SlideShare une entreprise Scribd logo

Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania

•
•
Peter Senkus
Peter Senkus

Ostatnia z serii publikacji Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. - polecam

Business
1  sur  186
Télécharger pour lire hors ligne
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych Rekomendacje stosowania
Aneta Wysokińska-Senkus Piotr Senkus Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych Rekomendacje stosowania Wydawnictwo Naukowe • Szkolenia Biznesowe • Szkolenia Specjalistyczne Warszawa 2013
Copyright © Aneta Wysokińska-Senkus, Piotr Senkus, 2013 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej pracy bez zgody wydawcy zabronione. Książka ta jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w Internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanuj cudzą własność i prawo. Częste cytowanie pożądane zgodnie z prawem cytatu. „Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań” – więcej na www.openmanagement.info Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2009 – 2013 jako projekt badawczy N N115 292737 Redaktorzy Naukowi Wydawnictwa prof. dr. Lothar Giltz, Management Institut Ruhleder (Niemcy • Szwajcaria) dr hab. Aleksander Grzelak, prof. nadzw. UEP (Polska) doc. dr. Jonas Čėsna, ASU (Litwa) doc. dr. Rolandas Domeika, ASU (Litwa) Recenzent dr hab. Konrad Raczkowski, prof. SAN Projekt okładki Piotr Senkus ISBN 978-83-64116-01-8 Wydawnictwo: ROI Consulting Sp. z o.o. Warszawa, 2013 ul. Długa 4, 00-238 Warszawa www.roiconsulting.pl info@roiconsulting.pl tel. (22) 497-07-64 fax (22) 635-22-30 Wyprodukowano w Polsce Wszystkie rysunki i zdjęcia stanowią własność ich autorów, zostały wykorzystane zgodnie z prawem cytatu. Cytowanie: Wysokińska-Senkus A., Senkus P., Systemy zarządzania, w świetle badań empirycznych Rekomendacje stosowania, ROI Consulting, 2013, ISBN 9978-83-64116-01-8
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Spis Treści 7 Spis treści Wprowadzenie ................................................................................................................................... 9 1 Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie ..................................................... 11 2 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością ........................................................ 19 2.1 Systemy zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 na świecie ................................... 19 2.2 Systemy zarządzania jakością według normy ISO 9001 w Europie .................................................. 26 2.3 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 na świecie ........................ 32 2.4 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 w Europie ........................ 38 2.5 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 na świecie ................. 42 2.6 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 w Europie.................. 48 3 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem ................................................ 53 3.1 Systemy zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie ......................... 53 3.2 Systemy zarządzania środowiskiem według normy ISO 14001 w Europie ........................................ 59 4 Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy ..................... 66 5 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem żywności ............................ 72 5.1 Systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności na świecie ......................................................... 72 5.2 Systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności w Europie ......................................................... 78 6 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji ........................... 84 6.1 System zarządzania bezpieczeństwem informacji na świecie ......................................................... 84 6.2 System zarządzania bezpieczeństwem informacji w Europie ......................................................... 90 7 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ....................................................................... 95 7.1 Cele badania........................................................................................................................... 95 7.2 Metodyka badań ..................................................................................................................... 95 7.3 Dobór próby badawczej ........................................................................................................... 96 7.4 Charakterystyka próby badawczej ............................................................................................. 98 7.5 Systemy zarządzania w świetle badań ...................................................................................... 103 8 Rekomendacje ciągłego doskonalenia organizacji ......................................................................... 119 8.1 Wdrażanie i funkcjonowanie systemów zarządzania w organizacjach ........................................... 119 8.2 Planowanie i strategia organizacji ............................................................................................ 127 8.3 Organizowanie ...................................................................................................................... 137 8.4 Zarządzanie zasobami ludzkimi ............................................................................................... 147 8.5 Zarządzanie wiedzą ............................................................................................................... 157 8.6 Zarządzanie zasobami rzeczowymi i finansowymi ...................................................................... 159 8.7 Delegowanie uprawnień i odpowiedzialności przez najwyższe kierownictwo organizacji ................. 160
8.8 Kontrola ............................................................................................................................... 162 Podsumowanie .............................................................................................................................. 164 Wykaz tabel ................................................................................................................................... 165 Wykaz rysunków ............................................................................................................................ 166 Wykaz literatury ............................................................................................................................. 170
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Wprowadzenie 9 Wprowadzenie Złożoność i zmienność otoczenia generuje szereg wyzwań, które stoją przed współczesnymi organizacjami. Wyzwania te są niewątpliwie związane z procesem zmian, który przyczynia się do tego, iż organizacje, chcąc zapewnić sobie przetrwanie i rozwój w długiej perspektywie, muszą podejmować szereg działań, mających na celu ciągłe doskonalenie. Proces ciągłego doskonalenia powinien mieć swoje odzwierciedlenie w strategii organizacji, których działania muszą być ukierunkowane na proces nieustannego uczenia się, ulepszania poszczególnych elementów oraz analizę ryzyka. Jedną z metod doskonalenia organizacji, która ułatwia koncentrację na trzech aspektach efektywności: finansowym, społecznym i ekologicznym, jest wdrożenie trzech znormalizowanych systemów zarządzania: jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem i higieną pracy. Coraz więcej organizacji zarówno komercyjnych, jak i non–profit, wdraża różnego rodzaju systemy, których celem wspólnym ma być kompleksowe wspomaganie poszczególnych aspektów zarządzania. Wśród nich można wyróżnić: systemy zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001, systemy zarządzania środowiskiem oparte na wymaganiach normy ISO 14001, systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oparte wymaganiach normy PN-N 18001, system zapewnienia bezpieczeństwa żywności (HACCP) oraz inne. Celem opracowania jest pokazanie ogólnego obrazu certyfikowanych systemów zarządzania na świecie, jak i stanu i perspektyw wdrożenia następujących systemów: zarządzania jakością według wymagań norm: ISO 9001, ISO 13485, ISO 16949, zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001, zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy według wymagań standardu OHSAS/PN-N 18001, zarządzania bezpieczeństwem
10 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Wprowadzenie żywności według wymagań normy ISO 22000 oraz zarządzania bezpieczeństwem informacji według wymagań normy ISO 27001. W opracowaniu dokonano prezentacji stanu obecnego, koncentrując się na aspektach, jakimi są zakres stosowania oraz skuteczność wdrożonych systemów zarządzania. Ponadto w opracowaniu przedstawiono rekomendacje, dotyczące sposobów doskonalenia systemowego podejścia do zarządzania. Organizacje często nie dostrzegają, iż wdrażane przez nie systemy mogą być wykorzystywane jako narzędzia poprawiające skuteczność ich działania, co w konsekwencji może prowadzić do poprawy ich konkurencyjności. Opracowanie prezentuje relacje pomiędzy wdrożeniem systemowych rozwiązań wspomagania zarządzania a funkcjonowaniem poszczególnych obszarów działania organizacji. Przedsiębiorstwa powinny mieć świadomość, iż systemowe podejście do zarządzania nie tylko służy promocji tychże podmiotów, ale wskazuje też na słabe miejsca w procesie zarządzania, ponadto jest skutecznym narzędziem doskonalenia procesu zarządzania, poprawy efektywności oraz zwiększenia ich wartości, co powoduje w konsekwencji poprawę pozycji konkurencyjnej danej organizacji.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 11 1 Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia poszczególnych sys-temów zarządzania, z podziałem na poszczególne regiony świata. Zapre-zentowano liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością zgodnych z wymaganiami normy ISO 9001, systemu zarządzania jakością dla wyrobów medycznych - ISO 13485, systemu zarządzania jakością w przemyśle moto-ryzacyjnym - ISO 16949, systemu zarządzania środowiskiem - ISO 14001, systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności - ISO 22000 oraz syste-mu zarządzania bezpieczeństwem informacji - ISO 27001. Tabela 1 przedstawia stan wdrożenia poszczególnych systemów zarządza-nia według wymagań standardu ISO na świecie. Do końca 2005 roku wdrożono na świecie 773 843 certyfikaty sytemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001. Na przestrzeni pięciu kolejnych lat ilość certyfikatów wzrosła prawie 1,5-krotnie i osiągnęła na koniec 2010 roku liczbę 1 109 905. Najwięcej certyfikatów w 2010 roku wdrożono w Europie (519 076), Azji (495 919), a na-stępnie w Ameryce Południowej (39 478), Ameryce Północnej (37 809), Australii i Oceanii (9 836) oraz Afryce (7 787). Największy przyrost certyfikatów na świecie w latach 2005–2010 zaobserwować można było w 2006 roku, kiedy wzrost w sto-sunku do poprzedniego roku wyniósł 16%. W kolejnych latach również zanotowa-no na świecie wzrost liczby certyfikatów potwierdzających zgodność z wymaga-niami standardu ISO 9001, w 2007 roku o 6%, w 2008 – 3%, w 2009 – 8% i w 2010 – 4%. Analiza liczby certyfikatów wskazuje, iż największą dynamikę wzrostu w okresie 2005–2010 zanotowano w Ameryce Południowej, gdzie ich liczba pod koniec 2010 roku wzrosła 2-krotnie, w porównaniu do 2005 roku. Mimo ogólnej tendencji wzrostowej, analiza danych pokazuje, iż w Ameryce Północnej ilość cer-tyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 zmniejszyła się w 2010 roku w odniesieniu do roku 2005 o 38%, zaś w Au-stralii i Oceanii o 50%. Powodem tej sytuacji może być fakt, iż w europejskich fir-mach bardziej powszechne jest wdrażanie ISO 9001 niż TQM, podczas gdy w
12 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Stanach Zjednoczonych, Japonii, Brazylii i Kanadzie bardziej popularne jest TQM1. Autorzy prac prezentujących pozytywny wpływ TQM na wyniki przedsię-biorstwa są zgodni co do tego, iż TQM wpływa korzystnie na efektywność organi-zacji. Potwierdzają to następujące badania: Powell 19952; Forker i inni 19973; Sun 20004; Hendricks i Singhal 20015. Do podobnego wniosku doszli także Najmi i Kehoe (2001),6 stwierdzając, że grupa organizacji z certyfikowanymi systemami zarządzania jakością nie osią-gnęła lepszych wyników, niż grupa organizacji, które stosują TQM. Te ostatnie osiągają lepsze wyniki niż inne organizacje. Stan wdrożenia systemów zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie na koniec 2010 roku został poświadczony przyzna-niem 250 972 certyfikatów, czyli niemal 4,5 razy mniej niż stanowi liczba certyfika-tów systemu zarządzania jakością. Dynamika wzrostu certyfikatów ISO 14001 w latach 2005–2010 wskazuje na ponad 2-krotny wzrost ich ilości (w 2005 roku – 111 163). Proces certyfikacji systemów zarządzania środowiskiem na świecie charakteryzuje się ponadto ciągłym wzrostem w kolejnych latach. W 2006 roku odnotowano wzrost rzędu ponad 15%, w 2007 – 20 %, w 2008 – 19%, w 2009 – 1 Sun H., The pattern of implementing TQM versus ISO 9000 at the beginning of the 1990s. Interna-tional Journal of Quality & Reliability Management 16, no. 3, 1999, s. 201 – 214. 2 Powell T. C., Total quality management as competitive advantage: A review and empirical study. Strategic Management Journal 16, 1995, s. 15-37. 3 Forker L. B., Mendez D., Hershauer J. C., Total quality management in the supply chain: What is its impact on performance? International Journal of Production Research 35, no. 6, 1997, s. 1681 – 1701. 4 Sun H., Total quality management, ISO 9000 certification and performance improvement. Interna-tional Journal of Quality & Reliability Management 17, no. 2, 2000, s. 168-179. 5 Hendricks K. B., Singhal V. R., Firm characteristics, total quality management and financial perfor-mance. Journal of Operations Management 19, 2001, s. 269-285. 6 Najmi M., Kehoe D. F., The role of performance measurement systems in promoting quality devel-opment beyond ISO 9000. International Journal of Operations & Production Management 21, no. 1&2, 2001, s. 159-172.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 13 14% i w 2010 – 17%. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiąga-jąc na koniec 2010 roku liczbę 133 593 certyfikatów, a następnie w: Europie – 101 297, Ameryce Północnej – 6548, Ameryce Południowej – 6177, Afryce – 1691 oraz Australii i Oceanii – 1666. Największy wzrost liczby certyfikatów odno-towano w 2010 roku w Azji – ich liczba wzrosła ponad 2,6-krotnie w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2005 roku. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania śro-dowiskiem, można zaobserwować również spadek ich liczby w Ameryce Północ-nej oraz Australii i Oceanii. Liczba certyfikatów potwierdzających spełnienie wy-magań zawartych w normie ISO 14001 w Ameryce Północnej na koniec 2010 roku zmniejszyła się o 10% w porównaniu do 2005 roku, zaś w Australii i Oceanii tendencja ta kształtowała się na poziomie 16%. Stan wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności według wymagań normy ISO 22000 na świecie na koniec 2010 roku został poświadczony przyznaniem 18 624 certyfikatów, czyli niemal 60 razy mniej niż stanowi liczba certyfikatów systemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001. Dynamika wzrostu certyfikatów według standardu ISO 22000 w latach 2007–2010 wskazuje na 4,5-krotny wzrost ich ilości (w 2007 roku – 4132). Certyfikacja sys-temów zarządzania bezpieczeństwem żywności na świecie charakteryzuje się prawie 2-krotnym wzrostem w 2008 roku, w 2009 – 1,7- krotnym, w 2010 – 1,3- krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 11 476 certyfikatów, a następnie w: Europie – 5770, Afryce – 686, Ameryce Południowej – 378, Ameryce Północnej – 217 oraz Australii i Oce-anii – 97. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania bez-pieczeństwem żywności, wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost ich liczby. Największą dynamikę procesu certyfikacji odnotowano w 2010 roku w Australii i Oceanii, co oznaczało, że liczba certyfikatów wzrosła tam 8-krotnie, w Azji – 6-krotnie, w Afryce – 5,2-krotnie, w Ameryce Południowej – 4,9-krotnie,
14 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Ameryce Północnej – 3,4-krotnie, a w Europie – 2,9-krotnie, w odniesieniu do ilo-ści certyfikatów na koniec 2007 roku. Stan wdrożenia systemów zarządzania jakością według wymagań normy ISO 13485 „Systemy jakości. Wyroby medyczne. Szczególne wymagania doty-czące stosowania EN ISO 9001” na świecie na koniec 2010 roku został poświad-czony przyznaniem 18 371 certyfikatów, czyli niemal 60 razy mniej niż stanowi liczba certyfikatów systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001. Dy-namika wzrostu liczby certyfikatów według wymagań standardu ISO 13485 w la-tach 2005–2010 wskazuje na 3,6-krotny wzrost ich ilości (w 2005 roku – 5010). Liczba wdrożonych i certyfikowanych systemów zarządzania jakością w przemy-śle medycznym na świecie charakteryzuje się 1,58-krotnym wzrostem w 2006 roku, w 2007 – 1,63-krotnym, w 2008 – 1,02-krotnym, w 2009 – 1,22-krotnym, a w 2010 – 1,15-krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Europie, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 10 947 certyfikatów potwierdzających zgod-ność ze standardem ISO 13485, a następnie w Ameryce Północnej – 4090, Azji – 2979, Afryce – 106 oraz Australii i Oceanii – 80. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle medycznym, wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost liczby certyfikatów. Największy wzrost liczby certyfikatów ISO 27001 odnotowano w 2010 roku w Ameryce Południowej – 7,7-krotnie, w Azji – 4,94-krotnie, w Europie – 3,9- krotnie, w Afryce – 2,9-krotnie, Ameryce Północnej – 2,7-krotnie, a w Australii i Oceanii – 2,2-krotnie, w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2005 roku. Stan wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji we-dług wymagań standardu ISO 27001 na świecie na koniec 2010 roku został po-świadczony przyznaniem 15 621 certyfikatów, co stanowi niemal 71 razy mniej-szą liczbę w odniesieniu do liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001. Dynamika wzrostu liczby certyfikatów ISO 27001 w latach 2006–2010 wskazuje na 2,7–krotny wzrost ich ilości (w 2006 roku – 5 797). Certyfikacja systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji na świecie charakteryzuje się 1,3-krotnym wzrostem w 2007 roku, w 2008 – 1,2-
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 15 krotnym, w 2009 – 1,4-krotnym, a w 2010 – 1,2-krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 10 365 certyfika-tów, a następnie w Europie – 4 679, Ameryce Północnej – 344, Ameryce Połu-dniowej – 101, Australii i Oceanii – 87 i Afryce – 45. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost ich liczby. Największą dynamikę wzrostu liczby certyfikatów odnotowano w 2010 roku w Afryce – 7,5-krotnie, w Ameryce Południowej – 5,6-krotnie, w Ameryce Północnej – 4,4-krotnie, w Europie – 4,4- krotnie oraz Azji –2,3-krotnie, w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2006 roku. Stan wdrożenia systemów zarządzania zgodnych z wymaganiami standar-du ISO 16949 „System zarządzania jakością w przemyśle samochodowym” na świecie na koniec 2010 roku został poświadczony przyznaniem 48 154 certyfika-tów, a liczba ta oznacza niemal 23 razy mniej w porównaniu z certyfikacją syste-mu zarządzania jakością według normy ISO 9001. Dynamika wzrostu certyfikatów ISO 16949 w latach 2005–2010 wskazuje na 2,3-krotny wzrost ich ilości (w 2005 roku – 21 123). Certyfikacja systemów zarządzania jakością w przemyśle motory-zacyjnym na świecie charakteryzuje się 1,5-krotnym wzrostem w 2006 roku, w 2007 – 1,2 krotnym, w 2008 – 1,1-krotnym, w 2009 – 1,03-krotnym, w 2010 – 1,05-krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 30 332 certyfikatów, a następnie w Europie – 9981, Ame-ryce Północnej – 5239, Afryce – 928, Ameryce Południowej – 1509 oraz Australii i Oceanii – 165. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarzą-dzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym, wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost ich liczby. Największą ich dynamikę odnotowano w 2010 roku w Azji – ponad 3- krotnie, w Ameryce Południowej – 5,6-krotnie, w Australii – ponad 3-krotnie, w Ameryce Północnej – ponad 2-krotnie, w Europie – 1,7-krotnie, w Afryce – 1,3-krotnie, a w Ameryce Północnej – 1,1-krotnie, w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2005 roku.
16 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Tabela 1. Stan wdrożenia poszczególnych systemów zarządzania według wybranych wymagań standardów ISO na świecie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ISO 9001 Afryka 6 770 7 483 7 591 8 709 8 608 7 787 Ameryka Pd. 21 645 28 340 38 063 38 494 34 381 39 478 Ameryka Pn. 60 516 62 478 48 891 49 342 43 712 37 809 Australia i Oceania 19 121 19 646 8 753 10 037 10 295 9 836 Azja 300 369 378 073 430 305 435 178 481 944 495 919 Europa 365 422 400 885 417 883 441 044 485 408 519 076 Świat 773 843 896 905 951 486 982 804 1 064 348 1 109 905 ISO 14001 Afryka 1 132 1 080 1 108 1 536 1 553 1 691 Ameryka Pd. 3 311 4 246 4 024 4 456 3 624 6 177 Ameryka Pn. 7 219 7 782 7 503 7 392 7 581 6 548 Australia i Oceania 1 969 2 150 909 1 279 1 634 1 666 Azja 50 706 58 539 77 422 98 057 121 987 133 593 Europa 46 826 54 414 63 606 76 095 86 736 101 297 Świat 111 163 128 211 154 572 188 815 223 115 250 972 ISO 22000 Afryka 131 259 357 686 Ameryka Pd. 77 223 226 378 Ameryka Pn. 64 72 134 217 Australia i Oceania 12 42 69 97 Azja 1 888 4 091 8 458 11 476 Europa 1 960 3 519 4 637 5 770 Świat 4 132 8 206 13 881 18 624 ISO 13485 Afryka 36 39 59 69 74 106 Ameryka Pd. 22 72 144 122 118 169 Ameryka Pn. 1 503 2 478 2 702 3 075 3 427 4 090 Australia i Oceania 37 76 62 55 79 80 Azja 603 1 742 2 952 2 361 3 386 2 979 Europa 2 809 3 516 6 993 7 445 8 920 10 947 Świat 5 010 7 923 12 912 13 127 16 004 18 371 ISO 27001 Afryka 6 10 16 46 45 Ameryka Pd. 18 38 67 89 101 Ameryka Pn. 79 112 217 332 344 Australia i Oceania 60 56 67 60 87 Azja 4 580 6 111 6 741 8 929 10 365 Europa 1 054 1 405 2 138 3 474 4 679 Świat 5 797 7 732 9 246 12 930 15 621 ISO 16949 Afryka 699 962 1 109 1 096 979 928 Ameryka Pd. 724 1 256 1 365 1 429 1 453 1 509 Ameryka Pn. 4 581 5 244 5 947 5 928 5 434 5 239 Australia i Oceania 52 131 184 189 173 165 Azja 9 042 16 319 21 920 25 349 27 692 30 332 Europa 6 025 8 559 9 655 10 217 9 930 9 981 Świat 21 123 32 471 40 180 44 208 45 661 48 154 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 17 Rysunek 1. Struktura wdrożenia poszczególnych systemów zarządzania według wy-magań wybranych standardów ISO na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 1 prezentuje strukturę wdrożenia poszczególnych systemów za-rządzania ISO na świecie. Największy udział w ogólnej liczbie certyfikatów tego typu przyznanych na świecie mają systemy zarządzania jakością wdrożone zgodnie z wymaganiami normy ISO 9001, których odsetek wynosi 75,94% (1 109 905 certyfikatów). Dużą popularnością cieszą się również systemy zarządzania środowiskiem – odsetek certyfikatów ISO 14001 w ogólnej liczbie przyznanych certyfikatów na świecie wynosi 17,17% (250 972 certyfikatów), natomiast 6,89% przypada na pozostałe certyfikaty: systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym – 3,29% (48 154 certyfikaty), systemu zarządzania bezpieczeń-stwem żywności według wymagań normy ISO 22000 – 1,27% (18 624 certyfika-ty), systemu zarządzania jakością w przemyśle medycznym –1,26% (18 371) i systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji – 1,07% (15 621).
18 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Rysunek 2. Dynamika wdrażania poszczególnych systemów zarządzania według wy-magań wybranych standardów ISO na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 2 prezentuje dynamikę wdrożenia systemów zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 i systemu zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie w latach 2000–2010. Z analizy ilości cer-tyfikatów w tym okresie wynika, iż ilość obydwu certyfikatów rosła w latach 2000– 2002, po czym w 2003 roku spadła, a następnie wzrosła gwałtownie i ta ostatnia tendencja utrzymała się do 2010 roku.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 19 2 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia systemów zarządza-nia jakością na świecie. Zaprezentowano liczbę certyfikatów sytemu zarzą-dzania jakością potwierdzających zgodność z wymaganiami normy ISO 9001, systemu zarządzania jakością dla wyrobów medycznych według wy-magań normy ISO 13485 oraz systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań standardu ISO 16949. Wskazano rów-nież liderów na świecie i w Europie w zakresie liczby uzyskanych certyfika-tów potwierdzających spełnienie przez organizacje wymagań wymienionych powyżej standardów. W rozdziale zaprezentowano również dynamikę pro-cesu certyfikacji na świecie, jak i liczbę poszczególnych certyfikatów na świecie, z podziałem na różne rodzaje działalności gospodarczej, średnią liczbę wycofanych certyfikatów na świecie oraz zmianę liczby certyfikatów według wymagań poszczególnych standardów w Polsce. 2.1 Systemy zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 na świecie Rysunek 3 prezentuje liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 w latach 2000–2010. Z zestawienia wynika, iż liczba certyfikatów systemu zarządzania jakością od 2000 roku do 2010 roku wzrosła ponad dwukrotnie, osiągając w 2010 roku liczbę 1 109 905 certyfikatów. Od 2000 do 2002 roku można zaobserwować wzrost liczby tych certyfikatów, a następnie w 2003 roku gwałtowny jej spadek o około 20% (w odniesieniu do 2002 roku). Z kolei w 2004 roku liczba certyfikatów znowu wzrosła i osiągnęła wartość 660 000, a tendencja ta utrzymała się aż do 2010 roku. W 2004 roku liczba certyfikatów ISO 9001 wzrosła w porównaniu do po-przedniego roku o ponad 30%, w 2005 – 17%, w 2006 – 15%, w 2007 – 6%, w 2008 – 3%, w 2009 – 8%, zaś w 2010 – 4% .
20 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 wzra-sta o około 69 443. Rysunek 3. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Tabela 2 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością po-twierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001. Z zesta-wienia przedstawionego w tabeli wynika, iż do końca 2010 roku wdrożono na świecie 1 109 905 certyfikatów systemu zarządzania jakością. Analizując dyna-mikę liczby certyfikatów ISO 9001, można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost zanotowano w Ameryce Południowej o 14,83%, kolejno w Europie – 6,94% i Azji – 2,90%, zaś w pozostałych regionach świata nastąpił w 2010 roku spadek ilości certyfikatów w stosunku do roku poprzedniego – największy w
