Presentatie van Raf Daenen tijdens het Innovatiefestival van Socius (22 mei 2014). De term crisis roept bij velen een gevoel van onbehagen op. Crisissen worden liever vermeden. Veranderingen gaan vaak gepaard met weerstand, die zich kan uiten in afkeer, agressie of depressie. Maar crisis kan ook een aanzet geven tot beweging, tot het zoeken naar creatieve oplossingen, naar nieuwe samenlevingsverbanden, nieuwe paradigma’s, theorieën en ideologieën. Wanneer men merkt dat de bakens moeten worden verzet, kan een crisis de aanzet geven tot vernieuwing. In de leefwereld van mensen (kleine of sociale wereld) zien wij mooie initiatieven waarvan de uitgangspunten de grote wereld een spiegel kunnen voorhouden en een samenlevingsperspectief bieden. Raf Daenen is mede-auteur van het boek Perspectief op een maatschappij in crisis en docent aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies in Nederland. Meer informatie via www.socius.be/tag/innovatie.

1. Perspectief op een
maatschappij in crisis: samen
leren, samen werken en
samenleven.
Willem Vermeulen
Raf Daenen

2. Dit boek is geschreven voor:
-studenten
-professionals in de sociaal-
agogische en pedagogische
beroepen,
-politici en beleidsmakers,
die met bezieling en vertrouwen
vorm willen geven aan een
leefbare samenleving waarin
“voorleven” er toe doet.

3. Een tijd van crisissen
1. In de grote wereld heerst een financieel
economische crisis die een groot deel van de
mensheid treft.
2. Er is ook een maatschappelijke crisis;
verschijnselen:
 grenzen aan de groei,
 Ontkerkelijking en islamisering,
 de val van de muur en een ander vijanddenken,
 schaalvergroting,
 Individualisme en de reclame samenleving,
 Robotisering en digitale samenleving,
 onrust in de multiculturele samenleving,
 aanzet tot extremistische denkbeelden,
 politiek cynisme en wantrouwen.

4. Aantasting van het fundament van
solidariteit
 ongebreidelde marktwerking,
 overheersing economische principes,
 neiging van mensen en organisaties tot
materieel bezit of kapitaal vergaren,
 voortdurend wijzen naar anderen,
 directe oplossingen voor individuele problemen
eisen
Hoe is het gesteld met het
fundament van samenleven?

5. Positieve kanten aan crisissen
 verzetten van de bakens,
 aanzet tot beweging,
 ontstaan van een nieuwe weg,
 zoeken naar onconventionele
oplossingen.
De initiatieven daartoe vinden we in “de
kleine wereld”, onze directe sociale
omgeving.

6. constructieve initiatieven in de
kleine wereld
1. veerkracht en daadkracht in de maatschappij om
de geconstateerde problemen op te vangen.
2. er is perspectief
 als we gezamenlijk zin kunnen geven aan ons bestaan,
 als we imperfecties kunnen accepteren,
 als we ervaren dat het samen werken en samen leren
een meerwaarde geeft die niet door materieel gewin kan
worden geëvenaard.

7. Maatschappelijk pedagogische activiteiten
verdienen herwaardering
 op inhoud sturen
 maatschappelijke opvoeding stimuleren
 geloof in zelfgroei
 aanzetten tot verantwoordelijk samen-
leven
op de laag van:
overheid,
organisaties,
leidinggevenden,
professionals,
burgers

8. Hoofdstuk 1: De crisis als verschijnsel
 1.1 het verschijnsel van de acute crisissen en pogingen tot
beheersen.
 1.2 de golfsgewijze crisis met ups en downs wordt
geanalyseerd.
 1.3 huidige crisis markeert een overgang naar een andere
samenleving en positie van de burger, door schaalvergroting,
marktwerking en individualisering, rol nieuwe sociale media.
 1.4 voorbeelden van een risico- en onzekerheidsamenleving.

