Yeni Zamanlarda Genç Yurttaşların Katılımı Konferansı 9-10-11 Mayıs 2014 www.sebeke.org.tr www.twitter.com/sebekeprojesi www.facebook.com/sebekeprojesi www.sebeke.org.tr/ www.instagram.com/sebekeprojesi/ www.pinterest.com/sebekeprojesi/

1. TÜRKİYE’DE GENÇLER VE SİYASİ KATILIM:
VOLKAN YILMAZ, İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ

2. Araştırma soruları
 Gençlerin siyasi katılım biçimleri ile sosyo-
ekonomik statüleri arasında bir ilişki var mı?

3. Araştırmanın bağlamı
 Demokratik toplumlarda siyasi katılım, kişi ve
grupların taleplerini seslendirme ve bu talepler
doğrultusunda kendilerinin ve toplumun
refahını sağlamanın meşru yolu.
 Sosyo-ekonomik dezavantajlar yaşayan
gençlerin farklı siyasi katılım mekanizmalarında
ne ölçüde temsil edildiklerini tespit etmek, bu
gençlerin taleplerinin demokratik karar alma
mekanizmalarına ne kadar yansıyabildiğine
ilişkin fikir edinmemizi sağlar.

4. Hipotez
 Sosyo-ekonomik dezavantajlarla yaşayan
gençler, eğer siyasi katılım mekanizmalarında
diğer akranlarına oranla daha az yer
alabiliyorlarsa, o zaman o toplumda bir
‘demokrasi açığından’ söz edilebilir. Bu
‘demokrasi açığı’, dezavantajlı gençlerin
taleplerinin karar alma mekanizmalarına
yansımasının önünde engel oluşturarak,
toplumsal eşitsizliklerin döngüsel olarak
yeniden üretilmesine ortam hazırlar.

5. Akademik yazında siyasi katılım
 Gençlerin siyasi katılımı, yalnızca siyasi parti
üyeliği ve oy verme ile kısıtlı
görülmemelidir; sosyal hareketlere
katılımdan, sosyal medya kanallarında siyasi
paylaşımlar yapmaya kadar geniş bir
spektrumda eylemleri gençlerin siyasi
katılım biçimleri arasında değerlendirmek
gerekir (Örn. EUYOUPART, 2005: 19-84).

6. Akademik yazında siyasi katılım ve
sosyo-ekonomik statü ilişkisi I
 “Siyasi katılıma sosyo-ekonomik statü temelli
yaklaşım” (socio-economic status model of
political participation) istihdam statüsü, gelir
düzeyi ve eğitimsel kazanım üzerinden
tanımladığı sosyo-ekonomik statü ile siyasi
katılım arasındaki ilişkiyi açıklamayı hedefleyen
bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır.
 Bu yaklaşımın hipotezi sosyo-ekonomik statü
yükseldikçe, katılımın artacağı yönündedir.

7. Akademik yazında siyasi katılım ve
sosyo-ekonomik statü ilişkisi II
 “Siyasi katılıma kaynaklar yaklaşımı” (resource
model of political participation) ise, eğitimsel
kazanım, istihdam statüsü ve gelir düzeyini
temel alan sosyo-ekonomik statü temelli
yaklaşıma alternatif olarak, harcanabilir gelir,
boş zaman ve toplumsal becerilerin siyasi
katılım düzeyi ile ilişkili olduğunu iddia eder
(Brady, Verba ve Lehman Schlozman, 1995).
 Bu yaklaşıma göre, harcanabilir geliri ve boş
zamanı fazla olanlar ile toplumsal becerilere
sahip olanların daha yüksek düzeyde siyasi
katılım göstermesi beklenir.

8. Araştırmanın temel parametreleri
 Anket Mayıs 2014’te gerçekleştirildi.
 Ulusal temsil yetisine sahip bir örnekleme
(36 şehir, 2508 genç) uygulandı.
 Hedef grup olarak 18-24 yaş grubu gençler
alındı.
 Anket Gezi protestolarının hemen öncesine
denk geldi.
 Veriler Ki-kare analizi ile değerlendirildi.