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 21 Ameryce Północnej o 13,5%, w Afryce – 9,54% oraz w Australii i Oceanii – 4,46%. Tabela 2.Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Liczba Afryka 4 773 4 534 4 874 7 483 8 709 7 787 Ameryka Pd. 10 528 13 306 16 342 28 340 38 494 39 478 Ameryka Pn. 48 573 54 179 50 636 62 478 49 342 37 809 Australia i Oceania 27 315 29 218 20 001 19 646 10 037 9 836 Azja 100 858 171 963 253 362 378 073 435 178 495 919 Europa 265 787 328 662 314 917 400 885 441 044 519 076 Świat 457 834 601 862 660 132 896 905 982 804 1 109 905 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,00 116,14 129,18 110,53 114,73 90,46 Ameryka Pd. 100,00 94,37 181,26 130,93 101,13 114,83 Ameryka Pn. 100,00 105,81 125,11 103,24 100,92 86,50 Australia i Oceania 100,00 101,33 87,75 102,75 114,67 95,54 Azja 100,00 117,82 138,45 125,87 101,13 102,90 Europa 100,00 110,50 131,84 109,70 105,54 106,94 Świat 100,00 111,16 132,58 115,90 103,29 104,28 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,00 94,99 102,12 156,78 182,46 163,15 Ameryka Pd. 100,00 126,39 155,22 269,19 365,63 374,98 Ameryka Pn. 100,00 111,54 104,25 128,63 101,58 77,84 Australia i Oceania 100,00 106,97 73,22 71,92 36,75 36,01 Azja 100,00 170,50 251,21 374,86 431,48 491,70 Europa 100,00 123,66 118,48 150,83 165,94 195,30 Świat 100,00 131,46 144,19 195,90 214,66 242,43 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Z dynamiki certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 9001 w odniesieniu do 2000 roku wynika, iż w 2010 roku odnotowano największy wzrost ich liczby w Azji o 391,70%, Ameryce Południo-
22 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością wej – 274,98%, w Europie – 95,3%, w Afryce – 63,15%, zaś w pozostałych re-gionach miał miejsce spadek: w Australii i Oceanii o 64% a w Ameryce Północ-nej o 22%. Rysunek 4 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w 2010 roku na świecie. Najwięk-szą liczbę certyfikatów w 2010 roku wdrożono w Europie – 519 076, kolejno w Azji – 495 919, a następnie w Ameryce Południowej – 39 478, Ameryce Północ-nej – 37 809, Australii i Oceanii – 9836 oraz Afryce – 7787. Rysunek 5 przedstawia strukturę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 zaś rysunek 6 przedstawia zmianę liczby certyfikatów ISO 9001 w latach 2000–2010, w którym rokiem bazowym jest rok 2000. Rysunek 4. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w 2010 roku Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 23 Rysunek 5. Struktura certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 9001 w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 6. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w latach 2000–2010, 2000=100% Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2012.
24 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 7. Dynamika liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w latach 2000–2010 (rok poprzedni =100%) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2012. Rysunek 8. Udział 10 pierwszych państw w 2010 roku w ogólnej liczbie certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 25 Rysunek 7 przedstawia dynamikę liczby certyfikatów ISO 9001 na świecie, na którym rokiem bazowym jest rok poprzedni. Rysunek 8 przedstawia udział 10 państw (Tabela 3) w ogólnej liczbie wszystkich uzyskanych certyfikatów na świecie, z którego wynika, iż następujące państwa: Chiny, Włochy, Rosja, Hiszpania, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Indie, Francja i Stany Zjednoczone posiadają 72,1% ogółu wydanych certyfika-tów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie. Tabela 3 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów potwierdzają-cych zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w 2010 roku. Najwięcej 297 037 certyfikatów na koniec 2010 roku uzyskano w Chinach, następnie we Włoszech – 138 892, w Rosji – 62 265, Hiszpanii – 59 854 oraz Japonii – 50 583. Polska znajduje się na 15 pozycji z liczbą 12 195 certyfikatów. Tabela 3. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 9001 na świecie w 2010 roku lp. Kraj liczba 1 Chiny 297 037 2 Włochy 138 892 3 Rosja 62 265 4 Hiszpania 59 854 5 Japonia 58 836 6 Niemcy 50 583 7 Wielka Brytania 44 849 8 Indie 33 250 9 Francja 29 713 10 Stany Zjednoczone 25 101 15 Polska 12 195 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011.
26 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 2.2 Systemy zarządzania jakością według normy ISO 9001 w Europie Tabela 4 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów ISO 9001 w Europie w 2010 roku. Liderem w Europie w 2010 roku były Włochy z liczbą 138 892 certyfikatów, Rosja – 62 265, Hiszpania – 59 854, Niemcy – 50 583, Wielka Brytania – 44 849, Francja – 29 713, Czechy – 16 242, Rumunia – 16 200, Pol-ska – 12 195 oraz Szwajcaria – 12 110. Rysunek 9. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymagania-mi standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 9 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010. Z rysunku wynika, iż istnieje tendencja rosnąca w zakresie liczby wdrożonych w tym czasie certyfikatów, a wyjątek stanowi tu rok 2003, kiedy to zanotowano spa-
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 27 dek ich liczby w stosunku do 2002 roku i liczba certyfikatów zmniejszyła się o około 38%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów potwierdza-jących zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 wzrasta tam o około 25 450. Tabela 4. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 9001 w Europie w 2010 roku Europa 2001 2002 2003 2004 2005 1 Włochy 48 109 61 212 64 120 84 485 98 028 2 Rosja 1 517 1 710 962 3 816 4 883 3 Hiszpania 17 749 28 690 31 836 40 972 47 445 4 Niemcy 41 629 35 802 23 598 26 654 39 816 5 Wielka Brytania 31 400 40 500 45 465 50 884 45 612 6 Francja 20 919 19 870 15 073 21 769 21 700 7 Czechy 5 627 8 489 2 565 10 781 12 743 8 Rumunia 1 670 2 463 2 052 5 183 6 097 9 Polska 2 622 3 091 3 216 5 753 9 718 10 Szwajcaria 8 605 10 299 8 300 11 549 12 413 Europa 2006 2007 2008 2009 2010 1 Włochy 105 799 115 359 118 309 130 066 138 892 2 Rosja 6 398 11 527 16 051 53 152 62 265 3 Hiszpania 57 552 65 112 68 730 59 576 59 854 4 Niemcy 46 458 45 195 48 324 47 156 50 583 5 Wielka Brytania 40 909 35 517 41 150 41 193 44 849 6 Francja 21 349 22 981 23 837 23 065 29 713 7 Czechy 12 811 10 458 10 089 14 031 16 242 8 Rumunia 9 426 9 633 10 737 15 865 16 200 9 Polska 8 115 9 184 10 965 12 707 12 195 10 Szwajcaria 10 984 11 077 11 724 11 581 12 110 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifica-tions 2010, 2011.
28 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 10 przedstawia zmianę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010 w pięciu państwach o największej liczbie certyfikatów. Na wykresie porównano dynamikę wzrostu certyfikatów wśród liderów w Europie. Wynika z tego, iż największy wzrost certyfikatów od 2000 roku do 2010 roku zanotowano w Rosji, gdzie ich liczba w 2010 roku przekroczyła 45-krotnie wartość osiągniętą pod koniec 2000 roku, na drugim miejscu plasują się Hiszpania, Włochy i Wielka Brytania. Rysunek 10. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Tabela 5 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność sys-temu z wymaganiami standardu ISO 9001 w latach 2005–2010 na świecie. Naj-większą liczbą wydanych certyfikatów systemu zarządzania jakością na zgod-
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 29 ność z normą ISO 9001 charakteryzują się przemysł metalowy (12,55%), budow-nictwo (10,82%) oraz urządzenia elektryczne i optyczne (10,77%). Tabela 5. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w latach 2005 – 2010 z podziałem na rodzaje działalności gospodarczej Przemysł 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Metale i wyroby metalowe 11,40 11,52 12,41 11,73 12,00 12,55 2 Budownictwo 13,62 12,85 12,79 13,82 13,05 10,82 3 Urządzenia elektryczne i optyczne 9,41 9,45 9,84 7,74 9,55 10,77 4 Maszyny i osprzęt do nich 7,38 7,40 7,32 5,51 7,10 7,72 5 Handel hurtowy i detaliczny; naprawy … 7,24 7,13 6,89 8,40 7,05 6,98 6 Inne usługi 5,74 5,99 5,34 7,53 5,94 5,47 7 Wyroby z gumy i plastiku 4,44 4,63 4,85 4,56 4,77 5,19 8 Produkty żywnościowe, napoje, wyroby tytonio-we 4,24 4,30 4,18 3,93 4,34 4,37 9 Usługi inżynierskie 3,50 3,35 3,59 3,77 4,02 4,30 10 Chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne 3,90 4,04 4,03 2,90 3,57 3,89 11 Transport, przechowalnictwo, łączność 3,87 3,74 3,66 4,53 3,61 3,00 12 Technika informatyczna 2,11 2,19 2,28 2,27 2,39 2,50 13 Zdrowie i opieka społeczna 2,21 2,27 2,22 3,58 2,45 2,14 14 Szkolnictwo 2,08 2,11 2,00 2,95 2,20 1,91 15 Inne urządzenia transportowe 2,10 1,94 1,95 1,50 1,69 1,76 16 Produkcja niesklasyfikowana gdzie indziej 1,20 1,31 1,36 1,21 1,39 1,68 17 Tekstylia i wyroby tekstylne 1,82 1,90 1,74 1,16 1,58 1,61 18 Niemetaliczne produkty nieorganiczne 1,48 1,52 1,50 0,97 1,39 1,51 19 Pośrednictwo finansowe; nieruchomości; wyna-jem 1,72 1,69 1,75 1,56 1,55 1,45 20 Beton, cement, wapno, gips itp. 1,48 1,46 1,59 1,23 1,42 1,40 21 Miazga, papier i wyroby papiernicze 0,98 0,99 0,96 0,79 0,92 1,18 22 Drukarnie 0,96 0,99 1,01 0,92 0,98 1,00 23 Inne służby socjalne 1,12 1,13 1,04 1,55 1,43 1,00 24 Drewno i jego przetwory 0,79 0,83 0,82 0,67 0,76 0,85 25 Administracja publiczna 0,69 0,70 0,84 0,89 0,89 0,71 26 Rolnictwo, rybołówstwo 0,95 0,89 0,66 0,58 0,59 0,60 27 Hotele i restauracje 0,59 0,62 0,56 0,62 0,53 0,46 28 Farmaceutyki 0,45 0,49 0,41 0,49 0,40 0,42
30 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Przemysł 2005 2006 2007 2008 2009 2010 29 Górnictwo i kopalnictwo 0,40 0,40 0,36 0,39 0,36 0,39 30 Przemysł stoczniowy 0,17 0,19 0,26 0,28 0,34 0,37 31 Dostawy wody 0,23 0,24 0,21 0,28 0,22 0,34 32 Skóry i wyroby skórzane 0,37 0,38 0,37 0,21 0,26 0,33 33 Dostawy energii elektrycznej 0,36 0,36 0,31 0,36 0,32 0,32 34 Recykling 0,24 0,19 0,22 0,35 0,26 0,28 35 Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naf-towej 0,34 0,35 0,31 0,20 0,22 0,24 36 Lotnictwo 0,16 0,19 0,15 0,25 0,24 0,23 37 Dostawy gazu 0,14 0,16 0,12 0,18 0,14 0,11 38 Firmy wydawnicze 0,11 0,10 0,07 0,09 0,07 0,09 39 Paliwa jądrowe 0,02 0,03 0,02 0,02 0,03 0,04 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Tabela 6. Średnia liczba wycofanych certyfikatów potwierdzających zgodność syste-mu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w latach 2006–2010 lp. Kraj liczba 1 Chiny 18 791 2 Hiszpania 5 558 3 Korea Południowa 3 017 4 Indie 2 209 5 Wielka Brytania 1 981 6 Japonia 1 708 7 Rosja 1 685 8 Rumunia 1 573 9 Turcja 1 225 10 Węgry 1 037 11 Włochy 962 12 Niemcy 917 13 Francja 888 14 Stany Zjednoczone 879 15 Polska 800 16 Tajwan 610 17 Szwajcaria 576 18 Kolumbia 561 19 Australia 532 20 Czechy 509 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 31 Tabela 6 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów na świecie potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w la-tach 2006–2010. Największą liczbę wycofanych certyfikatów odnotowano w Chi-nach (18 791), co stanowi 15,8% ogółu przyznanych certyfikatów w tym kraju. Kolejnym krajem z największą liczbą wycofanych certyfikatów jest Hiszpania – 5558 (10,8% wycofanych), następnie: Korea Południowa – 3017 (8,2%), Indie – 2209 (15%) oraz Wielka Brytania – 1981 (22,6%). Polska zajmuje piętnastą po-zycję na świecie pod względem ilości wycofanych certyfikatów ISO 9001 z liczbą 800, co stanowi 15,2% ogółu przyznanych certyfikatów. Rysunek 11. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w Polsce w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 11 przedstawia zmiany liczby certyfikatów w Polsce w latach 2000–2010. Z analizy wynika, iż na koniec 2010 roku w Polsce wydano 12 195 certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001, co stanowi ponad 4-krotny wzrost liczby certyfikatów od 2000 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów zarządzania
32 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością jakością w Polsce wynika, iż corocznie w tym kraju ilość tych certyfikatów wzrasta o około 1147. 2.3 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 na świecie Rysunek 12 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010. Rysunek 12. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004– 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Do 2010 roku na świecie wdrożono 18 371 certyfikatów zaś od 2004 roku kształtuje się tendencja rosnąca w tym zakresie. Liczba certyfikatów potwierdza-jących zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 do 2010 roku wrosła niemal 8-krotnie w porównaniu do 2004 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów zarządzania jakością w przemyśle medycznym na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość tych certyfikatów wzrasta o około 2685.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 33 Tabela 7. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004 – 2010 Liczba 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Afryka 31 36 39 59 69 74 106 Ameryka Pd. 13 22 72 144 122 118 169 Ameryka Pn. 860 1 503 2 478 2 702 3 075 3 427 4 090 Australia i Oceania 6 37 76 62 55 79 80 Azja 166 603 1 742 2 952 2 361 3 386 2 979 Europa 1 296 2 809 3 516 6 993 7 445 8 920 10 947 Świat 2 372 5 010 7 923 12 912 13 127 16 004 18 371 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,00 116,13 108,33 151,28 116,95 107,25 143,24 Ameryka Pd. 100,00 169,23 327,27 200,00 84,72 96,72 143,22 Ameryka Pn. 100,00 174,77 164,87 109,04 113,80 111,45 119,35 Australia i Oceania 100,00 616,67 205,41 81,58 88,71 143,64 101,27 Azja 100,00 363,25 288,89 169,46 79,98 143,41 87,98 Europa 100,00 216,74 125,17 198,89 106,46 119,81 122,72 Świat 100,00 211,21 158,14 162,97 101,67 121,92 114,79 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,00 116,13 125,81 190,32 222,58 238,71 341,94 Ameryka Pd. 100,00 169,23 553,85 1 107,69 938,46 907,69 1 300,00 Ameryka Pn. 100,00 174,77 288,14 314,19 357,56 398,49 475,58 Australia i Oceania 100,00 616,67 1 266,67 1 033,33 916,67 1 316,67 1 333,33 Azja 100,00 363,25 1 049,40 1 778,31 1 422,29 2 039,76 1 794,58 Europa 100,00 216,74 271,30 539,58 574,46 688,27 844,68 Świat 100,00 211,21 334,02 544,35 553,41 674,70 774,49 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Tabela 7 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością po-twierdzających zgodność systemu z wymaganiami normy ISO 13485 na świecie. Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, iż do końca 2010 roku wdrożono na świecie 18 371 certyfikatów systemu zarządzania jakością według normy ISO 13485. Analizując dynamikę liczby certyfikatów w przemyśle medycznym można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost zanotowano w Afryce o 43,24%, kolejno: w Ameryce Południowej – 43,22%, Europie – 22,72%, Ameryce Północ-nej – 19,35 %, Australii i Oceanii – 1,27%, zaś w Azji zanotowano spadek o 12,02 %, w stosunku do roku poprzedniego. Analizując dynamikę liczby certyfika-tów ISO 13485 na świecie, gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni, można za-
34 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością uważyć, iż największym wzrostem odznaczał się rok 2005, kiedy to liczba certyfi-katów wzrosła o 111,21%, kolejno w 2006 roku wzrosła o 58,14%, w 2007 – 62,97%; w 2008 – 1,67%; w 2009 – 21,92%, a w 2010 – 14,79%. Z dynamiki liczby certyfikatów w przemyśle medycznym według wymagań standardu ISO 13485 w odniesieniu do 2000 roku wynika, iż w 2010 roku odno-towano największy wzrost w Azji o 1694,58%, Australii i Oceanii – 1233,33%, Ameryce Południowej – 1200%, Europie – 744,68%, Ameryce Północnej – 375,58 %, oraz Afryce – 241,94%. Jeśli chodzi o dynamikę liczby certyfikatów w odniesieniu do 2004 roku, w 2005 roku liczba certyfikatów wzrosła o 111,21%, w 2006 – 234,02%, w 2007 – 444,35%, w 2008 – 453,41%, w 2009 – 574,70%, zaś w 2010 – 674,49%. Powyższe dane zostały zaprezentowane również w postaci graficznej i przedstawione na rysunek 13 i rysunek 14 Rysunek 13. Dynamika certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004 – 2010 (rok poprzed-ni= 100) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 13 przedstawia dynamikę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie. Z rysunku
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 35 wynika, iż w większości regionów świata dominuje tendencja rosnąca w zakresie liczby tychże certyfikatów w stosunku do roku poprzedniego. Rysunek 14. Struktura certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 14 przedstawia strukturę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010 z podziałem na poszczególne regiony świata. Rysunek 15 przedstawia zmianę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010, gdzie rokiem bazowym był rok 2000. Największą dynamiką w anali-zowanym okresie charakteryzowały się Azja, Australia i Oceania oraz Ameryka Południowa.
36 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 15. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010 2000=100%. Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 8. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 13485 na świecie w 2010 roku lp. Kraj Liczba 1 Stany Zjednoczone 3 451 2 Niemcy 3 291 3 Włochy 1 881 4 Wielka Brytania 1 880 5 Szwajcaria 985 6 Francja 865 7 Japonia 539 8 Chiny 509 9 Korea Południowa 500 10 Kanada 481 11 Izrael 359 12 Holandia 285 13 Indie 277 14 Szwecja 254 15 Pakistan 208 16 Czechy 183 17 Malezja 176 18 Polska 158 19 Irlandia 155 20 Austria 137 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 37 Tabela 8 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów potwierdzają-cych zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w 2010 roku. Największą liczbę certyfikatów wdrożono w Stanach Zjednoczonych – 3451 certyfikatów, kolejno w Niemczech – 3291, we Włoszech – 1881, w Wielkiej Bry-tanii – 1880, Szwajcarii – 985, Francji – 865, Japonii – 539, w Chinach – 509, Korei Południowej – 500 oraz w Kanadzie – 481. Rysunek 16 przedstawia stopień skupienia certyfikatów ISO 13485 w pierwszych 10 krajach należących do liderów w zakresie wdrażania systemów zarządzania według wymagań normy ISO 13485. Łącznie w następujących kra-jach: Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Szwajca-rii, Francji, Japonii, Chinach oraz Korei Południowej wdrożono 78,3% ogółu certy-fikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 przyznanych na całym świecie. Rysunek 16. Stopień skupienia certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 w pierwszych 10 krajach Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011.
38 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 2.4 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 w Europie Tabela 9 przedstawia liderów w zakresie certyfikacji według standardu ISO 13485 Europy w 2010 roku. Tabela 9. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004 – 2010 Europa 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Niemcy 177 824 699 2 204 2 651 3 019 3 291 2 Włochy 0 69 376 1 482 1 112 1 109 1 881 3 Wielka Brytania 548 973 648 589 901 1 330 1 880 4 Szwajcaria 161 367 446 608 728 836 985 5 Francja 144 153 518 709 709 788 865 6 Holandia 15 31 55 47 91 206 285 7 Szwecja 67 85 177 231 239 284 254 8 Czechy 18 54 65 221 199 131 183 9 Polska 21 25 70 76 76 144 158 10 Irlandia 19 33 84 95 116 121 155 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. W 2010 roku największą liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 wdrożono w następujących kra-jach Europy: Niemczech – 3291, Włoszech – 1881, Wielkiej Brytanii – 1880, Szwajcarii – 985, Francji – 865, Holandii – 285, Szwecji – 254, Czechach – 183, Polsce – 158 oraz Irlandii – 155. Polska w 2010 roku zajmuje 9 miejsce pod względem liczby wdrożonych certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 z liczbą 158, co oznacza ponad 7-krotny wzrost w odniesieniu do 2004 roku. Rysunek 17 przedstawia liczbę certyfikatów według standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004–2010. Z rysunku wynika, iż do 2010 roku wdrożono w Europie 10 947 certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485, podczas gdy w 2004 roku było ich 1296 (oznacza to ponad 8-krotny wzrost w odniesieniu do 2004 roku). W okresie 2004–2010 można zaob-serwować stały wzrost liczby certyfikatów w Europie w stosunku do roku po-
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 39 przedniego: w 2005 roku o 115%, w 2006 – 25%, w 2007 – 100%, w 2008 – 5%, w 2009 – 20%, w 2010 – 22%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle medycznym w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów wzrasta tam o około 1611. Rysunek 17. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004 – 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011.
40 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 18. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Tabela 10. Średnia liczba wycofanych certyfikatów potwierdzających zgodność sys-temu z wymaganiami standardu ISO 13485 w latach 2006–2010 na świecie lp. Kraj liczba 1 Wielka Brytania 173 2 Stany Zjednoczone 145 3 Korea Południowa 70 4 Francja 61 5 Chiny 61 6 Kanada 58 7 Szwajcaria 56 8 Pakistan 41 9 Finlandia 33 10 Japonia 31 11 Belgia 25 12 Turcja 22 13 Malezja 21 14 Holandia 19 15 Australia 16 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 41 Rysunek 18 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według standardu ISO 13485 w latach 2004–2010 w Europie wśród pięciu państw o największej liczbie certyfikatów w Europie. Z rysunku wynika, iż największy wzrost zaobserwowano w Niemczech, we Francji, w Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. Tabela 10 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów ISO 13485 w latach 2006–2010. Z zestawienia w tabeli wynika, iż największą liczbę wycofa-nych certyfikatów w przeliczeniu na rok odnotowano w Wielkiej Brytanii i kształtu-je się ona na poziomie 173 przypadków, następnie w Stanach Zjednoczonych – 145, Korei Południowej – 70, Francji – 61, Chinach – 61, Kanadzie – 58, Szwaj-carii – 56, Pakistanie – 41, Finlandii – 33 oraz Japonii – 31. Rysunek 19. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 13485 w Polsce w latach 2004 – 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 19 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według standardu ISO 13485 w Polsce w latach 2004–2010. Z rysunku wynika, iż w Polsce odnotowuje
42 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością się coroczny wzrost liczby certyfikatów tego typu. W 2004 roku ich liczba w tym kraju wynosiła 21, w kolejnym roku wzrosła o 19%, w 2006 – 180%, a w 2007 – 8%. W 2008 roku liczba nie uległa zmianie w stosunku do roku poprzedniego, w 2009 wzrosła o 89%, a w 2010 o 9%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle medycznym w Polsce wynika, iż corocznie w Polsce ilość certyfikatów wzrasta o około 24. 2.5 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 na świecie Rysunek 20. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 na świecie w latach 2004 – 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 20 przedstawia liczbę certyfikatów według standardu ISO 16949 na świecie w latach 2004–2010. Do 2010 roku na świecie wdrożono 43 946 cer-
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 43 tyfikatów tego typu. Od 2004 roku kształtuje się tendencja rosnąca w zakresie ich liczby. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 do 2010 roku wrosła ponad 40-krotnie w porównaniu do 2004 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymagania-mi standardu ISO 16949 wzrasta o około 5767. Tabela 11. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 na świecie w latach 2004–2010 Liczba 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Afryka 144 316 342 415 447 440 447 Ameryka Pd. 386 724 1 256 1 365 1 429 1 453 1 509 Ameryka Pn. 4 525 4 581 5 244 5 947 5 928 5 434 5 239 Australia i Oceania 165 52 131 184 189 173 165 Azja 1 685 5 349 12 467 17 632 21 110 23 810 26 605 Europa 3 114 6 025 8 559 9 655 10 217 9 930 9 981 Świat 10 019 17 047 27 999 35 198 39 320 41 240 43 946 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,00 219,44 108,23 121,35 107,71 98,43 101,59 Ameryka Pd. 100,00 187,56 173,48 108,68 104,69 101,68 103,85 Ameryka Pn. 100,00 101,24 114,47 113,41 99,68 91,67 96,41 Australia i Oceania 100,00 31,52 251,92 140,46 102,72 91,53 95,38 Azja 100,00 317,45 233,07 141,43 119,73 112,79 111,74 Europa 100,00 193,48 142,06 112,81 105,82 97,19 100,51 Świat 100,00 170,15 164,25 125,71 111,71 104,88 106,56 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,00 219,44 237,50 288,19 310,42 305,56 310,42 Ameryka Pd. 100,00 187,56 325,39 353,63 370,21 376,42 390,93 Ameryka Pn. 100,00 101,24 115,89 131,43 131,01 120,09 115,78 Australia i Oceania 100,00 31,52 79,39 111,52 114,55 104,85 100,00 Azja 100,00 317,45 739,88 1 046,41 1 252,82 1 413,06 1 578,93 Europa 100,00 193,48 274,86 310,05 328,10 318,88 320,52 Świat 100,00 170,15 279,46 351,31 392,45 411,62 438,63 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
44 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Tabela 11 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949. Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, iż największą liczbę certyfikatów tego typu na świecie wdrożono w Azji w liczbie 26 605, następnie w Europie – 9981, Ameryce Północnej – 5239, Ameryce Południowej – 1509, Afryce – 447 oraz Australii i Oceanii – 165. Analizując dynamikę liczby certyfikatów ISO 16949 można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost zanotowano w Azji o 11,74%, Ameryce Południowej – 3,85%, Afryce – 1,59%, Europie – 0,51%, natomiast w Ameryce Północnej, Au-stralii i Oceanii zanotowano spadek liczby certyfikatów w stosunku do roku po-przedniego (w Ameryce Północnej o 3,59%, w Australii i Oceanii o 4,62%). Rysunek 21. Struktura certyfikatów według standardu ISO 16949 w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Z dynamiki liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 16949 w odniesieniu do 2004 roku wynika, iż w 2010
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 45 roku odnotowano największy wzrost w Azji o 1478,93 %, Ameryce Południowej – 290,93%, Europie – 220,52%, Afryce – 210,42%, Ameryce Północnej – 15,78%, natomiast w Australii i Oceanii liczba ta nie uległa zmianie. Rysunek 21 przedstawia strukturę certyfikatów systemu zarządzania jako-ścią w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w latach 2004– 2010. Rysunek 22. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 16949 w latach 2004–2010 2000=100% Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 22 przedstawia zmianę liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w latach 2004–2010, gdzie rokiem bazowym jest rok 2000. Rysunek 23 przedstawia dynamikę certyfikatów systemu zarządzania ja-kością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w latach 2004– 2010, gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni.
