SlideShare a Scribd company logo
1 of 2
Энерги хадгалагдах хууль
Энерги хадгалагдах хууль буюу Эрчим хадгалагдах хууль нь
тусгаарлагдсан систем дахь нийт энергийн хэмжээ нь цаг хугацааны
явцад тогтмол байна (үүнийг цаг хугацааны туршид хадгалагдана гэнэ)
гэж тодорхойлох физикийн хамгийн чухал хуулиудын нэг. Энэ хууль
ѐсоор энерги нь шинээр бий болж, устаж болохгүй, нэг хэлбэрээс
нөгөөд л шилжиж болох ажээ. Хаалттай системд энергид тохиолдож
болох ганц зүйл нь хэлбэрээ өөрчлөх явдал, жишээ нь химийн
энергикинетик энергид шилжих явдал.
Альберт Эйнштейн-ы харьцангуйн онол нь энерги масс хоѐрыг ижил
зүйл, цаашлаад аль аль нь нөгөөтэйгээ заавал хамт байдгийг
харуулсан. Ийнхүү хаалттай системийн хувьд бол, харьцангуйн онол
гарч ирэхээс өмнөх физикийн шинжлэх ухаанд үзэж байсантай
адилаар масс, энерги хоѐр нь тус тусдаа хадгалагддаг. Харьцангуйн
физикийн онцлог нь "матери"-ийн бөөмс (атомыг бүрдүүлэгч бөөмс гэх
мэт) нь матери биш энергийн төрлүүдэд (гэрэл]гэх мэт), эсвэл кинетик
ба потенциал энергид (дулаан гэх мэт) хувирч болдог. Гэлээ ч энэ
хувиргалт нь системүүдийн нийт массад нөлөөлөхгүй, учир нь ямар ч
хувиргалтын явцад материйн биш энергийн төрлүүд нь массаа
хадгалж үлддэг
Өнөө үед "энерги" хадгалагдана гэдэгт цаг хугацааны явцад системийн
нийт энерги хадгалагддаг явдлыг илтгэнэ. Энэхүү энергид бөөмсийн
тайван байдлын масс болон систем дахь энергийн бусад бүх төрлүүд
орно. Үүний хажуугаар бөөмсийн системийн өөрчлөгдөхгүй масс
(хүндийн төвийн инерциал хүрээнээс харсан системийн масс,
жишээлбэл жигнэхэд шаардлагатай хүрээ) нь ямар ч ганц ажиглагчийн
хувьд цаг хугацааны явцад тогтмол байх ба (нийт энергиэс ялгаатай
нь) бүх ажиглагчийн хувьд ижил хэмжээтэй. Ийнхүү тусгаарлагдсан
системд матери (тайвны үеийн масстай биетүүд) ба "цэвэр энерги"
(дулаан ба гэрэл) нь бие биендээ хувирч болдог хэдий ч ийм маягийн
системүүдийн нийт энергийн хэмжээ ба нийт массын хэмжээ нь цорын
ганц ажиглагчийн хувьд тогтмол байна. Ийм системүүдээс энергийн
ямар нэг төрөл алдагдад хүрвэл ("барьцалдуулах энерги" гэж харна уу)
системийн нийт масс нь үүний адилаар буурна.
Энерги хадгалагдах хуулийн үр дүнд мөнхийн хөдөлгөөний машинууд
нь гадна орчин руугаа энерги дамжуулахгүй тохиолдоход л үүрд
ажиллана. Ийм төхөөрөмжүүд нь тэдэн рүү хийсэн энергиэс илүү
хэмжээний энергийг үүсгэвэл массаа алдаж, үүрдийн хугацааны
туршид үгүй болно; ийнхүү энэ нь боломжгүй зүйл.

