1. คำนำ
รายงานเรื่องนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา (IS 2) การสื่อสารและ
นาเสนอ(Communication And Presentation)
มีวัตถุประสงค์สาคัญคือเพื่อให้ทราบข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับ
สถานการณ์ การผลิต การตลาด และ การแปรรูป เนื่องจากปัจจุบันเกิด
กระแสความนิยมในการดูแลสุขภาพด้วยสมุนไพร บอระเพ็ด เพิ่มมากขึ้น
เกิดโอกาสในการพัฒนาสมุนไพรว่าบอระเพ็ดให้เป็นพืชเศรษฐกิจที่สามารถ
สร้างรายได้ให้แก่ประเทศหากผิดพลาดประการใดต้องขออภัยไว้ ณ ที่นี้ด้วย
คณะผู้จัดทา

2. บทคัดย่อ
เรื่อง บอระเพ็ด
ชื่อผู้จัดทำ
นาย ศราวุฒิ ฝึกหัด เลขที่ 33 ชั้น ม.6/5 โรงเรียนยุพรำชวิทยำลัย
ประเภทผลงำน โครงงำนเต็มรูปแบบ 5 บท
กำรทำโครงงำนบอระเพ็ดในครั้งนี้ เป็นกำรศึกษำหำควำมรู้โดยกำรศึกษำหำควำมรู้
ด้วยตนเองเพื่อฝึ กทักษะในกำรหำประสบกำรณ์ ใช้เวลำว่ำงให้เกิดประโยชน์ และ สำมำรถสร้ำง
รำยได้ให้แก่เกษตรกรได้
***ผลกำรดำเนินงำนพบว่ำหลังจำกที่ได้ศึกษำแล้วก็สำมำรถนำไปเป็นประโยชน์
ให้แก่เกษตรกรนำไปประกอบอำชีพในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่ำงดี

3. กิตติกรรมประกาศ
กำรศึกษำโครงงำนเรื่องนี้สำเร็จได้ด้วยควำมช่วยเหลือให้คำปรึกษำจำกคุณครู สนั่น
แจ่มแจ้ง ครูผู้สอนกลุ่มสำระกำรเรียนรู้กำรงำนอำชีพที่ได้ให้ควำมกรุณำชี้แนะแนวทำงและ
กำรตรวจสอบ
กำรแก้ไขข้อบกพร่องของโครงงำนจนสำเร็จด้วยดีข้ำพเจ้ำผู้ศึกษำจึงขอกรำบขอขอบพระคุณ
ท่ำนเป็นอย่ำงยิ่ง
ขอขอบพระคุณผู้อำนวยกำรโรงเรียนคงคำรำม ที่อนุเครำะห์และอำนวยควำม
สะดวก แหล่งค้นคว้ำหำข้อมูล
ขอขอบพระคุณเพื่อนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษำปีที่5 ที่ได้ให้กำลังใจด้วยดีเสมอมำ
ขอขอบพระคุณคุณพ่อ คุณแม่ และญำติ ทุกท่ำนของข้ำพเจ้ำที่ค่อยเป็นกำลังใจอัน
สำคัญยิ่งแก่ข้ำพเจ้ำได้ศึกษำค้นคว้ำจนประสบผลสำเร็จ
คุณค่ำและประโยชน์ของกำรศึกษำค้นคว้ำในครั้งนี้ข้ำพเจ้ำผู้ศึกษำค้นคว้ำขอมอบ
เป็นเครื่องบูชำพระคุณบิดำ มำรดำบูรพำจำรย์ และผู้มีพระคุณทุกท่ำน