46 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 23. Dynamika liczby certyfikatów według standardu ISO 16949 na świecie w latach 2000–2010 (rok poprzedni =100%) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 12. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 16949 na świecie w 2010 roku Lp. Kraj Liczba 1 Chiny 14 200 2 Korea Południowa 4 014 3 Stany Zjednoczone 3 727 4 Niemcy 3 178 5 Indie 2 979 6 Japonia 1 195 7 Brazylia 1 138 8 Włochy 1 118 9 Tajlandia 1 046 10 Francja 1 033 11 Meksyk 1 009 12 Hiszpania 869 13 Tajwan 862 14 Iran 724 15 Turcja 643 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 12 przedstawia liderów w zakresie certyfikacji systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 na świecie. Wśród światowych liderów w zakresie certyfikacji według standardu ISO 16949
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 47 można wyróżnić następujące kraje: Chiny – 14 200, Koreę Południową – 4014, Stany Zjednoczone – 3727, Niemcy – 3178, Indie – 2979, Japonię – 1195, Brazy-lię – 1138, Włochy – 1118, Tajlandię – 1046 oraz Francję – 1033. Polska znajdu-je się na 19 pozycji w zakresie ilości certyfikowanych systemów zarządzania ja-kością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949. Rysunek 24. Stopień skupienia certyfikatów ISO 16949 w pierwszych 10 krajach Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 24 przedstawia stopień skupienia certyfikatów systemu zarzą-dzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w dziesięciu krajach – liderach w zakresie wdrożenia systemu. Z rysunku wynika, iż suma certyfikatów przyznanych w następujących krajach: Chinach, Korei Południowej, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Indiach, Japonii, Brazy-lii, Włoszech, Tajlandii oraz Francji stanowi 77% ogółu certyfikatów systemu za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 przyznanych na całym świecie.
48 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 2.6 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 w Europie Tabela 13 przedstawia liderów w zakresie certyfikacji systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w Europie. Tabela 13. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 16949 w Europie w latach 2004– 2010 Europa 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Niemcy 1 043 2 115 2 763 3 068 3 243 3 205 3 178 2 Włochy 173 312 935 1 024 1 088 1 070 1 118 3 Francja 89 854 1 127 1 165 1 183 1 096 1 033 4 Hiszpania 526 726 870 928 972 896 869 5 Czechy 307 352 431 526 565 560 593 6 Wielka Brytania 318 476 616 701 680 603 584 7 Polska 77 191 297 392 436 445 468 8 Węgry 95 156 214 257 287 287 299 9 Szwecja 21 70 156 207 236 230 230 10 Słowacja 34 76 113 151 193 201 213 11 Rumunia 4 6 115 155 181 194 209 12 Austria 77 133 158 188 192 185 188 13 Rosja 5 16 42 78 106 107 131 14 Holandia 16 82 114 120 128 127 129 15 Belgia 74 134 125 143 142 138 127 16 Szwajcaria 77 88 104 115 116 118 120 17 Słowenia 83 86 79 80 93 102 103 18 Finlandia 2 18 32 29 32 30 29 19 Bułgaria 2 4 9 14 18 22 26 20 Norwegia 13 12 18 22 24 20 20 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Wśród europejskich liderów z zakresie certyfikacji według standardu ISO 16949 w 2010 roku można wyróżnić następujące kraje: Niemcy z liczbą 3178 cer-tyfikatów, Włochy – 1118, Francję – 1033, Hiszpanię – 869, Czechy – 593, Wiel-ką Brytanię – 584, Polskę – 468, Węgry – 299, Szwecję – 230 oraz Słowację – 213. Polska plasuje się na 7 pozycji w zakresie liczby wdrożonych certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w Europie, a ilość certyfikatów od roku 2004 do 2010 wzrosła ponad 6-krotnie.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 49 Rysunek 25. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 w Europie w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 25 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w latach 2004–2010 w Europie. W 2004 roku liczba certyfikatów tego typu kształtowała się na poziomie 3114, w 2005 roku nastąpił wzrost o 93,48%, w 2006 – 42,06%, w 2007 – 12,81%, a w 2008 – 5,82%. W 2009 roku z kolei nastąpił spadek liczby certyfika-tów o 2,81%, w 2010 roku natomiast miał miejsce kolejny wzrost o 0,51%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 wzrasta tam o około 1074.
50 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 26. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 16949 w Europie w latach 2004–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 26 przedstawia zmianę liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w la-tach 2000–2010 w pięciu państwach o największej liczbie certyfikatów. Wynika z niego, iż największą dynamiką wzrostu charakteryzują się Francja, Włochy, Niemcy, Czechy i Hiszpania. Tabela 14. Średnia liczba wycofanych certyfikatów ISO 16949 w latach 2006–2010 lp. Kraj Liczba 1 Chiny 713 2 Korea Południowa 154 3 Stany Zjednoczone 111 4 Niemcy 101 5 Indie 75 6 Brazylia 64 7 Hiszpania 63 8 Wielka Brytania 42
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 51 9 Tajwan 40 10 Tajlandia 37 11 Iran 37 12 Meksyk 34 13 Turcja 29 14 Francja 29 15 Kanada 25 16 Włochy 25 17 Malezja 18 18 Polska 15 19 Czechy 14 20 Indonezja 12 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 27. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymagania-mi standardu ISO 16949 w Polsce w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 14 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów systemu za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO
52 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 16949 w latach 2006–2010. Największą liczbę wycofanych certyfikatów tego typu w ciągu jednego roku odnotowano w Chinach – 713, następnie w Korei Połu-dniowej – 154, Stanach Zjednoczonych – 111, Niemczech – 101, Indiach – 75, Brazylii – 64, Hiszpanii – 63, Wielkiej Brytanii – 42, Tajwanie – 40 oraz Tajlandii – 37. Polska plasuje się na 18 pozycji ze średnią 15 certyfikatów wycofanych w ciągu roku. Rysunek 27 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań standardu ISO 16949 w Polsce w okresie 2004–2010. Z rysunku wynika, iż do 2004 roku uzyskano w Polsce 77 certyfikaty tego typu, zaś do końca 2010 roku wdrożono 468, co stanowi ponad 6-krotny wzrost w okresie 2004–2010. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według standardu ISO 16949 w Polsce wynika, iż corocznie ilość certyfikatów wzrasta tam o 65.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 53 3 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia systemów zarządza-nia środowiskiem na świecie. Zaprezentowano liczbę certyfikatów systemu zarządzania środowiskiem potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 14001. Wskazano również liderów na świecie i w Euro-pie w zakresie liczby uzyskanych certyfikatów. W rozdziale zaprezentowano również dynamikę procesu certyfikacji na świecie, liczbę poszczególnych cer-tyfikatów na świecie z podziałem na rodzaje działalności gospodarczej, śred-nią liczbę wycofanych certyfikatów na świecie oraz zmianę liczby certyfikatów w Polsce. 3.1 Systemy zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie Rysunek 28 prezentuje liczbę certyfikatów systemu zarządzania środowi-skiem na świecie według wymagań normy ISO 14001 w latach 2000–2010. Rysunek 28. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 na świecie w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifica-tions 2010, 2011.
54 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Z rysunku wynika, iż liczba certyfikatów tego typu od 2000 do 2010 roku wzrosła prawie 11-krotnie, osiągając w 2010 roku wartość 251. Od 2000 do 2010 roku można zaobserwować ciągły wzrost tej liczby. Dynamika wzrostu liczby omawianych w tym podrozdziale certyfikatów w 2001 roku wyniosła 157%, w 2002 – 136%, w 2003 – 132%, w 2004 – 140%, w 2005 – 122%, w 2006 – 115%, w 2007 – 121%, w 2008 – 122%, w 2009 – 118%, a w 2010 – 113%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania środowiskiem na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość certyfi-katów ISO 14001 wzrasta o 22 929. Tabela 15. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 na świecie w latach 2000 – 2010 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Liczba Afryka 228 418 818 1 080 1 536 1 691 Ameryka Pd. 521 1 359 2 868 4 246 4 456 6 177 Ameryka Pn. 1 711 4 112 6 830 7 782 7 392 6 548 Australia i Oceania 1 112 1 564 2 092 2 150 1 279 1 666 Azja 8 399 18 841 38 567 58 539 98 057 133 593 Europa 10 876 23 146 39 379 54 414 76 095 101 297 Świat 22 847 49 440 90 554 128 211 188 815 250 972 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,0 134,4 130,5 95,4 138,6 108,9 Ameryka Pd. 100,0 210,7 176,4 128,2 110,7 170,4 Ameryka Pn. 100,0 150,3 128,9 107,8 98,5 86,4 Australia i Oceania 100,0 110,0 148,7 109,2 140,7 102,0 Azja 100,0 139,5 151,8 115,4 126,7 109,5 Europa 100,0 129,7 128,6 116,2 119,6 116,8 Świat 100,0 135,6 139,3 115,3 122,2 112,5 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,0 183,3 358,8 473,7 673,7 741,7 Ameryka Pd. 100,0 260,8 550,5 815,0 855,3 1185,6 Ameryka Pn. 100,0 240,3 399,2 454,8 432,0 382,7 Australia i Oceania 100,0 140,6 188,1 193,3 115,0 149,8 Azja 100,0 224,3 459,2 697,0 1167,5 1590,6 Europa 100,0 212,8 362,1 500,3 699,7 931,4 Świat 100,0 216,4 396,3 561,2 826,4 1098,5 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 55 Tabela 15 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania środowi-skiem potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001. Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, iż do końca 2010 roku wdrożono na świecie 250 972 certyfikaty tego typu. Analizując dynamikę wzrostu certyfikatów ISO 14001 można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost za-notowano w Ameryce Południowej o 70,4%, kolejno: w Europie o 16,8%, Azji – 9,5%, Afryce – 8,9% oraz Australii i Oceanii – 2%. W Ameryce Północnej z kolei zanotowano w 2010 roku spadek ilości certyfikatów w stosunku do roku poprzed-niego o 13,6%. Rysunek 29.Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 na świecie w 2010 roku Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Z dynamiki certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 14001 w odniesieniu do 2000 roku wynika, iż w 2010 roku odnotowano największy wzrost w Azji o 1490,6%, następnie w Ameryce Połu-dniowej o 1085,6%, Europie – 831,4%, Afryce – 641,7%, Ameryce Północnej –
56 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 282,7% oraz Australii i Oceanii – 49,8%. Powyższe dane prezentują w postaci graficznej rysunek 31 i rysunek rysunek 32. Rysunek 29 przedstawia liczbę certyfikatów ISO 14001 w 2010 roku na świecie. Największą liczbę certyfikatów w 2010 roku wdrożono w Azji – 133 593 i Europie – 101 297, a następnie w Ameryce Północnej – 6548, Ameryce Połu-dniowej – 6177, Afryce – 1691 oraz Australii i Oceanii – 1666. Rysunek 30 przedstawia strukturę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 . Rysunek 30. Struktura certyfikatów według standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 31 przedstawia zmianę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 , gdzie ro-kiem bazowym jest rok 2000.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 57 Rysunek 31. Zmiana liczby certyfikatów według standardu ISO 14001 w latach 2000– 2010 2000=100% Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Rysunek 32. Dynamika liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 (rok poprzedni =100%) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
58 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Rysunek 32 przedstawia dynamikę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 , gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni. Tabela 16 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów potwierdza-jących zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w 2010 roku. Najwięcej certyfikatów na koniec 2010 roku uzyskano w Chinach – 69 784, następnie w Japonii – 34 852, Hiszpanii – 18 347, we Włoszech – 17 064 oraz Wielkiej Brytanii – 14 346. Polska znajduje się na 20 pozycji z liczbą 1793 uzy-skanych certyfikatów. Tabela 16. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 14001 na świecie w 2010 roku lp. Kraj Liczba 1 Chiny 69 784 2 Japonia 34 852 3 Hiszpania 18 347 4 Włochy 17 064 5 Wielka Brytania 14 346 6 Korea Południowa 9 681 7 Rumunia 7 418 8 Czechy 6 629 9 Niemcy 6 001 10 Francja 5 251 11 Szwecja 4 622 12 Stany Zjednoczone 4 407 13 Indie 3 878 14 Brazylia 2 815 15 Szwajcaria 2 575 16 Tajwan 2 441 17 Tajlandia 2 159 18 Rosja 1 953 19 Węgry 1 822 20 Polska 1 793 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 59 Rysunek 33. Stopień skupienia certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w pierwszych 10 krajach Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 33 przedstawia 10 państw z największą liczbą certyfikatów po-twierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001, kolejno: Chiny, Japonię, Hiszpanię, Włochy, Wielką Brytanię, Koreę Południową, Rumu-nię, Czechy, Niemcy i Francję. Liczba certyfikatów uzyskanych w tych krajach stanowi 75,5% ogółu certyfikatów tego typu przyznanych na świecie. 3.2 Systemy zarządzania środowiskiem według normy ISO 14001 w Euro-pie Tabela 17 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów ISO 14001 w Europie w latach 2001–2010. Liderami w tym zakresie w Europie w 2010 roku były następujące kraje: Hiszpania z liczbą 18 347 certyfikatów, Włochy – 17 064, Wielka Brytania – 14 346, Rumunia – 7418, Czechy – 6629, Niemcy – 6001, Francja – 5251, Szwecja
60 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem – 4622, Szwajcaria 2575, Rosja 1953, Węgry – 1822 i, na 12 miejscu, Polska z liczbą 1793 certyfikatów. Tabela 17. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2001– 2010 Lp. Europa 2001 2002 2003 2004 2005 1 Hiszpania 2 064 3 228 4 860 6 473 8 620 2 Włochy 1 295 2 153 3 066 4 785 7 080 3 Wielka Brytania 2 722 2 917 5 460 6 253 6 055 4 Rumunia 15 45 96 361 752 5 Czechy 174 318 519 1 288 2 122 6 Niemcy 3 380 3 700 4 144 4 320 4 440 7 Francja 1 092 1 467 2 344 2 955 3 289 8 Szwecja 2 070 2 730 2 330 3 478 3 682 9 Szwajcaria 762 1 052 1 155 1 348 1 561 10 Rosja 12 23 48 118 185 11 Węgry 340 640 770 882 993 12 Polska 294 434 555 709 948 Europa 2006 2007 2008 2009 2010 1 Hiszpania 11 125 13 852 16 443 16 527 18 347 2 Włochy 9 825 12 057 12 922 14 542 17 064 3 Wielka Brytania 6 070 7 323 9 455 10 912 14 346 4 Rumunia 1 454 2 269 3 884 6 863 7 418 5 Czechy 2 211 2 731 3 318 4 684 6 629 6 Niemcy 5 415 4 877 5 709 5 865 6 001 7 Francja 3 047 3 476 3 482 4 678 5 251 8 Szwecja 3 759 3 800 4 478 4 193 4 622 9 Szwajcaria 1 728 1 875 2 187 2 324 2 575 10 Rosja 223 267 720 1 503 1 953 11 Węgry 1 140 1 537 1 834 1 659 1 822 12 Polska 837 1 089 1 544 1 500 1 793 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 34 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2000–2010. Z rysunku wynika, iż do 2000 roku w Eu-ropie uzyskano 10 876 certyfikatów tego typu, do roku 2010 natomiast liczba ta wzrosła ponad 9-krotnie, osiągając w 2010 roku wartość 10 1297. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania środowiskiem w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów ISO 14001 wzrasta tam o 8795.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 61 Rysunek 34. Liczba certyfikatów według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Rysunek 35. Zmiana liczby certyfikatów według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2001–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
62 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Rysunek 35 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według wymagań standardu ISO 14001 w Europie w latach 2000–2010 w pięciu państwach o naj-większej liczbie certyfikatów. Z rysunku wynika, iż największą dynamiką charak-teryzuje się Rumunia. Tabela 18. Liczba wydanych certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 14001 w latach 2005–2010 z podziałem na branże Przemysł 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Budownictwo 7,11 11,54 12,79 9,88 15,44 16,41 2 Urządzenia elektryczne … 11,02 11,95 10,54 9,51 9,50 10,59 3 Metale i wyroby metalowe 9,58 9,54 10,01 10,70 10,07 10,03 4 Handel hurtowy i detaliczny;… 6,74 5,57 5,87 7,97 6,26 5,79 5 Wyroby z gumy i plastiku 5,83 5,64 5,96 5,64 5,59 5,78 6 Maszyny i osprzęt do nich 5,90 5,78 5,11 5,08 5,35 5,71 7 Chemikalia, produkty .. 6,03 6,40 6,00 4,94 5,11 5,35 8 Usługi inżynierskie 2,57 2,26 2,58 2,42 3,61 4,17 9 Inne usługi 3,69 3,11 2,87 4,18 3,46 3,86 10 Produkty żywnościowe, … 4,73 4,23 3,45 3,73 3,34 3,03 11 Transport, przechowalnictwo… 3,97 3,29 3,09 4,11 3,35 2,94 12 Inne służby socjalne 4,77 3,30 4,94 5,54 3,83 2,33 13 Inne urządzenia transportowe 3,29 2,61 2,70 3,00 2,26 1,97 14 Produkcja niesklasyfikowana … 1,03 1,53 1,47 1,01 1,54 1,81 15 Tekstylia i wyroby tekstylne 1,35 2,01 1,98 1,06 1,66 1,70 16 Recykling 2,98 1,82 2,05 3,11 2,15 1,49 17 Drukarnie 1,37 1,21 1,32 1,30 1,32 1,44 18 Niemetaliczne produkty 1,32 1,40 1,46 1,22 1,35 1,40 19 Beton, cement, wapno, .. 1,04 1,26 1,51 1,20 1,33 1,38 20 Pośrednictwo finansowe… 0,93 1,33 1,42 1,02 1,30 1,32 21 Miazga, papier .. 1,72 1,56 1,42 1,40 1,30 1,23 22 Technika informatyczna 0,86 0,62 0,81 1,12 1,00 1,04 23 Rolnictwo, rybołówstwo 1,65 1,43 0,87 0,94 0,96 1,02 24 Drewno i jego przetwory 0,78 1,06 1,07 0,70 0,91 0,99 25 Górnictwo i kopalnictwo 1,04 1,08 0,94 1,09 0,98 0,97 26 Administracja publiczna 1,30 1,17 1,23 1,26 1,07 0,80 27 Hotele i restauracje 0,89 1,19 0,94 1,10 0,88 0,79 28 Dostawy energii elektrycznej 1,67 2,40 1,79 2,02 1,47 0,78 29 Dostawy wody 0,66 0,63 0,45 0,66 0,49 0,67
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 63 30 Farmaceutyki 0,85 0,63 0,75 0,77 0,67 0,66 31 Zdrowie i opieka społeczna 0,51 0,41 0,92 0,52 0,47 0,58 32 Szkolnictwo 0,43 0,21 0,21 0,28 0,41 0,48 33 Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej 0,93 0,67 0,51 0,48 0,42 0,39 34 Skóry i wyroby skórzane 0,29 0,40 0,33 0,19 0,25 0,25 35 Dostawy gazu 0,44 0,33 0,24 0,38 0,27 0,24 36 Przemysł stoczniowy 0,13 0,11 0,11 0,13 0,27 0,23 37 Lotnictwo 0,15 0,17 0,14 0,21 0,20 0,16 38 Firmy wydawnicze 0,15 0,09 0,09 0,08 0,09 0,12 39 Paliwa jądrowe 0,30 0,06 0,05 0,04 0,06 0,09 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 18 przedstawia liczbę certyfikatów według standardu ISO 14001 w latach 2005–2010 na świecie. Największą liczbą wydanych certyfikatów tego typu w 2010 roku charakteryzował się przemysł budowniczy – 16,41%, branża urzą-dzeń elektrycznych i optycznych – 10,59%, przemysł metalowy – 10,03%, łącz-nie: handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli, wyrobów do użytku osobistego i domowego – 5,79% oraz przemysł wyrobów z gumy i plastiku – 5,78%. Tabela 19. Średnia liczba wycofanych certyfikatów ISO 14001 w latach 2006–2010 lp. Kraj Liczba 1 Chiny 2 577 2 Korea Południowa 1 214 3 Hiszpania 946 4 Japonia 807 5 Wielka Brytania 399 6 Rumunia 363 7 Węgry 180 8 Turcja 166 9 Tajlandia 159 10 Włochy 158 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
64 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Tabela 19 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów ISO 14001 na świecie w latach 2006–2010. Największą liczbą wycofanych certyfikatów tego typu w roku charakteryzują się Chiny z ilością 2577, co stanowi 27% wszystkich przyznanych certyfikatów w tym kraju do końca 2010 roku. Kolejnym krajem z największą ich liczbą jest Korea Południowa – 1214 (12%), kolejno Hiszpania – 946 (5%), Japonia – 807 (2%) oraz Wielka Brytania – 399 (2%). Polska zajmuję 18 pozycję na świecie pod względem ilości wycofanych certyfikatów ISO 14001 z liczbą 91, co stanowi 5% ogółu przyznanych tam do końca 2010 roku certyfika-tów, przy czym wskaźnik wycofanych certyfikatów ISO 14001 jest o wiele niższy niż w przypadku certyfikacji systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001. Ten ostatni kształtuje się na poziomie 15,2% ogółu przyznanych certyfika-tów. Rysunek 36. Zmiana liczby certyfikatów z podziałem na branże według standardu ISO 14001 w Polsce Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 65 Rysunek 36 przedstawia zmiany liczby certyfikatów ISO 14001 w Polsce w latach 2000–2010. Z analizy wynika, iż na koniec 2010 roku wydano tam 1793 certyfikaty tego typu, co stanowi ponad 27-krotny wzrost od 2000 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania środowiskiem w Polsce wynika, iż corocznie ilość certyfikatów ISO 14001 wzrasta tam o 164.
66 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 4 Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia systemów zarządza-nia bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie, ilość norm oraz przewod-ników dotyczących zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz licz-bę krajów, w których wdraża się systemy w latach 2003–2011. Rysunek 37 prezentuje szacunkową liczbę certyfikatów systemów zarzą-dzania bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie w latach 2003–2011. Z ze-stawienia wynika, iż do końca 2011 roku wdrożono na świecie 92 302 certyfikaty tego typu. Liczba ta wzrosła ponad 8-krotnie w porównaniu do 2003 roku. Z przy-gotowanego równania regresji wynika, iż corocznie przybywa około 10 616 certy-fikatów, przy czym linia trendu wskazuje na stały wzrost ich liczby. Rysunek 37. Szacunkowa liczba certyfikatów systemów zarządzania bezpieczeń-stwem i higieną pracy na świecie w latach 2003 – 2011 3 898 11 091 15 185 24 656 31 512 42 935 95000 75000 55000 35000 15000 -5000 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. 54 357 73 330 92 302 y = 10616x - 14272 R² = 0,9509 -25000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 67 Rysunek 38. Liczba norm i standardów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w latach 2003 – 2011 na świecie 23 38 44 33 43 44 60 50 40 30 20 10 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. Rysunek 39. Liczba przewodników dotyczących wdrażania i funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w latach 2003–2011 na świecie 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 Źródło: opracowanie własne, 2013 na podstawie OHSAS Project Group. 44 46 48 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 31 42 43 46 46 46 46 44 40 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
68 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP Rysunek 38 przedstawia liczbę norm i standardów w zakresie bezpieczeń-stwa i higieny pracy w latach 2003–2011 na świecie. Z rysunku wynika, iż w 2011 roku liczba norm i standardów z analizowanego zakresu wynosiła 48. Rysunek 39 przedstawia liczbę przewodników dotyczących wdrażania i funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w latach 2003–2011 na świecie. Rysunek 40 przedstawia zestawienie liczby krajów, w których przyznaje się certyfikaty systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Z rysunku wynika, iż liczba krajów, w których wdrażany jest ten system, wzrastała w okresie 2003–2011. W 2011 roku wynosiła 127. Rysunek 40. Liczba krajów, w których przyznaje się certyfikaty systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w latach 2003–2011 70 82 82 82 102 108 140 120 100 80 60 40 20 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne, 2013 na podstawie OHSAS Project Group. 116 121 127 Rysunek 41 przedstawia zidentyfikowane powody wycofania certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, wśród których wskazano na fakt, iż organizacja nie przeszła auditu.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 69 Rysunek 42 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania bezpie-czeństwem i higieną pracy z podziałem na sektory. Z rysunku wynika, iż najbar-dziej powszechne są systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w następujących sektorach: budownictwie, metali i wyrobów metalowych, usługach inżynieryjnych i usługach innych. Rysunek 41. Zidentyfikowane powody wycofania certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. Rysunek 43 prezentuje udział dziesięciu państw w stosunku do ogólnej liczby certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie. Z rysunku wynika, iż następujące kraje: Chiny, Holandia, Włochy, Wielka Brytania, Hiszpania, Niemcy, Iran, Rumunia, Francja oraz Indie skupiają 73% ogółu certyfikatów tego typu na świecie.
70 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP Rysunek 42. Liczba certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w zależności od sektorów 0 500 1000 1500 2000 2500 28 17 35 34 18 16 3 19 31 12 27 29 30 2 25 33 11 39 6 24 13 23 15 14 21 38 7 37 32 20 22 36 26 1 4 9 10 8 5 1 – Rolnictwo, rybołówstwo; 2 – Górnictwo i kopalnictwo ; 3 – Produkty żywnościowe, napoje, wyroby tyto-niowe ; 4 – Tekstylia i wyroby tekstylne ; 5 – Skóry i wyroby skórzane ; 6 – Drewno i jego przetwory ; 7 – Mi-azga, papier i wyroby papiernicze ; 8 – Firmy wydawnicze ; 9 – Drukarnie ; 10 – Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej ; 11 – Paliwa jądrowe; 12 – Chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne ; 13 – Farmaceutyki ; 14 – Wyroby z gumy i plastiku ; 15 – Niemetaliczne produkty nieorganiczne ; 16 – Beton, ce-ment, wapno, gips itp. ; 17 – Metale i wyroby metalowe; 18 – Maszyny i osprzęt do nich ; 19 – Urządzenia el-ektryczne i optyczne ; 20 – Przemysł stoczniowy ; 21 – Lotnictwo ; 22 – Inne urządzenia transportowe ; 23 – Produkcja niesklasyfikowana gdzie indziej ; 24 – Recykling ; 25 – Dostawy energii elektrycznej ; 26 – Dostawy gazu ; 27 – Dostawy wody ; 28 – Budownictwo ; 29 – Handel hurtowy i detaliczny; naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli, wyrobów do użytku osobistego i domowego ; 30 – Hotele i restauracje ; 31 – Transport, przechowalnictwo, łączność ; 32 – Pośrednictwo finansowe; nieruchomości; wynajem ; 33 – Techni-ka informatyczna ; 34 – Usługi inżynierskie ; 35 – Inne usługi ; 36 – Administracja publiczna ; 37 – Szkolnictwo ; 38 – Zdrowie i opieka społeczna ; 39 – Inne służby socjalne. Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group.
Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 71 Rysunek 43. Udział 10 pierwszych państw w stosunku do ogólnej liczby certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. Najwięcej certyfikatów na zgodność z OHSAS wydano w Chinach (39 778), Holandii (10 368), Włoszech (7 029), Wielkiej Brytanii (4 311), Hiszpanii (3 605), Niemczech (2 883), Iranie (2 625), Rumunii (2 476), Francji (2 036), In-diach (1 497).
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania

Recommandé

Zintegrowane Systemy Zarządzania
Zintegrowane Systemy ZarządzaniaZintegrowane Systemy Zarządzania
Zintegrowane Systemy ZarządzaniaPeter Senkus
 
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...Peter Senkus
 
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...Peter Senkus
 
SQL. Optymalizacja
SQL. OptymalizacjaSQL. Optymalizacja
SQL. OptymalizacjaWydawnictwo Helion
 
ADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowania
ADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowaniaADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowania
ADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowaniaZbigniew Misiak
 
System Klasy Erp
System Klasy ErpSystem Klasy Erp
System Klasy Erpguest7a5483
 
Aa1000 as pl
Aa1000 as plAa1000 as pl
Aa1000 as plStowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości Loża Biznesu
 
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...Wydawnictwo Helion
 

Recommandé

Zintegrowane Systemy Zarządzania
Zintegrowane Systemy ZarządzaniaZintegrowane Systemy Zarządzania
Zintegrowane Systemy ZarządzaniaPeter Senkus
 
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań: Ewolucja systemów, jakość, środo...Peter Senkus
 
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...
Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Bezpieczeństwo, informacja, int...Peter Senkus
 
SQL. Optymalizacja
SQL. OptymalizacjaSQL. Optymalizacja
SQL. OptymalizacjaWydawnictwo Helion
 
ADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowania
ADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowaniaADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowania
ADONIS - funkcjonalnosci i scenariusze zastosowaniaZbigniew Misiak
 
System Klasy Erp
System Klasy ErpSystem Klasy Erp
System Klasy Erpguest7a5483
 
Aa1000 as pl
Aa1000 as plAa1000 as pl
Aa1000 as plStowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości Loża Biznesu
 
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...
Agile. Programowanie zwinne: zasady, wzorce i praktyki zwinnego wytwarzania o...Wydawnictwo Helion
 
W Świecie E-Biznesu
W Świecie E-Biznesu W Świecie E-Biznesu
W Świecie E-Biznesu Peter Senkus
 
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...Peter Senkus
 
VITIS - Value-added IT supported Integrated System
VITIS - Value-added IT supported Integrated SystemVITIS - Value-added IT supported Integrated System
VITIS - Value-added IT supported Integrated SystemPeter Senkus
 
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowaZarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowaPeter Senkus
 
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...Peter Senkus
 
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | Solutions
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | SolutionsProcess orientation – the use in marketing Challenges | Methods | Solutions
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | SolutionsPeter Senkus
 
Marketing 3.0
Marketing 3.0Marketing 3.0
Marketing 3.0Peter Senkus
 
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!Peter Senkus
 
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENT
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENTCHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENT
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENTPeter Senkus
 
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st century
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st centuryThe Challenges for Nigerian agriculture in 21-st century
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st centuryPeter Senkus
 
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations)
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations) Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations)
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations) Peter Senkus
 
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłość
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłośćIndustry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłość
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłośćPeter Senkus
 
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - Nigeria
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - NigeriaThe proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - Nigeria
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - NigeriaPeter Senkus
 
Design thinking - doświadczenia praktyka
Design thinking - doświadczenia praktykaDesign thinking - doświadczenia praktyka
Design thinking - doświadczenia praktykaSchool of Form
 
Statystyka po-ludzku
Statystyka po-ludzkuStatystyka po-ludzku
Statystyka po-ludzkuPrzemysław Wolny
 
9. Współpraca z otoczeniem rynkowym
9. Współpraca z otoczeniem rynkowym9. Współpraca z otoczeniem rynkowym
9. Współpraca z otoczeniem rynkowymLukas Pobocha
 
7
77
7Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
101
101101
101sadset33
 
Kelner 3.01
Kelner 3.01Kelner 3.01
Kelner 3.01sadset33
 
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebook
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebookMarketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebook
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebooke-booksweb.pl
 
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?Maciej Mroczek
 
Politechnika Lubelska
Politechnika LubelskaPolitechnika Lubelska
Politechnika Lubelskaguest3b5363
 

Contenu connexe

En vedette

W Świecie E-Biznesu
W Świecie E-Biznesu W Świecie E-Biznesu
W Świecie E-Biznesu Peter Senkus
 
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...Peter Senkus
 
VITIS - Value-added IT supported Integrated System
VITIS - Value-added IT supported Integrated SystemVITIS - Value-added IT supported Integrated System
VITIS - Value-added IT supported Integrated SystemPeter Senkus
 
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowaZarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowaPeter Senkus
 
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...Peter Senkus
 
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | Solutions
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | SolutionsProcess orientation – the use in marketing Challenges | Methods | Solutions
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | SolutionsPeter Senkus
 
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!Peter Senkus
 
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENT
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENTCHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENT
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENTPeter Senkus
 
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st century
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st centuryThe Challenges for Nigerian agriculture in 21-st century
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st centuryPeter Senkus
 
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations)
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations) Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations)
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations) Peter Senkus
 
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłość
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłośćIndustry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłość
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłośćPeter Senkus
 
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - Nigeria
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - NigeriaThe proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - Nigeria
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - NigeriaPeter Senkus
 

En vedette (13)

W Świecie E-Biznesu
W Świecie E-Biznesu W Świecie E-Biznesu
W Świecie E-Biznesu
 
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...
Sprawne funkcjonowanie państwa dzięki orientacji procesowej - Podstawy orient...
 
VITIS - Value-added IT supported Integrated System
VITIS - Value-added IT supported Integrated SystemVITIS - Value-added IT supported Integrated System
VITIS - Value-added IT supported Integrated System
 
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowaZarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa
 
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...
Zarzadzanie i Dowodzenie z wykorzystaniem orientacji procesowej - Sektor pryw...
 
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | Solutions
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | SolutionsProcess orientation – the use in marketing Challenges | Methods | Solutions
Process orientation – the use in marketing Challenges | Methods | Solutions
 
Marketing 3.0
Marketing 3.0Marketing 3.0
Marketing 3.0
 
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!
Zarządzanie i dowodzenie orientacja procesowa - DODATKI !!!
 
