈោលនឈយបាយម្ត៉ា រកូ
ឈស្ដឋកិចចដដលម្តនភាពរតឹមរតូវ និងម្តនភាពនឹងនរ។ បញ្ញា ឱនភាពថិវកាបនតិចបនតួច អតិផរណា
ទប រូបិយប័ណណម្តនឈស្ថរភាព និងតម្តល ភាពដដលឈធវើឲ្យម្តនការរបកួតរបដជងខពស្់ឈៅកនុងទីផារបតូរ
របាក់ នឹងបឈងកើតបានជាបរិយកាស្ធុរកិចចឲ្យដ៏លអមួយ ដដលម្តច ស្់ធុរកិចចរតូវការឈដើមបីឈធវើការ
ស្ឈរមចចិតត វិនិឈយគ។ ឈដាយឈយងឈលើឈោក Shifer និងឈោកWeder (២០០១) បានអោះអាង
ថ្ន អតិផរណា ប៉ាោះ ល់ឈលើកុំឈណើ នននSMEs ជាងស្ហរោស្ធុនធុំ និងអរតាបតូររបាក់ក៏ប៉ាោះ ល់
ដល់SMEsដដរ ពីឈរ ោះSMEs ម្តនរបាក់បុំរុងទុកតិចជាងស្ហរោស្ធុនធុំ ខណៈឈពលដដលបញ្ញា
អឈស្ថរភាពនឈយបាយ ម្តនផលប៉ាោះ ល់ឈលើស្ហរោស្រគប់ធុនទុំុំងអស្់ដូចៗោន ។ (OECD,
Promoting SMEs for development 2004, 15)

21. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 11 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
១.១.៣.៣ បរ ិោកាេមីរក្ូសេេឋក្ិចច
ការឈធវើឲ្យរបឈស្ើរឈ ើងនូវស្មតថភាពរបស្់អនកដដលជាប់ ក់ព័នធ ឈដើមបីបឈងកើតបរិយកាស្
មីរកូឈស្ដឋកិចចដដលអុំឈណាយផលដល់ធុរកិចច គឺជាកិចចខិតខុំរបឹងដរបងដដលរតូវការចូលរួមពីវិស្័យ
ជាឈរចើនឈផសងៗោន ។ បរិយកាស្មីរកូឈស្ដឋកិចចលអ ដដលអុំឈណាយផលដល់កិចចការធុរកិចចរតូវការ
រកបខ័ណឌ គតិយុតតិរតឹមរតូវ អភិបាលកិចចលអ ោម នអុំឈពើពុករលួយ ភាពងាយស្ស្ួលកនុងការទទួលបាន
ហិរញ្ដវតថុ ឈហដាឋ រចនាស្មព័នធរគប់រោន់ ការមិនឈបាោះបង់ឈចាលនូវនិឈយជិត និងពលករដដលម្តន
ស្ុខភាពនិងជុំនាញចាស្់ោស្់ ការឈលើកស្ទួយឲ្យតនមលស្ហរោស្កនុងស្ងគម និងការទទួលបាន
ធាតុចូលននផលិតកមម (input) ឈរៅពីកម្តល ុំងពលកមម កនុងតនមលដ៏របកួតរបដជង....។ ឈបើនិយយឲ្យ
ងាយស្ស្ួល បរិយកាស្មីរកូឈស្ដឋកិចចដដលអុំឈណាយផលដល់ធុរកិចច គឺជាអនតរទុំនាក់ទុំនងរវាង
SMEs ជាមួយសាថ ប័ន ទីផារ និងអងគការឈផសងៗ ឈដើមបីទទួលបាននូវល័កខខ័ណឌ លអស្រម្តប់ការ
របកួតរបដជង (OECD, Promoting SMEs for development 2004, 15)។