9. Hoofdstuk 1: de crisis als verschijnsel
 1.5 het einde van de tradities als factor.
 1.6 marktwerking, individuen worden speelbal van
systemen; dit vermindert persoonlijke betrokkenheid.
 1.7 de constructieve elementen van de crisis, openingen
tot vernieuwing.
 1.8 gevolgen van de crisis voor de huidige parlementaire
democratie.
 1.9 toekomstscenario’s die richting aan ontwikkelingen
kunnen geven.

10. Hoofdstuk 2: De crisis van macrowereld tot
microwereld
 2.1.verschillende mogelijke samenlevingsvormen.
 2.2 beschouwing over in beweging zijnde
macrostructuren.
 2.3 beschouwing op mesoniveau, organisatiestructuren
en schaalvergroting bepalen de rol en functie van
betrokkenen en klanten. Empowerment en participatie
dragen bij aan betere maatschappelijke organisatie.
 2.4 individuen en samenleven in de kleine wereld.
Menselijke ontwikkeling en gedragsrepertoire hangt
samen met wat er op macro- en mesoniveau gebeurt.

11. Hoofdstuk 2: De crisis van macrowereld tot
microwereld
 2.5 de betekenis van micro, meso, macro gebeurtenissen
op keuzes en belangen van ons als individu.
 2.6 participatie samenleving
 2.7 Is een pro-actief maatschappelijk middenveld
wezenlijk om het samenleven de goede impuls te geven?
 2.8 vooruitblik op initiatieven waarbij de sociaal
pedagogische invalshoek wezenlijk is voor het
toekomstperspectief.

12. Hoofdstuk 3: samenlevingsinitiatieven in de
kleine wereld
 Exemplarische interviews en zelfverslagen bieden een
scala van mogelijkheden in de kleine wereld die
bijdragen aan zingeving, binding en geluk van mensen.
 Er zijn veel uiteenlopende initiatieven.
 De motieven van personen om maatschappelijk actief te
zijn verschillen.
 In alle gevallen putten de initiatiefnemers er persoonlijke
toegevoegde waarde uit. Het verrijkt het leven en
stimuleert vaak tot meer.

13.  4.1 beeld van ontwikkelingen in de
samenleving
 4.2 De richting van het perspectief
 4.3 Verschillende maatschappelijke lagen;
– De laag van de overheden
– De laag van maatschappelijke organisaties
– De managerslaag
– De laag van de professionals.
– De laag van de burgers
Hoofdstuk 4. Naar een
samenlevingsperspectief
 4.1 beeld van ontwikkelingen in de
samenleving
 4.2 De richting van het perspectief
 4.3 Verschillende maatschappelijke lagen
- De laag van de overheden
-De laag van maatschappelijke organisaties
-De managerslaag
-De laag van de professionals
-De laag van de burgers
Hoofdstuk 4. Naar een
samenlevingsperspectief

14. 5. Slotakkoord
 5.1 wenselijke ontwikkelingen voor een toekomst die
perspectief biedt.
 5.2 conclusie: nabije organisatie van samenleven geeft
antwoorden op spanningen van de grote wereldmarkt
In solidariteit en samenhang geven we handreikingen en
aanbevelingen voor het opbouwen van een waardevolle
samenleving
– voor de maatschappij,
– de organisatie van het maatschappelijk middenveld,
– het functioneren van professionals,
– de samenwerking van burgers

15. 5. Slotakkoord
– een positief perspectief: door te investeren in
de krachten en kansen van “de kleine wereld”
kan het functioneren van de grote wereld
worden verbeterd.
– Kortom: “voorleven”:
– samenwerken, samen leren, samen-
leven
een positief perspectief: door te
investeren in de krachten en kansen van
“de kleine wereld” kan het functioneren
van de grote wereld worden verbeterd.
Kortom: “voorleven”:
samenwerken, samen leren, samen-leven
5. Slotakkoord