4. ....บอระเพ็ด....
ชื่อสมุนไพร บอระเพ็ด
ชื่ออื่นๆ
เครือเขาฮอ (หนองคาย) จุ่งจิง (เหนือ) เจตมูลหนาม (หนองคาย) ตัวเจตมูลยาน เถาหัวด้วน
(สระบุรี) หางหนู(สระบุรี อุบลราชธานี) จุ้งจาลิงตัวแม่ เจตมูลย่าน
ชื่อวิทยาศาสตร์ Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook.f. & Thomson
ชื่อพ้อง
Tinospora tuberculata Miers, Tinospora rumphii Boerl.,
Tinospora nudiflora Kurz.
ชื่อวงศ์ Menispermaceae

5. วัตถุประสงค์
1. เพื่อเป็นแนวทางการศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับการปลูกบอระเพ็ด
2. เพื่อหาแนวทางการประกอบอาชีพเกี่ยวกับการแปรรูปบอระเพ็ด
สมมติฐำน
บอระเพ็ดมีสรรพคุณเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ และสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรจึงยึดเป็นหลักในการ
ประกอบอาชีพ
ขอบเขตการศึกษา
1 ประวัติความเป็นมา
2.ลักษณะทางพฤกษาศาสตร์
3. สรรพคุณของบอระเพ็ด
4. พันธุ์ ลักษณะเฉพาะพันธุ์
5. การปลูก
6. การดูแล
7. การเก็บเกี่ยว
8. สาระสาคัญ และฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
9. โรคและการป้ องกัน
10. การแปรรูป
11. การส่งออก ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร บอระเพ็ด

7. ลักษณะทั่วไป
ลำต้น :เป็ นพันธุ์ไม้เถำเลื้อยเอนอ่อน เมื่ออำยุมำกเนื้อของลำต้นอำจแข็งได้ เถำกลมโตขนำด
นิ้วมือ ประมำณ 1-1.5 ซม. เถำอ่อนผิวเรียบสีเขียว เถำแก่สีน้ำตำลอมเขียว ผิว ขรุขระ มีปุ่ มปม
กระจำยทั่วไป ขึ้นเกำะต้นไม้อื่น มักจะมีรำกอำกำศคล้ำยเชือกเส้นเล็กๆ ห้อยลงมำเป็ นสำย ใบ
เดี่ยวเป็ นแบบ
สลับ ใบเป็ นรูปหัวใจ ปลำยใบแหลม ยำงมีรสขมจัด ดอกออกเป็ นช่อ ขนำดเล็กมำกมีสีเหลือ
งอมเขียว ผลเป็ นรูปไข่สีเหลืองหรือส้ม
ใบ : เป็ นใบเดี่ยว รูปใบพลูหรือรูปหัวใจ โคนใบหยักเว้ำ มีเส้นใบ 5-7 เส้นที่เกิดจำกจุดโคน
ใบ
ดอก : ออกดอกเป็ นช่อตำมกิ่งแก่ตรงบริเวณซอกใบหรือปลำยกิ่ง ดอกขนำดเล็กสีเหลืองอม
เขียว, แดงอมชมพู, เขียวอ่อน,เหลืองอ่อน ช่อดอก ยำว 5-20 เซนติเมตร ประกอบด้วยกลีบ
ดอก กลีบเลี้ยงอย่ำงละ 6 กลีบ
ผล : มีลักษณะเป็ นรูปไข่ กลมรี สีเหลืองถึงแดง ขนำด 2-3 ซม. มีเนื้อเยื่อบำงๆหุ้มเมล็ด
กำรขยำยพันธุ์: ปลูกโดยใช้เมล็ดหรือตัดชำเถำแก่ ควรทำค้ำงให้บอระเพ็ดเลื้อยด้วย
ส่วนที่ใช้: เถำแก่