ឈដាយឈយងឈៅឈលើឈោក Shiffer និងឈោកWeder កនុងការអនុវតតជាក់ដស្តង ឈោល
នឈយបាយមួយចុំនួនគឺមិនបានផតល់ភាពងាយស្ស្ួលដល់SMEsឈ ើយ។ បញ្ញា ដដលដតងដតឈកើត
ម្តនចុំឈ ោះSMEs ម្តនដូចជា រកបខ័ណឌ ចាប់ និងគតិយុតតិ បញ្ញា អភិបាលកិចច (បញ្ញា ការិយ
ធិបឈតយយ និងអុំឈពើពុករលួយ) ការលុំបាកកនុងការដស្វងរកហិរញ្ដវតថុ និងស្ិទធកាន់កាប់រទពយស្មបតតិ
។ ដុំឈណាោះស្សាយស្រម្តប់បញ្ញា ទុំងអស្់ខ្ងឈលើ គឺពិតជាស្ុំខ្ន់ខ្ល ុំងណាស្់ស្រម្តប់ការអភិវឌ្ឍ
វិស្័យSME ឲ្យម្តនការរីកចឈរមើន។ ឈទោះបីជាបញ្ញា មួយចុំនួន ទីផារអាចដកតរមូវបានឈដាយខលួន
ឯងក៏ពិតដមន ប៉ាុដនតឈពលខលោះបញ្ញា ទុំងឈនោះមិនអាចឈដាោះស្សាយបានឈដាយភាន ក់ងារទីផារឈដាយខលួន
ឯងបានឈ ើយ ដូឈចនោះការឈដាោះស្សាយបញ្ញា ឈនោះរតូវការបទបញ្ដតិត ឬអនតរាគមន៍ពីរដាឋ ភិបាល
(OECD, Promoting SMEs for development 2004, 16)។
១.១.៣.៤ យុទធសស្តេតរបក្ួតរបថ្ជងរបេ់SME
ការបឈងកើតយុទធសាស្តស្តរបកួតរបដជងរបស្់SMEs គឺអាស្ស្័យឈលើភាពឆ្ល តវ័យរបស្់
ស្ហរគិនដដលទទួលបនទុកឈលើការដឹកនាុំធុរកិចចរបស្់ស្ហរោស្ឈនាោះ។ ប៉ាុដនតឈទោះជាយ៉ាងណាក៏
ឈដាយ ការស្ឈរមចចិតតថ្នឈតើយុទធសាស្តស្តរបឈភទណាគួរដតរតូវបានអនុវតត គឺម្តនទុំនាកទុំនងយ៉ាង
ជិតស្និទធឈៅនឹងគុណភាពននសាថ ប័ន ទីផារ និងអងគការជាប់ ក់ព័នធនឹងការបឈងកើតបរិយកាស្
ធុរកិចច។ របស្ិទធភាព និងរបស្ិទធផលននសាថ ប័ន ទីផារ និងអងគការ គឺជាកតាត ជរមុញទឹកចិតតរបស្់
ស្ហរគិន កនុងការដស្វងរកវិធីសាស្តស្តថមីៗស្រម្តប់ការដឹកនាុំធុរកិចច ឈរបៀបឈធៀបស្មតថភាពរបកួត

22. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 12 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
របដជងរបស្់ខលួនជាមួយនឹងស្មតថភាពរបកួតរបដជងរបស្់ស្ហរោស្ដនទ និងស្ឈរមចចិតតដាក់
វិនិឈយគ។ របស្ិនឈបើបរិយកាស្ធុរកិចចម្តនភាពទន់ឈខាយ ឈពលឈនាោះការដស្វងរកព័ត៌ម្តនទីផារ
ឬឱកាស្ទីផារស្រម្តប់ការស្ឈរមចចិតតទក់ទងនឹងការវិនិឈយគ ឬឈធវើឲ្យធុរកិចចរីកលូតោស្់ក៏