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENT
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENTCHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENT
CHALLENGES FOR FACULTY MANAGEMENT IN RAPIDLY CHANGING ENVIRONMENT
 
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st century
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st centuryThe Challenges for Nigerian agriculture in 21-st century
The Challenges for Nigerian agriculture in 21-st century
 
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations)
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations) Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations)
Leadership in New Wave (in Private, Public and Non-Profit Organizations)
 
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłość
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłośćIndustry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłość
Industry 4.0 - PRZEMYSŁ 4.0 Fundamenty i przyszłość
 
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - Nigeria
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - NigeriaThe proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - Nigeria
The proces approach Small and Medium Enterprises [SME] development - Nigeria
 

Similaire à Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania

Design thinking - doświadczenia praktyka
Design thinking - doświadczenia praktykaDesign thinking - doświadczenia praktyka
Design thinking - doświadczenia praktykaSchool of Form
 
9. Współpraca z otoczeniem rynkowym
9. Współpraca z otoczeniem rynkowym9. Współpraca z otoczeniem rynkowym
9. Współpraca z otoczeniem rynkowymLukas Pobocha
 
Kelner 3.01
Kelner 3.01Kelner 3.01
Kelner 3.01sadset33
 
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebook
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebookMarketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebook
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebooke-booksweb.pl
 
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?Maciej Mroczek
 
Politechnika Lubelska
Politechnika LubelskaPolitechnika Lubelska
Politechnika Lubelskaguest3b5363
 
Przewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacji
Przewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacjiPrzewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacji
Przewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacjiendisk
 
Projektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service DesignProjektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service DesignSchool of Form
 
Projektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service DesignProjektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service DesignGreenhat
 
10. Planowanie przedmiotu działalności
10. Planowanie przedmiotu działalności10. Planowanie przedmiotu działalności
10. Planowanie przedmiotu działalnościLukas Pobocha
 
Dietetyk 321[11] z4.01_u
Dietetyk 321[11] z4.01_uDietetyk 321[11] z4.01_u
Dietetyk 321[11] z4.01_ugemix gemix
 
Scalone dokumenty (43)
Scalone dokumenty (43)Scalone dokumenty (43)
Scalone dokumenty (43)gemix gemix
 

Similaire à Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania (20)

Design thinking - doświadczenia praktyka
Design thinking - doświadczenia praktykaDesign thinking - doświadczenia praktyka
Design thinking - doświadczenia praktyka
 
Statystyka po-ludzku
Statystyka po-ludzkuStatystyka po-ludzku
Statystyka po-ludzku
 
9. Współpraca z otoczeniem rynkowym
9. Współpraca z otoczeniem rynkowym9. Współpraca z otoczeniem rynkowym
9. Współpraca z otoczeniem rynkowym
 
7
77
7
 
101
101101
101
 
Kelner 3.01
Kelner 3.01Kelner 3.01
Kelner 3.01
 
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebook
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebookMarketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebook
Marketing w szkolnictwie - Hanna Hall - ebook
 
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?
Jak Polskie organizacje wykorzystują technologie do wsparcia controllingu?
 
Politechnika Lubelska
Politechnika LubelskaPolitechnika Lubelska
Politechnika Lubelska
 
Badania Ewaluacyjne 3
Badania Ewaluacyjne 3Badania Ewaluacyjne 3
Badania Ewaluacyjne 3
 
Kontroling dla menedzerow
Kontroling dla menedzerowKontroling dla menedzerow
Kontroling dla menedzerow
 
301
301301
301
 
Przewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacji
Przewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacjiPrzewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacji
Przewodnik po metodach_ewaluacji_wskazniki_monitoringu_i_ewaluacji
 
Projektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service DesignProjektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service Design
 
Projektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service DesignProjektowanie usług / Service Design
Projektowanie usług / Service Design
 
10. Planowanie przedmiotu działalności
10. Planowanie przedmiotu działalności10. Planowanie przedmiotu działalności
10. Planowanie przedmiotu działalności
 
Dietetyk 321[11] z4.01_u
Dietetyk 321[11] z4.01_uDietetyk 321[11] z4.01_u
Dietetyk 321[11] z4.01_u
 
Jak zdac-egzamin
Jak zdac-egzaminJak zdac-egzamin
Jak zdac-egzamin
 
Scalone dokumenty (43)
Scalone dokumenty (43)Scalone dokumenty (43)
Scalone dokumenty (43)
 
Statystyka po ludzku
Statystyka po ludzkuStatystyka po ludzku
Statystyka po ludzku
 

Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań. Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych, rekomendacje stosowania

