1. Een Kritische Blik
op uw
Energiefactuur
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet

2. Outline
1 • Inleiding
2 • Energiefactuur
2.1 • Energiecontract
2.2 • Energiefactuur
3 • Analyse van het energieverbruik
3.1 • Verbruiksprofiel
3.2 • Netwerkverliezen
3.3 • Sluimerverbruik
4 • Hernieuwbare Energie
4.1 • Opbrengstpatroon
4.2 • Impact op uw energiefactuur
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote -Sirris - Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 2

3. Inleiding
De Geliberaliseerde energiemarkt
A. Elektriciteitsproducent : Electrabel, SPE, …..
B. Transportnetbeheerder “TNB”: Elia verzorgt het HS-net tussen 380kV en 36kV binnen België
C. Distributienetbeheerder “DNB” : Eandis, Infrax, …
D. Energieleverancier: Electrabel, Nuon, Luminus, …..
E. Meterbedrijf: vroeger Indexis, valt nu onder de verantwoordelijkheid van de Distributienet beheerder.
F. Regulator: CREG, VREG, …
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 3

4. Inleiding
Trias Energetica
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 4

5. Inleiding
Rationeel Energie Verbruik
Terugdringen van de primaire energievraag
zonder comfortverlies of kwaliteitsverlies
1. Efficiëntere verlichting voor huizen, kantoren, bedrijven en wegen.
2. Efficiëntere systemen voor verwarming en koeling.
3. Efficiëntere DC-voedingen en “stand by verbruik”
4. Efficiëntere elektrische aandrijvingen
5. Spoorwegen van en naar voorsteden + hoge snelheidstreinen
6. “Plug-In Hybrid Electric Vehicle (PHEV)” voor persoonlijk gebruik.
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 5

6. Outline
1 • Inleiding
2 • Energiefactuur
2.1 • Energiecontract
2.2 • Energiefactuur
3 • Analyse van het energieverbruik
3.1 • Verbruiksprofiel
3.2 • Netwerkverliezen
3.3 • Sluimerverbruik
4 • Hernieuwbare Energie
4.1 • Opbrengstpatroon
4.2 • Impact op uw energiefactuur
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote -Sirris - Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 6

7. Energiecontract
Contractbepalingen
Technisch:
De gegevens van de klant en de aansluiting (naam, adres, EAN-code…)
De “Algemene Voorwaarden” die de rechten en plichten van de leverancier en de klant
beschrijven
Een tariefkaart met de aan te rekenen bedragen
Samenstelling van de energieprijs
Evolutie van variabele prijzen.
Administratief:
De looptijd van het contract
De opzegtermijn
De gehanteerde prijzen
Mogelijkheid tot het eisen van een waarborg
Regels die gelden bij wijziging, verlenging of beëindiging van het contract.
……
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 7

8. Energiecontract
Onderdelen
Looptijd:
Contracten van bepaalde duur (1, 2 of 3 jaar)
Om de 1, 2 of 3 maanden voor de einddatum opzegbaar
Stilzwijgende verlenging
Contracten van onbepaalde op elk moment opzegbaar.
Prijzen en parameters:
Het contract bepaalt o.a. aan welke parameters de prijs verbonden is. Als een onderdeel van
de prijs duurder of goedkoper wordt (bv. olie, aardgas, uranium, …), dan wordt de variabele
prijs automatisch aangepast en betaalt u meer of minder. Verder vermeldt het contract ook
de stand van deze parameters en de berekeningswijze voor de mogelijke evolutie van de
prijs.
Voorschot:
Het contract bevat een duidelijke omschrijving van de berekening van de voorschotfacturen.
Waarborg:
Leveranciers mogen enkel een waarborg eisen als de voorwaarden ervan nauwkeurig en
objectief beschreven staan in het contract.
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 8

9. Energiefactuur
De elektriciteitsfactuur is de opgedeeld in 4
delen in functie van het verbruik
Eigenlijke energiekost volgens tarieven overeengekomen tussen de klant en zijn
energieleverancier
Transportkost voor transport via transmissienet. De tarieven worden bepaald door de
transmissienetbeheerder, en worden ook doorgegeven aan de transmissienetbeheerder
Transportkost voor distributie via distributienet. Tarieven bepaald door de
distributienetbeheerder van het gebeid van de klant, en worden doorgegeven aan deze
distributienetbeheerder.
Heffingen en belastingen volgens tarieven bepaald door de Belgische staat en
doorgegeven aan de Belgische staat (bijdrage groene stroom, wkk, …)
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 9

10. Energiefactuur
Energieprijs
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 10

11. Energiefactuur
Energieprijs
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 11

12. Energiefactuur
Kostenverdeling
Mogelijke variaties:
Overschrijden reactieve limiet
Overschrijden vermogenterm
WE tarief
Afschakelbaar vermogen
…..
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 12

