SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 8
Descargar para leer sin conexión
2. Κάτοικοι τῆς νῦν Ἑλλάδος


    κατὰ δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦ πολέμου τοῦδε1
νέμουσι τὴν χώραν οἵ τε Τοῦρκοι (κύριοι γάρ
εἰσι τῆς γῆς) καὶ οἱ ἀπόγονοι τῶν παλαιῶν
Πελοποννησίων καὶ σύμμεικτος ὄχλος τῶν
ἐποίκων ·        καὶ οἱ πλεῖστοι τῶν ἐποίκων2
Ἀλβάνιοί εἰσι καὶ οἱ μὲν φίλοι εἰσὶ τῷ
Ἑλληνικῷ3 δήμῳ, οἱ δὲ4 σύμμαχοί εἰσι τῶν
                                                                    Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι
Τούρκων.
  τῶν δὲ ἄλλων ἐπιχωρίων5 οἱ μὲν τὴν δίαιταν ἄγουσι ἐν τῇ μεσογείᾳ κατὰ
κώμας6 ἀτειχίστους7 καὶ γεωργοί εἰσι καὶ τὰ πρόβατα τρέφουσιν ἐν τοῖς
λόφοις. οἱ δὲ κάτω8 θαλάσσιοί εἰσι καὶ ἔμποροι καὶ ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν

1 κατὰ δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦ πολέμου, al principio de esta guerra. ὅδε se declina como el artículo con δε
añadido. cuando se usa con sustantivos el artículo debe ir inmediatamente antes que el sustantivo: ὅδε
ὁ πόλεμος, ὁ πόλεμος ὅδε.
2 οἱ πλεῖστοι τῶν ἐποίκων, la mayoría de los inmigrantes. El griego no usa un sustantivo para el
término mayoría, sino un adjetivo que concuerda en género y número con el sustantivo que
acompaña, οἱ πλεῖστοι τῶν ἀνθρώπων, αἱ πλεῖσται τῶν γυναικῶν, la mayoría de los hombres, la
mayoría de las mujeres.
  τῶν ἐποίκων, Genitivo partitivo, que indica la totalidad de la que se toma una parte. De uso
frecuentísimo en griego.
3 Ἑλληνικός, griego (adjetivo) frente a Ἕλλην, griego (gentilicio). Lo mismo sucede con Τουρκικός
y Τοῦρκος.
4 οἱ μὲν...οἱ δὲ... El artículo era originariamente un pronombre demostrativo y en griego clásico
conserva aún este valor cuando aparece acompañado por las partículas μέν ο δέ, significando éste, él.
Asimismo es muy común el uso contrastado de ὁ μὲν...ὁ δὲ... (uno... pero otro...). Los artículos
pueden aparecer en cualquier caso (por ejemplo, Τὰ μὲν αἰσχύνην φέρει, ἐκ δὲ τῶν δόξαν
προσλαμβάνουσιν, Αlgunas acciones acarrean vergüenza, con otras se gana fama.) También
pueden aparecer tantos miembros como se quiera, ὁ μέν... ὁ δέ... ὁ δέ....
5 τῶν δὲ ἄλλων ἐπιχωρίων οἱ μὲν... Genitivo partitivo.
6 κατὰ κώμας, (distribuidos) por aldeas. Valor distributivo de la preposición κατὰ + acusativo. De
este uso proviene nuestra preposición cada.
7 ἀτειχίστους. sin murallas. Los adjetivos con a privativa tienen la misma forma para el masculino y
el femenino. Por lo tanto, está en femenino y concuerda con κώμας.
8 οἱ κάτω, literalmente los de abajo, pero en griego se usa para indicar a los que viven en la costa
frente a los que viven en el interior (οἱ ἄνω), que están más altos sobre el nivel del mar. Así, una
expedición al interior de un país se llama ἀνάβασις y una retirada hacia la costa κατάβασις.


                                                  10
πλεῖστον τοῦ βίου9 λαμβάνουσιν, ὅθεν καὶ πλοῦτον οὐκ ὀλίγον10 ἔχουσιν ·
καὶ ἡ παραθαλάσσιος πολυάνθρωπός11 ἐστι ναυτικῷ ὄχλῳ12.
    οἱ δὲ γεωργοὶ οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ13 ἄποροί εἰσιν · ἀναγκάζουσι14 γὰρ
ἀυτοὺς οἱ Τοῦρκοι τούς τε ἄλλους φόρους φέρειν καὶ τὴν δεκάτην τῶν
ὡραίων15, ὥστε16 οὐκ ὀλίγοι διὰ τὴν ἀπορίαν τῶν ἀναγκαίων17 λείπουσι τὰς
κώμας καὶ ἀνόμως ἐν τοῖς λόφοις δι᾿ ἁρπαγῆς18 ἔχουσι τὴν τροφὴν19 ὥσπερ
κλέπται20 · ἁρπάζουσι γὰρ οὐ μόνον τὰ τῶν Τούρκων21 ἀλλὰ καὶ22 τὰ τῶν
πρὶν φίλων. καὶ οὐ δεινός ἐστιν αὐτοῖς ὁ κίνδυνος οὐδὲ ὁ θάνατος. οὕτω
δὴ23 πεῖραν λαμβάνουσι τοῦ πολέμου24.

9 τὸν πλεῖστον τοῦ βίου, ver nota 2.
10 οὐκ ὀλίγον, bastante. Comparar con el latín nonnulli.
11 παραθαλάσσιος, πολυάνθρωπος, formas femeninas. Muchos adjetivos compuestos tienen la misma
forma para el masculino y el femenino. Recuerda que hay que entender ἡ παραθαλάσσιος γῆ, la
costa.
12 ναυτικῷ ὄχλῳ, multitud náutica > marineros. El dativo griego se usa como el ablativo
instrumental del latín.
13 οἱ γεωργοὶ οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ. = οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ γεωργοί. Ver nota cap.1.6. Esta estructura es
muy práctica cuando el sintagma atributivo es especialmente largo. Atención a la repetición del
artículo.
14 Atención a la estructura obligar a alguien (en acusativo) a hacer algo (infinitivo.)
15 τούς τε ἄλλους φόρους... καὶ τὴν δεκάτην τῶν ὡραίων, el diezmo de la cosecha y otros
impuestos. El griego prefiere el orden inverso al nuestro.
16 ὥστε, indica consecuencia, de modo que.
17 διὰ τὴν ἀπορίαν τῶν ἀναγκαίων y no, como sería de esperar, διὰ τὴν ἀπορίαν τὴν τῶν ἀναγκαίων.
    Este uso del genitivo atributivo es la única excepción a la regla comentada en 13.
18 δι᾿ ἁρπαγῆς, διά + genitivo indica el medio por el que se realiza la acción: por el robo, robando.
19 ἔχουσι τὴν τροφὴν, con verbos con significado muy general como ἔχειν, λαμβάνειν, ἄγειν, etc,
procura memorizar las expresiones completas que forman. En el texto nos han salido tres expresiones
similares para indicar ganarse la vida: δίαιταν ἄγειν, τὸν βίον λαμβάνειν y τὴν τροφὴν ἔχειν.
20 κλέπτης son en esta época ladrones pero también unos personajes muy cercanos a nuestros
    ambiguos bandoleros de la guerra de la independencia. Estos κλέπται no sólo se dedicaban al robo
    o al contrabando, sino que hacen también una guerra de guerrillas contra los turcos. Muchos de
    ellos son considerados héroes y ejemplo de patriotismo, siendo inmortalizados en un tipo de
    canciones populares llamadas κλέφτικα.
21 τὰ τῶν Τούρκων, lo de los turcos, las posesiones de los turcos.
22 οὐ μόνον...ἀλλὰ καὶ, no sólo... sino también.
23 οὕτω δὴ así pues, así ciertamente. δή enfatiza οὕτω, que a su vez resume todo lo anterior. Como
ves, en este caso no necesitamos una conjunción para unir la frase con la anterior. Esto sucede cuando
se usa οὕτος o sus derivados (οὕτω, τοιοῦτος) al principio de la frase para resumir lo anterior.
24 πεῖραν λαμβάνουσι τοῦ πολέμου, ganan experiencia bélica. El griego siempre prefiere el uso de
sustantivos concretos frente a nuestra afición a los abstractos.