  • 1.
  • 2.
  • 3. Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych Rekomendacje stosowania
  • 4.
  • 5. Aneta Wysokińska-Senkus Piotr Senkus Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych Rekomendacje stosowania Wydawnictwo Naukowe • Szkolenia Biznesowe • Szkolenia Specjalistyczne Warszawa 2013
  • 6. Copyright © Aneta Wysokińska-Senkus, Piotr Senkus, 2013 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej pracy bez zgody wydawcy zabronione. Książka ta jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w Internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanuj cudzą własność i prawo. Częste cytowanie pożądane zgodnie z prawem cytatu. „Systemy zarządzania w świetle nowych wyzwań” – więcej na www.openmanagement.info Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2009 – 2013 jako projekt badawczy N N115 292737 Redaktorzy Naukowi Wydawnictwa prof. dr. Lothar Giltz, Management Institut Ruhleder (Niemcy • Szwajcaria) dr hab. Aleksander Grzelak, prof. nadzw. UEP (Polska) doc. dr. Jonas Čėsna, ASU (Litwa) doc. dr. Rolandas Domeika, ASU (Litwa) Recenzent dr hab. Konrad Raczkowski, prof. SAN Projekt okładki Piotr Senkus ISBN 978-83-64116-01-8 Wydawnictwo: ROI Consulting Sp. z o.o. Warszawa, 2013 ul. Długa 4, 00-238 Warszawa www.roiconsulting.pl info@roiconsulting.pl tel. (22) 497-07-64 fax (22) 635-22-30 Wyprodukowano w Polsce Wszystkie rysunki i zdjęcia stanowią własność ich autorów, zostały wykorzystane zgodnie z prawem cytatu. Cytowanie: Wysokińska-Senkus A., Senkus P., Systemy zarządzania, w świetle badań empirycznych Rekomendacje stosowania, ROI Consulting, 2013, ISBN 9978-83-64116-01-8
  • 7. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Spis Treści 7 Spis treści Wprowadzenie ................................................................................................................................... 9 1 Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie ..................................................... 11 2 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością ........................................................ 19 2.1 Systemy zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 na świecie ................................... 19 2.2 Systemy zarządzania jakością według normy ISO 9001 w Europie .................................................. 26 2.3 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 na świecie ........................ 32 2.4 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 w Europie ........................ 38 2.5 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 na świecie ................. 42 2.6 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 w Europie.................. 48 3 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem ................................................ 53 3.1 Systemy zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie ......................... 53 3.2 Systemy zarządzania środowiskiem według normy ISO 14001 w Europie ........................................ 59 4 Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy ..................... 66 5 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem żywności ............................ 72 5.1 Systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności na świecie ......................................................... 72 5.2 Systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności w Europie ......................................................... 78 6 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji ........................... 84 6.1 System zarządzania bezpieczeństwem informacji na świecie ......................................................... 84 6.2 System zarządzania bezpieczeństwem informacji w Europie ......................................................... 90 7 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ....................................................................... 95 7.1 Cele badania........................................................................................................................... 95 7.2 Metodyka badań ..................................................................................................................... 95 7.3 Dobór próby badawczej ........................................................................................................... 96 7.4 Charakterystyka próby badawczej ............................................................................................. 98 7.5 Systemy zarządzania w świetle badań ...................................................................................... 103 8 Rekomendacje ciągłego doskonalenia organizacji ......................................................................... 119 8.1 Wdrażanie i funkcjonowanie systemów zarządzania w organizacjach ........................................... 119 8.2 Planowanie i strategia organizacji ............................................................................................ 127 8.3 Organizowanie ...................................................................................................................... 137 8.4 Zarządzanie zasobami ludzkimi ............................................................................................... 147 8.5 Zarządzanie wiedzą ............................................................................................................... 157 8.6 Zarządzanie zasobami rzeczowymi i finansowymi ...................................................................... 159 8.7 Delegowanie uprawnień i odpowiedzialności przez najwyższe kierownictwo organizacji ................. 160
  • 8. 8.8 Kontrola ............................................................................................................................... 162 Podsumowanie .............................................................................................................................. 164 Wykaz tabel ................................................................................................................................... 165 Wykaz rysunków ............................................................................................................................ 166 Wykaz literatury ............................................................................................................................. 170
  • 9. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Wprowadzenie 9 Wprowadzenie Złożoność i zmienność otoczenia generuje szereg wyzwań, które stoją przed współczesnymi organizacjami. Wyzwania te są niewątpliwie związane z procesem zmian, który przyczynia się do tego, iż organizacje, chcąc zapewnić sobie przetrwanie i rozwój w długiej perspektywie, muszą podejmować szereg działań, mających na celu ciągłe doskonalenie. Proces ciągłego doskonalenia powinien mieć swoje odzwierciedlenie w strategii organizacji, których działania muszą być ukierunkowane na proces nieustannego uczenia się, ulepszania poszczególnych elementów oraz analizę ryzyka. Jedną z metod doskonalenia organizacji, która ułatwia koncentrację na trzech aspektach efektywności: finansowym, społecznym i ekologicznym, jest wdrożenie trzech znormalizowanych systemów zarządzania: jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem i higieną pracy. Coraz więcej organizacji zarówno komercyjnych, jak i non–profit, wdraża różnego rodzaju systemy, których celem wspólnym ma być kompleksowe wspomaganie poszczególnych aspektów zarządzania. Wśród nich można wyróżnić: systemy zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001, systemy zarządzania środowiskiem oparte na wymaganiach normy ISO 14001, systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oparte wymaganiach normy PN-N 18001, system zapewnienia bezpieczeństwa żywności (HACCP) oraz inne. Celem opracowania jest pokazanie ogólnego obrazu certyfikowanych systemów zarządzania na świecie, jak i stanu i perspektyw wdrożenia następujących systemów: zarządzania jakością według wymagań norm: ISO 9001, ISO 13485, ISO 16949, zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001, zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy według wymagań standardu OHSAS/PN-N 18001, zarządzania bezpieczeństwem
  • 10. 10 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Wprowadzenie żywności według wymagań normy ISO 22000 oraz zarządzania bezpieczeństwem informacji według wymagań normy ISO 27001. W opracowaniu dokonano prezentacji stanu obecnego, koncentrując się na aspektach, jakimi są zakres stosowania oraz skuteczność wdrożonych systemów zarządzania. Ponadto w opracowaniu przedstawiono rekomendacje, dotyczące sposobów doskonalenia systemowego podejścia do zarządzania. Organizacje często nie dostrzegają, iż wdrażane przez nie systemy mogą być wykorzystywane jako narzędzia poprawiające skuteczność ich działania, co w konsekwencji może prowadzić do poprawy ich konkurencyjności. Opracowanie prezentuje relacje pomiędzy wdrożeniem systemowych rozwiązań wspomagania zarządzania a funkcjonowaniem poszczególnych obszarów działania organizacji. Przedsiębiorstwa powinny mieć świadomość, iż systemowe podejście do zarządzania nie tylko służy promocji tychże podmiotów, ale wskazuje też na słabe miejsca w procesie zarządzania, ponadto jest skutecznym narzędziem doskonalenia procesu zarządzania, poprawy efektywności oraz zwiększenia ich wartości, co powoduje w konsekwencji poprawę pozycji konkurencyjnej danej organizacji.
  • 11. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 11 1 Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia poszczególnych sys-temów zarządzania, z podziałem na poszczególne regiony świata. Zapre-zentowano liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością zgodnych z wymaganiami normy ISO 9001, systemu zarządzania jakością dla wyrobów medycznych - ISO 13485, systemu zarządzania jakością w przemyśle moto-ryzacyjnym - ISO 16949, systemu zarządzania środowiskiem - ISO 14001, systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności - ISO 22000 oraz syste-mu zarządzania bezpieczeństwem informacji - ISO 27001. Tabela 1 przedstawia stan wdrożenia poszczególnych systemów zarządza-nia według wymagań standardu ISO na świecie. Do końca 2005 roku wdrożono na świecie 773 843 certyfikaty sytemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001. Na przestrzeni pięciu kolejnych lat ilość certyfikatów wzrosła prawie 1,5-krotnie i osiągnęła na koniec 2010 roku liczbę 1 109 905. Najwięcej certyfikatów w 2010 roku wdrożono w Europie (519 076), Azji (495 919), a na-stępnie w Ameryce Południowej (39 478), Ameryce Północnej (37 809), Australii i Oceanii (9 836) oraz Afryce (7 787). Największy przyrost certyfikatów na świecie w latach 2005–2010 zaobserwować można było w 2006 roku, kiedy wzrost w sto-sunku do poprzedniego roku wyniósł 16%. W kolejnych latach również zanotowa-no na świecie wzrost liczby certyfikatów potwierdzających zgodność z wymaga-niami standardu ISO 9001, w 2007 roku o 6%, w 2008 – 3%, w 2009 – 8% i w 2010 – 4%. Analiza liczby certyfikatów wskazuje, iż największą dynamikę wzrostu w okresie 2005–2010 zanotowano w Ameryce Południowej, gdzie ich liczba pod koniec 2010 roku wzrosła 2-krotnie, w porównaniu do 2005 roku. Mimo ogólnej tendencji wzrostowej, analiza danych pokazuje, iż w Ameryce Północnej ilość cer-tyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 zmniejszyła się w 2010 roku w odniesieniu do roku 2005 o 38%, zaś w Au-stralii i Oceanii o 50%. Powodem tej sytuacji może być fakt, iż w europejskich fir-mach bardziej powszechne jest wdrażanie ISO 9001 niż TQM, podczas gdy w
  • 12. 12 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Stanach Zjednoczonych, Japonii, Brazylii i Kanadzie bardziej popularne jest TQM1. Autorzy prac prezentujących pozytywny wpływ TQM na wyniki przedsię-biorstwa są zgodni co do tego, iż TQM wpływa korzystnie na efektywność organi-zacji. Potwierdzają to następujące badania: Powell 19952; Forker i inni 19973; Sun 20004; Hendricks i Singhal 20015. Do podobnego wniosku doszli także Najmi i Kehoe (2001),6 stwierdzając, że grupa organizacji z certyfikowanymi systemami zarządzania jakością nie osią-gnęła lepszych wyników, niż grupa organizacji, które stosują TQM. Te ostatnie osiągają lepsze wyniki niż inne organizacje. Stan wdrożenia systemów zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie na koniec 2010 roku został poświadczony przyzna-niem 250 972 certyfikatów, czyli niemal 4,5 razy mniej niż stanowi liczba certyfika-tów systemu zarządzania jakością. Dynamika wzrostu certyfikatów ISO 14001 w latach 2005–2010 wskazuje na ponad 2-krotny wzrost ich ilości (w 2005 roku – 111 163). Proces certyfikacji systemów zarządzania środowiskiem na świecie charakteryzuje się ponadto ciągłym wzrostem w kolejnych latach. W 2006 roku odnotowano wzrost rzędu ponad 15%, w 2007 – 20 %, w 2008 – 19%, w 2009 – 1 Sun H., The pattern of implementing TQM versus ISO 9000 at the beginning of the 1990s. Interna-tional Journal of Quality & Reliability Management 16, no. 3, 1999, s. 201 – 214. 2 Powell T. C., Total quality management as competitive advantage: A review and empirical study. Strategic Management Journal 16, 1995, s. 15-37. 3 Forker L. B., Mendez D., Hershauer J. C., Total quality management in the supply chain: What is its impact on performance? International Journal of Production Research 35, no. 6, 1997, s. 1681 – 1701. 4 Sun H., Total quality management, ISO 9000 certification and performance improvement. Interna-tional Journal of Quality & Reliability Management 17, no. 2, 2000, s. 168-179. 5 Hendricks K. B., Singhal V. R., Firm characteristics, total quality management and financial perfor-mance. Journal of Operations Management 19, 2001, s. 269-285. 6 Najmi M., Kehoe D. F., The role of performance measurement systems in promoting quality devel-opment beyond ISO 9000. International Journal of Operations & Production Management 21, no. 1&2, 2001, s. 159-172.
  • 13. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 13 14% i w 2010 – 17%. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiąga-jąc na koniec 2010 roku liczbę 133 593 certyfikatów, a następnie w: Europie – 101 297, Ameryce Północnej – 6548, Ameryce Południowej – 6177, Afryce – 1691 oraz Australii i Oceanii – 1666. Największy wzrost liczby certyfikatów odno-towano w 2010 roku w Azji – ich liczba wzrosła ponad 2,6-krotnie w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2005 roku. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania śro-dowiskiem, można zaobserwować również spadek ich liczby w Ameryce Północ-nej oraz Australii i Oceanii. Liczba certyfikatów potwierdzających spełnienie wy-magań zawartych w normie ISO 14001 w Ameryce Północnej na koniec 2010 roku zmniejszyła się o 10% w porównaniu do 2005 roku, zaś w Australii i Oceanii tendencja ta kształtowała się na poziomie 16%. Stan wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności według wymagań normy ISO 22000 na świecie na koniec 2010 roku został poświadczony przyznaniem 18 624 certyfikatów, czyli niemal 60 razy mniej niż stanowi liczba certyfikatów systemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001. Dynamika wzrostu certyfikatów według standardu ISO 22000 w latach 2007–2010 wskazuje na 4,5-krotny wzrost ich ilości (w 2007 roku – 4132). Certyfikacja sys-temów zarządzania bezpieczeństwem żywności na świecie charakteryzuje się prawie 2-krotnym wzrostem w 2008 roku, w 2009 – 1,7- krotnym, w 2010 – 1,3- krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 11 476 certyfikatów, a następnie w: Europie – 5770, Afryce – 686, Ameryce Południowej – 378, Ameryce Północnej – 217 oraz Australii i Oce-anii – 97. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania bez-pieczeństwem żywności, wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost ich liczby. Największą dynamikę procesu certyfikacji odnotowano w 2010 roku w Australii i Oceanii, co oznaczało, że liczba certyfikatów wzrosła tam 8-krotnie, w Azji – 6-krotnie, w Afryce – 5,2-krotnie, w Ameryce Południowej – 4,9-krotnie,
  • 14. 14 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Ameryce Północnej – 3,4-krotnie, a w Europie – 2,9-krotnie, w odniesieniu do ilo-ści certyfikatów na koniec 2007 roku. Stan wdrożenia systemów zarządzania jakością według wymagań normy ISO 13485 „Systemy jakości. Wyroby medyczne. Szczególne wymagania doty-czące stosowania EN ISO 9001” na świecie na koniec 2010 roku został poświad-czony przyznaniem 18 371 certyfikatów, czyli niemal 60 razy mniej niż stanowi liczba certyfikatów systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001. Dy-namika wzrostu liczby certyfikatów według wymagań standardu ISO 13485 w la-tach 2005–2010 wskazuje na 3,6-krotny wzrost ich ilości (w 2005 roku – 5010). Liczba wdrożonych i certyfikowanych systemów zarządzania jakością w przemy-śle medycznym na świecie charakteryzuje się 1,58-krotnym wzrostem w 2006 roku, w 2007 – 1,63-krotnym, w 2008 – 1,02-krotnym, w 2009 – 1,22-krotnym, a w 2010 – 1,15-krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Europie, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 10 947 certyfikatów potwierdzających zgod-ność ze standardem ISO 13485, a następnie w Ameryce Północnej – 4090, Azji – 2979, Afryce – 106 oraz Australii i Oceanii – 80. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle medycznym, wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost liczby certyfikatów. Największy wzrost liczby certyfikatów ISO 27001 odnotowano w 2010 roku w Ameryce Południowej – 7,7-krotnie, w Azji – 4,94-krotnie, w Europie – 3,9- krotnie, w Afryce – 2,9-krotnie, Ameryce Północnej – 2,7-krotnie, a w Australii i Oceanii – 2,2-krotnie, w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2005 roku. Stan wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji we-dług wymagań standardu ISO 27001 na świecie na koniec 2010 roku został po-świadczony przyznaniem 15 621 certyfikatów, co stanowi niemal 71 razy mniej-szą liczbę w odniesieniu do liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001. Dynamika wzrostu liczby certyfikatów ISO 27001 w latach 2006–2010 wskazuje na 2,7–krotny wzrost ich ilości (w 2006 roku – 5 797). Certyfikacja systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji na świecie charakteryzuje się 1,3-krotnym wzrostem w 2007 roku, w 2008 – 1,2-
  • 15. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 15 krotnym, w 2009 – 1,4-krotnym, a w 2010 – 1,2-krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 10 365 certyfika-tów, a następnie w Europie – 4 679, Ameryce Północnej – 344, Ameryce Połu-dniowej – 101, Australii i Oceanii – 87 i Afryce – 45. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost ich liczby. Największą dynamikę wzrostu liczby certyfikatów odnotowano w 2010 roku w Afryce – 7,5-krotnie, w Ameryce Południowej – 5,6-krotnie, w Ameryce Północnej – 4,4-krotnie, w Europie – 4,4- krotnie oraz Azji –2,3-krotnie, w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2006 roku. Stan wdrożenia systemów zarządzania zgodnych z wymaganiami standar-du ISO 16949 „System zarządzania jakością w przemyśle samochodowym” na świecie na koniec 2010 roku został poświadczony przyznaniem 48 154 certyfika-tów, a liczba ta oznacza niemal 23 razy mniej w porównaniu z certyfikacją syste-mu zarządzania jakością według normy ISO 9001. Dynamika wzrostu certyfikatów ISO 16949 w latach 2005–2010 wskazuje na 2,3-krotny wzrost ich ilości (w 2005 roku – 21 123). Certyfikacja systemów zarządzania jakością w przemyśle motory-zacyjnym na świecie charakteryzuje się 1,5-krotnym wzrostem w 2006 roku, w 2007 – 1,2 krotnym, w 2008 – 1,1-krotnym, w 2009 – 1,03-krotnym, w 2010 – 1,05-krotnym. Największą popularność systemy te zyskały w Azji, osiągając na koniec 2010 roku liczbę 30 332 certyfikatów, a następnie w Europie – 9981, Ame-ryce Północnej – 5239, Afryce – 928, Ameryce Południowej – 1509 oraz Australii i Oceanii – 165. Analizując dynamikę wzrostu liczby certyfikatów systemu zarzą-dzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym, wszędzie można zaobserwować coroczny wzrost ich liczby. Największą ich dynamikę odnotowano w 2010 roku w Azji – ponad 3- krotnie, w Ameryce Południowej – 5,6-krotnie, w Australii – ponad 3-krotnie, w Ameryce Północnej – ponad 2-krotnie, w Europie – 1,7-krotnie, w Afryce – 1,3-krotnie, a w Ameryce Północnej – 1,1-krotnie, w odniesieniu do ilości certyfikatów na koniec 2005 roku.
  • 16. 16 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Tabela 1. Stan wdrożenia poszczególnych systemów zarządzania według wybranych wymagań standardów ISO na świecie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ISO 9001 Afryka 6 770 7 483 7 591 8 709 8 608 7 787 Ameryka Pd. 21 645 28 340 38 063 38 494 34 381 39 478 Ameryka Pn. 60 516 62 478 48 891 49 342 43 712 37 809 Australia i Oceania 19 121 19 646 8 753 10 037 10 295 9 836 Azja 300 369 378 073 430 305 435 178 481 944 495 919 Europa 365 422 400 885 417 883 441 044 485 408 519 076 Świat 773 843 896 905 951 486 982 804 1 064 348 1 109 905 ISO 14001 Afryka 1 132 1 080 1 108 1 536 1 553 1 691 Ameryka Pd. 3 311 4 246 4 024 4 456 3 624 6 177 Ameryka Pn. 7 219 7 782 7 503 7 392 7 581 6 548 Australia i Oceania 1 969 2 150 909 1 279 1 634 1 666 Azja 50 706 58 539 77 422 98 057 121 987 133 593 Europa 46 826 54 414 63 606 76 095 86 736 101 297 Świat 111 163 128 211 154 572 188 815 223 115 250 972 ISO 22000 Afryka 131 259 357 686 Ameryka Pd. 77 223 226 378 Ameryka Pn. 64 72 134 217 Australia i Oceania 12 42 69 97 Azja 1 888 4 091 8 458 11 476 Europa 1 960 3 519 4 637 5 770 Świat 4 132 8 206 13 881 18 624 ISO 13485 Afryka 36 39 59 69 74 106 Ameryka Pd. 22 72 144 122 118 169 Ameryka Pn. 1 503 2 478 2 702 3 075 3 427 4 090 Australia i Oceania 37 76 62 55 79 80 Azja 603 1 742 2 952 2 361 3 386 2 979 Europa 2 809 3 516 6 993 7 445 8 920 10 947 Świat 5 010 7 923 12 912 13 127 16 004 18 371 ISO 27001 Afryka 6 10 16 46 45 Ameryka Pd. 18 38 67 89 101 Ameryka Pn. 79 112 217 332 344 Australia i Oceania 60 56 67 60 87 Azja 4 580 6 111 6 741 8 929 10 365 Europa 1 054 1 405 2 138 3 474 4 679 Świat 5 797 7 732 9 246 12 930 15 621 ISO 16949 Afryka 699 962 1 109 1 096 979 928 Ameryka Pd. 724 1 256 1 365 1 429 1 453 1 509 Ameryka Pn. 4 581 5 244 5 947 5 928 5 434 5 239 Australia i Oceania 52 131 184 189 173 165 Azja 9 042 16 319 21 920 25 349 27 692 30 332 Europa 6 025 8 559 9 655 10 217 9 930 9 981 Świat 21 123 32 471 40 180 44 208 45 661 48 154 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 17. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie 17 Rysunek 1. Struktura wdrożenia poszczególnych systemów zarządzania według wy-magań wybranych standardów ISO na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 1 prezentuje strukturę wdrożenia poszczególnych systemów za-rządzania ISO na świecie. Największy udział w ogólnej liczbie certyfikatów tego typu przyznanych na świecie mają systemy zarządzania jakością wdrożone zgodnie z wymaganiami normy ISO 9001, których odsetek wynosi 75,94% (1 109 905 certyfikatów). Dużą popularnością cieszą się również systemy zarządzania środowiskiem – odsetek certyfikatów ISO 14001 w ogólnej liczbie przyznanych certyfikatów na świecie wynosi 17,17% (250 972 certyfikatów), natomiast 6,89% przypada na pozostałe certyfikaty: systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym – 3,29% (48 154 certyfikaty), systemu zarządzania bezpieczeń-stwem żywności według wymagań normy ISO 22000 – 1,27% (18 624 certyfika-ty), systemu zarządzania jakością w przemyśle medycznym –1,26% (18 371) i systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji – 1,07% (15 621).
  • 18. 18 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Ogólny obraz certyfikowanych systemów zarządzania na świecie Rysunek 2. Dynamika wdrażania poszczególnych systemów zarządzania według wy-magań wybranych standardów ISO na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 2 prezentuje dynamikę wdrożenia systemów zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 i systemu zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie w latach 2000–2010. Z analizy ilości cer-tyfikatów w tym okresie wynika, iż ilość obydwu certyfikatów rosła w latach 2000– 2002, po czym w 2003 roku spadła, a następnie wzrosła gwałtownie i ta ostatnia tendencja utrzymała się do 2010 roku.
  • 19. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 19 2 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia systemów zarządza-nia jakością na świecie. Zaprezentowano liczbę certyfikatów sytemu zarzą-dzania jakością potwierdzających zgodność z wymaganiami normy ISO 9001, systemu zarządzania jakością dla wyrobów medycznych według wy-magań normy ISO 13485 oraz systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań standardu ISO 16949. Wskazano rów-nież liderów na świecie i w Europie w zakresie liczby uzyskanych certyfika-tów potwierdzających spełnienie przez organizacje wymagań wymienionych powyżej standardów. W rozdziale zaprezentowano również dynamikę pro-cesu certyfikacji na świecie, jak i liczbę poszczególnych certyfikatów na świecie, z podziałem na różne rodzaje działalności gospodarczej, średnią liczbę wycofanych certyfikatów na świecie oraz zmianę liczby certyfikatów według wymagań poszczególnych standardów w Polsce. 2.1 Systemy zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 na świecie Rysunek 3 prezentuje liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9001 w latach 2000–2010. Z zestawienia wynika, iż liczba certyfikatów systemu zarządzania jakością od 2000 roku do 2010 roku wzrosła ponad dwukrotnie, osiągając w 2010 roku liczbę 1 109 905 certyfikatów. Od 2000 do 2002 roku można zaobserwować wzrost liczby tych certyfikatów, a następnie w 2003 roku gwałtowny jej spadek o około 20% (w odniesieniu do 2002 roku). Z kolei w 2004 roku liczba certyfikatów znowu wzrosła i osiągnęła wartość 660 000, a tendencja ta utrzymała się aż do 2010 roku. W 2004 roku liczba certyfikatów ISO 9001 wzrosła w porównaniu do po-przedniego roku o ponad 30%, w 2005 – 17%, w 2006 – 15%, w 2007 – 6%, w 2008 – 3%, w 2009 – 8%, zaś w 2010 – 4% .
  • 20. 20 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 wzra-sta o około 69 443. Rysunek 3. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Tabela 2 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością po-twierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001. Z zesta-wienia przedstawionego w tabeli wynika, iż do końca 2010 roku wdrożono na świecie 1 109 905 certyfikatów systemu zarządzania jakością. Analizując dyna-mikę liczby certyfikatów ISO 9001, można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost zanotowano w Ameryce Południowej o 14,83%, kolejno w Europie – 6,94% i Azji – 2,90%, zaś w pozostałych regionach świata nastąpił w 2010 roku spadek ilości certyfikatów w stosunku do roku poprzedniego – największy w