ម្តនភាពទន់ឈខាយ (OECD, Promoting SMEs for development 2004, 16-17) ។
ស្ពវនថងឈនោះ របឈទស្កុំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ឬរបឈទស្ដដលកុំពុងឈធវើអនតរកាល ម្តនយុទធសាស្តស្ត
ឬឈោលនឈយបាយជាឈរចើន ដូចជា យុទធសាស្តស្តអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ យុទធសាស្តស្តឈលើកស្ទួយSMEs និង
យុទធសាស្តស្តពរងឹងការនាុំឈចញជាឈដើម ដតពួកឈគដតងដតរបឈមមុខនឹងបញ្ញា មួយដូចោន គឺ ការ
អនុវតតឈោលនឈយបាយ។ សាថ ប័នដដលបឈងកើតឈ ើងភាគឈរចើន មិនអាចអនុវតតបានតាម
ឈោលការណ៍ យុទធសាស្តស្ត ដដលបានដចងទុំងស្ស្ុងឈនាោះឈទ។ ជាក់ដស្តង ការបឈងកើតសាថ ប័នឈ ើង
មក ដតងដតរតូវការខទង់ចុំណាយមួយជាក់ោក់ ប៉ាុដនតករមិតននការអនុវតតឈលើយុទធសាស្តស្តណាមួយ គឺ
ម្តនលកខណៈអន់ឈខាយ មិនស្ូវម្តនរបស្ិទធភាពឈ ើយ (OECD, Promoting SMEs for
development 2004, 16-17) ។
ការពរងឹងស្មតថភាពសាថ ប័នពិតជាស្ុំខ្ន់ ស្រម្តប់ជុំនួយដល់ការស្ឈរមចចិតតកនុងការ
បឈងកើតយុទធសាស្តស្តធុរកិចចរបស្់ស្ហរោស្ ដូឈចនោះរដាឋ ភិបាលរតូវដតយកចិតតទុកដាក់ឲ្យបានខ្ល ុំងឈលើ
ស្កមមភាពអនុវតត យុទធសាស្តស្តអភិវឌ្ឍន៍ឈផសងៗដដលបានដាក់ឈចញឲ្យអនុវតត។
១.១.៣.៥ ការបសងកើតបោត ញធុរក្ិចច
អនតរអុំឈពើដផនក ណិ ជជកមម រួមម្តន ស្កមមភាពទិញនិងលក់ រវាងរកុមហ៊ាុននិងរកុមហ៊ាុន
រតូវបានចាត់ទុកថ្នជាបណាត ញធុរកិចច។ បណាត ញធុរកិចចម្តនពីររបឈភទគឺ ការភាជ ប់បណាត ញធុរកិចច
តាមបនាទ ត់ឈដក (horizontal business linkage) និងការភាជ ប់បណាត ញធុរកិចចតាមបនាទ ត់ឈរ (vertical
business linkage)។ ការភាជ ប់បណាត ញ កិចចតាមបនាទ ត់ឈដក គឺជាការស្ហការណ៍ ោន រវាងរកុមហ៊ាុន
ដដលស្ថិតឈៅកនុងដុំណាក់កាលដូចោន ននដខសតនមលរបស្់ផលិតកមម (Value chain)។ ឧទហរណ៍
ស្ិបបកមមផលិតទឹកដផលឈឈើទុំងអស្់បានស្ហការណ៍ ោន ដូឈចនោះពួកឈគអាចដចករុំដលកបឈចចកឈទស្