9. Sosyo-ekonomik statü göstergeleri
 Öğrencilik durumu
 Eğitimsel kazanım
 Gençlerin ailelerinin hangi gelir grubuna
dâhil olduğuna ilişkin algısı
 Yaz tatiline gidebilme
 İşsiz idare edebilme süresine ilişkin algı
 Ailesiz idare edebilme süresine ilişkin algı
 Anne eğitim durumu
 Sağlık güvencesi

10. Siyasi katılım göstergeleri
 Oy verme
 Siyasi parti üyeliği
 Sivil toplum kuruluşuna üyelik
 Kamu kurumlarına şikayet iletme
 Toplantı/gösteri yürüyüşüne katılım
 Sosyal medyada siyasi içerikli mesaj paylaşma
 Bağış kampanyası için kısa mesaj gönderme
 Van depremi sonrası dayanışma kampanyasına
katılım

11. Araştırma sonuçlarının tümü
 Volkan Yılmaz ve Burcu Oy, 2014, Türkiye’de
Gençler ve Siyasi Katılım: Sosyo-ekonomik
Statü Fark Yaratıyor mu?, İstanbul: İstanbul
Bilgi Üniversitesi Yayınları.
 ŞEBEKE projesi internet sitesinden kitabı
ücretsiz olarak indirebilirsiniz.

12. Gençlerin farklı siyasi katılım
biçimlerine rağbeti
 Gençlerin yüzde 58,1’i ilk seçimlerde bir siyasi partiye oy
verecek,
 Gençlerin yüzde 48,3’ü Van depremi sonrası
kampanyalardan birine destek vermiş,
 Gençlerin yüzde 28,2’si cep telefonuyla bağış̧ mesajı
attığını beyan etti.
 Gençlerin yüzde 27,1’i bir STK’ya üye ya da bir STK’nın
gönüllüsü.
 Gençlerin yüzde 20,1’i internette toplumsal bir sorun ile
ilgili bir ileti/mesaj yazdığını belirtti.
 Gençlerin yüzde 12’si bir siyasi partinin üyesi.
 Gençlerin yüzde 10,7’si 2013 yılının Mayıs ayından önceki
üç̧ ay içinde bir toplu yürüyüş, gösteri veya protestoya
katılmış.
 Gençlerin yüzde 9,7’si son üç̧ ay içinde bir devlet
kurumuna şikâyet iletmiş.

13. SE statü göstergeleri ile siyasi katılım
göstergeleri arasında tespit edilen ilişkiler

14. Bir SES göstergesi olarak yaz
tatiline gidebilme
 Her ne kadar tatile gitme yalnızca iktisadi
olanaklarla değil kültürel pratiklerle de ilgisi
olsa da, kaba bir SES göstergesi olarak
kullanılabileceğini düşündük.
 Gençlerin yüzde 26,6’sı yazları yazlığa/tatil
yerine gittiğini belirtirken, geri kalanı yazları
yazlığa/tatil yerine gitmediklerini ifade
ediyorlar. Bu iki grubun farklı siyasi katılım
biçimlerine katılan gençler içindeki
oranlarını karşılaştırdık.

15. Oy verme ile yaz tatiline gidebilme
ilişkisi

16. Tablo bize ne söylüyor?
 Yaz tatiline gidebilen ve gidemeyen gençler bir
partiye oy veren gençler arasında gençler
arasında temsil edildikleri oranda temsil
edilselerdi “beklenen değer” kadar katılım
gösterdiklerini söyleyebilirdik.
 Ancak tabloda “gözlenen değer” yaz tatiline
gidebilen gençler için “beklenen değerden”
yüksek. Ki-Kare analizine göre, oy vereceğini
belirten gençler arasında yaz tatiline
gidemeyen gençlerin daha yüksek oranda
temsil edildiğini görüyoruz.