                                                  11
ΛΕΞΙΚΟΝ                ἡ ἁρπαγή                ὁ σύμμαχος             ὡραῖος
                       ἡ ἀρχή                  Ὀ Τοῦρκος
ΡΗΜΑΤΑ                 ἡ δεκάτη                ὁ φόρος                ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
ἄγειν (δίαιταν)        ἡ δίαιτα                τὸ πρόβατον            ἀνόμως
ἀναγκάζειν             ἡ θάλασσα                                      κάτω
ἁρπάζειν               ἡ κώμη                  ΕΠΙΘΕΤΑ                ὅθεν
ἔχειν (τροφήν)         ἡ πεῖρα                 Ἀλβάνιος               οὕτω
λαμβάνειν (βίον)       ἡ τροφή                 ἄλλος                  δή
λαμβάνειν (πεῖραν)     ὁ ἀπόγονος              ἀναγκαῖος              ΣΥΝ∆ΕΣΜΟΙ
λείπειν                ὁ βίος                  ἀτείχιστος             οὐ μόνον...ἀλλὰ καί
νέμειν                 ὁ γεωργός               δεινός                 ούδέ
τρέφειν                ὁ δῆμος                 Ἑλληνικός              πρίν
φέρειν (φόρον)         ὁ ἔμπορος               κύριος                 ὥσπερ
                       ὁ θάνατος               ναυτικός               ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ             ὁ κίνδυνος              πλεῖστος               κατά + acus.
ἡ ἀπορία               ὁ κλέπτης               πολυάνθρωπος
                       ὁ ὄχλος                 σύμμεικτος


MELETHMATA

ΑΣΚΗΣΙΣ 1.
Ἀνάγνωθι τὸν διάλογον.


∆Ι∆ΑΣΚΑΛΟΣ–Τίνες25 νέμουσι τὴν χώραν κατὰ τὴν ἀρχὴν τοῦδε τοῦ πολέμου;
ΜΑΘΗΤΗΣ – Ἕλληνες, Τοῦρκοι, Ἀλβάνιοι.
∆ – Τίνες δ᾿ εἰσὶν οἱ Τοῦρκοι;
Μ – Κύριοί εἰσιν τῆς χώρας.
∆ – Οἰ δ᾿ Ἕλληνες τίνες;
Μ – Ἀπόγονοί εἰσι τῶν παλαίων Πελοποννησίων.
∆ – Τίνες δ᾿ οἱ Ἀλβάνιοι;
Μ – Ἔποικοί εἰσιν ἐν τῇ χώρᾳ ἐκ τῆς Ἀλβανίας ἀφικόμενοι.
∆ – Ἄρα φίλοι τῷ Ἑλληνικῷ δήμῷ εἰσὶν οἵδε οἱ Ἀλβάνιοι;
Μ – Τῶνδε τῶν Ἀλβανίων οἱ μὲν τοῖς Ἕλλησιν, οἱ δὲ τοῖς Τούρκοις φίλοι εἰσίν.
∆ – Ποῦ δ᾿ ἄγουσι τὴν δίαιταν οἱ πλεῖστοι τῶν ἐπιχωρίων;
Μ – Τῶν ἐπιχωρίων οἱ πλεῖστοι ἐν τῇ μεσογείᾳ ἄγουσι τὴν δίαιταν.
∆ – Ποῖας δὲ κώμας οἰκοῦσιν;26
Μ – Κώμας μικρὰς οἰκοῦσι καὶ ἀτειχίστους.
∆ – Τὸν δὲ βίον πῶς λαμβάνουσιν;
Μ – Πρόβατα τρέφουσιν ἐν τοῖς λόφοις.
∆– ∆ιὰ τί δὲ λείπουσιν οὐκ ὀλίγοι γεωργοὶ τὰς κώμας;
Μ – ∆ι᾿ ἀπορίαν τῶν ἀναγκαίων λείπουσι τὰς κώμας.
∆ – Ἄρα καὶ οἱ κάτω πρόβατα τρέφουσιν;
Μ – Οὐδαμῶς27, ἀλλὰ θαλάσσιοί καὶ ἔμποροι ὄντες28 ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν.
∆ – Ἄρ᾿ ἄποροί εἰσιν οἵδε οἱ ἐμπόροι ὥσπερ οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ;
25Τίνες, ¿Quiénes?
26Ποῖας δὲ κώμας οἰκοῦσιν; ¿Qué clase de aldeas habitan?
27 Οὐδαμῶς, en absoluto.
28 ὄντες, al ser...


                                              12
Μ – Οὐμενοῦν29, ἀλλ᾿ οὐκ ὀλίγον πλοῦτον ἔχουσιν.
∆ – ∆ιὰ τί δὲ ἄποροί εἰσιν οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ;
Μ – Ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἀναγκάζουσιν αὐτοὺς οὐκ ὀλίγους φόρους φέρειν.
∆ – Τίνες δ᾿ εἰσὶν οἱ κλέπται;
Μ – Οἱ δι᾿ ἁρπαγῆς τὴν τροφὴν ἔχοντες30.
∆ – Ποῦ δ᾿ ἔχουσι τὴν τροφὴν οἵδε οἱ κλέπται;
Μ – Ἐν τοῖς λόφοις ἀνόμως τὸν βίον λαμβάνουσιν.
∆ – Ποῖοι δ᾿ εἰσιν οἵδε οἱ ἄνθρωποι;
Μ – Ἀνδρεῖοί31 εἰσιν καὶ ἔμπειροι τοῦ πολέμου, οὐ γὰρ δεινός 32αὐτοῖς ὁ θάνατος.
∆ – Πῶς δὲ πεῖραν τοῦ πολέμου λαμβάνουσιν;
Μ – Οὐ μόνον τὰ τῶν Τούρκων ἀλλὰ καὶ τὰ τῶν πρὶν φίλων ἁρπάζοντες.33


ΑΣΚΗΣΙΣ 2.

τὸν βίον ἐκ τῆς θάλασσας λαμβάνουσι /ἀπόγονοί εἰσι τῶν παλαιῶν Πελοποννησίων / κύριοί εἰσι τῆς
γῆς / ἔμποροί εἰσι / τὰ πρόβατα ἐν τοῖς λόφοις τρέφουσιν / τὰς κώμας διὰ τὴν ἀπορίαν λείπουσι /
ἐποικοί εἰσιν ἐν τῇ χώρᾳ / τὰ τῶν Τούρκων ἁρπάζουσι / ἐκ Ἀλβανίας ἀφικόμενοι / οὐκ ὀλίγον
πλοῦτον ἔχουσι / ἐν τῇ μεσογείᾳ νέμουσιν / τῶν Τούρκων σύμμαχοι / ἐν τῷ παραθαλασσίῳ νέμουσι
/ τῷ Ἑλληνικῷ δήμῳ φίλοι / ἄποροί εἰσιν / πεῖραν τοῦ πολέμου λαμβάνουσι / τὴν δεκάτην τῶν
ὡραίων τοῖς Τούρκοις φέρουσι /

οἱ Ἕλληνες        •   ἀπόγονοί εἰσι τῶν παλαιῶν Πελοποννησίων
οἱ Τοῦρκοι        •
οἱ Ἀλβάνιοι       •
                  •
                  •
                  •
οἱ γεωργοί        •
                  •
                  •
                  •
                  •
οἱ κάτω           •
                  •
                  •
                  •
οἱ κλέπται        •
                  •


29 Οὐμενοῦν, no por cierto.
30 Οἱ δι᾿ ἁρπαγῆς τὴν τροφὴν ἔχοντες, los que viven del robo. El alumno ha debido entender que
defina político.
31 ἀνδρεῖος, valiente.
32 δεινός ἐστίν...
33 ἁρπάζοντες, robando.


                                                13
ΑΣΚΗΣΙΣ 3.

    1. Πᾶσα σχεδὸν ἡ χώρα34 ὀρεινή ἐστιν. > ἡ πλείστη τῆς χώρας ὀρεινή ἐστιν.
    2. Πάντες σχεδὸν οἱ ποταμοὶ διαβατοί εἰσιν. >
    3. Πᾶσα σχεδὸν ἡ ὁδὸς φαύλη ἐστιν. >
    4. Πάντες σχεδὸν οἱ ἐπιχώριοι ἄποροί εἰσιν. >
    5. Πᾶσαι σχεδὸν αἱ νῆσοι μικραί εἰσιν. >
    6. Πάντες σχεδὸν οἱ κάτω ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν. >
    7. Πάντας σχεδὸν τοὺς φόρους τοῖς Τούρκοις φέρουσιν. >
    8. Πάντες σχεδὸν οἱ Ἀλβάνιοι σύμμαχοί εἰσι τῶν Τούρκων. >
    9. Πάντα σχεδὸν τὰ πρόβατα ἐν τῇ μεσογείᾳ τρέφουσιν. >
    10. Ἐν παντὶ σχεδὸν τῇ χώρᾳ αἱ ὁδοὶ χαλεπαί εἰσιν. >
    11. Πᾶσι σχεδὸν τοῖς ἐπιχωρίοις χαλεπή ἐστιν ἡ ἐπιμειξία. >
    12. Πάντες σχεδὸν οἱ κλέπται τὰ τῶν Τούρκων ἁρπάζουσιν. >

ΑΣΚΗΣΙΣ 4.