ឲ្យោន ឈៅវិញឈៅមក និងទិញដផលឈឈើដដលជាវតថុធាតុឈដើមមតងៗកនុងចុំនួនឈរចើន ដូឈចនោះចុំណាយឈលើ
ការដឹកជញ្ជូ នកនុង១ឯកតា រតូវបានកាត់បនថ ។ ការភាជ ប់បណាត ញធុរកិចចតាមដខសឈដកឈនោះ ម្តន
អតថរបឈយជន៍ស្ុំខ្ន់ៗ ដូចជា កាត់បនថយចុំណាយឈលើការទិញវតថុធាតុឈដើម បឈងកើត
ទីផារថមី បឈងកើនរបាក់ចុំឈណញ កាត់បនថយចុំណាយឈធវើម្ត៉ា ឃីតធីង និងបឈងកើនការឈធវើម្ត៉ា ឃីតធីង
បដនថម។ រីឯការភាជ ប់បណាត ញធុរកិចចតាមបនាទ ត់ឈរវិញ គឺ កិចចស្ហរបតិបតតិការណ៍ តាមរយៈដខស

23. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 13 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
បឈណាត យននដខសតនមលផលិតកមម (
)។ បណាត ញរបឈភទឈនោះអាចជួយឲ្យស្ហរោស្ទទួលឈជាគជ័យ ឈលើទីផារ ដដលឈៅ
ឆ្ង យពីទីតាុំងផលិត ពីឈរ ោះបណាត ញឈនោះបានជួយបឈងកើនឈស្ចកតីឈពញចិតតរបស្់អតិថិជន កាត់
បនថយចុំណាយឈលើការស្តុកទុកផលិតផល និងអាចបញ្ជូ នទុំនិញឈៅកាន់ទីផារបានរហ័ស្ទន់
ឈពលឈវោ បឈងកើតទីផារថមីៗ ឈហើយបណាត ញឈនោះផងដដរ ក៏បានជួយឲ្យស្ហរោស្ម្តនលទធភាព
រគប់រោន់កនុងការតល ស្់បតូរឈៅឈរបើរបាស្់បឈចចកវិទាថមី និងដកតរមូវផលិតផលឈៅឈពលឥរិយបថ
អតិថិជនកនុងការឈរបើរបាស្់តល ស្់បតូរ (Schulenburg 2006, 4-7)។
ការភាជ ប់បណាត ញធុរកិចច ពិតជាម្តនសារៈស្ុំខ្ន់ណាស្់ស្រម្តប់ស្ហរោស្នីមួយៗ
ទទួលបានឈជាគជ័យ ប៉ាុដនតឈដើមបីឲ្យស្ហរោស្ទុំងអស្់ស្ហការណ៍ ោន ជាបណាត ញដបប
ឈនោះ ល័កខខ័ណឌ មួយចុំនួនរតូវដតផតល់ឈដាយវិស្័យសាធារណៈ។ ល័កខខ័ណឌ ទុំងឈនាោះរួមម្តន ការ
យល់ដឹងអុំពីឱកាស្ននការចងស្មព័នធ ភាពអាចរា៉ាប់រងបានឈលើការចុំណាយរបតិបតតិការដដលឈកើត
ម្តនឈៅឈពលបឈងកើតណាត ញធុរកិចច និងបទពិឈសាធន៍អុំពីអតថរបឈយជន៍ននការស្ហការណ៍ ោន
(Schulenburg 2006, 8)។
១.២ ការសធវើេមហរណក្មមសេេឋក្ិចច
ស្ម្តហរណកមមឈស្ដឋកិចច គឺជាការលុបបុំបាត់របាុំងឈស្ដឋកិចចរវាងតុំបន់ឈស្ដឋកិចច2
ពីរឬ
ឈរចើន។ របាុំងឈស្ដឋកិចច គឺជាការកុំណត់រពុំដដនននរបឈទស្នីមួយៗ ដដលឈធវើឲ្យការតល ស្់បតួរទុំនិញ