17. STK’ya üyelik ile yaz tatiline
gidebilme ilişkisi

18. Devlet kurumuna şikayet ile yaz
tatiline gidebilmenin ilişkisi

19. Protestoya katılım ile yaz tatiline
gidebilmenin ilişkisi

20. Çevrimiçi siyasi mesaj paylaşma ile
yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

21. Van depremi sonrası dayanışma kampanyasına
katılım ile yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

22. Kısa mesajla bağış kampanyasına destek ile
yaz tatiline gidebilmenin ilişkisi

23. Temel bulgu
 SES göstergesi olarak yaz tatiline gidebilmeyi kabul
edersek, sosyo-ekonomik statüsü düşük gençlerin
toplam gençler arasında temsil edildiklerinden
daha yüksek oranda temsil edildikleri tek siyasi
katılım biçiminin oy verme olduğunu görüyoruz.
 Diğer siyasi katılım biçimlerinde (STK’ya üyelik,
kamu kurumlarına şikayet iletme, protestolara
katılım, internette siyasi mesaj paylaşma, Van
dayanışma kampanyasına katılım ve kısa mesajla
bağış yapma) sosyo-ekonomik statüsü yüksek olan
gençlerin gençler arasında temsil edildiklerinden
daha yüksek oranda yer aldıkları ortaya çıkıyor.

24. Sonuç
 “Siyasi katılıma sosyo-ekonomik statü temelli
yaklaşım” ve “siyasi katılıma kaynaklar yaklaşımı”
sosyo-ekonomik statü yükseldikçe, siyasi katılımın
artacağını iddia ediyordu.
 Oy verme ve siyasi parti üyeliği dışında,* diğer tüm
siyasi katılım biçimlerinde hipotez doğrulanıyor ve
bulgularımız iki yaklaşımın hipotezleriyle uyuşuyor.
 Bu durum siyasi katılım biçimlerinin büyük
çoğunluğunda sosyo-ekonomik dezavantajlarla
yaşayan gençlerin, gençler arasında temsil
edildiğinden daha düşük oranda temsil edildiğine
işaret ediyor. Bunu bir “demokrasi açığı” olarak
görmek, toplumsal eşitsizliklerin yeniden üretimini
sağlayan döngüyü kırabilmek için kilit önemde.
*Yaz tatiline gidebilme ile siyasi parti üyeliği arasında da anlamlı
bir istatistiksel ilişki bulunamadı

25. Değerlendirmeler
 Her siyasi katılım biçimine katılım karar alma
süreçleri üzerinde eşit şiddette etkiye sahip
değil.
 Siyasi katılım biçimlerinin her biri farklı
kaynaklara sahip olmayı gerektiriyor (Örn.
İnternette siyasi mesaj paylaşabilmek,
internete erişimi gerektirirken; protestolara
katılım boş zamana sahip olmayı
gerektiriyor).

26. Siyasi katılım kanalları gençlerin
çoğunluğuna nasıl açılır?
 Sosyo-ekonomik dezavantajlar yaşayan gençler
olarak tanımladığımız gençler, gençlerin büyük
çoğunluğunu oluşturuyor.
 Siyasi katılımın önündeki “kaynak” engellerini
aşacak uygulamalar üzerine düşünmek gerekli.
 Milletvekili aday adaylığı için partilere ödenen
ücretler
 STK’larda çalışan gençlerin katılamayacağı saatlerde
gerçekleşen toplantılar
 Siyasi partilerde ve STK’lara yeni katılanların dâhil
olması kolay olmayan iç dillerin yeni katılanlar için
nasıl erişilebilir olabileceğine yönelik mekanizmaların
olmaması

27. Siyasi katılım kanalları gençlerin
çoğunluğuna nasıl açılır?
 Farklı gençlik gruplarının sık bulunduğu
mekânlara ya da çıkmasının mümkün
bulunmadığı mekânlarda örgütlenmelerinin
kolaylaştırılması ve desteklenmesi:
 Genç işçilerin sendikalılaşmasının önünün
açılması ve teşvik edilmesi,
 Çalışmayan ve okumayan genç kadınların
mahalle temelli kadın kooperatiflerine
katılımlarının teşvik edilmesi.

28. Teşekkürler.
İletişim için: volkan.yilmaz@bilgi.edu.tr