13. Outline
1 • Inleiding
2 • Energiefactuur
2.1 • Energiecontract
2.2 • Energiefactuur
3 • Analyse van het energieverbruik
3.1 • Verbruiksprofiel
3.2 • Netwerkverliezen
3.3 • Sluimerverbruik
4 • Hernieuwbare Energie
4.1 • Opbrengstpatroon
4.2 • Impact op uw energiefactuur
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote -Sirris - Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 13

14. Verbruiksprofiel
Interessante items voor de verbruiksanalyse
Vergelijking van het verbruik van de verschillende energiebronnen
Vergelijking van de kostprijs van de verschillende energiebronnen
Verloop elektriciteitsprijs
Verloop afgenomen vermogen
Verloop van de afzonderlijke verbruiken op jaarbasis
Procentuele verdeling van energiefactuur (basisprijs, transport, heffingen)
Procentueel elektriciteitsverbruik van aanwezige verbruikers
…
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 14

15. Verbruiksprofiel
Actief Verbruik: Verloop
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 15

16. Verbruiksprofiel
Actief Verbruik: Verloop
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 16

17. Verbruiksprofiel
Actief Verbruik: Verdeling
Productiemachines
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 17

18. Vermogen ([kW]
0
50
100
150
200
250
300
11/12/2006 11:17
11/12/2006 13:41
11/12/2006 16:05
11/12/2006 18:29
11/12/2006 20:53
11/12/2006 23:17
12/12/2006 1:41
12/12/2006 4:05
12/12/2006 6:29
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet
12/12/2006 8:53
-
284 kW
12/12/2006 11:17
12/12/2006 13:41
12/12/2006 16:05
12/12/2006 18:29
12/12/2006 20:53
12/12/2006 23:17
13/12/2006 1:41
13/12/2006 4:05
13/12/2006 6:29
13/12/2006 8:53
13/12/2006 11:17
13/12/2006 13:41
Kwartuurpieken
13/12/2006 16:05
Tijdstip (kwartuur)
Kwartuurpieken
13/12/2006 18:29
13/12/2006 20:53
13/12/2006 23:17
14/12/2006 1:41
14/12/2006 4:05
14/12/2006 6:29
14/12/2006 8:53
14/12/2006 11:17
14/12/2006 13:41
14/12/2006 16:05
Verbruiksprofiel
14/12/2006 18:29
14/12/2006 20:53
14/12/2006 23:17
15/12/2006 1:41
Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 -
15/12/2006 4:05
18
15/12/2006 6:29
15/12/2006 8:53
Actief Verbruik: Kwartuurpiek
15/12/2006 11:17

19. Verbruiksprofiel
Reactief Verbruik
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 19

20. Verbruiksprofiel
Reactief Compensatie
• Compenseren van blindstroom
• Beperken van de stroomgrootte in de kabels
• Beperken van kabel en transformatorverlies
• Veelal beperkte terugverdientijd
60%
dPF=0,900
Reductie van de kabelverliezen
50% dPF=0,925
Ir
dPF=0,950
0,5267 dPF=0,975
0,85 40%
0,95 dPF=1,000
0,312
31,79° 30%
18,19°
Iact 20%
10%
0%
0,7 0,75 0,8 0,85 0,9 0,95 1
Initiële dPF
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 20

21. Netwerkverliezen
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 21

22. Netwerkverliezen
Transport en Distributieverliezen
Netwerkverliezen wereldwijd: 1279 TWh/j
 9,2% van totale elektriciteitsverbruik
 Energievoorziening voor 365 miljoen gezinnen
 Tussen 3,7% en 26,7% van elektriciteitsverbruik
 70% verlies in distributie, 30% in transmissie
 1/3de van totaal netwerkverlies in trafo’s
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 22

23. Netwerkverliezen
Transformatorverliezen
Sankey Diagram
Verhoogde verliezen door
97 à 99% van primair
harmonische belasting
vermogen
Overige wervelstroomverliezen
0,7 à 2%
Wervelstroomverliezen
lastverliezen
Joule verliezen
0,1 à 0,2% Hysteresis verliezen
nullastverliezen Wervelstroom
80%- 5%-
X%
95% 20%
15% 85%
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 23

24. Netwerkverliezen
Transformatorverliezen
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 24

25. Netwerkverliezen
Kabelverliezen
Bepaling van kabelkost: Case study
Hogere sectie aluminium of alternatief koper?
225
200
175
150
225
TCO [€/meter]
125 200
100 175
75 150
TCO [€/meter]
50 125
25 Kabel 95mm² - Al 100
Kabel 150mm² - Al
0 75
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
tijd [jaar]
50
25 Kabel 70mm² - Cu
Kabel 95mm² - Cu
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
tijd [jaar]
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 25