    1.    Ἡ χώρα Ἀλβανία ἐστιν. > Ἥδε ἡ χώρα Ἀλβανία ἐστιν.
    2.    Ὁ γεωργὸς ἄπορός ἐστιν.
    3.    Οἱ γεωργοὶ τὰς κώμας λείπουσιν.
    4.    Τὸν κόλπον Κορίνθιον ὀνομάζουσιν.
    5.    Οἱ Τοῦρκοι κύριοί είσι τῆς χώρας.
    6.    Τοὺς φόρους τοῖς Τούρκοις φέρουσιν.
    7.    Ἐν ταῖς νήσοις μικροὶ ποταμοί εἰσιν.
    8.    Τῶν ἐμπόρων ὁ πλοῦτος οὐκ ὀλίγος ἐστίν.
    9.    Χαράδραι οὐκ ὀλίγαι ἐν τῷ λόφῳ εἰσιν.
    10.   Οἱ ἐπιχώριοι τὰ πρόβατα τρέφουσιν.
    11.   Οἱ κλέπται ἐν τοῖς λόφοις τὴν δίαιταν ἀνόμως ἄγουσιν.
    12.   Ἡ κώμα τοῦ γεωργοῦ ἀτείχιστός ἐστιν.

ΑΣΚΗΣΙΣ 5.

    1. Οὐκ ὀλίγοι ἐπιχώριοι ἐν τῇ μεσογείᾳ τὴν δίαιταν ἄγουσιν, ἄλλοι δὲ θαλάσσιοί εἰσιν. >
       Τῶν ἐπιχωρίων οἱ μὲν ἐν τῇ μεσογείᾳ τὴν δίαιταν ἄγουσιν, οἱ δὲ θαλάσσιοί εἰσιν.
    2. Οὐκ ὀλίγοι γεωργοὶ φόρους τοῖς Τούρκοις φέρουσιν, ἄλλοι δὲ τὰς κώμας λείπουσιν.
    3. Οὐκ ὀλίγοι Ἕλληνες ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν, ἄλλοι δ᾿ ἐν τοῖς λόφοις δι᾿
       ἁρπαγῆς τὴν τροφὴν ἔχουσιν.
    4. Οὐκ ὀλίγαι νῆσοι ἐγγὺς τῆς ἡπείρου εἰσίν, ἄλλαι δ᾿ ἀντικρὺ τῆς Ἄσίας κεῖνται35.
    5. Οὐκ ὀλίγοι ποταμοὶ μικροί εἰσιν, ἄλλοι δ᾿ οὐ ῥᾳδίως διαβατοί εἰσι διὰ τὸν ὑετόν.
    6. Οὐκ ὀλίγοι ἐπιχώριοι ἄποροί εἰσιν, ἄλλοι δὲ πλοῦτον οὐκ ὀλίγον ἔχουσιν, ἄλλοι δὲ κλέπται
       εἰσιν.

ΑΣΚΗΣΙΣ 6.

    1. Οἱ γεωργοὶ τοῖς Τούρκοις φόρους φέρουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι ἀναγκάζουσι τοὺς γεωργοὺς
       φόρους φέρειν.

34 Πᾶσα σχεδὸν ἡ χώρα , casi todo el país. Así todo el ejercicio.
35 κεῖνται, están.


                                                 14
2.    Οἱ ἐπιχώριοι τὰς κώμας λείπουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι...
   3.    Οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ τὰ πρόβατα ἐν τοῖς λόφοις τρέφουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι...
   4.    Οἱ γεωργοὶ κατὰ κώμας ἀτειχίστους τὴν δίαιταν ἄγουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι...
   5.    Οἱ ἔμποροι ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι...
   6.    Οἱ κλέπται ἐν τοῖς λόφοις τὴν τροφὴν ἔχουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι...

ΑΣΚΗΣΙΣ 7.

   1. Οἱ γεωργοὶ κάτα κώμας τὴν δίαιταν ἄγουσι καὶ ἄποροί εἰσιν. >
      Οἱ γεωργοὶ οὐ μόνον κάτα κώμας τὴν δίαιταν ἄγουσι ἀλλὰ καὶ ἄποροί εἰσιν.
   2. Ἡ χώρα μικρὰ καὶ ὀρεινή ἐστιν. > Ἡ χώρα ...
   3. Ὁ Πέλοψ ἐκ τῆς Ἀσίας ἔρχεται36 καὶ τιμὴν μεγίστην προσλαμβάνει. > Ὁ Πέλοψ ...
   4. Οἱ ποταμοὶ καὶ ἐν τῇ ἡπείρῳ καὶ ἐν τῇ Μορέᾳ μικροί εἰσιν. > Οἱ ποταμοὶ ...
   5. Αἱ ἐν τῇ χώρᾳ ὁδοὶ φαῦλαί εἰσι καὶ χαλεπαί. > Αἱ ἐν τῇ χώρᾳ ὁδοὶ ...
   6. Ἡ Εὔβοια μεγίστη καὶ ὀνομαστοτάτη τῶν νήσων ἐστίν. > Ἡ Εὔβοια ...
   7. Τὴν χώραν καὶ Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι νέμουσιν. > Τὴν χώραν ...
   8. Οἱ κλέπται τὰ τῶν Τούρκων ἁρπάζουσι καὶ τὰ τῶν πρὶν φίλων. > Οἱ κλέπται ...
   9. Οἱ γεωργοὶ τοῖς Τούρκοις τὴν δεκάτην τῶν ὡραίων φέρουσι καὶ οὐκ ὀλίγους φόρους . > Οἱ
      γεωργοὶ τοῖς Τούρκοις...

ΑΣΚΗΣΙΣ 8.

   1.    Οἱ ἐν τῇ χώρᾳ ποταμοί > Οἱ ποταμοί οἱ ἐν τῇ χώρᾳ
   2.    Ὁ ἐν μέσῳ τῆς χώρας κόλπος >
   3.    Αἱ μεταξὺ τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀσίας νῆσοι >
   4.    Ἡ πρὸς Βορέαν μοῖρα >
   5.    Τὰ τῶν γεωργῶν πρόβατα 37>
   6.    Ἡ καταντκρὺ τῆς Ἀττικῆς νῆσος >
   7.    Ἡ διὰ τῆς χαράδρας ὁδός >
   8.    Οἱ τῶν παλαιῶν Πελοποννησίων ἀπόγονοι 38>
   9.    Ἡ ἐγγὺς τῆς Κορινθίου κόλπου χώρα >
   10.   Ἡ πρὸς μεσημβρίαν μοῖρα >

ΑΣΚΗΣΙΣ 9. Λέγε ἑλληνιστί.

   1.    Al principio de la guerra los turcos son los señores del país.
   2.    Los albaneses son no sólo inmigrantes sino también aliados de los turcos.
   3.    La mayoría de los campesinos es pobre.
   4.    Los turcos obligan a los habitantes del interior a vivir en aldeas sin murallas.
   5.    Los de la costa viven del mar y tienen bastantes riquezas.
   6.    Algunos campesinos pagan tributos a los turcos, pero otros dejan las aldeas.
   7.    Los kleftes viven en los montes fuera de la ley.
   8.    Los kleftes roban tanto las posesiones de los turcos como las de sus antiguos amigos.
   9.    Los kleftes ganan experiencia bélica con el robo.
   10.   Los griegos son descendientes de los antiguos Espartanos de la Morea.



36 ἔρχεται, viene.
37 ¡Excepción! (ver nota 17)
38 ¡Excepción! (ver nota 17)


                                                   15
ΑΣΚΗΣΙΣ 10. ἀνάγνωσμα.

         PEQUEÑA HISTORIA DE LA GRAN REBELION39 (1)
1. Hacia la Turcocratoría40.

   El largo camino de Grecia desde su gloriosa época clásica hasta el dominio turco pasa por siglos de
sumisión a potencias exteriores (llámense macedonias, romanas o bizantinas) con más o menos
cercanía cultural pero con el común de la pérdida de la tan querida independencia de las ciudades-
estado.
   A principios del siglo XIII entran en escena venecianos y cruzados que llenan el país de puestos
comerciales, despotados, principados y condados europeos (o francos, como dicen los griegos) con la
fuerza del comercio o la de las armas (saqueo de Constantinopla). No es de poca importancia el
hecho de que estos nuevos dueños del país son -desde el punto de vista griego- infieles católicos, hasta
el punto de que las primeras campañas turcas en Grecia son a causa de la petición de ayuda a Bayaceto
I por parte del obispo de Focide.
    En verdad, la suerte está echada. Por esta época el imperio otomano es muy superior a las
potencias cristianas con sus sistemas feudales lastrados por elementos centrífugos como la nobleza y
los terratenientes: ha creado una fuerte autoridad centralizada junto a una reducción del poder de la
aristocracia turca, tiene una solida infraestructura (sistema impositivo, administración) y un ejército
permanente y moderno, tanto en estrategia como en armamento.
   Por lo tanto, con el auge y la expansión imparable del imperio otomano y tras la caída en 1453 de
esa isla de resistencia en que se había convertido la ciudad de Constantinopla, toda Grecia queda
convertida en provincia turca, excepto algunas islas y ciudades todavía en manos venecianas.

