1. Mövzu:
WEB TEXNOLOGIYALARI
ASP.NET
Məruzəçi: Sevinc İsrafilova

2. Mündəricat
 Web texnologiyalarına ümumi baxış (HTML, server,
sayt, xosting və s.)
 ASP.NET nədir?
 ASP.NET versiyaları və imkanları
 ASP.NET Redaktorları
 Suallar və təkliflər

9. Client
Network HTTP, TCP/IP
Server Web Server

13. ASP.NET Nə dir?
Asp.net Microsoft tərəfindən hazırlanan veb tətbiq
dilidir. Proqramçılar asp.net istifadə edərək
dinamik veb saytları, veb tətbiqləri və XML veb
xidmətləri inkişaf etdirə bilərlər. Asp.net .NET
platformasının bir parçasıdır və asp-nin davamı
olaraq xarakterizə edilməkdədir. Asp.net
Common Language Runtime üzərinə tikilmişdir,
bu deməkdir ki proqramçılar hər hansı bir
Microsoft .NET dilini istifadə edərək asp.net kodu
çıxara bilərlər.

14. ASP.NET Struktur
VB C++ C# JScript …
Visual Studio.NET
Common Language Specification
ASP.NET: Web Services Windows
and Web Forms Forms
ADO.NET: Data and XML
Base Classes
Common Language Runtime

15. ASP.NET Nə dir?
Aspx davamı asp.net də proqramlaşdırılan veb saytlarının davamıdır. Əgər bir veb
səhifəsinin uzatısı aspx isə bu deməkdir ki, bu veb saytı asp.net istifadə edərək
hazırlanmışdır. Aspx faylı içərisində <% -- dinamik kod --%> php,jsp və asp də
olduğu kimi birbaşa səhifə üzərində asp.net kodlarıda yazıla bilər. Lakin tövsiyə
edilən asp.net kodlarının code-behind modelində yazılmasıdır
Bu modeli istifadə etdiyimizdə asp.net kodlarını başqa bir səhifəyə yazar. Nümunə
olaraq: index.aspx.cs və ya index.aspx.vb bu səhifələri Microsoft Visual Studio
avtomatik olaraq sizin üçün yaradar. Bu şəkildə yazılan bir veb saytında
proqramçılar bir hadisə üzərinə kod yaza bilərlər.
ASPX və digər fayllar IIS virtual host deyilən yerdə tutularlar. İlk səhifə
açılışında .NET Framework faylları .NET assembly dilinə çevirərək cavab verər və
dll faylı yaradar. Digər açılışlardada bu dll ləri istifadə edər və bu bizə çox böyük
bir performans təmin edər.

16. Asp və ASP.Net arasındakı fə rqlə r
ASP məşhur ola bilər amma artıq inkişaf etdirilmir. Inkişafinı ASP.NET davamıyla
davam etdirir. Bu baxımdan ASP`in gələcəkdəki yeri çox daralacaq. Ehtimalla hələ
də yaşayır olacaq amma bu da uyğunlaşma üçün.
ASP server tərəfli çalışan bir texnologiya olub ASP`in dəstəklədiyi script dillərini
istifadə edərək veb səhifəsi edə bilərsən. Ən məşhuru ümumiyyətlə VBScriptdir.
ASP.NET isə Microsoftun çıxardığı .NET Framework kitabxanasının internet əsasını
meydana gətirən bir texnologiyasıdır və .NET`in dəstəklədiyi bütün dilləri
dəstəklər və veb səhifəsi etməyinə imkan verər. ASPin əksinə gerçək
proqramlaşdirma dilləri ilə NYP(Nəsnə Yönümlü Proqramlaşdırma) mərkəzli veb
səhifələri inkişaf etdirmənizi təmin edər.
Bu platformada inkisaf etdirəcəyiniz tətbiqlərini inkişaf etmiş IDElər ilə hazırlaya
bilərsiniz. Microsoftun Visual Studio IDE`i kimi.Borlandın Delfi. NET IDE`i kimi...
ASP`ə görə kodların daha sürətli çalışacaq. Çünki yığılmış olacaq.