8. สรรพคุณ
ตำรำยำไทย ใช้เถำมีรสขมจัดเย็น แก้ไข้ทุกชนิด แก้พิษฝีดำษ เป็ นยำขมเจริญอำหำร ต้มดื่มเพื่อให้เจริญอำหำร
ช่วยย่อย บำรุงน้ำดี บำรุงไฟธำตุ แก้โรคกระเพำะอำหำร บำรุงร่ำงกำย แก้สะอึก แก้มำลำเรีย เป็ นยำขับเหงื่อ ดับ
กระหำย แก้ร้อนในดีมำก แก้อหิวำตกโรค แก้ท้องเสีย ไข้จับสั่น ระงับควำมร้อน ทำให้เนื้อเย็น แก้โลหิตพิกำร ใช้
ภำยนอกใช้ล้ำงตำ ล้ำงแผลที่เกิดจำกโรคซิฟิลิส ใบ มีรสขมเมำ เป็ นยำพอกบำดแผล ทำให้เย็นและบรรเทำอำกำร
ปวด ดับพิษปวดแสบปวดร้อน พอกฝี แก้ฟกช้ำ แก้คัน แก้รำมะนำด ปวดฟัน ฆ่ำแมลงที่เข้ำหู ฆ่ำพยำธิไส้เดือน แก้
ไข้ แก้โรคผิวหนัง บำรุงน้ำดี รำก มีรสขม เป็ นยำช่วยให้เจริญอำหำร ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้รำกอำกำศรสขมเย็น
แก้ไข้ขึ้นสูงมีอำกำรคลั่งเพ้อ ดับพิษร้อน ถอนพิษร้อน ถอนพิษไข้ เจริญอำหำรผลรสขม แก้ไข้ แก้เสมหะเป็ น
พิษทุกส่วนของพืชใช้แก้ไข้ เป็ นยำบำรุง แก้บำดทะยัก โรคดีซ่ำน ยำเจริญอำหำร แก้มำลำเรีย
ตำรำอำยุรเวทของอินเดีย ใช้เถำเป็ นยำแก้ไข้ เช่นเดียวกับชิงช้ำชำลี กล่ำวไว้ว่ำ แก้ไข้ดีเท่ำกับซิงโคนำ แก้ธำตุไม่
ปกติ โรคเกี่ยวกับทำงเดินปัสสำวะ แก้อำกำรอักเสบ แก้อำกำรเกร็ง

9. สรรพคุณ 2
ราก
- แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต แก้ไข้พิษ ไข้จับสั่น
- ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้
- เจริญอาหาร
ต้น
- แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้เหนือ
- บารุงกาลัง บารุงธาตุ
- แก้อาการแทรกซ้อน ขณะที่เป็นไข้ทรพิษ
- แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้เลือดพิการ
- แก้ร้อนในกระหายน้า แก้สะอึก แก้พิษฝีดาษ
- เป็นยาขมเจริญอาหาร
- เป็นยาอายุวัฒนะ

10. ใบ
- แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้จับสั่น - ขับพยาธิ แก้ปวดฝี - บารุงธาตุ - ยาลดความร้อน
- ทาให้ผิวพรรณผ่องใส หน้าตาสดชื่น - รักษาโรคผิวหนัง ผดผื่นคันตามร่างกาย
- ช่วยให้เสียงไพเราะ - แก้โลหิตคั่งในสมอง - เป็นยาอายุวัฒนะ
ดอก
- ฆ่าพยาธิในท้อง ในฟัน ในหู
ผล
- แก้เสมหะเป็นพิษ แก้ไข้พิษ
- แก้สะอึก และสมุฎฐานกาเริบ
ส่วนทั้ง 5
บาบัดรักษาโรค ดังนี้
- เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ปวดเมื่อย แก้ไข้ปวดศีรษะ รักษาฟัน รักษาโรคริดสีดวงทวาร ช่วยให้เจริญอาหาร แก้ฝีมดลูก ฝีมุตกิต