2. Organización de la nueva provincia.

   La organización de la provincia griega por los turcos no se diferencia de la de otros lugares del
imperio. La nobleza turca (agás41) se queda con las tierras más fértiles, explotadas por los campesinos
griegos (rayás42) abrumados por impuestos de todo tipo que los mantienen en una situación de
extrema miseria, como el karatch, que deben pagar anualmente para poder practicar su religión
cristiana.
   La provincia es dividida en regiones administrativas (paskaliks) gobernadas por autoridades turcas
(voivodas, pashas, gobernadores regionales; cadís, administradores de justicia; un visir gobernador
de la Morea, etc ) así como por autoridades griegas. En efecto, ante la imposibilidad de hacerse cargo
de la administración de todos los pueblos, los turcos se ven obligados a servirse de una minoría de
familias terratenientes griegas, que conservan sus propiedades y privilegios a cambio de colaborar en
la administración y, sobre todo, en la recolección de impuestos. Muchos de sus miembros pertenecen
al estamento eclesiástico, que está todavía muy lejos de enarbolar la bandera de la secesión y es una
colaboradora complaciente de los turcos. (¡Antes turcos que católicos!) Esta nobleza griega ( llamados
árjontes, yérontes, o proestí43) no se distingue especialmente de sus amos turcos ni en costumbres,
atuendo o trato a sus inferiores: poco les importa a los rayiades de qué parte vienen los abusos.


39 La Gran Rebelión (ἡ Μεγάλη ἐπανάστασις) es como los griegos llaman a su guerra de
   independencia.
40 ἡ Τουρκοκρατορία, el dominio de Grecia por los Turcos.
41 αγάς, αγάδες
42 ραγιάς, ραγιάδες
43 ἄρχοντες, γέροντες, προεστοί


                                                  16
3. Armatolí pasalikia y kleftes44.

    Es importante tener en cuenta que muchas zonas de Grecia no han sido sometidas del todo
(especialmente las remotas o más accidentadas como el Olimpo, Ossa, Pindo, Sfakiá en Creta, etc).
Incapaces de reducir a estas gentes -a quienes se denomina despectivamente ladrones (κλέφτες)- los
turcos se ven obligados a transigir con ellos permitiéndoles mantener sus costumbres y el uso de las
armas a cambio de un simbólico impuesto. Así mismo, pasan a crear una policía local formada por
κλέφτες que hayan aceptado pactar con ellos (los denominados ímeri45, porque también hay muchos
que se deciden por la resistencia total al turco, llamados ágrii). Esto soluciona el problema de cómo
dar salida a la belicosidad de estos pueblos y, a la vez, sirven como refuerzo contra las continuas
incursiones que se producen en las fronteras balcánicas por parte especialmente de albaneses, un
pueblo con gran presencia en la Grecia de esta época. Esta policía se denomina armatolí. Responde
tanto a las autoridades griegas como a las turcas. Está estacionada en 17 distritos, todos en el
continente (en la Morea son innecesarios). El título del capitán de esta policía es protopalikari
(palikari significa hombre joven o soldado), está a cargo de un noble griego y es de carácter
hereditario.
   Como casi siempre un remedio de este tipo viene acompañado de un nuevo problema, pronto
tienen los turcos que crear otra fuerza militar como contrapeso a los armatolí, llamada pasaliki y
formada en última instancia por albaneses musulmanes afines a los turcos. Los enfrentamientos entre
estas dos fuerzas son una constante de esta época.

4. Kleftes, entre la historia y la leyenda.

   No es nada inusual que muchos armatolí, ante las asechanzas o traiciones de los turcos, se echen a
los campos a vivir una vida fuera de la ley. Al fin y al cabo, es la ley turca la que infringen. Casi
nunca son grupos grandes (de unos 100 miembros por término medio) pero son lo más cercano a las
tropas de élite de la época: entrenan todos los días corriendo, saltando y lanzando el disco, como sus
lejanos y misteriosos antepasados (que ellos consideran una raza de gigantes a juzgar por los restos
arquitectónicos conservados). La estrategia militar es inexistente, luchan de manera individual, pero
su puntería es legendaria (se dice que alcanzan a un huevo colgado de un árbol a 200 metros o
atraviesan con la bala un anillo), así como su valor y astucia típicamente griega.
    Se ganan la vida robando a los turcos, asaltando su ganado y sus ciudades, pero tampoco hacen
ascos a robar a eclesiásticos (presa fácil y lucrativa) e incluso a nobles o campesinos por ser
colaboradores de los otomanos. También es muy común el rapto de principales para conseguir un
rescate.
   Son hombres que viven al límite, que hacen frente a la muerte todos los días con alegría porque lo
peor es una muerte impropia del guerrero (καλόν μολύβι es su deseo más común en los brindis46)
recordando así a los héroes desaforados de los antiguos mitos: todo en ellos es sobrehumano, incluso
sus contrastes: su inmisericorde brutalidad con sus enemigos, su caballerosidad con los débiles, su
idealización de la amistad y el compañerismo, su profunda religiosidad (se cuenta el caso de unos
kleftes que entregaron a su jefe a los turcos por haber robado un exvoto de una iglesia)... en
definitiva, hasta tal punto llegan a simbolizar el espíritu indomable y el ansia de libertad del pueblo
griego, que el saber popular acaba reflejando sus idealizadas aventuras en muchas canciones llamadas
kléftica. Siente este pueblo de oprimidos -y pocas veces se equivoca el sentir popular- que los kleftes
jugarán un papel importante en la liberación de su país. Así será, pero todavía habrá que esperar
mucho tiempo para ello.

44 αρματολοί, πασαλίκια, κλέφτες
45 κλέφτες ήμεροι/ άγριοι. pacíficos/ violentos o, si se prefiere, domesticados/salvajes.
46 καλόν μολύβι ¡Una buena bala!


                                                  17

Más contenido relacionado

Similar a Elevzeria i zanatos 2

Actividades sobre los 35 sonetos
Actividades sobre los 35 sonetosActividades sobre los 35 sonetos
Actividades sobre los 35 sonetosLizG
 
Excursión laguna de gallocanta y daroca
Excursión laguna de gallocanta y darocaExcursión laguna de gallocanta y daroca
Excursión laguna de gallocanta y darocacarinena
 
Tintín en el_ congo
Tintín en el_ congoTintín en el_ congo
Tintín en el_ congocarpi_98
 
Tintín en el_ congo
Tintín en el_ congoTintín en el_ congo
Tintín en el_ congocarpi_98
 
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverriaRevueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverriaUPV/EHU
 
Grados costumbres uniformes
Grados  costumbres uniformesGrados  costumbres uniformes
Grados costumbres uniformescaoryates2014
 
Gazapos de estudiantes
Gazapos de estudiantesGazapos de estudiantes
Gazapos de estudiantesiesasorey
 
¿Por qué escoger latín en 4º?
¿Por qué escoger latín en 4º?¿Por qué escoger latín en 4º?
¿Por qué escoger latín en 4º?Amparo Gasent
 
Primer simularcro sabado 24-03
Primer simularcro   sabado 24-03Primer simularcro   sabado 24-03
Primer simularcro sabado 24-03Alberto Bocanegra
 
Vida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppoint
Vida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppointVida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppoint
Vida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppointAnn16
 
La Primera Guerra Mundial
La Primera Guerra MundialLa Primera Guerra Mundial
La Primera Guerra MundialEmilydavison
 
Selección de Textos de Anábasis I, Jenofonte
Selección de Textos de Anábasis I, JenofonteSelección de Textos de Anábasis I, Jenofonte
Selección de Textos de Anábasis I, JenofonteFátima Prieto
 
Lengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C TLengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C TRamon Osinaga
 

Similar a Elevzeria i zanatos 2 (19)

Actividades sobre los 35 sonetos
Actividades sobre los 35 sonetosActividades sobre los 35 sonetos
Actividades sobre los 35 sonetos
 
Excursión laguna de gallocanta y daroca
Excursión laguna de gallocanta y darocaExcursión laguna de gallocanta y daroca
Excursión laguna de gallocanta y daroca
 
Tintín en el_ congo
Tintín en el_ congoTintín en el_ congo
Tintín en el_ congo
 
Tintín en el_ congo
Tintín en el_ congoTintín en el_ congo
Tintín en el_ congo
 
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverriaRevueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
Revueltas de esclavos a finales de la república irune echeverria
 
Grados costumbres uniformes
Grados  costumbres uniformesGrados  costumbres uniformes
Grados costumbres uniformes
 
Gazapos de estudiantes
Gazapos de estudiantesGazapos de estudiantes
Gazapos de estudiantes
 
Tópicos literarios
Tópicos literariosTópicos literarios
Tópicos literarios
 
La balsa
La balsaLa balsa
La balsa
 
La balsa
La balsaLa balsa
La balsa
 
¿Por qué escoger latín en 4º?
¿Por qué escoger latín en 4º?¿Por qué escoger latín en 4º?
¿Por qué escoger latín en 4º?
 
Primer simularcro sabado 24-03
Primer simularcro   sabado 24-03Primer simularcro   sabado 24-03
Primer simularcro sabado 24-03
 
Vida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppoint
Vida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppointVida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppoint
Vida cotidiana de Madrid y Estambul, en el siglo XVII (historia).ppoint
 
La Primera Guerra Mundial
La Primera Guerra MundialLa Primera Guerra Mundial
La Primera Guerra Mundial
 
Franciasam.
Franciasam.Franciasam.
Franciasam.
 