More Related Content

What's hot

дэлхийн дотоод бүтэц 1
дэлхийн дотоод бүтэц 1дэлхийн дотоод бүтэц 1
дэлхийн дотоод бүтэц 1Baterdene Solongo
 
101 9-termohimiin vndes
101 9-termohimiin vndes101 9-termohimiin vndes
101 9-termohimiin vndesXaz Bit
 
төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№
төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№
төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№Burotino Iosifob
 
термодинамикийн Ii хууль
термодинамикийн Ii хуультермодинамикийн Ii хууль
термодинамикийн Ii хуульdavaa627
 
хөшүүргийн эргэх момент
хөшүүргийн эргэх моментхөшүүргийн эргэх момент
хөшүүргийн эргэх моментbulgaa gs
 
цахилгаан соронзон орон
цахилгаан соронзон оронцахилгаан соронзон орон
цахилгаан соронзон оронMorello Avr
 
ажил чадал энерги
ажил чадал энергиажил чадал энерги
ажил чадал энергиbulgaa gs
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуульdavaa627
 
Bernoulli principle(бернулын схем)
Bernoulli principle(бернулын схем)Bernoulli principle(бернулын схем)
Bernoulli principle(бернулын схем)gvndee
 
харилцан үйлчлэл
харилцан үйлчлэлхарилцан үйлчлэл
харилцан үйлчлэлnsuren1
 
хэлхээний хуулиуд
хэлхээний хуулиудхэлхээний хуулиуд
хэлхээний хуулиудtsdnsrn
 
чингис задлал
чингис задлалчингис задлал
чингис задлалOyuhai1127
 
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэлхимийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэлdavaa627
 
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3àтөрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3àBayarmaa Nymtsooj
 

What's hot (20)

дэлхийн дотоод бүтэц 1
дэлхийн дотоод бүтэц 1дэлхийн дотоод бүтэц 1
дэлхийн дотоод бүтэц 1
 
101 9-termohimiin vndes
101 9-termohimiin vndes101 9-termohimiin vndes
101 9-termohimiin vndes
 
төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№
төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№
төвөөс зугтах хүч ба төвд тэмүүлэх хүч№
 
термодинамикийн Ii хууль
термодинамикийн Ii хуультермодинамикийн Ii хууль
термодинамикийн Ii хууль
 
9 r angi pizik dulaan
9 r angi pizik dulaan9 r angi pizik dulaan
9 r angi pizik dulaan
 
хөшүүргийн эргэх момент
хөшүүргийн эргэх моментхөшүүргийн эргэх момент
хөшүүргийн эргэх момент
 
PhHS12
PhHS12PhHS12
PhHS12
 
Tsahilgaan static oron
Tsahilgaan static oronTsahilgaan static oron
Tsahilgaan static oron
 
цахилгаан соронзон орон
цахилгаан соронзон оронцахилгаан соронзон орон
цахилгаан соронзон орон
 
Lekts 12
Lekts 12Lekts 12
Lekts 12
 
ажил чадал энерги
ажил чадал энергиажил чадал энерги
ажил чадал энерги
 
Amarsaihan
AmarsaihanAmarsaihan
Amarsaihan
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хууль
 
Bernoulli principle(бернулын схем)
Bernoulli principle(бернулын схем)Bernoulli principle(бернулын схем)
Bernoulli principle(бернулын схем)
 
харилцан үйлчлэл
харилцан үйлчлэлхарилцан үйлчлэл
харилцан үйлчлэл
 
хэлхээний хуулиуд
хэлхээний хуулиудхэлхээний хуулиуд
хэлхээний хуулиуд
 
знө
знөзнө
знө
 
чингис задлал
чингис задлалчингис задлал
чингис задлал
 
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэлхимийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
 
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3àтөрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
 

Similar to энерги хадгалагдах хууль

термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуульdavaa627
 
тер кийн I хууль
тер кийн I хуультер кийн I хууль
тер кийн I хуульdavaa627
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуульdavaa627
 

Similar to энерги хадгалагдах хууль (6)

термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хууль
 
тер кийн I хууль
тер кийн I хуультер кийн I хууль
тер кийн I хууль
 
7. relyativ mehanic
7. relyativ mehanic7. relyativ mehanic
7. relyativ mehanic
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хууль
 
Synerjia
SynerjiaSynerjia
Synerjia
 
физикийн салбарууд
физикийн салбаруудфизикийн салбарууд
физикийн салбарууд
 

энерги хадгалагдах хууль

  • 1. Энерги хадгалагдах хууль Энерги хадгалагдах хууль буюу Эрчим хадгалагдах хууль нь тусгаарлагдсан систем дахь нийт энергийн хэмжээ нь цаг хугацааны явцад тогтмол байна (үүнийг цаг хугацааны туршид хадгалагдана гэнэ) гэж тодорхойлох физикийн хамгийн чухал хуулиудын нэг. Энэ хууль ѐсоор энерги нь шинээр бий болж, устаж болохгүй, нэг хэлбэрээс нөгөөд л шилжиж болох ажээ. Хаалттай системд энергид тохиолдож болох ганц зүйл нь хэлбэрээ өөрчлөх явдал, жишээ нь химийн энергикинетик энергид шилжих явдал. Альберт Эйнштейн-ы харьцангуйн онол нь энерги масс хоѐрыг ижил зүйл, цаашлаад аль аль нь нөгөөтэйгээ заавал хамт байдгийг харуулсан. Ийнхүү хаалттай системийн хувьд бол, харьцангуйн онол гарч ирэхээс өмнөх физикийн шинжлэх ухаанд үзэж байсантай адилаар масс, энерги хоѐр нь тус тусдаа хадгалагддаг. Харьцангуйн физикийн онцлог нь "матери"-ийн бөөмс (атомыг бүрдүүлэгч бөөмс гэх мэт) нь матери биш энергийн төрлүүдэд (гэрэл]гэх мэт), эсвэл кинетик ба потенциал энергид (дулаан гэх мэт) хувирч болдог. Гэлээ ч энэ хувиргалт нь системүүдийн нийт массад нөлөөлөхгүй, учир нь ямар ч хувиргалтын явцад материйн биш энергийн төрлүүд нь массаа хадгалж үлддэг Өнөө үед "энерги" хадгалагдана гэдэгт цаг хугацааны явцад системийн нийт энерги хадгалагддаг явдлыг илтгэнэ. Энэхүү энергид бөөмсийн тайван байдлын масс болон систем дахь энергийн бусад бүх төрлүүд орно. Үүний хажуугаар бөөмсийн системийн өөрчлөгдөхгүй масс (хүндийн төвийн инерциал хүрээнээс харсан системийн масс, жишээлбэл жигнэхэд шаардлагатай хүрээ) нь ямар ч ганц ажиглагчийн хувьд цаг хугацааны явцад тогтмол байх ба (нийт энергиэс ялгаатай нь) бүх ажиглагчийн хувьд ижил хэмжээтэй. Ийнхүү тусгаарлагдсан системд матери (тайвны үеийн масстай биетүүд) ба "цэвэр энерги" (дулаан ба гэрэл) нь бие биендээ хувирч болдог хэдий ч ийм маягийн системүүдийн нийт энергийн хэмжээ ба нийт массын хэмжээ нь цорын ганц ажиглагчийн хувьд тогтмол байна. Ийм системүүдээс энергийн ямар нэг төрөл алдагдад хүрвэл ("барьцалдуулах энерги" гэж харна уу) системийн нийт масс нь үүний адилаар буурна.
  • 2. Энерги хадгалагдах хуулийн үр дүнд мөнхийн хөдөлгөөний машинууд нь гадна орчин руугаа энерги дамжуулахгүй тохиолдоход л үүрд ажиллана. Ийм төхөөрөмжүүд нь тэдэн рүү хийсэн энергиэс илүү хэмжээний энергийг үүсгэвэл массаа алдаж, үүрдийн хугацааны туршид үгүй болно; ийнхүү энэ нь боломжгүй зүйл.