និងឈស្វាកមម និងកតាត ផលិតកមម ក៏ដូចជាលុំហូរននព័ត៌ម្តនរវាងរបឈទស្មួយ ឈៅរបឈទស្មួយ ម្តន
។ រពុំដដនឈស្ដឋកិចចឈនោះ អាចឈកើតឈ ើងឈដាយសារដតកតាត ធមមជាតិ (ឧទហរណ៍ ដូចជា
ជួរភនុំ និងស្មុរទ) ឬវាអាចឈកើតឈ ើងឈដាយសារឈលបឿនននកុំឈណើ នឈស្ដឋកិចច និងគុណភាពទុំនិញ
មិនឈស្មើោន ។ ឈបើនិយយជារួម ស្ម្តហរណកមមឈស្ដឋកិចច គឺជាការស្រមួល ស្កមមភាព ណិ ជជកមម
អនតរជាតិ ឲ្យម្តនដុំឈណើ រការបានកាន់ដតស្ស្ួល ឬជាការជរមុឲ្យទុំនិញនិងឈស្វាកមម ម្តនលុំហូរ
ឈដាយឈស្រីពីរបឈទស្មួយឈៅរបឈទស្មួយ ដដលកនុងឈនាោះរាល់របាុំង ណិ ជជកមមអនតរជាតិទុំុំងអស្់
(ឧទហរណ៍ ពនធនាុំចូល និងបណាត ញគមនាគមន៍) រតូវបានលុបបុំបាត់ (Pelkmans 2001, 2-4) ។
ការឈធវើឲ្យទុំនិញ និងឈស្វាកមមអាចម្តនលុំហូរឈដាយឈស្រី ពិតជាម្តនសារៈស្ុំខ្ន់ខ្ល ុំង
ណាស្់ស្រម្តប់របជាជនទុំុំងអស្់ ដដលឈដើរតួជាអនកឈរបើរបាស្់ដ៏ចុំបងកនុងឈស្ដឋកិចច ឈរ ោះលុំហូរ
2
តុំបន់ឈស្ដឋកិចចស្ុំឈៅឈលើរបឈទស្នីមួយៗដដលម្តនឈខឿនឈស្ដឋកិចចតទ ល់ខលួន មិនដមនស្ុំឈៅឈលើតុំបន់ឈស្ដឋកិចចដដល
បឈងកើតឈ ើងឈដាយម្តនការចូលរួមពីបណាត លរបឈទស្ជាឈរចើនឈនាោះឈទ។

24. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 14 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ននទុំនិញនិង ឈស្វាកមម និងកតាត ផលិតកមម ម្តនឥទធិពលយ៉ាងខ្ល ុំងឈលើតនមល និងគុណភាពននទុំនិញ
និងឈស្វាកមមឈលើទីផារ។ ស្ម្តហរណកមមឈស្ដឋកិចច ជ ញឲ្យម្តនការឈកើនឈ ើង នូវករមិតននការ
របកួតរបដជងពិតរបាកដ និងការរបកួតរបដជងដដលម្តនស្កាត នុពល ដដលកតាត ឈនោះនឹងឈធវើឲ្យនថល
ទុំនិញ និងឈស្វាកមមធាល ក់ចុោះ ឈហើយគុណភាពរបស្់វាឈកើនឈ ើង។
ស្ម្តហរណកមម ក៏បានជួយឲ្យការរស្់ឈៅរបស្់មនុស្សកាន់ដតស្មបូរដបបផងដដរ ឈរ ោះវាបឈងកើន
ជឈរមើស្ដ៏ឈរចើនននទុំនិញ និងឈស្វាកមម ស្រម្តប់អតិថិជនឈរជើស្ឈរើស្យកឈៅឈរបើរបាស្់ (Pelkmans
2001, 3)។ ដូចោន ឈនោះដដរ ឈោកSchife និងឈោកWinters ក៏បានឈលើកឈ ើងដដរថ្ន ការឈធវើ