La balsa
La balsaLa balsa
La balsa
 
Selección de Textos de Anábasis I, Jenofonte
Selección de Textos de Anábasis I, JenofonteSelección de Textos de Anábasis I, Jenofonte
Selección de Textos de Anábasis I, Jenofonte
 
Labalsa 100419150700-phpapp02
Labalsa 100419150700-phpapp02Labalsa 100419150700-phpapp02
Labalsa 100419150700-phpapp02
 
Lengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C TLengua Latina Facil C T
Lengua Latina Facil C T
 

Más de Sito Yelas

juego localizaciones.pdf
juego localizaciones.pdfjuego localizaciones.pdf
juego localizaciones.pdfSito Yelas
 
Mapa Grecia antigua 2
Mapa Grecia antigua 2Mapa Grecia antigua 2
Mapa Grecia antigua 2Sito Yelas
 
Mapa Grecia antigua 1
Mapa Grecia antigua 1Mapa Grecia antigua 1
Mapa Grecia antigua 1Sito Yelas
 
Del pozo textos griegos-presentacion -jenofonte
Del pozo   textos griegos-presentacion -jenofonteDel pozo   textos griegos-presentacion -jenofonte
Del pozo textos griegos-presentacion -jenofonteSito Yelas
 
Máximas y frases célebres griegas
Máximas y frases célebres griegasMáximas y frases célebres griegas
Máximas y frases célebres griegasSito Yelas
 
ΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ
ΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ
ΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙSito Yelas
 
Alpha flight ellenika
Alpha flight ellenikaAlpha flight ellenika
Alpha flight ellenikaSito Yelas
 
En tiempos de los romanos
En tiempos de los romanosEn tiempos de los romanos
En tiempos de los romanosSito Yelas
 
Homero Odisea1-12 (imprimir)
Homero Odisea1-12 (imprimir)Homero Odisea1-12 (imprimir)
Homero Odisea1-12 (imprimir)Sito Yelas
 
Homero odisea 1 12
Homero odisea 1 12Homero odisea 1 12
Homero odisea 1 12Sito Yelas
 
Epitome historiae graecae ad usum collegiorum
Epitome historiae graecae ad usum collegiorumEpitome historiae graecae ad usum collegiorum
Epitome historiae graecae ad usum collegiorumSito Yelas
 
EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1
EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1
EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1Sito Yelas
 
INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12
INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12
INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12Sito Yelas
 
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.Sito Yelas
 
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.Sito Yelas
 

Más de Sito Yelas (20)

juego localizaciones.pdf
juego localizaciones.pdfjuego localizaciones.pdf
juego localizaciones.pdf
 
Heroes 21
Heroes 21Heroes 21
Heroes 21
 
Lucrecia
LucreciaLucrecia
Lucrecia
 
Mapa Grecia antigua 2
Mapa Grecia antigua 2Mapa Grecia antigua 2
Mapa Grecia antigua 2
 
Mapa Grecia antigua 1
Mapa Grecia antigua 1Mapa Grecia antigua 1
Mapa Grecia antigua 1
 
Poster Roma 2
Poster Roma 2Poster Roma 2
Poster Roma 2
 
Poster Roma 3
Poster Roma 3Poster Roma 3
Poster Roma 3
 
Poster Roma 1
Poster Roma 1Poster Roma 1
Poster Roma 1
 
Del pozo textos griegos-presentacion -jenofonte
Del pozo   textos griegos-presentacion -jenofonteDel pozo   textos griegos-presentacion -jenofonte
Del pozo textos griegos-presentacion -jenofonte
 
Máximas y frases célebres griegas
Máximas y frases célebres griegasMáximas y frases célebres griegas
Máximas y frases célebres griegas
 
ΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ
ΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ
ΤΟ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ
 
Alpha flight ellenika
Alpha flight ellenikaAlpha flight ellenika
Alpha flight ellenika
 
En tiempos de los romanos
En tiempos de los romanosEn tiempos de los romanos
En tiempos de los romanos
 
Homero Odisea1-12 (imprimir)
Homero Odisea1-12 (imprimir)Homero Odisea1-12 (imprimir)
Homero Odisea1-12 (imprimir)
 
Homero odisea 1 12
Homero odisea 1 12Homero odisea 1 12
Homero odisea 1 12
 
Epitome historiae graecae ad usum collegiorum
Epitome historiae graecae ad usum collegiorumEpitome historiae graecae ad usum collegiorum
Epitome historiae graecae ad usum collegiorum
 
EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1
EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1
EJERCICIOS HOMÉRICOS - ODISEA 1
 
INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12
INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12
INTRODUCCIÓN AL GRIEGO CLÁSICO 12
 
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio.
 
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.
G Jerez -La enseñanza del griego en Bizancio. Handout.
 

