1. Tema 5: Industrialización e
sociedade na España do século
XIX 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Poboación e agricultura no século XIX Os inicios
da industrialización Minaría e ferrocarril A
economía española no cambio de século A
sociedade española no século XIX As orixes do
movemento obreiro Economía e sociedade de
Galicia no século XIX
SILVIA FERNÁNDEZ FREIRÍA
2. Poboación e agricultura no
século XIX
1.1. O crecemento demográfico.
Medrou a poboación española
Aumento do 60% Diminución da
mortalidade e mantemento da
natalidade Crises de subsistencia
(grandes fames) Maior crecemento da
poboación:
Madrid, Cataluña, Murcia, Canarias e
o País Vasco
3. 1.2. Migracións e crecemento
urbano.
Abolición do réxime señorial
(campesiños expulsados das súas
terras) Concentración da propiedade
Transformacións técnicas da agricultura
Mellora dos transportes Vida mellor
noutro lugar Animaron ou obrigaron a
campesiños a emigrar Emigrantes en
Madrid, Barcelona e Biscaia Españois
emigran á América Latina a finais do s.
XIX Aumento da urbanización A
principios do XX a poboación española
4. 1.3. A reforma agraria liberal.
Definición de reforma agraria liberal
Obxectivo: disolución do Antigo Réxime no
campo e a introdución de formas de
propiedade e mais produción capitalistas
Aboliuse o réxime señorial Desvinculouse a
propiedade Desamortizáronse a maioría das
terras da Igrexa (Mendizábal en 1836) e dos
Concellos (Madoz en 1855) Consolidaron a
propiedade privada da terra Mentalidade
baseada en vivir de rendas Consecuencias
da privatización das terras: 1. Perda dos
dereitos á utilización de pastos 2. Obtención
de leña 3. Emprobecemento aínda maior
5.
6. Un escaso desenvolvemento
agrario
Mantemento duns baixos rendementos
Consecuencias: Escaso estímulo para o
avance da industrialización Estrutura da
propiedade En Estremadura, Castela e
Andalucía existían grandes latifundios
Predominaban os minifundios na
Submeseta Norte de Galicia Cultívase o
cereal, as patacas, o millo e abundaban
o arroz e os cítricos As laranxas, o viño e
o aceite de oliva eran os principais
produtos de exportación
7. Factores industrialización
Española.
A escasa capacidade de compra
2. A falta de investimentos
3. Os problemas de transporte
4. A escaseza de fontes de enerxía
5. A posición afastada Proteccionismo
2.2. A industr ia téxtil. Primeiro sector
productivo, o téxtil Concentrouse en
Cataluña Iniciou un proceso de
mecanización en 1830 A mecanización
destas fábricas chamábanse vapores
Creáronse as colonias industriais.
8.
9. 2.3. A siderurxia.
Os primeiros fornos españois
instaláronse en Andalucía Importaban
carbón de coque, o que encarecía a
produción Asturias foi o seguinte
centro siderúrxico Consolidouse a
industria siderúrxica no País Vasco
Nos empresas de construción:
metalúrxica e naval Sector bancario
10. Minaría e ferrocarril
3.1. A explotación mineira.
Subsolo español rico en depósitos mineiros
Extracción de carbón e ferro.Depósitos de
hulla máis importantes en Asturias Principais
minas de ferro en Biscaia (fabricación de
aceiro)Depósitos de chumbo, cobre, mercurio
e cinc
3.2. O ferrocarril. Lei xeral de ferrocarrís
Estrutura radial Ancho entre carrís superior
que a maioría das liñas europeas
Consecuencias: 1. Dificultou os intercambios
co resto de Europa O ferrocarril favoreceu o
traslado de persoas e de
mercadorías, axudando á formación dun
mercado nacional máis integrado
11.
4. A economía española no
cambio de século
4.1. A crise agraria de finais do século XIX Cereais a prezos
considerablemente máis baratos. A caída dos ingresos agrarios foi moi
importante e implicou un descenso dos salarios dos campesiños Para
o cereal, impoñeron aranceis proteccionistas Viticultura, sufriu unha
grave crise ao se espallar a praga da filoxera francesa, que implicou a
desaparición de case a totalidade das cepas
4.2. Novas enerxías e novas industrias. Electrificación Dúas grandes
etapas: 1. O uso da electricidade estivo restrinxido á iluminación de
vivendas, fábricas e lugares públicos 2. Na 2º fase, o seu uso
estendeuse á mecanización da industria Difusión do petróleo
Invención do motor de explosión (industria do automóbil) Automóbiles:
Hispano-Suíza Expansión da industria metalúrxica a finais do s. XIX
Industria química (fabricación de fertilizantes, pinturas, medicamentos,
explosivos e produtos químicos)