  • 21. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 21 Ameryce Północnej o 13,5%, w Afryce – 9,54% oraz w Australii i Oceanii – 4,46%. Tabela 2.Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Liczba Afryka 4 773 4 534 4 874 7 483 8 709 7 787 Ameryka Pd. 10 528 13 306 16 342 28 340 38 494 39 478 Ameryka Pn. 48 573 54 179 50 636 62 478 49 342 37 809 Australia i Oceania 27 315 29 218 20 001 19 646 10 037 9 836 Azja 100 858 171 963 253 362 378 073 435 178 495 919 Europa 265 787 328 662 314 917 400 885 441 044 519 076 Świat 457 834 601 862 660 132 896 905 982 804 1 109 905 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,00 116,14 129,18 110,53 114,73 90,46 Ameryka Pd. 100,00 94,37 181,26 130,93 101,13 114,83 Ameryka Pn. 100,00 105,81 125,11 103,24 100,92 86,50 Australia i Oceania 100,00 101,33 87,75 102,75 114,67 95,54 Azja 100,00 117,82 138,45 125,87 101,13 102,90 Europa 100,00 110,50 131,84 109,70 105,54 106,94 Świat 100,00 111,16 132,58 115,90 103,29 104,28 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,00 94,99 102,12 156,78 182,46 163,15 Ameryka Pd. 100,00 126,39 155,22 269,19 365,63 374,98 Ameryka Pn. 100,00 111,54 104,25 128,63 101,58 77,84 Australia i Oceania 100,00 106,97 73,22 71,92 36,75 36,01 Azja 100,00 170,50 251,21 374,86 431,48 491,70 Europa 100,00 123,66 118,48 150,83 165,94 195,30 Świat 100,00 131,46 144,19 195,90 214,66 242,43 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Z dynamiki certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 9001 w odniesieniu do 2000 roku wynika, iż w 2010 roku odnotowano największy wzrost ich liczby w Azji o 391,70%, Ameryce Południo-
  • 22. 22 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością wej – 274,98%, w Europie – 95,3%, w Afryce – 63,15%, zaś w pozostałych re-gionach miał miejsce spadek: w Australii i Oceanii o 64% a w Ameryce Północ-nej o 22%. Rysunek 4 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w 2010 roku na świecie. Najwięk-szą liczbę certyfikatów w 2010 roku wdrożono w Europie – 519 076, kolejno w Azji – 495 919, a następnie w Ameryce Południowej – 39 478, Ameryce Północ-nej – 37 809, Australii i Oceanii – 9836 oraz Afryce – 7787. Rysunek 5 przedstawia strukturę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 zaś rysunek 6 przedstawia zmianę liczby certyfikatów ISO 9001 w latach 2000–2010, w którym rokiem bazowym jest rok 2000. Rysunek 4. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w 2010 roku Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 23. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 23 Rysunek 5. Struktura certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 9001 w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 6. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w latach 2000–2010, 2000=100% Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2012.
  • 24. 24 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 7. Dynamika liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w latach 2000–2010 (rok poprzedni =100%) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2012. Rysunek 8. Udział 10 pierwszych państw w 2010 roku w ogólnej liczbie certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 25. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 25 Rysunek 7 przedstawia dynamikę liczby certyfikatów ISO 9001 na świecie, na którym rokiem bazowym jest rok poprzedni. Rysunek 8 przedstawia udział 10 państw (Tabela 3) w ogólnej liczbie wszystkich uzyskanych certyfikatów na świecie, z którego wynika, iż następujące państwa: Chiny, Włochy, Rosja, Hiszpania, Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Indie, Francja i Stany Zjednoczone posiadają 72,1% ogółu wydanych certyfika-tów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie. Tabela 3 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów potwierdzają-cych zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w 2010 roku. Najwięcej 297 037 certyfikatów na koniec 2010 roku uzyskano w Chinach, następnie we Włoszech – 138 892, w Rosji – 62 265, Hiszpanii – 59 854 oraz Japonii – 50 583. Polska znajduje się na 15 pozycji z liczbą 12 195 certyfikatów. Tabela 3. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 9001 na świecie w 2010 roku lp. Kraj liczba 1 Chiny 297 037 2 Włochy 138 892 3 Rosja 62 265 4 Hiszpania 59 854 5 Japonia 58 836 6 Niemcy 50 583 7 Wielka Brytania 44 849 8 Indie 33 250 9 Francja 29 713 10 Stany Zjednoczone 25 101 15 Polska 12 195 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011.
  • 26. 26 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 2.2 Systemy zarządzania jakością według normy ISO 9001 w Europie Tabela 4 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów ISO 9001 w Europie w 2010 roku. Liderem w Europie w 2010 roku były Włochy z liczbą 138 892 certyfikatów, Rosja – 62 265, Hiszpania – 59 854, Niemcy – 50 583, Wielka Brytania – 44 849, Francja – 29 713, Czechy – 16 242, Rumunia – 16 200, Pol-ska – 12 195 oraz Szwajcaria – 12 110. Rysunek 9. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymagania-mi standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 9 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010. Z rysunku wynika, iż istnieje tendencja rosnąca w zakresie liczby wdrożonych w tym czasie certyfikatów, a wyjątek stanowi tu rok 2003, kiedy to zanotowano spa-
  • 27. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 27 dek ich liczby w stosunku do 2002 roku i liczba certyfikatów zmniejszyła się o około 38%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów potwierdza-jących zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 wzrasta tam o około 25 450. Tabela 4. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 9001 w Europie w 2010 roku Europa 2001 2002 2003 2004 2005 1 Włochy 48 109 61 212 64 120 84 485 98 028 2 Rosja 1 517 1 710 962 3 816 4 883 3 Hiszpania 17 749 28 690 31 836 40 972 47 445 4 Niemcy 41 629 35 802 23 598 26 654 39 816 5 Wielka Brytania 31 400 40 500 45 465 50 884 45 612 6 Francja 20 919 19 870 15 073 21 769 21 700 7 Czechy 5 627 8 489 2 565 10 781 12 743 8 Rumunia 1 670 2 463 2 052 5 183 6 097 9 Polska 2 622 3 091 3 216 5 753 9 718 10 Szwajcaria 8 605 10 299 8 300 11 549 12 413 Europa 2006 2007 2008 2009 2010 1 Włochy 105 799 115 359 118 309 130 066 138 892 2 Rosja 6 398 11 527 16 051 53 152 62 265 3 Hiszpania 57 552 65 112 68 730 59 576 59 854 4 Niemcy 46 458 45 195 48 324 47 156 50 583 5 Wielka Brytania 40 909 35 517 41 150 41 193 44 849 6 Francja 21 349 22 981 23 837 23 065 29 713 7 Czechy 12 811 10 458 10 089 14 031 16 242 8 Rumunia 9 426 9 633 10 737 15 865 16 200 9 Polska 8 115 9 184 10 965 12 707 12 195 10 Szwajcaria 10 984 11 077 11 724 11 581 12 110 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifica-tions 2010, 2011.
  • 28. 28 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 10 przedstawia zmianę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010 w pięciu państwach o największej liczbie certyfikatów. Na wykresie porównano dynamikę wzrostu certyfikatów wśród liderów w Europie. Wynika z tego, iż największy wzrost certyfikatów od 2000 roku do 2010 roku zanotowano w Rosji, gdzie ich liczba w 2010 roku przekroczyła 45-krotnie wartość osiągniętą pod koniec 2000 roku, na drugim miejscu plasują się Hiszpania, Włochy i Wielka Brytania. Rysunek 10. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w Europie w latach 2000–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Tabela 5 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność sys-temu z wymaganiami standardu ISO 9001 w latach 2005–2010 na świecie. Naj-większą liczbą wydanych certyfikatów systemu zarządzania jakością na zgod-
  • 29. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 29 ność z normą ISO 9001 charakteryzują się przemysł metalowy (12,55%), budow-nictwo (10,82%) oraz urządzenia elektryczne i optyczne (10,77%). Tabela 5. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w latach 2005 – 2010 z podziałem na rodzaje działalności gospodarczej Przemysł 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Metale i wyroby metalowe 11,40 11,52 12,41 11,73 12,00 12,55 2 Budownictwo 13,62 12,85 12,79 13,82 13,05 10,82 3 Urządzenia elektryczne i optyczne 9,41 9,45 9,84 7,74 9,55 10,77 4 Maszyny i osprzęt do nich 7,38 7,40 7,32 5,51 7,10 7,72 5 Handel hurtowy i detaliczny; naprawy … 7,24 7,13 6,89 8,40 7,05 6,98 6 Inne usługi 5,74 5,99 5,34 7,53 5,94 5,47 7 Wyroby z gumy i plastiku 4,44 4,63 4,85 4,56 4,77 5,19 8 Produkty żywnościowe, napoje, wyroby tytonio-we 4,24 4,30 4,18 3,93 4,34 4,37 9 Usługi inżynierskie 3,50 3,35 3,59 3,77 4,02 4,30 10 Chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne 3,90 4,04 4,03 2,90 3,57 3,89 11 Transport, przechowalnictwo, łączność 3,87 3,74 3,66 4,53 3,61 3,00 12 Technika informatyczna 2,11 2,19 2,28 2,27 2,39 2,50 13 Zdrowie i opieka społeczna 2,21 2,27 2,22 3,58 2,45 2,14 14 Szkolnictwo 2,08 2,11 2,00 2,95 2,20 1,91 15 Inne urządzenia transportowe 2,10 1,94 1,95 1,50 1,69 1,76 16 Produkcja niesklasyfikowana gdzie indziej 1,20 1,31 1,36 1,21 1,39 1,68 17 Tekstylia i wyroby tekstylne 1,82 1,90 1,74 1,16 1,58 1,61 18 Niemetaliczne produkty nieorganiczne 1,48 1,52 1,50 0,97 1,39 1,51 19 Pośrednictwo finansowe; nieruchomości; wyna-jem 1,72 1,69 1,75 1,56 1,55 1,45 20 Beton, cement, wapno, gips itp. 1,48 1,46 1,59 1,23 1,42 1,40 21 Miazga, papier i wyroby papiernicze 0,98 0,99 0,96 0,79 0,92 1,18 22 Drukarnie 0,96 0,99 1,01 0,92 0,98 1,00 23 Inne służby socjalne 1,12 1,13 1,04 1,55 1,43 1,00 24 Drewno i jego przetwory 0,79 0,83 0,82 0,67 0,76 0,85 25 Administracja publiczna 0,69 0,70 0,84 0,89 0,89 0,71 26 Rolnictwo, rybołówstwo 0,95 0,89 0,66 0,58 0,59 0,60 27 Hotele i restauracje 0,59 0,62 0,56 0,62 0,53 0,46 28 Farmaceutyki 0,45 0,49 0,41 0,49 0,40 0,42
  • 30. 30 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Przemysł 2005 2006 2007 2008 2009 2010 29 Górnictwo i kopalnictwo 0,40 0,40 0,36 0,39 0,36 0,39 30 Przemysł stoczniowy 0,17 0,19 0,26 0,28 0,34 0,37 31 Dostawy wody 0,23 0,24 0,21 0,28 0,22 0,34 32 Skóry i wyroby skórzane 0,37 0,38 0,37 0,21 0,26 0,33 33 Dostawy energii elektrycznej 0,36 0,36 0,31 0,36 0,32 0,32 34 Recykling 0,24 0,19 0,22 0,35 0,26 0,28 35 Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naf-towej 0,34 0,35 0,31 0,20 0,22 0,24 36 Lotnictwo 0,16 0,19 0,15 0,25 0,24 0,23 37 Dostawy gazu 0,14 0,16 0,12 0,18 0,14 0,11 38 Firmy wydawnicze 0,11 0,10 0,07 0,09 0,07 0,09 39 Paliwa jądrowe 0,02 0,03 0,02 0,02 0,03 0,04 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Tabela 6. Średnia liczba wycofanych certyfikatów potwierdzających zgodność syste-mu z wymaganiami standardu ISO 9001 na świecie w latach 2006–2010 lp. Kraj liczba 1 Chiny 18 791 2 Hiszpania 5 558 3 Korea Południowa 3 017 4 Indie 2 209 5 Wielka Brytania 1 981 6 Japonia 1 708 7 Rosja 1 685 8 Rumunia 1 573 9 Turcja 1 225 10 Węgry 1 037 11 Włochy 962 12 Niemcy 917 13 Francja 888 14 Stany Zjednoczone 879 15 Polska 800 16 Tajwan 610 17 Szwajcaria 576 18 Kolumbia 561 19 Australia 532 20 Czechy 509 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 31. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 31 Tabela 6 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów na świecie potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001 w la-tach 2006–2010. Największą liczbę wycofanych certyfikatów odnotowano w Chi-nach (18 791), co stanowi 15,8% ogółu przyznanych certyfikatów w tym kraju. Kolejnym krajem z największą liczbą wycofanych certyfikatów jest Hiszpania – 5558 (10,8% wycofanych), następnie: Korea Południowa – 3017 (8,2%), Indie – 2209 (15%) oraz Wielka Brytania – 1981 (22,6%). Polska zajmuje piętnastą po-zycję na świecie pod względem ilości wycofanych certyfikatów ISO 9001 z liczbą 800, co stanowi 15,2% ogółu przyznanych certyfikatów. Rysunek 11. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 9001 w Polsce w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 11 przedstawia zmiany liczby certyfikatów w Polsce w latach 2000–2010. Z analizy wynika, iż na koniec 2010 roku w Polsce wydano 12 195 certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 9001, co stanowi ponad 4-krotny wzrost liczby certyfikatów od 2000 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów zarządzania
  • 32. 32 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością jakością w Polsce wynika, iż corocznie w tym kraju ilość tych certyfikatów wzrasta o około 1147. 2.3 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 na świecie Rysunek 12 przedstawia liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010. Rysunek 12. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004– 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Do 2010 roku na świecie wdrożono 18 371 certyfikatów zaś od 2004 roku kształtuje się tendencja rosnąca w tym zakresie. Liczba certyfikatów potwierdza-jących zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 do 2010 roku wrosła niemal 8-krotnie w porównaniu do 2004 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów zarządzania jakością w przemyśle medycznym na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość tych certyfikatów wzrasta o około 2685.
  • 33. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 33 Tabela 7. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004 – 2010 Liczba 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Afryka 31 36 39 59 69 74 106 Ameryka Pd. 13 22 72 144 122 118 169 Ameryka Pn. 860 1 503 2 478 2 702 3 075 3 427 4 090 Australia i Oceania 6 37 76 62 55 79 80 Azja 166 603 1 742 2 952 2 361 3 386 2 979 Europa 1 296 2 809 3 516 6 993 7 445 8 920 10 947 Świat 2 372 5 010 7 923 12 912 13 127 16 004 18 371 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,00 116,13 108,33 151,28 116,95 107,25 143,24 Ameryka Pd. 100,00 169,23 327,27 200,00 84,72 96,72 143,22 Ameryka Pn. 100,00 174,77 164,87 109,04 113,80 111,45 119,35 Australia i Oceania 100,00 616,67 205,41 81,58 88,71 143,64 101,27 Azja 100,00 363,25 288,89 169,46 79,98 143,41 87,98 Europa 100,00 216,74 125,17 198,89 106,46 119,81 122,72 Świat 100,00 211,21 158,14 162,97 101,67 121,92 114,79 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,00 116,13 125,81 190,32 222,58 238,71 341,94 Ameryka Pd. 100,00 169,23 553,85 1 107,69 938,46 907,69 1 300,00 Ameryka Pn. 100,00 174,77 288,14 314,19 357,56 398,49 475,58 Australia i Oceania 100,00 616,67 1 266,67 1 033,33 916,67 1 316,67 1 333,33 Azja 100,00 363,25 1 049,40 1 778,31 1 422,29 2 039,76 1 794,58 Europa 100,00 216,74 271,30 539,58 574,46 688,27 844,68 Świat 100,00 211,21 334,02 544,35 553,41 674,70 774,49 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Tabela 7 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością po-twierdzających zgodność systemu z wymaganiami normy ISO 13485 na świecie. Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, iż do końca 2010 roku wdrożono na świecie 18 371 certyfikatów systemu zarządzania jakością według normy ISO 13485. Analizując dynamikę liczby certyfikatów w przemyśle medycznym można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost zanotowano w Afryce o 43,24%, kolejno: w Ameryce Południowej – 43,22%, Europie – 22,72%, Ameryce Północ-nej – 19,35 %, Australii i Oceanii – 1,27%, zaś w Azji zanotowano spadek o 12,02 %, w stosunku do roku poprzedniego. Analizując dynamikę liczby certyfika-tów ISO 13485 na świecie, gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni, można za-
  • 34. 34 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością uważyć, iż największym wzrostem odznaczał się rok 2005, kiedy to liczba certyfi-katów wzrosła o 111,21%, kolejno w 2006 roku wzrosła o 58,14%, w 2007 – 62,97%; w 2008 – 1,67%; w 2009 – 21,92%, a w 2010 – 14,79%. Z dynamiki liczby certyfikatów w przemyśle medycznym według wymagań standardu ISO 13485 w odniesieniu do 2000 roku wynika, iż w 2010 roku odno-towano największy wzrost w Azji o 1694,58%, Australii i Oceanii – 1233,33%, Ameryce Południowej – 1200%, Europie – 744,68%, Ameryce Północnej – 375,58 %, oraz Afryce – 241,94%. Jeśli chodzi o dynamikę liczby certyfikatów w odniesieniu do 2004 roku, w 2005 roku liczba certyfikatów wzrosła o 111,21%, w 2006 – 234,02%, w 2007 – 444,35%, w 2008 – 453,41%, w 2009 – 574,70%, zaś w 2010 – 674,49%. Powyższe dane zostały zaprezentowane również w postaci graficznej i przedstawione na rysunek 13 i rysunek 14 Rysunek 13. Dynamika certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004 – 2010 (rok poprzed-ni= 100) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 13 przedstawia dynamikę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie. Z rysunku
  • 35. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 35 wynika, iż w większości regionów świata dominuje tendencja rosnąca w zakresie liczby tychże certyfikatów w stosunku do roku poprzedniego. Rysunek 14. Struktura certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 14 przedstawia strukturę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010 z podziałem na poszczególne regiony świata. Rysunek 15 przedstawia zmianę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010, gdzie rokiem bazowym był rok 2000. Największą dynamiką w anali-zowanym okresie charakteryzowały się Azja, Australia i Oceania oraz Ameryka Południowa.
  • 36. 36 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 15. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 13485 na świecie w latach 2004–2010 2000=100%. Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 8. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 13485 na świecie w 2010 roku lp. Kraj Liczba 1 Stany Zjednoczone 3 451 2 Niemcy 3 291 3 Włochy 1 881 4 Wielka Brytania 1 880 5 Szwajcaria 985 6 Francja 865 7 Japonia 539 8 Chiny 509 9 Korea Południowa 500 10 Kanada 481 11 Izrael 359 12 Holandia 285 13 Indie 277 14 Szwecja 254 15 Pakistan 208 16 Czechy 183 17 Malezja 176 18 Polska 158 19 Irlandia 155 20 Austria 137 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011.
  • 37. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 37 Tabela 8 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów potwierdzają-cych zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 na świecie w 2010 roku. Największą liczbę certyfikatów wdrożono w Stanach Zjednoczonych – 3451 certyfikatów, kolejno w Niemczech – 3291, we Włoszech – 1881, w Wielkiej Bry-tanii – 1880, Szwajcarii – 985, Francji – 865, Japonii – 539, w Chinach – 509, Korei Południowej – 500 oraz w Kanadzie – 481. Rysunek 16 przedstawia stopień skupienia certyfikatów ISO 13485 w pierwszych 10 krajach należących do liderów w zakresie wdrażania systemów zarządzania według wymagań normy ISO 13485. Łącznie w następujących kra-jach: Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Szwajca-rii, Francji, Japonii, Chinach oraz Korei Południowej wdrożono 78,3% ogółu certy-fikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 przyznanych na całym świecie. Rysunek 16. Stopień skupienia certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 w pierwszych 10 krajach Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011.
  • 38. 38 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 2.4 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle medycznym według ISO 13485 w Europie Tabela 9 przedstawia liderów w zakresie certyfikacji według standardu ISO 13485 Europy w 2010 roku. Tabela 9. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004 – 2010 Europa 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Niemcy 177 824 699 2 204 2 651 3 019 3 291 2 Włochy 0 69 376 1 482 1 112 1 109 1 881 3 Wielka Brytania 548 973 648 589 901 1 330 1 880 4 Szwajcaria 161 367 446 608 728 836 985 5 Francja 144 153 518 709 709 788 865 6 Holandia 15 31 55 47 91 206 285 7 Szwecja 67 85 177 231 239 284 254 8 Czechy 18 54 65 221 199 131 183 9 Polska 21 25 70 76 76 144 158 10 Irlandia 19 33 84 95 116 121 155 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. W 2010 roku największą liczbę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 wdrożono w następujących kra-jach Europy: Niemczech – 3291, Włoszech – 1881, Wielkiej Brytanii – 1880, Szwajcarii – 985, Francji – 865, Holandii – 285, Szwecji – 254, Czechach – 183, Polsce – 158 oraz Irlandii – 155. Polska w 2010 roku zajmuje 9 miejsce pod względem liczby wdrożonych certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 z liczbą 158, co oznacza ponad 7-krotny wzrost w odniesieniu do 2004 roku. Rysunek 17 przedstawia liczbę certyfikatów według standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004–2010. Z rysunku wynika, iż do 2010 roku wdrożono w Europie 10 947 certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485, podczas gdy w 2004 roku było ich 1296 (oznacza to ponad 8-krotny wzrost w odniesieniu do 2004 roku). W okresie 2004–2010 można zaob-serwować stały wzrost liczby certyfikatów w Europie w stosunku do roku po-
  • 39. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 39 przedniego: w 2005 roku o 115%, w 2006 – 25%, w 2007 – 100%, w 2008 – 5%, w 2009 – 20%, w 2010 – 22%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle medycznym w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów wzrasta tam o około 1611. Rysunek 17. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004 – 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011.
  • 40. 40 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 18. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 13485 w Europie w latach 2004–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Tabela 10. Średnia liczba wycofanych certyfikatów potwierdzających zgodność sys-temu z wymaganiami standardu ISO 13485 w latach 2006–2010 na świecie lp. Kraj liczba 1 Wielka Brytania 173 2 Stany Zjednoczone 145 3 Korea Południowa 70 4 Francja 61 5 Chiny 61 6 Kanada 58 7 Szwajcaria 56 8 Pakistan 41 9 Finlandia 33 10 Japonia 31 11 Belgia 25 12 Turcja 22 13 Malezja 21 14 Holandia 19 15 Australia 16 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 41. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 41 Rysunek 18 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według standardu ISO 13485 w latach 2004–2010 w Europie wśród pięciu państw o największej liczbie certyfikatów w Europie. Z rysunku wynika, iż największy wzrost zaobserwowano w Niemczech, we Francji, w Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. Tabela 10 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów ISO 13485 w latach 2006–2010. Z zestawienia w tabeli wynika, iż największą liczbę wycofa-nych certyfikatów w przeliczeniu na rok odnotowano w Wielkiej Brytanii i kształtu-je się ona na poziomie 173 przypadków, następnie w Stanach Zjednoczonych – 145, Korei Południowej – 70, Francji – 61, Chinach – 61, Kanadzie – 58, Szwaj-carii – 56, Pakistanie – 41, Finlandii – 33 oraz Japonii – 31. Rysunek 19. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 13485 w Polsce w latach 2004 – 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 19 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według standardu ISO 13485 w Polsce w latach 2004–2010. Z rysunku wynika, iż w Polsce odnotowuje
  • 42. 42 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością się coroczny wzrost liczby certyfikatów tego typu. W 2004 roku ich liczba w tym kraju wynosiła 21, w kolejnym roku wzrosła o 19%, w 2006 – 180%, a w 2007 – 8%. W 2008 roku liczba nie uległa zmianie w stosunku do roku poprzedniego, w 2009 wzrosła o 89%, a w 2010 o 9%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle medycznym w Polsce wynika, iż corocznie w Polsce ilość certyfikatów wzrasta o około 24. 2.5 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 na świecie Rysunek 20. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 na świecie w latach 2004 – 2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 20 przedstawia liczbę certyfikatów według standardu ISO 16949 na świecie w latach 2004–2010. Do 2010 roku na świecie wdrożono 43 946 cer-
  • 43. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 43 tyfikatów tego typu. Od 2004 roku kształtuje się tendencja rosnąca w zakresie ich liczby. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 do 2010 roku wrosła ponad 40-krotnie w porównaniu do 2004 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymagania-mi standardu ISO 16949 wzrasta o około 5767. Tabela 11. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 na świecie w latach 2004–2010 Liczba 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Afryka 144 316 342 415 447 440 447 Ameryka Pd. 386 724 1 256 1 365 1 429 1 453 1 509 Ameryka Pn. 4 525 4 581 5 244 5 947 5 928 5 434 5 239 Australia i Oceania 165 52 131 184 189 173 165 Azja 1 685 5 349 12 467 17 632 21 110 23 810 26 605 Europa 3 114 6 025 8 559 9 655 10 217 9 930 9 981 Świat 10 019 17 047 27 999 35 198 39 320 41 240 43 946 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,00 219,44 108,23 121,35 107,71 98,43 101,59 Ameryka Pd. 100,00 187,56 173,48 108,68 104,69 101,68 103,85 Ameryka Pn. 100,00 101,24 114,47 113,41 99,68 91,67 96,41 Australia i Oceania 100,00 31,52 251,92 140,46 102,72 91,53 95,38 Azja 100,00 317,45 233,07 141,43 119,73 112,79 111,74 Europa 100,00 193,48 142,06 112,81 105,82 97,19 100,51 Świat 100,00 170,15 164,25 125,71 111,71 104,88 106,56 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,00 219,44 237,50 288,19 310,42 305,56 310,42 Ameryka Pd. 100,00 187,56 325,39 353,63 370,21 376,42 390,93 Ameryka Pn. 100,00 101,24 115,89 131,43 131,01 120,09 115,78 Australia i Oceania 100,00 31,52 79,39 111,52 114,55 104,85 100,00 Azja 100,00 317,45 739,88 1 046,41 1 252,82 1 413,06 1 578,93 Europa 100,00 193,48 274,86 310,05 328,10 318,88 320,52 Świat 100,00 170,15 279,46 351,31 392,45 411,62 438,63 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 44. 44 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Tabela 11 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949. Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, iż największą liczbę certyfikatów tego typu na świecie wdrożono w Azji w liczbie 26 605, następnie w Europie – 9981, Ameryce Północnej – 5239, Ameryce Południowej – 1509, Afryce – 447 oraz Australii i Oceanii – 165. Analizując dynamikę liczby certyfikatów ISO 16949 można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost zanotowano w Azji o 11,74%, Ameryce Południowej – 3,85%, Afryce – 1,59%, Europie – 0,51%, natomiast w Ameryce Północnej, Au-stralii i Oceanii zanotowano spadek liczby certyfikatów w stosunku do roku po-przedniego (w Ameryce Północnej o 3,59%, w Australii i Oceanii o 4,62%). Rysunek 21. Struktura certyfikatów według standardu ISO 16949 w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Z dynamiki liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 16949 w odniesieniu do 2004 roku wynika, iż w 2010
  • 45. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 45 roku odnotowano największy wzrost w Azji o 1478,93 %, Ameryce Południowej – 290,93%, Europie – 220,52%, Afryce – 210,42%, Ameryce Północnej – 15,78%, natomiast w Australii i Oceanii liczba ta nie uległa zmianie. Rysunek 21 przedstawia strukturę certyfikatów systemu zarządzania jako-ścią w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w latach 2004– 2010. Rysunek 22. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 16949 w latach 2004–2010 2000=100% Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 22 przedstawia zmianę liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w latach 2004–2010, gdzie rokiem bazowym jest rok 2000. Rysunek 23 przedstawia dynamikę certyfikatów systemu zarządzania ja-kością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w latach 2004– 2010, gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni.