ណិ ជជកមមរបឈភទឈនោះពិតជាលអ ពីឈរ ោះអតិថិជន និងផលិតករ នឹងម្តនឱកាស្ទិញទុំនិញនិង
ឈស្វាកមម ក៏ដូចជាកតាត ផលិតកមម ពីរបភពផគត់ផគង់ដដលទមទរឲ្យពួកោត់ឈធវើការចុំណាយតិចបុំផុត
(Maurice and L.Alan 2003, 31-52)។
ការឈធវើស្ម្តហរណកមម ទមទរឲ្យផលិតករទុំងអស្់ឈដាោះស្សាយបញ្ញា មួយចុំនួនទក់ទង
នឹងការបឈងកើតផលិតផល វិធីសាស្តស្តកនុងការផតល់ឈស្វាកមម របព័នធផលិតកមម និងការដបងដចក និង
កតាត មួយចុំនួនឈផសងឈទៀត។ របស្ិនឈបើផលិតករណាមួយ មិនអាចឈដាោះស្សាយបញ្ញា ទុំងឈនោះបាន
យ៉ាងលអឈនាោះឈទ ពួកោត់នឹងបរាជ័យកនុងការរបកួតរបដជងដ៏ខ្ល ុំងកាល ឈនាោះ (Pelkmans 2001, 3)។
ស្ស្បឈពលជាមួយោន ការឈធវើស្ម្តហរណកមម បានឈធវើឲ្យជាតិមួយបាត់បង់ចុំ លដ៏ឈរចើន ឈដាយ
សារដតពនធនាុំចូលដដលជាដផនកមួយននថវិកាជាតិ រតូវបានលុបបុំបាត់ទុំងស្ស្ុង ឬកាត់បនថយ។
បដនថមពីឈលើឈនោះឈទៀត ចុំណុ ចអវិជជម្តនមួយដដលស្ម្តហរណកមមបឈងកើតឈ ើងគឺ របឈទស្កុំពុង
អភិវឌ្ឍន៍ហាក់ដូចជាមិនស្ូវទទួលបានផលចុំឈណញឈរចើនប៉ាុនាម នឈ ើយពីស្ម្តហរណកមម ដត
របឈទស្អភិវឌ្ឍន៍ឈៅវិញឈទ ដដលអាចទទួលបានផលចុំឈណញឈរចើនពីស្ម្តហរណកមម។ មូល
ឈហតុបណាត មកពី របឈទស្អភិវឌ្ឍ អាចវាយលុកទីផាររបស្់របឈទស្កុំពុងអភិវឌ្ឍន៍បានឈដាយ
ងាយស្ស្ួល ខណៈឈពលដដលរបឈទស្កុំពុងអភិឌ្ឍន៍ ម្តនការលុំបាកខ្ល ុំងកនុងឈរជៀតចូលទីផារ
របស្់របឈទស្ឈជឿនឈលឿន (Maurice and L.Alan 2003, 31-52)។។ កតាត ឈនោះបានបងាា ញថ្ន លទធភាព
របកួតរបដជងរបស្់របឈទស្នីមួយៗពិតជាម្តនសារៈស្ុំខ្ន់ណាស្់ ស្រម្តប់ការទញយកផល
របឈយជន៍ពីការឈធវើស្ម្តហរណកមម។ របស្ិនឈបើលទធភាពរបកួតរបដជងឈខាយ ការនាុំឈចញផលិត
ផលរបស្់ខលួនក៏ម្តនចុំនួនតិចតួច ប៉ាុដនតរបស្ិនឈបើស្ហរោស្កនុងរបឈទស្មួយម្តនលទធភាពរបកួត
របដជងខពស្់ របឈទស្ឈនាោះក៏ម្តនលទធភាពនាុំឈចញទុំនិញនិងឈស្វាកមមបានឈរចើនផងដដរ ឈហើយការ
នាុំឈចញបានឈរចើនឈនោះ នឹងជួយឲ្យរបឈទស្របស្់ពួកឈគទុំងមូល ទទួលបានផលចុំឈណញ ឈទោះបី

25. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 15 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ជាថវិកាជាតិដដលទទួលបានពីពនធនាុំចូល រតូវបានលុបបុំបាត់ ឬកាត់បនថយយ៉ាងណាក៏ឈដាយ។

26. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 16 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ជំពូក្ទី២
តំបន់សេេឋក្ិចចអាស៊ ន និងSMEsសៅរបសទេក្មពុជា
AFTA SMEs
។
២.១ តំបន់សេេឋក្ិចចអាស៊ ន
១០
១១ ។
៥
។
២០០៧ ។
២.១.១ របវតតិអាស៊ ន
ស្ម្តគមរបជាជាតិអាស្ុីអាឈគនយ៍ ឈៅកាត់ថ្ន “អាសា៊ា ន” គឺជាសាថ ប័នអនតររដាឋ ភិបាលមួយ
រតូវបានបឈងកើតឈ ើង ឈៅនថងទី៨ដខស្ីហា ឆ្ន ុំ១៩៦៧ តាមរយៈឈស្ចកតីរបកាស្បឈងកើតអាសា៊ា ន
(ឈស្ចកតីរបកាស្រកុងបាងកក) ឈៅទីរកុងបាងកក របឈទស្នថ។ ការបឈងកើតអាសា៊ា នឈ ើង ជាដុំបូង
ម្ត របឈទស្ជាស្ម្តជិកដត៥របឈទស្ប៉ាុឈណាណ ោះ។ របឈទស្ទុំងឈនាោះរួមម្តន៖ របឈទស្ឥណឌូ ឈនស្ុី
ម្ត៉ា ឈ ស្ុី ហវីលីពីន ស្ឹងាបូរី និងរបឈទស្នថ។
មក របឈទស្ ៥ ឈទៀត បានចូលជា
ស្ម្តជិកស្ម្តគមឈនោះជាបនតបនាទ ប់។ របឈទស្រប៊ាុយឈណ (កាល យជាស្ម្តជិក
ឈៅនថងទី០៧ ដខមករា ឆ្ន ុំ១៩៨៤) របឈទស្ឈវៀតណាម (កាល យជាស្ម្តជិក ឈៅនថងទី២៨ ដខកកកដា ឆ្ន ុំ
១៩៩៥) របឈទស្ឡាវ និងរបឈទស្មីយ៉ានម្ត៉ា (កាល យជាស្ម្តជិក ឈៅនថងទី២៣ ដខកកកដា ឆ្ន ុំ១៩៩៧)
និងរបឈទស្កមពុជា (កាល យជាស្ម្តជិកឈៅនថងទី៣០ ដខឈមសា ឆ្ន ុំ១៩៩៩)។
ឈោលឈៅស្ុំខ្ន់ៗបី ដដលស្ម្តជិកអាសា៊ា នបានឯកភាពោន ដុំបូងរួមម្តន៖
១. ជុុំរុញការអភិវឌ្ឍ ខ្ងឈស្ដឋកិចច ស្ងគម និងខ្ងវបបធម៌ ឈៅកនុងតុំបន់តាមរយៈកមមវិធី

27. សាកលវិទាល័យភូមិនទនីតិសាស្តស្ត និងវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច បរិញ្ញដ បរតវិទាសាស្តស្តឈស្ដឋកិចច
និស្សិត៖ ឈៅ ឡាយហួរ 17 សាស្តសាត ចារយដណនាុំ៖ បណឌិ ត ន់ ស្៊ាុនឈដត
ស្ហរបតិបតតិការ។
២. ការ រឈស្ថរភាពនឈយបាយ និងឈស្ដឋកិចចឈៅកនុងតុំបន់ តទល់នឹងគូររបដជងមហា
អុំណាចធុំៗ។