Elevzeria i zanatos 2

  • 1. 2. Κάτοικοι τῆς νῦν Ἑλλάδος κατὰ δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦ πολέμου τοῦδε1 νέμουσι τὴν χώραν οἵ τε Τοῦρκοι (κύριοι γάρ εἰσι τῆς γῆς) καὶ οἱ ἀπόγονοι τῶν παλαιῶν Πελοποννησίων καὶ σύμμεικτος ὄχλος τῶν ἐποίκων · καὶ οἱ πλεῖστοι τῶν ἐποίκων2 Ἀλβάνιοί εἰσι καὶ οἱ μὲν φίλοι εἰσὶ τῷ Ἑλληνικῷ3 δήμῳ, οἱ δὲ4 σύμμαχοί εἰσι τῶν Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι Τούρκων. τῶν δὲ ἄλλων ἐπιχωρίων5 οἱ μὲν τὴν δίαιταν ἄγουσι ἐν τῇ μεσογείᾳ κατὰ κώμας6 ἀτειχίστους7 καὶ γεωργοί εἰσι καὶ τὰ πρόβατα τρέφουσιν ἐν τοῖς λόφοις. οἱ δὲ κάτω8 θαλάσσιοί εἰσι καὶ ἔμποροι καὶ ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν 1 κατὰ δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦ πολέμου, al principio de esta guerra. ὅδε se declina como el artículo con δε añadido. cuando se usa con sustantivos el artículo debe ir inmediatamente antes que el sustantivo: ὅδε ὁ πόλεμος, ὁ πόλεμος ὅδε. 2 οἱ πλεῖστοι τῶν ἐποίκων, la mayoría de los inmigrantes. El griego no usa un sustantivo para el término mayoría, sino un adjetivo que concuerda en género y número con el sustantivo que acompaña, οἱ πλεῖστοι τῶν ἀνθρώπων, αἱ πλεῖσται τῶν γυναικῶν, la mayoría de los hombres, la mayoría de las mujeres. τῶν ἐποίκων, Genitivo partitivo, que indica la totalidad de la que se toma una parte. De uso frecuentísimo en griego. 3 Ἑλληνικός, griego (adjetivo) frente a Ἕλλην, griego (gentilicio). Lo mismo sucede con Τουρκικός y Τοῦρκος. 4 οἱ μὲν...οἱ δὲ... El artículo era originariamente un pronombre demostrativo y en griego clásico conserva aún este valor cuando aparece acompañado por las partículas μέν ο δέ, significando éste, él. Asimismo es muy común el uso contrastado de ὁ μὲν...ὁ δὲ... (uno... pero otro...). Los artículos pueden aparecer en cualquier caso (por ejemplo, Τὰ μὲν αἰσχύνην φέρει, ἐκ δὲ τῶν δόξαν προσλαμβάνουσιν, Αlgunas acciones acarrean vergüenza, con otras se gana fama.) También pueden aparecer tantos miembros como se quiera, ὁ μέν... ὁ δέ... ὁ δέ.... 5 τῶν δὲ ἄλλων ἐπιχωρίων οἱ μὲν... Genitivo partitivo. 6 κατὰ κώμας, (distribuidos) por aldeas. Valor distributivo de la preposición κατὰ + acusativo. De este uso proviene nuestra preposición cada. 7 ἀτειχίστους. sin murallas. Los adjetivos con a privativa tienen la misma forma para el masculino y el femenino. Por lo tanto, está en femenino y concuerda con κώμας. 8 οἱ κάτω, literalmente los de abajo, pero en griego se usa para indicar a los que viven en la costa frente a los que viven en el interior (οἱ ἄνω), que están más altos sobre el nivel del mar. Así, una expedición al interior de un país se llama ἀνάβασις y una retirada hacia la costa κατάβασις. 10
  • 2. πλεῖστον τοῦ βίου9 λαμβάνουσιν, ὅθεν καὶ πλοῦτον οὐκ ὀλίγον10 ἔχουσιν · καὶ ἡ παραθαλάσσιος πολυάνθρωπός11 ἐστι ναυτικῷ ὄχλῳ12. οἱ δὲ γεωργοὶ οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ13 ἄποροί εἰσιν · ἀναγκάζουσι14 γὰρ ἀυτοὺς οἱ Τοῦρκοι τούς τε ἄλλους φόρους φέρειν καὶ τὴν δεκάτην τῶν ὡραίων15, ὥστε16 οὐκ ὀλίγοι διὰ τὴν ἀπορίαν τῶν ἀναγκαίων17 λείπουσι τὰς κώμας καὶ ἀνόμως ἐν τοῖς λόφοις δι᾿ ἁρπαγῆς18 ἔχουσι τὴν τροφὴν19 ὥσπερ κλέπται20 · ἁρπάζουσι γὰρ οὐ μόνον τὰ τῶν Τούρκων21 ἀλλὰ καὶ22 τὰ τῶν πρὶν φίλων. καὶ οὐ δεινός ἐστιν αὐτοῖς ὁ κίνδυνος οὐδὲ ὁ θάνατος. οὕτω δὴ23 πεῖραν λαμβάνουσι τοῦ πολέμου24. 9 τὸν πλεῖστον τοῦ βίου, ver nota 2. 10 οὐκ ὀλίγον, bastante. Comparar con el latín nonnulli. 11 παραθαλάσσιος, πολυάνθρωπος, formas femeninas. Muchos adjetivos compuestos tienen la misma forma para el masculino y el femenino. Recuerda que hay que entender ἡ παραθαλάσσιος γῆ, la costa. 12 ναυτικῷ ὄχλῳ, multitud náutica > marineros. El dativo griego se usa como el ablativo instrumental del latín. 13 οἱ γεωργοὶ οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ. = οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ γεωργοί. Ver nota cap.1.6. Esta estructura es muy práctica cuando el sintagma atributivo es especialmente largo. Atención a la repetición del artículo. 14 Atención a la estructura obligar a alguien (en acusativo) a hacer algo (infinitivo.) 15 τούς τε ἄλλους φόρους... καὶ τὴν δεκάτην τῶν ὡραίων, el diezmo de la cosecha y otros impuestos. El griego prefiere el orden inverso al nuestro. 16 ὥστε, indica consecuencia, de modo que. 17 διὰ τὴν ἀπορίαν τῶν ἀναγκαίων y no, como sería de esperar, διὰ τὴν ἀπορίαν τὴν τῶν ἀναγκαίων. Este uso del genitivo atributivo es la única excepción a la regla comentada en 13. 18 δι᾿ ἁρπαγῆς, διά + genitivo indica el medio por el que se realiza la acción: por el robo, robando. 19 ἔχουσι τὴν τροφὴν, con verbos con significado muy general como ἔχειν, λαμβάνειν, ἄγειν, etc, procura memorizar las expresiones completas que forman. En el texto nos han salido tres expresiones similares para indicar ganarse la vida: δίαιταν ἄγειν, τὸν βίον λαμβάνειν y τὴν τροφὴν ἔχειν. 20 κλέπτης son en esta época ladrones pero también unos personajes muy cercanos a nuestros ambiguos bandoleros de la guerra de la independencia. Estos κλέπται no sólo se dedicaban al robo o al contrabando, sino que hacen también una guerra de guerrillas contra los turcos. Muchos de ellos son considerados héroes y ejemplo de patriotismo, siendo inmortalizados en un tipo de canciones populares llamadas κλέφτικα. 21 τὰ τῶν Τούρκων, lo de los turcos, las posesiones de los turcos. 22 οὐ μόνον...ἀλλὰ καὶ, no sólo... sino también. 23 οὕτω δὴ así pues, así ciertamente. δή enfatiza οὕτω, que a su vez resume todo lo anterior. Como ves, en este caso no necesitamos una conjunción para unir la frase con la anterior. Esto sucede cuando se usa οὕτος o sus derivados (οὕτω, τοιοῦτος) al principio de la frase para resumir lo anterior. 24 πεῖραν λαμβάνουσι τοῦ πολέμου, ganan experiencia bélica. El griego siempre prefiere el uso de sustantivos concretos frente a nuestra afición a los abstractos. 11
  • 3. ΛΕΞΙΚΟΝ ἡ ἁρπαγή ὁ σύμμαχος ὡραῖος ἡ ἀρχή Ὀ Τοῦρκος ΡΗΜΑΤΑ ἡ δεκάτη ὁ φόρος ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ἄγειν (δίαιταν) ἡ δίαιτα τὸ πρόβατον ἀνόμως ἀναγκάζειν ἡ θάλασσα κάτω ἁρπάζειν ἡ κώμη ΕΠΙΘΕΤΑ ὅθεν ἔχειν (τροφήν) ἡ πεῖρα Ἀλβάνιος οὕτω λαμβάνειν (βίον) ἡ τροφή ἄλλος δή λαμβάνειν (πεῖραν) ὁ ἀπόγονος ἀναγκαῖος ΣΥΝ∆ΕΣΜΟΙ λείπειν ὁ βίος ἀτείχιστος οὐ μόνον...ἀλλὰ καί νέμειν ὁ γεωργός δεινός ούδέ τρέφειν ὁ δῆμος Ἑλληνικός πρίν φέρειν (φόρον) ὁ ἔμπορος κύριος ὥσπερ ὁ θάνατος ναυτικός ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ὁ κίνδυνος πλεῖστος κατά + acus. ἡ ἀπορία ὁ κλέπτης πολυάνθρωπος ὁ ὄχλος σύμμεικτος MELETHMATA ΑΣΚΗΣΙΣ 1. Ἀνάγνωθι τὸν διάλογον. ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΟΣ–Τίνες25 νέμουσι τὴν χώραν κατὰ τὴν ἀρχὴν τοῦδε τοῦ πολέμου; ΜΑΘΗΤΗΣ – Ἕλληνες, Τοῦρκοι, Ἀλβάνιοι. ∆ – Τίνες δ᾿ εἰσὶν οἱ Τοῦρκοι; Μ – Κύριοί εἰσιν τῆς χώρας. ∆ – Οἰ δ᾿ Ἕλληνες τίνες; Μ – Ἀπόγονοί εἰσι τῶν παλαίων Πελοποννησίων. ∆ – Τίνες δ᾿ οἱ Ἀλβάνιοι; Μ – Ἔποικοί εἰσιν ἐν τῇ χώρᾳ ἐκ τῆς Ἀλβανίας ἀφικόμενοι. ∆ – Ἄρα φίλοι τῷ Ἑλληνικῷ δήμῷ εἰσὶν οἵδε οἱ Ἀλβάνιοι; Μ – Τῶνδε τῶν Ἀλβανίων οἱ μὲν τοῖς Ἕλλησιν, οἱ δὲ τοῖς Τούρκοις φίλοι εἰσίν. ∆ – Ποῦ δ᾿ ἄγουσι τὴν δίαιταν οἱ πλεῖστοι τῶν ἐπιχωρίων; Μ – Τῶν ἐπιχωρίων οἱ πλεῖστοι ἐν τῇ μεσογείᾳ ἄγουσι τὴν δίαιταν. ∆ – Ποῖας δὲ κώμας οἰκοῦσιν;26 Μ – Κώμας μικρὰς οἰκοῦσι καὶ ἀτειχίστους. ∆ – Τὸν δὲ βίον πῶς λαμβάνουσιν; Μ – Πρόβατα τρέφουσιν ἐν τοῖς λόφοις. ∆– ∆ιὰ τί δὲ λείπουσιν οὐκ ὀλίγοι γεωργοὶ τὰς κώμας; Μ – ∆ι᾿ ἀπορίαν τῶν ἀναγκαίων λείπουσι τὰς κώμας. ∆ – Ἄρα καὶ οἱ κάτω πρόβατα τρέφουσιν; Μ – Οὐδαμῶς27, ἀλλὰ θαλάσσιοί καὶ ἔμποροι ὄντες28 ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν. ∆ – Ἄρ᾿ ἄποροί εἰσιν οἵδε οἱ ἐμπόροι ὥσπερ οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ; 25Τίνες, ¿Quiénes? 26Ποῖας δὲ κώμας οἰκοῦσιν; ¿Qué clase de aldeas habitan? 27 Οὐδαμῶς, en absoluto. 28 ὄντες, al ser... 12