  • 46. 46 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 23. Dynamika liczby certyfikatów według standardu ISO 16949 na świecie w latach 2000–2010 (rok poprzedni =100%) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 12. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 16949 na świecie w 2010 roku Lp. Kraj Liczba 1 Chiny 14 200 2 Korea Południowa 4 014 3 Stany Zjednoczone 3 727 4 Niemcy 3 178 5 Indie 2 979 6 Japonia 1 195 7 Brazylia 1 138 8 Włochy 1 118 9 Tajlandia 1 046 10 Francja 1 033 11 Meksyk 1 009 12 Hiszpania 869 13 Tajwan 862 14 Iran 724 15 Turcja 643 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 12 przedstawia liderów w zakresie certyfikacji systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 na świecie. Wśród światowych liderów w zakresie certyfikacji według standardu ISO 16949
  • 47. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 47 można wyróżnić następujące kraje: Chiny – 14 200, Koreę Południową – 4014, Stany Zjednoczone – 3727, Niemcy – 3178, Indie – 2979, Japonię – 1195, Brazy-lię – 1138, Włochy – 1118, Tajlandię – 1046 oraz Francję – 1033. Polska znajdu-je się na 19 pozycji w zakresie ilości certyfikowanych systemów zarządzania ja-kością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949. Rysunek 24. Stopień skupienia certyfikatów ISO 16949 w pierwszych 10 krajach Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 24 przedstawia stopień skupienia certyfikatów systemu zarzą-dzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w dziesięciu krajach – liderach w zakresie wdrożenia systemu. Z rysunku wynika, iż suma certyfikatów przyznanych w następujących krajach: Chinach, Korei Południowej, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Indiach, Japonii, Brazy-lii, Włoszech, Tajlandii oraz Francji stanowi 77% ogółu certyfikatów systemu za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 przyznanych na całym świecie.
  • 48. 48 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 2.6 Perspektywy certyfikacji SZJ w przemyśle motoryzacyjnym według ISO 16949 w Europie Tabela 13 przedstawia liderów w zakresie certyfikacji systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w Europie. Tabela 13. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 16949 w Europie w latach 2004– 2010 Europa 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Niemcy 1 043 2 115 2 763 3 068 3 243 3 205 3 178 2 Włochy 173 312 935 1 024 1 088 1 070 1 118 3 Francja 89 854 1 127 1 165 1 183 1 096 1 033 4 Hiszpania 526 726 870 928 972 896 869 5 Czechy 307 352 431 526 565 560 593 6 Wielka Brytania 318 476 616 701 680 603 584 7 Polska 77 191 297 392 436 445 468 8 Węgry 95 156 214 257 287 287 299 9 Szwecja 21 70 156 207 236 230 230 10 Słowacja 34 76 113 151 193 201 213 11 Rumunia 4 6 115 155 181 194 209 12 Austria 77 133 158 188 192 185 188 13 Rosja 5 16 42 78 106 107 131 14 Holandia 16 82 114 120 128 127 129 15 Belgia 74 134 125 143 142 138 127 16 Szwajcaria 77 88 104 115 116 118 120 17 Słowenia 83 86 79 80 93 102 103 18 Finlandia 2 18 32 29 32 30 29 19 Bułgaria 2 4 9 14 18 22 26 20 Norwegia 13 12 18 22 24 20 20 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Wśród europejskich liderów z zakresie certyfikacji według standardu ISO 16949 w 2010 roku można wyróżnić następujące kraje: Niemcy z liczbą 3178 cer-tyfikatów, Włochy – 1118, Francję – 1033, Hiszpanię – 869, Czechy – 593, Wiel-ką Brytanię – 584, Polskę – 468, Węgry – 299, Szwecję – 230 oraz Słowację – 213. Polska plasuje się na 7 pozycji w zakresie liczby wdrożonych certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w Europie, a ilość certyfikatów od roku 2004 do 2010 wzrosła ponad 6-krotnie.
  • 49. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 49 Rysunek 25. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 w Europie w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 25 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według normy ISO 16949 w latach 2004–2010 w Europie. W 2004 roku liczba certyfikatów tego typu kształtowała się na poziomie 3114, w 2005 roku nastąpił wzrost o 93,48%, w 2006 – 42,06%, w 2007 – 12,81%, a w 2008 – 5,82%. W 2009 roku z kolei nastąpił spadek liczby certyfika-tów o 2,81%, w 2010 roku natomiast miał miejsce kolejny wzrost o 0,51%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 16949 wzrasta tam o około 1074.
  • 50. 50 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością Rysunek 26. Zmiana liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 16949 w Europie w latach 2004–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifica-tions 2010, 2011. Rysunek 26 przedstawia zmianę liczby certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO 16949 w la-tach 2000–2010 w pięciu państwach o największej liczbie certyfikatów. Wynika z niego, iż największą dynamiką wzrostu charakteryzują się Francja, Włochy, Niemcy, Czechy i Hiszpania. Tabela 14. Średnia liczba wycofanych certyfikatów ISO 16949 w latach 2006–2010 lp. Kraj Liczba 1 Chiny 713 2 Korea Południowa 154 3 Stany Zjednoczone 111 4 Niemcy 101 5 Indie 75 6 Brazylia 64 7 Hiszpania 63 8 Wielka Brytania 42
  • 51. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 51 9 Tajwan 40 10 Tajlandia 37 11 Iran 37 12 Meksyk 34 13 Turcja 29 14 Francja 29 15 Kanada 25 16 Włochy 25 17 Malezja 18 18 Polska 15 19 Czechy 14 20 Indonezja 12 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 27. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymagania-mi standardu ISO 16949 w Polsce w latach 2004–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 14 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów systemu za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań normy ISO
  • 52. 52 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Jakością 16949 w latach 2006–2010. Największą liczbę wycofanych certyfikatów tego typu w ciągu jednego roku odnotowano w Chinach – 713, następnie w Korei Połu-dniowej – 154, Stanach Zjednoczonych – 111, Niemczech – 101, Indiach – 75, Brazylii – 64, Hiszpanii – 63, Wielkiej Brytanii – 42, Tajwanie – 40 oraz Tajlandii – 37. Polska plasuje się na 18 pozycji ze średnią 15 certyfikatów wycofanych w ciągu roku. Rysunek 27 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według wymagań standardu ISO 16949 w Polsce w okresie 2004–2010. Z rysunku wynika, iż do 2004 roku uzyskano w Polsce 77 certyfikaty tego typu, zaś do końca 2010 roku wdrożono 468, co stanowi ponad 6-krotny wzrost w okresie 2004–2010. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania jakością w przemyśle motoryzacyjnym według standardu ISO 16949 w Polsce wynika, iż corocznie ilość certyfikatów wzrasta tam o 65.
  • 53. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 53 3 Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia systemów zarządza-nia środowiskiem na świecie. Zaprezentowano liczbę certyfikatów systemu zarządzania środowiskiem potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 14001. Wskazano również liderów na świecie i w Euro-pie w zakresie liczby uzyskanych certyfikatów. W rozdziale zaprezentowano również dynamikę procesu certyfikacji na świecie, liczbę poszczególnych cer-tyfikatów na świecie z podziałem na rodzaje działalności gospodarczej, śred-nią liczbę wycofanych certyfikatów na świecie oraz zmianę liczby certyfikatów w Polsce. 3.1 Systemy zarządzania środowiskiem według wymagań normy ISO 14001 na świecie Rysunek 28 prezentuje liczbę certyfikatów systemu zarządzania środowi-skiem na świecie według wymagań normy ISO 14001 w latach 2000–2010. Rysunek 28. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 na świecie w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifica-tions 2010, 2011.
  • 54. 54 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Z rysunku wynika, iż liczba certyfikatów tego typu od 2000 do 2010 roku wzrosła prawie 11-krotnie, osiągając w 2010 roku wartość 251. Od 2000 do 2010 roku można zaobserwować ciągły wzrost tej liczby. Dynamika wzrostu liczby omawianych w tym podrozdziale certyfikatów w 2001 roku wyniosła 157%, w 2002 – 136%, w 2003 – 132%, w 2004 – 140%, w 2005 – 122%, w 2006 – 115%, w 2007 – 121%, w 2008 – 122%, w 2009 – 118%, a w 2010 – 113%. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania środowiskiem na świecie wynika, iż corocznie na świecie ilość certyfi-katów ISO 14001 wzrasta o 22 929. Tabela 15. Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 na świecie w latach 2000 – 2010 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Liczba Afryka 228 418 818 1 080 1 536 1 691 Ameryka Pd. 521 1 359 2 868 4 246 4 456 6 177 Ameryka Pn. 1 711 4 112 6 830 7 782 7 392 6 548 Australia i Oceania 1 112 1 564 2 092 2 150 1 279 1 666 Azja 8 399 18 841 38 567 58 539 98 057 133 593 Europa 10 876 23 146 39 379 54 414 76 095 101 297 Świat 22 847 49 440 90 554 128 211 188 815 250 972 Dynamika n–1 (%) Afryka 100,0 134,4 130,5 95,4 138,6 108,9 Ameryka Pd. 100,0 210,7 176,4 128,2 110,7 170,4 Ameryka Pn. 100,0 150,3 128,9 107,8 98,5 86,4 Australia i Oceania 100,0 110,0 148,7 109,2 140,7 102,0 Azja 100,0 139,5 151,8 115,4 126,7 109,5 Europa 100,0 129,7 128,6 116,2 119,6 116,8 Świat 100,0 135,6 139,3 115,3 122,2 112,5 Dynamika n=2000 (%) Afryka 100,0 183,3 358,8 473,7 673,7 741,7 Ameryka Pd. 100,0 260,8 550,5 815,0 855,3 1185,6 Ameryka Pn. 100,0 240,3 399,2 454,8 432,0 382,7 Australia i Oceania 100,0 140,6 188,1 193,3 115,0 149,8 Azja 100,0 224,3 459,2 697,0 1167,5 1590,6 Europa 100,0 212,8 362,1 500,3 699,7 931,4 Świat 100,0 216,4 396,3 561,2 826,4 1098,5 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 55. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 55 Tabela 15 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania środowi-skiem potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001. Z zestawienia przedstawionego w tabeli wynika, iż do końca 2010 roku wdrożono na świecie 250 972 certyfikaty tego typu. Analizując dynamikę wzrostu certyfikatów ISO 14001 można zauważyć, iż w 2010 roku największy wzrost za-notowano w Ameryce Południowej o 70,4%, kolejno: w Europie o 16,8%, Azji – 9,5%, Afryce – 8,9% oraz Australii i Oceanii – 2%. W Ameryce Północnej z kolei zanotowano w 2010 roku spadek ilości certyfikatów w stosunku do roku poprzed-niego o 13,6%. Rysunek 29.Liczba certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 na świecie w 2010 roku Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Z dynamiki certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaga-niami standardu ISO 14001 w odniesieniu do 2000 roku wynika, iż w 2010 roku odnotowano największy wzrost w Azji o 1490,6%, następnie w Ameryce Połu-dniowej o 1085,6%, Europie – 831,4%, Afryce – 641,7%, Ameryce Północnej –
  • 56. 56 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 282,7% oraz Australii i Oceanii – 49,8%. Powyższe dane prezentują w postaci graficznej rysunek 31 i rysunek rysunek 32. Rysunek 29 przedstawia liczbę certyfikatów ISO 14001 w 2010 roku na świecie. Największą liczbę certyfikatów w 2010 roku wdrożono w Azji – 133 593 i Europie – 101 297, a następnie w Ameryce Północnej – 6548, Ameryce Połu-dniowej – 6177, Afryce – 1691 oraz Australii i Oceanii – 1666. Rysunek 30 przedstawia strukturę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 . Rysunek 30. Struktura certyfikatów według standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 31 przedstawia zmianę certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 , gdzie ro-kiem bazowym jest rok 2000.
  • 57. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 57 Rysunek 31. Zmiana liczby certyfikatów według standardu ISO 14001 w latach 2000– 2010 2000=100% Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Rysunek 32. Dynamika liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 (rok poprzedni =100%) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 58. 58 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Rysunek 32 przedstawia dynamikę liczby certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w latach 2000–2010 , gdzie rokiem bazowym jest rok poprzedni. Tabela 16 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów potwierdza-jących zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w 2010 roku. Najwięcej certyfikatów na koniec 2010 roku uzyskano w Chinach – 69 784, następnie w Japonii – 34 852, Hiszpanii – 18 347, we Włoszech – 17 064 oraz Wielkiej Brytanii – 14 346. Polska znajduje się na 20 pozycji z liczbą 1793 uzy-skanych certyfikatów. Tabela 16. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 14001 na świecie w 2010 roku lp. Kraj Liczba 1 Chiny 69 784 2 Japonia 34 852 3 Hiszpania 18 347 4 Włochy 17 064 5 Wielka Brytania 14 346 6 Korea Południowa 9 681 7 Rumunia 7 418 8 Czechy 6 629 9 Niemcy 6 001 10 Francja 5 251 11 Szwecja 4 622 12 Stany Zjednoczone 4 407 13 Indie 3 878 14 Brazylia 2 815 15 Szwajcaria 2 575 16 Tajwan 2 441 17 Tajlandia 2 159 18 Rosja 1 953 19 Węgry 1 822 20 Polska 1 793 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 59. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 59 Rysunek 33. Stopień skupienia certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001 w pierwszych 10 krajach Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 33 przedstawia 10 państw z największą liczbą certyfikatów po-twierdzających zgodność systemu z wymaganiami standardu ISO 14001, kolejno: Chiny, Japonię, Hiszpanię, Włochy, Wielką Brytanię, Koreę Południową, Rumu-nię, Czechy, Niemcy i Francję. Liczba certyfikatów uzyskanych w tych krajach stanowi 75,5% ogółu certyfikatów tego typu przyznanych na świecie. 3.2 Systemy zarządzania środowiskiem według normy ISO 14001 w Euro-pie Tabela 17 przedstawia liderów w zakresie liczby certyfikatów ISO 14001 w Europie w latach 2001–2010. Liderami w tym zakresie w Europie w 2010 roku były następujące kraje: Hiszpania z liczbą 18 347 certyfikatów, Włochy – 17 064, Wielka Brytania – 14 346, Rumunia – 7418, Czechy – 6629, Niemcy – 6001, Francja – 5251, Szwecja
  • 60. 60 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem – 4622, Szwajcaria 2575, Rosja 1953, Węgry – 1822 i, na 12 miejscu, Polska z liczbą 1793 certyfikatów. Tabela 17. Liderzy certyfikacji według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2001– 2010 Lp. Europa 2001 2002 2003 2004 2005 1 Hiszpania 2 064 3 228 4 860 6 473 8 620 2 Włochy 1 295 2 153 3 066 4 785 7 080 3 Wielka Brytania 2 722 2 917 5 460 6 253 6 055 4 Rumunia 15 45 96 361 752 5 Czechy 174 318 519 1 288 2 122 6 Niemcy 3 380 3 700 4 144 4 320 4 440 7 Francja 1 092 1 467 2 344 2 955 3 289 8 Szwecja 2 070 2 730 2 330 3 478 3 682 9 Szwajcaria 762 1 052 1 155 1 348 1 561 10 Rosja 12 23 48 118 185 11 Węgry 340 640 770 882 993 12 Polska 294 434 555 709 948 Europa 2006 2007 2008 2009 2010 1 Hiszpania 11 125 13 852 16 443 16 527 18 347 2 Włochy 9 825 12 057 12 922 14 542 17 064 3 Wielka Brytania 6 070 7 323 9 455 10 912 14 346 4 Rumunia 1 454 2 269 3 884 6 863 7 418 5 Czechy 2 211 2 731 3 318 4 684 6 629 6 Niemcy 5 415 4 877 5 709 5 865 6 001 7 Francja 3 047 3 476 3 482 4 678 5 251 8 Szwecja 3 759 3 800 4 478 4 193 4 622 9 Szwajcaria 1 728 1 875 2 187 2 324 2 575 10 Rosja 223 267 720 1 503 1 953 11 Węgry 1 140 1 537 1 834 1 659 1 822 12 Polska 837 1 089 1 544 1 500 1 793 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Rysunek 34 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2000–2010. Z rysunku wynika, iż do 2000 roku w Eu-ropie uzyskano 10 876 certyfikatów tego typu, do roku 2010 natomiast liczba ta wzrosła ponad 9-krotnie, osiągając w 2010 roku wartość 10 1297. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania środowiskiem w Europie wynika, iż corocznie ilość certyfikatów ISO 14001 wzrasta tam o 8795.
  • 61. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 61 Rysunek 34. Liczba certyfikatów według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2000–2010 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey Of Certifications 2010, 2011. Rysunek 35. Zmiana liczby certyfikatów według standardu ISO 14001 w Europie w latach 2001–2010 (5 państw o największej liczbie certyfikatów) Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 62. 62 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Rysunek 35 przedstawia zmianę liczby certyfikatów według wymagań standardu ISO 14001 w Europie w latach 2000–2010 w pięciu państwach o naj-większej liczbie certyfikatów. Z rysunku wynika, iż największą dynamiką charak-teryzuje się Rumunia. Tabela 18. Liczba wydanych certyfikatów potwierdzających zgodność systemu z wy-maganiami standardu ISO 14001 w latach 2005–2010 z podziałem na branże Przemysł 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 Budownictwo 7,11 11,54 12,79 9,88 15,44 16,41 2 Urządzenia elektryczne … 11,02 11,95 10,54 9,51 9,50 10,59 3 Metale i wyroby metalowe 9,58 9,54 10,01 10,70 10,07 10,03 4 Handel hurtowy i detaliczny;… 6,74 5,57 5,87 7,97 6,26 5,79 5 Wyroby z gumy i plastiku 5,83 5,64 5,96 5,64 5,59 5,78 6 Maszyny i osprzęt do nich 5,90 5,78 5,11 5,08 5,35 5,71 7 Chemikalia, produkty .. 6,03 6,40 6,00 4,94 5,11 5,35 8 Usługi inżynierskie 2,57 2,26 2,58 2,42 3,61 4,17 9 Inne usługi 3,69 3,11 2,87 4,18 3,46 3,86 10 Produkty żywnościowe, … 4,73 4,23 3,45 3,73 3,34 3,03 11 Transport, przechowalnictwo… 3,97 3,29 3,09 4,11 3,35 2,94 12 Inne służby socjalne 4,77 3,30 4,94 5,54 3,83 2,33 13 Inne urządzenia transportowe 3,29 2,61 2,70 3,00 2,26 1,97 14 Produkcja niesklasyfikowana … 1,03 1,53 1,47 1,01 1,54 1,81 15 Tekstylia i wyroby tekstylne 1,35 2,01 1,98 1,06 1,66 1,70 16 Recykling 2,98 1,82 2,05 3,11 2,15 1,49 17 Drukarnie 1,37 1,21 1,32 1,30 1,32 1,44 18 Niemetaliczne produkty 1,32 1,40 1,46 1,22 1,35 1,40 19 Beton, cement, wapno, .. 1,04 1,26 1,51 1,20 1,33 1,38 20 Pośrednictwo finansowe… 0,93 1,33 1,42 1,02 1,30 1,32 21 Miazga, papier .. 1,72 1,56 1,42 1,40 1,30 1,23 22 Technika informatyczna 0,86 0,62 0,81 1,12 1,00 1,04 23 Rolnictwo, rybołówstwo 1,65 1,43 0,87 0,94 0,96 1,02 24 Drewno i jego przetwory 0,78 1,06 1,07 0,70 0,91 0,99 25 Górnictwo i kopalnictwo 1,04 1,08 0,94 1,09 0,98 0,97 26 Administracja publiczna 1,30 1,17 1,23 1,26 1,07 0,80 27 Hotele i restauracje 0,89 1,19 0,94 1,10 0,88 0,79 28 Dostawy energii elektrycznej 1,67 2,40 1,79 2,02 1,47 0,78 29 Dostawy wody 0,66 0,63 0,45 0,66 0,49 0,67
  • 63. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 63 30 Farmaceutyki 0,85 0,63 0,75 0,77 0,67 0,66 31 Zdrowie i opieka społeczna 0,51 0,41 0,92 0,52 0,47 0,58 32 Szkolnictwo 0,43 0,21 0,21 0,28 0,41 0,48 33 Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej 0,93 0,67 0,51 0,48 0,42 0,39 34 Skóry i wyroby skórzane 0,29 0,40 0,33 0,19 0,25 0,25 35 Dostawy gazu 0,44 0,33 0,24 0,38 0,27 0,24 36 Przemysł stoczniowy 0,13 0,11 0,11 0,13 0,27 0,23 37 Lotnictwo 0,15 0,17 0,14 0,21 0,20 0,16 38 Firmy wydawnicze 0,15 0,09 0,09 0,08 0,09 0,12 39 Paliwa jądrowe 0,30 0,06 0,05 0,04 0,06 0,09 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011. Tabela 18 przedstawia liczbę certyfikatów według standardu ISO 14001 w latach 2005–2010 na świecie. Największą liczbą wydanych certyfikatów tego typu w 2010 roku charakteryzował się przemysł budowniczy – 16,41%, branża urzą-dzeń elektrycznych i optycznych – 10,59%, przemysł metalowy – 10,03%, łącz-nie: handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli, wyrobów do użytku osobistego i domowego – 5,79% oraz przemysł wyrobów z gumy i plastiku – 5,78%. Tabela 19. Średnia liczba wycofanych certyfikatów ISO 14001 w latach 2006–2010 lp. Kraj Liczba 1 Chiny 2 577 2 Korea Południowa 1 214 3 Hiszpania 946 4 Japonia 807 5 Wielka Brytania 399 6 Rumunia 363 7 Węgry 180 8 Turcja 166 9 Tajlandia 159 10 Włochy 158 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 64. 64 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem Tabela 19 przedstawia średnią liczbę wycofanych certyfikatów ISO 14001 na świecie w latach 2006–2010. Największą liczbą wycofanych certyfikatów tego typu w roku charakteryzują się Chiny z ilością 2577, co stanowi 27% wszystkich przyznanych certyfikatów w tym kraju do końca 2010 roku. Kolejnym krajem z największą ich liczbą jest Korea Południowa – 1214 (12%), kolejno Hiszpania – 946 (5%), Japonia – 807 (2%) oraz Wielka Brytania – 399 (2%). Polska zajmuję 18 pozycję na świecie pod względem ilości wycofanych certyfikatów ISO 14001 z liczbą 91, co stanowi 5% ogółu przyznanych tam do końca 2010 roku certyfika-tów, przy czym wskaźnik wycofanych certyfikatów ISO 14001 jest o wiele niższy niż w przypadku certyfikacji systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001. Ten ostatni kształtuje się na poziomie 15,2% ogółu przyznanych certyfika-tów. Rysunek 36. Zmiana liczby certyfikatów z podziałem na branże według standardu ISO 14001 w Polsce Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: The International Organization for Standardization – ISO Survey of Certifications 2010, 2011.
  • 65. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia Systemów Zarządzania Środowiskiem 65 Rysunek 36 przedstawia zmiany liczby certyfikatów ISO 14001 w Polsce w latach 2000–2010. Z analizy wynika, iż na koniec 2010 roku wydano tam 1793 certyfikaty tego typu, co stanowi ponad 27-krotny wzrost od 2000 roku. Z oszacowanego modelu regresji dotyczącego certyfikacji systemów za-rządzania środowiskiem w Polsce wynika, iż corocznie ilość certyfikatów ISO 14001 wzrasta tam o 164.
  • 66. 66 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 4 Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy W poniższym rozdziale przedstawiono stan wdrożenia systemów zarządza-nia bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie, ilość norm oraz przewod-ników dotyczących zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz licz-bę krajów, w których wdraża się systemy w latach 2003–2011. Rysunek 37 prezentuje szacunkową liczbę certyfikatów systemów zarzą-dzania bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie w latach 2003–2011. Z ze-stawienia wynika, iż do końca 2011 roku wdrożono na świecie 92 302 certyfikaty tego typu. Liczba ta wzrosła ponad 8-krotnie w porównaniu do 2003 roku. Z przy-gotowanego równania regresji wynika, iż corocznie przybywa około 10 616 certy-fikatów, przy czym linia trendu wskazuje na stały wzrost ich liczby. Rysunek 37. Szacunkowa liczba certyfikatów systemów zarządzania bezpieczeń-stwem i higieną pracy na świecie w latach 2003 – 2011 3 898 11 091 15 185 24 656 31 512 42 935 95000 75000 55000 35000 15000 -5000 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. 54 357 73 330 92 302 y = 10616x - 14272 R² = 0,9509 -25000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
  • 67. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 67 Rysunek 38. Liczba norm i standardów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w latach 2003 – 2011 na świecie 23 38 44 33 43 44 60 50 40 30 20 10 Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. Rysunek 39. Liczba przewodników dotyczących wdrażania i funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w latach 2003–2011 na świecie 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 Źródło: opracowanie własne, 2013 na podstawie OHSAS Project Group. 44 46 48 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 31 42 43 46 46 46 46 44 40 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
  • 68. 68 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP Rysunek 38 przedstawia liczbę norm i standardów w zakresie bezpieczeń-stwa i higieny pracy w latach 2003–2011 na świecie. Z rysunku wynika, iż w 2011 roku liczba norm i standardów z analizowanego zakresu wynosiła 48. Rysunek 39 przedstawia liczbę przewodników dotyczących wdrażania i funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w latach 2003–2011 na świecie. Rysunek 40 przedstawia zestawienie liczby krajów, w których przyznaje się certyfikaty systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Z rysunku wynika, iż liczba krajów, w których wdrażany jest ten system, wzrastała w okresie 2003–2011. W 2011 roku wynosiła 127. Rysunek 40. Liczba krajów, w których przyznaje się certyfikaty systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w latach 2003–2011 70 82 82 82 102 108 140 120 100 80 60 40 20 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: opracowanie własne, 2013 na podstawie OHSAS Project Group. 116 121 127 Rysunek 41 przedstawia zidentyfikowane powody wycofania certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, wśród których wskazano na fakt, iż organizacja nie przeszła auditu.
  • 69. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 69 Rysunek 42 przedstawia liczbę certyfikatów systemu zarządzania bezpie-czeństwem i higieną pracy z podziałem na sektory. Z rysunku wynika, iż najbar-dziej powszechne są systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w następujących sektorach: budownictwie, metali i wyrobów metalowych, usługach inżynieryjnych i usługach innych. Rysunek 41. Zidentyfikowane powody wycofania certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. Rysunek 43 prezentuje udział dziesięciu państw w stosunku do ogólnej liczby certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie. Z rysunku wynika, iż następujące kraje: Chiny, Holandia, Włochy, Wielka Brytania, Hiszpania, Niemcy, Iran, Rumunia, Francja oraz Indie skupiają 73% ogółu certyfikatów tego typu na świecie.
  • 70. 70 Systemy zarządzania w świetle badań empirycznych ... Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP Rysunek 42. Liczba certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w zależności od sektorów 0 500 1000 1500 2000 2500 28 17 35 34 18 16 3 19 31 12 27 29 30 2 25 33 11 39 6 24 13 23 15 14 21 38 7 37 32 20 22 36 26 1 4 9 10 8 5 1 – Rolnictwo, rybołówstwo; 2 – Górnictwo i kopalnictwo ; 3 – Produkty żywnościowe, napoje, wyroby tyto-niowe ; 4 – Tekstylia i wyroby tekstylne ; 5 – Skóry i wyroby skórzane ; 6 – Drewno i jego przetwory ; 7 – Mi-azga, papier i wyroby papiernicze ; 8 – Firmy wydawnicze ; 9 – Drukarnie ; 10 – Produkcja koksu i produktów rafinacji ropy naftowej ; 11 – Paliwa jądrowe; 12 – Chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne ; 13 – Farmaceutyki ; 14 – Wyroby z gumy i plastiku ; 15 – Niemetaliczne produkty nieorganiczne ; 16 – Beton, ce-ment, wapno, gips itp. ; 17 – Metale i wyroby metalowe; 18 – Maszyny i osprzęt do nich ; 19 – Urządzenia el-ektryczne i optyczne ; 20 – Przemysł stoczniowy ; 21 – Lotnictwo ; 22 – Inne urządzenia transportowe ; 23 – Produkcja niesklasyfikowana gdzie indziej ; 24 – Recykling ; 25 – Dostawy energii elektrycznej ; 26 – Dostawy gazu ; 27 – Dostawy wody ; 28 – Budownictwo ; 29 – Handel hurtowy i detaliczny; naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli, wyrobów do użytku osobistego i domowego ; 30 – Hotele i restauracje ; 31 – Transport, przechowalnictwo, łączność ; 32 – Pośrednictwo finansowe; nieruchomości; wynajem ; 33 – Techni-ka informatyczna ; 34 – Usługi inżynierskie ; 35 – Inne usługi ; 36 – Administracja publiczna ; 37 – Szkolnictwo ; 38 – Zdrowie i opieka społeczna ; 39 – Inne służby socjalne. Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group.
  • 71. Systemy Zarządzania w Świetle Nowych Wyzwań Stan i perspektywy wdrożenia systemów zarządzania BHP 71 Rysunek 43. Udział 10 pierwszych państw w stosunku do ogólnej liczby certyfikatów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy na świecie Źródło: opracowanie własne, 2013. Na podstawie: OHSAS Project Group. Najwięcej certyfikatów na zgodność z OHSAS wydano w Chinach (39 778), Holandii (10 368), Włoszech (7 029), Wielkiej Brytanii (4 311), Hiszpanii (3 605), Niemczech (2 883), Iranie (2 625), Rumunii (2 476), Francji (2 036), In-diach (1 497).