17. ASP.NET –in üstünlüklə ri
İstifadə edən şəxs kimi deyə bilrəm kimi ASP.Net-in ən böyük üstünlüyü müxtəlif
dilərdən istifadə edə bilməsidir. Yəni Common Language Runtime(CLR). Yəni C#
ilə birlikdə siz VB.NET dilindən istifadə edərək də öz proqramınızı effektli şəkildə
işləyə bilərsiniz. Məsələn Delfidə və ya C# -da yazılmış bir çox tətbiqi çox rahat
ASP.NET ilə veb mühitinə daşıya bilərik. Yazdığınız class-ları sinifləri heç kod
dəyişikliyi etmədən həm masaüstü proqramlaşdirma üçün istifadə edirəm həm
də veb tətbiqləri üçün. Hətta bəzi veb səhifələrini VB.NET və delfi. NET ortaq
istifadə edərək yaza bilərsiniz.
.Net Framework Asp.Net-in işləməsi üçüçn böyük bir platformadır. Yəni bu
plarforma ilə Asp.Net səhifələri çalışa bilir. .Net-in bütün üstünlküləri Asp.Net-i
bir o qədər geniş və rahat etmişdir. Yəni burda Ado.Net-in imkanlarından, XML-in
imkanların geniş istifadə etmək mümkündür.
Başqa üstünlüyü ASP.Net-də işləyərkən script deyil həqiqi proqram kodu istifadə
etməsidir.
Asp.Net sayəsində artıq web-də öbyekt yönümlü proqramlaşdrmanın
məntiqindən istifadə etməsidir.

18. ASP.NET-də Controllar və Eventlər
Button code
Button ...
List code
List ...
Text code
Text ...
Browser ASP.NET Event handlers

19. ASP.NET-in versiyaları
ASP.NET 1.0 Asp.Net-in ilk versiyasıdır. İlk təməl baza bu versiya üzərəində
qurulmuşdur.
ASP.NET 1.1 Bəzi performans fərqi olsa da əslində geniş bir fərq olmamışdır.
ASP.NET 2.0 2.0-da artıq bir çox yenilik gəlmişdir. Yeni texnologiyalar və controlllar
əlavə edilmişdir. Burda artıq hər kod dəyişdiyində edilən dəyiçiklər anında yerinə
yetirilirdi.
ASP.NET 3.5 2.0 ilə eyni versiya demək olar buna ancaq bəzi yəni controllar və
əlavə texnologiyalar əlavə olunmuşdur. Bu texnologiyalar AJAX, Silverlight və
Lingdir.
ASP,NET 4. 0 3.5 üzərində elə də fərqli dəyişikliklər olmamışdır. Routing, Active
Data və Charting kimi ...
ASP.Net-in 3.0 versiyası yoxdur. şNet 3.0 versiyası var yəni .Net 3.0 faremework il’
birlikdə heç bir dəyişiklik olmamışdır.

20. ASP.NET Redaktorları
-Microsoft Expression Web Designer
-Visual Studio. NET və ya Visual Studio 2005 və ya 2008
-Visual Veb Developer 2005 Express Edition (ASP.NET 2.0 üçün)
-Macromedia Dreamweaver MX, Macromedia Dreamweaver MX 2004, və ya
-Macromedia Dreamweaver 8
Visual Web Developer 2010 Express Edition istifadə edilir.
Qeyd : Visual Studio-nu www.microsoft.com/Visualstudio/en-us sayt;ndan yükləyə
bilərsiniz.

21. Tövsiyə
Yəni platforma mükəmməl və rahat. .Net platformasının
sürətli inkişafı sayəsində ASP.Net-in də gələcəyindən
hələ çox danışmaq olar.
Hər birinizə bundan faydalnmağı tövsiyə edirəm .
Peşman olmayacaqsınız!!
Çox çalışın !! Bu yolla siz İstənilən çətinlikdə olan web
saytların, korporativ intranet portalların
yaradılması bacaracaqsınız.

22. Suallar və təkliflər
Aydın olmayan mə qamlar
Tə kliflə r
Hə r birinizə uğur arzusu ilə : Sevinc İsrafilova
email: sevincazizova@hotmail.com 30.03.2012

23. Diqqətinizə görə təşəkkür!!!
email: sevincazizova@hotmail.com 30.03.2012