  • 4. Μ – Οὐμενοῦν29, ἀλλ᾿ οὐκ ὀλίγον πλοῦτον ἔχουσιν. ∆ – ∆ιὰ τί δὲ ἄποροί εἰσιν οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ; Μ – Ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἀναγκάζουσιν αὐτοὺς οὐκ ὀλίγους φόρους φέρειν. ∆ – Τίνες δ᾿ εἰσὶν οἱ κλέπται; Μ – Οἱ δι᾿ ἁρπαγῆς τὴν τροφὴν ἔχοντες30. ∆ – Ποῦ δ᾿ ἔχουσι τὴν τροφὴν οἵδε οἱ κλέπται; Μ – Ἐν τοῖς λόφοις ἀνόμως τὸν βίον λαμβάνουσιν. ∆ – Ποῖοι δ᾿ εἰσιν οἵδε οἱ ἄνθρωποι; Μ – Ἀνδρεῖοί31 εἰσιν καὶ ἔμπειροι τοῦ πολέμου, οὐ γὰρ δεινός 32αὐτοῖς ὁ θάνατος. ∆ – Πῶς δὲ πεῖραν τοῦ πολέμου λαμβάνουσιν; Μ – Οὐ μόνον τὰ τῶν Τούρκων ἀλλὰ καὶ τὰ τῶν πρὶν φίλων ἁρπάζοντες.33 ΑΣΚΗΣΙΣ 2. τὸν βίον ἐκ τῆς θάλασσας λαμβάνουσι /ἀπόγονοί εἰσι τῶν παλαιῶν Πελοποννησίων / κύριοί εἰσι τῆς γῆς / ἔμποροί εἰσι / τὰ πρόβατα ἐν τοῖς λόφοις τρέφουσιν / τὰς κώμας διὰ τὴν ἀπορίαν λείπουσι / ἐποικοί εἰσιν ἐν τῇ χώρᾳ / τὰ τῶν Τούρκων ἁρπάζουσι / ἐκ Ἀλβανίας ἀφικόμενοι / οὐκ ὀλίγον πλοῦτον ἔχουσι / ἐν τῇ μεσογείᾳ νέμουσιν / τῶν Τούρκων σύμμαχοι / ἐν τῷ παραθαλασσίῳ νέμουσι / τῷ Ἑλληνικῷ δήμῳ φίλοι / ἄποροί εἰσιν / πεῖραν τοῦ πολέμου λαμβάνουσι / τὴν δεκάτην τῶν ὡραίων τοῖς Τούρκοις φέρουσι / οἱ Ἕλληνες • ἀπόγονοί εἰσι τῶν παλαιῶν Πελοποννησίων οἱ Τοῦρκοι • οἱ Ἀλβάνιοι • • • • οἱ γεωργοί • • • • • οἱ κάτω • • • • οἱ κλέπται • • 29 Οὐμενοῦν, no por cierto. 30 Οἱ δι᾿ ἁρπαγῆς τὴν τροφὴν ἔχοντες, los que viven del robo. El alumno ha debido entender que defina político. 31 ἀνδρεῖος, valiente. 32 δεινός ἐστίν... 33 ἁρπάζοντες, robando. 13
  • 5. ΑΣΚΗΣΙΣ 3. 1. Πᾶσα σχεδὸν ἡ χώρα34 ὀρεινή ἐστιν. > ἡ πλείστη τῆς χώρας ὀρεινή ἐστιν. 2. Πάντες σχεδὸν οἱ ποταμοὶ διαβατοί εἰσιν. > 3. Πᾶσα σχεδὸν ἡ ὁδὸς φαύλη ἐστιν. > 4. Πάντες σχεδὸν οἱ ἐπιχώριοι ἄποροί εἰσιν. > 5. Πᾶσαι σχεδὸν αἱ νῆσοι μικραί εἰσιν. > 6. Πάντες σχεδὸν οἱ κάτω ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν. > 7. Πάντας σχεδὸν τοὺς φόρους τοῖς Τούρκοις φέρουσιν. > 8. Πάντες σχεδὸν οἱ Ἀλβάνιοι σύμμαχοί εἰσι τῶν Τούρκων. > 9. Πάντα σχεδὸν τὰ πρόβατα ἐν τῇ μεσογείᾳ τρέφουσιν. > 10. Ἐν παντὶ σχεδὸν τῇ χώρᾳ αἱ ὁδοὶ χαλεπαί εἰσιν. > 11. Πᾶσι σχεδὸν τοῖς ἐπιχωρίοις χαλεπή ἐστιν ἡ ἐπιμειξία. > 12. Πάντες σχεδὸν οἱ κλέπται τὰ τῶν Τούρκων ἁρπάζουσιν. > ΑΣΚΗΣΙΣ 4. 1. Ἡ χώρα Ἀλβανία ἐστιν. > Ἥδε ἡ χώρα Ἀλβανία ἐστιν. 2. Ὁ γεωργὸς ἄπορός ἐστιν. 3. Οἱ γεωργοὶ τὰς κώμας λείπουσιν. 4. Τὸν κόλπον Κορίνθιον ὀνομάζουσιν. 5. Οἱ Τοῦρκοι κύριοί είσι τῆς χώρας. 6. Τοὺς φόρους τοῖς Τούρκοις φέρουσιν. 7. Ἐν ταῖς νήσοις μικροὶ ποταμοί εἰσιν. 8. Τῶν ἐμπόρων ὁ πλοῦτος οὐκ ὀλίγος ἐστίν. 9. Χαράδραι οὐκ ὀλίγαι ἐν τῷ λόφῳ εἰσιν. 10. Οἱ ἐπιχώριοι τὰ πρόβατα τρέφουσιν. 11. Οἱ κλέπται ἐν τοῖς λόφοις τὴν δίαιταν ἀνόμως ἄγουσιν. 12. Ἡ κώμα τοῦ γεωργοῦ ἀτείχιστός ἐστιν. ΑΣΚΗΣΙΣ 5. 1. Οὐκ ὀλίγοι ἐπιχώριοι ἐν τῇ μεσογείᾳ τὴν δίαιταν ἄγουσιν, ἄλλοι δὲ θαλάσσιοί εἰσιν. > Τῶν ἐπιχωρίων οἱ μὲν ἐν τῇ μεσογείᾳ τὴν δίαιταν ἄγουσιν, οἱ δὲ θαλάσσιοί εἰσιν. 2. Οὐκ ὀλίγοι γεωργοὶ φόρους τοῖς Τούρκοις φέρουσιν, ἄλλοι δὲ τὰς κώμας λείπουσιν. 3. Οὐκ ὀλίγοι Ἕλληνες ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν, ἄλλοι δ᾿ ἐν τοῖς λόφοις δι᾿ ἁρπαγῆς τὴν τροφὴν ἔχουσιν. 4. Οὐκ ὀλίγαι νῆσοι ἐγγὺς τῆς ἡπείρου εἰσίν, ἄλλαι δ᾿ ἀντικρὺ τῆς Ἄσίας κεῖνται35. 5. Οὐκ ὀλίγοι ποταμοὶ μικροί εἰσιν, ἄλλοι δ᾿ οὐ ῥᾳδίως διαβατοί εἰσι διὰ τὸν ὑετόν. 6. Οὐκ ὀλίγοι ἐπιχώριοι ἄποροί εἰσιν, ἄλλοι δὲ πλοῦτον οὐκ ὀλίγον ἔχουσιν, ἄλλοι δὲ κλέπται εἰσιν. ΑΣΚΗΣΙΣ 6. 1. Οἱ γεωργοὶ τοῖς Τούρκοις φόρους φέρουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι ἀναγκάζουσι τοὺς γεωργοὺς φόρους φέρειν. 34 Πᾶσα σχεδὸν ἡ χώρα , casi todo el país. Así todo el ejercicio. 35 κεῖνται, están. 14
  • 6. 2. Οἱ ἐπιχώριοι τὰς κώμας λείπουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι... 3. Οἱ ἐν τῇ μεσογείᾳ τὰ πρόβατα ἐν τοῖς λόφοις τρέφουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι... 4. Οἱ γεωργοὶ κατὰ κώμας ἀτειχίστους τὴν δίαιταν ἄγουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι... 5. Οἱ ἔμποροι ἐκ τῆς θαλάσσης τὸν βίον λαμβάνουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι... 6. Οἱ κλέπται ἐν τοῖς λόφοις τὴν τροφὴν ἔχουσιν. οἱ γὰρ Τοῦρκοι... ΑΣΚΗΣΙΣ 7. 1. Οἱ γεωργοὶ κάτα κώμας τὴν δίαιταν ἄγουσι καὶ ἄποροί εἰσιν. > Οἱ γεωργοὶ οὐ μόνον κάτα κώμας τὴν δίαιταν ἄγουσι ἀλλὰ καὶ ἄποροί εἰσιν. 2. Ἡ χώρα μικρὰ καὶ ὀρεινή ἐστιν. > Ἡ χώρα ... 3. Ὁ Πέλοψ ἐκ τῆς Ἀσίας ἔρχεται36 καὶ τιμὴν μεγίστην προσλαμβάνει. > Ὁ Πέλοψ ... 4. Οἱ ποταμοὶ καὶ ἐν τῇ ἡπείρῳ καὶ ἐν τῇ Μορέᾳ μικροί εἰσιν. > Οἱ ποταμοὶ ... 5. Αἱ ἐν τῇ χώρᾳ ὁδοὶ φαῦλαί εἰσι καὶ χαλεπαί. > Αἱ ἐν τῇ χώρᾳ ὁδοὶ ... 6. Ἡ Εὔβοια μεγίστη καὶ ὀνομαστοτάτη τῶν νήσων ἐστίν. > Ἡ Εὔβοια ... 7. Τὴν χώραν καὶ Ἕλληνες καὶ Τοῦρκοι νέμουσιν. > Τὴν χώραν ... 8. Οἱ κλέπται τὰ τῶν Τούρκων ἁρπάζουσι καὶ τὰ τῶν πρὶν φίλων. > Οἱ κλέπται ... 9. Οἱ γεωργοὶ τοῖς Τούρκοις τὴν δεκάτην τῶν ὡραίων φέρουσι καὶ οὐκ ὀλίγους φόρους . > Οἱ γεωργοὶ τοῖς Τούρκοις... ΑΣΚΗΣΙΣ 8. 1. Οἱ ἐν τῇ χώρᾳ ποταμοί > Οἱ ποταμοί οἱ ἐν τῇ χώρᾳ 2. Ὁ ἐν μέσῳ τῆς χώρας κόλπος > 3. Αἱ μεταξὺ τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀσίας νῆσοι > 4. Ἡ πρὸς Βορέαν μοῖρα > 5. Τὰ τῶν γεωργῶν πρόβατα 37> 6. Ἡ καταντκρὺ τῆς Ἀττικῆς νῆσος > 7. Ἡ διὰ τῆς χαράδρας ὁδός > 8. Οἱ τῶν παλαιῶν Πελοποννησίων ἀπόγονοι 38> 9. Ἡ ἐγγὺς τῆς Κορινθίου κόλπου χώρα > 10. Ἡ πρὸς μεσημβρίαν μοῖρα > ΑΣΚΗΣΙΣ 9. Λέγε ἑλληνιστί. 1. Al principio de la guerra los turcos son los señores del país. 2. Los albaneses son no sólo inmigrantes sino también aliados de los turcos. 3. La mayoría de los campesinos es pobre. 4. Los turcos obligan a los habitantes del interior a vivir en aldeas sin murallas. 5. Los de la costa viven del mar y tienen bastantes riquezas. 6. Algunos campesinos pagan tributos a los turcos, pero otros dejan las aldeas. 7. Los kleftes viven en los montes fuera de la ley. 8. Los kleftes roban tanto las posesiones de los turcos como las de sus antiguos amigos. 9. Los kleftes ganan experiencia bélica con el robo. 10. Los griegos son descendientes de los antiguos Espartanos de la Morea. 36 ἔρχεται, viene. 37 ¡Excepción! (ver nota 17) 38 ¡Excepción! (ver nota 17) 15