៣. បុំឈរើការជាឈវទិការមួយ ស្រម្តប់ដុំឈណាោះស្សាយននការដខវងឈយបល់ោន កនុងរងវង់តុំបន់
(អគគនាយកដាឋ នអាសា៊ា នននរកស្ួងការបរឈទស្ និងស្ហរបតិបតតិការអនតរជាតិ ១៩៩៨, ១-៤)។
ឈរកាយមក ឈោលឈៅ និងឈោលបុំណងរបស្់អាសា៊ា នរតូវបានដកស្រមួល ដដលកនុងឈនាោះ
ឈយើងស្ឈងកតឈឃើញថ្ន ឈោលឈៅ និងឈោលបុំណងស្ុំខ្ន់ៗននការបឈងកើតអាសា៊ា នម្តនរហូតដល់៦
ចុំណុ ច។ ឈោលឈៅ និងឈោលបុំណងស្ុំខ្ន់ៗទុំងឈនាោះម្តន ៖
១. ដថរកា និងឈលើកកមពស្់ស្នតិភាព ស្នតិស្ុខ និងស្ថិរភាព និងពរងឹងដថមឈទៀតនូវតនមល
ឈឆ្ព ោះឈៅរកស្នតិភាពកនុងតុំបន់។
២. ឈលើកកមពស្់ភាពរឹងម្តុំកនុងតុំបន់តាមរយៈការជ ញឲ្យកាន់ដតខ្ល ុំងដថមឈទៀតនូវ
ស្ហរបតិបតតិការដផនកនឈយបាយ-ស្នតិស្ុខ ឈស្ដឋកិចច និងស្ងគម-វបបធម៌។
៣. ពរងឹងលទធិរបជាធិបឈតយយ ឈលើកកមពស្់អភិបាលកិចចលអ និងនីតិរដឋ ការ រ និងឈលើក
កមពស្់ស្ិទធមនុស្ស និងឈស្រីភាពជាមូលដាឋ ន ឈដាយយកចិតតទុកដាក់ចុំឈ ោះស្ិទធិ និងការទទួលខុស្
រតូវរបស្់រដឋស្ម្តជិកអាសា៊ា ។
៤. ឈលើ ស្ទួយការអភិវឌ្ឍរបកបឈដាយនិរនតរភាព និងការអភិរកសមរតកវបបធម៌ និងគុណ
ភាពននជីវភាពរស្់ឈៅខពស្់របស្់របជាជន
៥. អភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស តាមរយៈកិចចស្ហរបតិបតតិការជិតស្និត កនុងការអប់រុំ និងការ
ស្ិកាកនុងមួយជីវិត និងឈលើដផនកវិទាសាស្តស្ត និងបឈចចកវិទា ឈដើមបីផតល់ជូនរបជាជនអាសា៊ា ន
និងការពរងឹងស្ហគមន៍អាសា៊ា ន។
៦. ឈលើកកមពស្់ស្ុខដុមរមនា និងជីវភាពរស្់ឈៅរបស្់របជាជនអាសា៊ា នឈដាយការផតល់
ឲ្យនូវលទធភាពទទួលបានស្មភាពកនុងការអភិវឌ្ឍមនុស្ស ស្ុខុម្តលភាពស្ងគម និងយុតតិធម៌
( ២០១២, ១)។
២.១.២ តំបន់ពាណិ ជជក្មមសេរ ីរបេ់អាស៊ ន (AFTA)
ថ្នន ក់ដឹកនាុំននបណាត របឈទស្ទុំងអស្់ដដលជាស្ម្តជិកអាសា៊ា ន ម្តនឆនទៈមុតម្តុំមួយចង់
ឈធវើឲ្យអាសា៊ា នកាល យជាស្ហគមន៍ដតមួយ ម្តនឈជាគវាស្នាដតមួយរួមោន កនុងឆ្ន ុំ២០១៥។ ឈោលឈៅ
បឈងកើតស្ហគមន៍អាសា៊ា នឈនោះ រតូវបានរពមឈរពៀងោន តាមរយៈការចុោះហតថឈលខ្ឈលើស្នធិស្ញ្ញដ រកុង