11. มีการใช้บอระเพ็ดเป็นยาสมุนไพร สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนใน กระหายน้า
บารุง กาลัง บารุงไฟธาตุ ช่วยเจริญอาหาร รักษาโรคฝีดาษ โรคไข้เหนือ โรคไข้พิษทุกชนิด ใบ รักษา
พยาธิในท้อง รักษาฟัน ตาให้ละเอียดพอกฝี แก้ฟกช้า ปวดแสบปวดร้อน ผล เป็นยา รักษาโรคไข้พิษ
อย่างแรงและเสมหะเป็นพิษ รักษาโรคทางเดินปัสสาวะ โรคโลหิตพิการ
ในทางการเกษตร มีการนาบอระเพ็ดมาใช้ในการป้องกันกาจัดศัตรูพืช เช่น หนอนกอ
เพลี้ยกระโดด เพลี้ยจักจั่น โรคยอดเหี่ยว โรคข้าวตายพราย และโรคข้าวลีบ เป็นต้น
การใช้ประโยชน์

12. กำรทำบอระเพ็ดแช่อิ่ม
 การทาบอระเพ็ดแช่อิ่ม สามารถสร้างรายได้ให้กับกลุ่มแม่บ้านได้เป็นอย่างมาก เนื่องจากบอระเพ็ดแช่อิ่มมีรสชาติดี
และมีราคาของค่อนข้างสูง ยอดการสั่งซื้อก็มีมากขึ้นเรื่อยๆ จนผลิตไม่ทันกับความต้องการ ถือได้ว่าเป็นการเพิ่มมูลค่า
ให้กับสมุนไพรที่ยอดเยี่ยม สาหรับส่วนผสมและวิธีทา
 เครื่องปรุง
1. เถาบอระเพ็ด 1 กิโลกรัม 2. น้าตาลทราย 1 กิโลกรัม
3. สารส้ม 4. เกลือ 5. น้าซาวข้าว
 วิธีทำบอระเพ็ดแช่อิ่ม
 1. นาบอระเพ็ดมาตัดเป็นท่อน ลอกเปลือกออก
 2. นาไปแช่น้าเกลือ 1 คืน อัตราส่วนน้า 5 ลิตร/เกลือ 1 ลิตร พร้อมแกว่งสารส้ม ลอกไส้ออกเปลี่ยนน้าเกลือทุกวัน
จนกว่าจะหายขม
 3. ล้างน้าเปล่าทาความสะอาด แช่น้าปูนใส 1 คืน
 4. ต้มน้าให้เดือด นาบอระเพ็ดลงต้มประมาณ 10 นาที
 5. แบ่งน้าตาลทรายส่วนหนึ่งตั้งไฟ ชิมดูไม่หวานมากยกลงจากเตา เมื่อน้าเย็นลงแล้ว เอาบอระเพ็ดลงไปแช่ อุ่น
น้าเชื่อมทุกวัน โดยตักบอระเพ็ดขึ้นก่อนแล้วเติมน้าตาลทราย ทุกครั้งที่อุ่นจนน้าตาลทรายหมด 1 กิโลกรัม เมื่อแช่
น้าเชื่อมครบ 15 วันจึงรับประทานได้

14. วิธีการและปริมาณที่ใช้ :
ใช้เป็ นยารักษาอาการดังนี้
อาการไข้ ลดความร้อน
- ใช้เถาแก่สด หรือต้นสด ครั้งละ 2 คืบครึ่ง (30-40 กรัม) ตาคั้นเอาน้าดื่ม
หรือต้มกับน้าโดยใช้ น้า 3 ส่วน ต้มเคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดื่มวันละ 2 ครั้ง ก่อน
อาหารเช้า-เย็น หรือเวลามีอาการ
- หรือใช้เถาสด ดองเหล้า ความแรง 1 ใน 10 รับประทานครั้งละ 1 ช้อนชา
ของยาที่เตรียมแล้ว
เป็ นยาขมช่วยเจริญอาหาร เมื่อมีอาการเบื่ออาหาร
โดยใช้ขนาดและวิธีการเช่นเดียวกับใช้แก้ไข้

15. ผู้จัดทำ
นำย ศรำวุฒิ ฝึกหัด ม.6/5 เลขที่33

16. จบการนาเสนอค่ะ