4.3. Expansión industrial e desequilibrios. Forte crecemento
demográfico Esta situación provocou unha maior demanda de bens
de consumo En Cataluña e o País Vasco consolidouse un sector
industrial, así como en Asturias e nas terras valencianas Madrid
converteuse na terceira rexión industrializada de España A crise de
finais de século afectou a Canarias, Galicida, a actual Castela-A
Mancha, Estremadura e Andalucía A situación superouse grazas aos
investimentos en novas cavaduras e regadíos
12. A sociedade española no século
XIX
5.1. As novas clases dirixentes.
A nobreza terratenente A nova clase adiñeirada era a alta
burguesía
1. Compartía coa nobreza o seu predominio social
2. Era a propietaria das novas industrias, as grandes
compañías e os bancos A mediana burguesía (clase media)
1. Era escasa
Constituída por pequenos empresarios industriais
(comerciantes, profesionais liberais, funcionarios,etc.)
5.2. Os campesiños. Constitúen a meirande parte da
poboación española, 65% Traballaban as terras dos grandes
propietarios agrícolas en réxime de aluguer Grupo máis
numeroso: xornaleiros e os mozos (criados) As condicións de
vida desa poboación era coma a dos obreiros Arrendos
caros, o emprego escaso
13. As clases populares urbanas
Vivían os artesáns (zapateiros, ferreiros, carpinteiros…)
Eran asalariados Condicións de vida moi precarias
A competencia das novas industrias foi arruinando os
traballos artesáns
Persoas dedicadas aos servizos (criados,
transportistas…) Traballos ocasionais, xornadas moi
longas e salarios escasos No servizo doméstico, máis
da metade eran mulleres (criadas, lavandeiras,
pasadoras do ferro…) 90% de mulleres traballadoras
As mulleres dedicadas ao fogar eran de clase media ou
alta 5.4. O proletariado industrial. Campesiños emigran
ás cidades na procura de traballo Constituíron o
proletariado industrial Concéntrase en Cataluña
Condicións de vida dos obreiros moi difíciles
14.
15. As orixes do movemento obreiro
6.1. Ludismo e sindicalismo. Destacaron os sucesos de Alcoi
Incendio da fábrica Bonaplata Organización dos sindicatos Primeiro
sindicato: Asociación de Teceláns de Barcelona En 1855 produciuse
a primeira folga xeral: protestaban pola introdución de novas
máquinas que os obreiros consideraban que lles quitaban o traballo
En 1870 creouse a Federación Española da Asociación
Internacional de Traballadore Difundiuse o marxismo e o
anarquismo
6.2. O socialismo. Partido Socialista Obrero Español (PSOE) por
Pablo Iglesias Creación dun sindicato: Unión Xeral de Traballadores
(UXT) O PSOE defendía a acción política Obxectivo: revolución
social e o cambio do sistema capitalista por unha sociedade
igualitaria Sufraxio universal 6.3. O anarquismo. O anarquismo
defendeu a acción directa contra a sociedade burguesa Produciuse
unha espiral de violencia Época marcada polos atentados a
personaxes políticos (Cánovas, Martínez Campos) e aos símbolos
de burguesía (bomba no Liceo de Barcelona) e a Igrexa (atentado
da procesión do Corpus tamén en Barcelona) Feitos de maior
relevancia: Man Negra (1833) Confederación Nacional do Traballo
(CNT)
6.4. Os coflictos agrarios. Crispación social (forma de
asaltos, roubos e incendios de colleitas) Accións semellantes aos
movementos de carácter ludista Alzamentos campesiños Máis
16. Economía e sociedade de
Galicia no século XIX
7.1. Os problemas da agricultura. Proceso de
desamortización Sistema de foros mantívose
durante todo o século XIX Intentos por redimir os
foros: lograr que os campesiños obtivesen a
propiedade das terras que traballaban Os cultivos
agrarios eran os mesmos As técnicas de cultivo
apenas se modernizaron Minifundismo: limitaba
aínda máis o crecemento agrario 7.2. O fracaso da
industrialización. Ausencia de industrias Sector do
liño Fábrica de louza e cerámica de Sargadelos
Ferrarías Sector pesqueiro e conserveiro
Fabricación de curtidos A Fábrica de Tabacos da
Coruña O Arsenal de Ferrol, que construía buques
17. Poboación e sociedade
galega
A poboación galega medrou de forma moderada no
s. XIX Emigración a Ultramar A sociedade rural
galega mantívose dividida entre os rendistas
Rendeiros: os que pagaban as rendas Fidalgos O
campesiñado dividiuse entre pequenos propietarios,
arrendatarios ou caseiros - Clases urbanas 7.4.
Conflitos sociais en Galicia. - Movementos de
resistencia ao pagamento dos impostos - As ideas
da I Internacional chegaron a Galicia a través da
Fábrica de Tabacos - Difundiron propostas do
republicanismo federal - Fundouse en Ferrol a
primeira Agrupación Socialista de Galicia - Ideas
anarquistas