  • 7. ΑΣΚΗΣΙΣ 10. ἀνάγνωσμα. PEQUEÑA HISTORIA DE LA GRAN REBELION39 (1) 1. Hacia la Turcocratoría40. El largo camino de Grecia desde su gloriosa época clásica hasta el dominio turco pasa por siglos de sumisión a potencias exteriores (llámense macedonias, romanas o bizantinas) con más o menos cercanía cultural pero con el común de la pérdida de la tan querida independencia de las ciudades- estado. A principios del siglo XIII entran en escena venecianos y cruzados que llenan el país de puestos comerciales, despotados, principados y condados europeos (o francos, como dicen los griegos) con la fuerza del comercio o la de las armas (saqueo de Constantinopla). No es de poca importancia el hecho de que estos nuevos dueños del país son -desde el punto de vista griego- infieles católicos, hasta el punto de que las primeras campañas turcas en Grecia son a causa de la petición de ayuda a Bayaceto I por parte del obispo de Focide. En verdad, la suerte está echada. Por esta época el imperio otomano es muy superior a las potencias cristianas con sus sistemas feudales lastrados por elementos centrífugos como la nobleza y los terratenientes: ha creado una fuerte autoridad centralizada junto a una reducción del poder de la aristocracia turca, tiene una solida infraestructura (sistema impositivo, administración) y un ejército permanente y moderno, tanto en estrategia como en armamento. Por lo tanto, con el auge y la expansión imparable del imperio otomano y tras la caída en 1453 de esa isla de resistencia en que se había convertido la ciudad de Constantinopla, toda Grecia queda convertida en provincia turca, excepto algunas islas y ciudades todavía en manos venecianas. 2. Organización de la nueva provincia. La organización de la provincia griega por los turcos no se diferencia de la de otros lugares del imperio. La nobleza turca (agás41) se queda con las tierras más fértiles, explotadas por los campesinos griegos (rayás42) abrumados por impuestos de todo tipo que los mantienen en una situación de extrema miseria, como el karatch, que deben pagar anualmente para poder practicar su religión cristiana. La provincia es dividida en regiones administrativas (paskaliks) gobernadas por autoridades turcas (voivodas, pashas, gobernadores regionales; cadís, administradores de justicia; un visir gobernador de la Morea, etc ) así como por autoridades griegas. En efecto, ante la imposibilidad de hacerse cargo de la administración de todos los pueblos, los turcos se ven obligados a servirse de una minoría de familias terratenientes griegas, que conservan sus propiedades y privilegios a cambio de colaborar en la administración y, sobre todo, en la recolección de impuestos. Muchos de sus miembros pertenecen al estamento eclesiástico, que está todavía muy lejos de enarbolar la bandera de la secesión y es una colaboradora complaciente de los turcos. (¡Antes turcos que católicos!) Esta nobleza griega ( llamados árjontes, yérontes, o proestí43) no se distingue especialmente de sus amos turcos ni en costumbres, atuendo o trato a sus inferiores: poco les importa a los rayiades de qué parte vienen los abusos. 39 La Gran Rebelión (ἡ Μεγάλη ἐπανάστασις) es como los griegos llaman a su guerra de independencia. 40 ἡ Τουρκοκρατορία, el dominio de Grecia por los Turcos. 41 αγάς, αγάδες 42 ραγιάς, ραγιάδες 43 ἄρχοντες, γέροντες, προεστοί 16
  • 8. 3. Armatolí pasalikia y kleftes44. Es importante tener en cuenta que muchas zonas de Grecia no han sido sometidas del todo (especialmente las remotas o más accidentadas como el Olimpo, Ossa, Pindo, Sfakiá en Creta, etc). Incapaces de reducir a estas gentes -a quienes se denomina despectivamente ladrones (κλέφτες)- los turcos se ven obligados a transigir con ellos permitiéndoles mantener sus costumbres y el uso de las armas a cambio de un simbólico impuesto. Así mismo, pasan a crear una policía local formada por κλέφτες que hayan aceptado pactar con ellos (los denominados ímeri45, porque también hay muchos que se deciden por la resistencia total al turco, llamados ágrii). Esto soluciona el problema de cómo dar salida a la belicosidad de estos pueblos y, a la vez, sirven como refuerzo contra las continuas incursiones que se producen en las fronteras balcánicas por parte especialmente de albaneses, un pueblo con gran presencia en la Grecia de esta época. Esta policía se denomina armatolí. Responde tanto a las autoridades griegas como a las turcas. Está estacionada en 17 distritos, todos en el continente (en la Morea son innecesarios). El título del capitán de esta policía es protopalikari (palikari significa hombre joven o soldado), está a cargo de un noble griego y es de carácter hereditario. Como casi siempre un remedio de este tipo viene acompañado de un nuevo problema, pronto tienen los turcos que crear otra fuerza militar como contrapeso a los armatolí, llamada pasaliki y formada en última instancia por albaneses musulmanes afines a los turcos. Los enfrentamientos entre estas dos fuerzas son una constante de esta época. 4. Kleftes, entre la historia y la leyenda. No es nada inusual que muchos armatolí, ante las asechanzas o traiciones de los turcos, se echen a los campos a vivir una vida fuera de la ley. Al fin y al cabo, es la ley turca la que infringen. Casi nunca son grupos grandes (de unos 100 miembros por término medio) pero son lo más cercano a las tropas de élite de la época: entrenan todos los días corriendo, saltando y lanzando el disco, como sus lejanos y misteriosos antepasados (que ellos consideran una raza de gigantes a juzgar por los restos arquitectónicos conservados). La estrategia militar es inexistente, luchan de manera individual, pero su puntería es legendaria (se dice que alcanzan a un huevo colgado de un árbol a 200 metros o atraviesan con la bala un anillo), así como su valor y astucia típicamente griega. Se ganan la vida robando a los turcos, asaltando su ganado y sus ciudades, pero tampoco hacen ascos a robar a eclesiásticos (presa fácil y lucrativa) e incluso a nobles o campesinos por ser colaboradores de los otomanos. También es muy común el rapto de principales para conseguir un rescate. Son hombres que viven al límite, que hacen frente a la muerte todos los días con alegría porque lo peor es una muerte impropia del guerrero (καλόν μολύβι es su deseo más común en los brindis46) recordando así a los héroes desaforados de los antiguos mitos: todo en ellos es sobrehumano, incluso sus contrastes: su inmisericorde brutalidad con sus enemigos, su caballerosidad con los débiles, su idealización de la amistad y el compañerismo, su profunda religiosidad (se cuenta el caso de unos kleftes que entregaron a su jefe a los turcos por haber robado un exvoto de una iglesia)... en definitiva, hasta tal punto llegan a simbolizar el espíritu indomable y el ansia de libertad del pueblo griego, que el saber popular acaba reflejando sus idealizadas aventuras en muchas canciones llamadas kléftica. Siente este pueblo de oprimidos -y pocas veces se equivoca el sentir popular- que los kleftes jugarán un papel importante en la liberación de su país. Así será, pero todavía habrá que esperar mucho tiempo para ello. 44 αρματολοί, πασαλίκια, κλέφτες 45 κλέφτες ήμεροι/ άγριοι. pacíficos/ violentos o, si se prefiere, domesticados/salvajes. 46 καλόν μολύβι ¡Una buena bala! 17