26. Netwerkverliezen
Kabelverliezen
20 PC's per fase, gelijkmatig verdeeld over de drie fasen
Irms-fase 14,3A Irms-fase 24,9A Prms 6kW
I1-fase 8,9A I1-fase 0A Srms 9,87kVA
THD(Ifase) 127% THD(Ifase) ∞ PF 0,606
Sectie [mm²] ∆Vrms-lijn [%] ∆Vrms-fase [%] Kabeltemp. [°C] Kavelverlies [W] Fractie Ptot
4 2,51 7,59 50 618 10%
6 1,61 4,84 38 388 6%
10 0,96 2,88 31 227 4%
16 0,61 1,82 25 138 2%
25 0,42 1,26 23 87 1%
40
aantal uren per jaar aan stille uren tarief h,su [h] 4924
aantal uren per jaar aan normale uren tarief h,nu [h] 3836 30
initieel nacht tarief C,su [€/kWh] 0,0387
initial day tariff C,nu [€/kWh] 0,08447
groei percentage energie prijs E [%] 2,00%
TCO [€/meter]
Milieutaksen [€/MWh] 1,22
geleend kapitaal [%] 40,00% 20
eigen kapitaal [%] 60,00%
opbrengst eigen kapitaal [%] 11,98%
kost geleend kapitaal [%] 3,68%
marginale aanslagvoet, t [%] 33,99%
WACC [%] 7,20%
10
verwachte levensduur kabel, N [jaren] 30
Kabel 4mm²
afschrijvingsperiode, M [jaren] 20
Kabel 6mm²
Kabel 10mm²
Kabel 16mm²
Kabel 25mm²
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
tijd [jaar]
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 26

27. Verbruiksverliezen
Motoren
Snelheids- Belastings- Rendementsverschil
variatie graad EEF2 - IE2 [%]
0-200 0-150 3,52
0-100 0-100 2,50
50-100 0-100 2,18
0-100 50-100 3,30
Snelle payback bepaling
Energieprijs: €90/MWh
Vervanging EFF2 (IE1) naar EFF1 (IE2)
Kostprijs nieuwe motor type IE2: € 450 inclusief vervanging.
Snelheids- Belastings- Rendementsverschil Energiekost @ Besparing Payback
variatie graad EEF2 - IE2 [%] 3500 Hr [€] [jaren]
0-200 0-150 3,52 496 49,66 9,75
0-100 0-100 2,50 352 35,24 13,75
50-100 0-100 2,18 308 30,80 15,73
0-100 50-100 3,30 466 46,60 10,39
Snelheids- Belastings- Rendementsverschil Energiekost @ Besparing Payback
variatie graad EEF2 - IE2 [%] 5900 Hr [€] [jaren]
0-200 0-150 3,52 827 82,77 5,85
0-100 0-100 2,50 587 58,74 8,25
50-100 0-100 2,18 513 51,34 9,44
0-100 50-100 3,30 776 58,26 6,24
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 27

28. Verbruiksverliezen
Verlichting
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 28

29. Sluimerverbruik
Rationeel Energie Verbruik
Sluimerverbruik:
• 24/dag 365 dagen/jaar = 8760 uren
• Slaapstanden tot 80% van nuttig verbruik
• Groot aantal dergelijke verbruikers
• Foute interpretaties:
• 1W sluimerverbruik kost +/- €1,5/jaar (gemidd. €100/jaar/gezin)
• Verbruik door dimming:
• Spaarlampen
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 29

30. Outline
1 • Inleiding
2 • Energiefactuur
2.1 • Energiecontract
2.2 • Energiefactuur
3 • Analyse van het energieverbruik
3.1 • Verbruiksprofiel
3.2 • Netwerkverliezen
3.3 • Sluimerverbruik
4 • Hernieuwbare Energie
4.1 • Opbrengstpatroon
4.2 • Impact op uw energiefactuur
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote -Sirris - Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 30

31. Opbrengstpatroon
Verbruik versus Opbrengst
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 31

32. Opbrengstpatroon
Verbruik versus Kostprijs
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 32

33. Impact op factuur
Wanneer Energie verbruiken?
Belasting WKK opbrengst PV opbrengst Belasting met PV en WKK
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Keynote –Sirris Seminarie – “Produceer met minder energie!” - 8 november 2011 - 33

34. Conclusies
 Groot aandeel aan netwerkverliezen (trafo’s + kabels)
 Vergelijken tussen energieleveranciers steeds
aangewezen
 Localisatie en kwantificeren van verbruikers
 Hoogrendementstoepassingen niet altijd economisch
interessant
 Verlichting en sluimerverbruik opvolgen
 Implementatie van hernieuwbare bronnen steeds
aangewezen
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet - Gastlezing “Smart Grids” - Kiwanis Roeselate - Vrijdag 10 Juni 2011 - 34

35. You don’t need eyes to see
You need vision
Prof. dr. ir. Ing. Jan Desmet
Manager
Lemcko - Expertisecentrum van Howest
Graaf Karel de Goedelaan 5
B-8500 Kortrijk
Tel.: +32 56 24 12 39
Fax: +32 56 24 12 34
jan.desmet@howest.be
www.lemcko.be