1กับ2
- 1. สามัคคีเภทคาฉันท์
จัดทาโดย
นายกฤษฎา จบสองชั้น เลขที่ 1 ม.6/3
เสนอ
อ.นิตยา ทองดียง
ิ่
- 2. สั ททุลวิกกีฬิต ฉันท์ ๑๙
พร้อมเบญจางคประดิษฐ์สฤษฏิสดุดี
กายจิตวจีไตร ทวาร ถอด
ความ ขอกราบไหว้ด้วยองค์ ๕ ด้ วยความเคารพและเทิดทูนทั้ง กาย วาจาและใจ
ไหว้คุณองค์พระสุคตอนาวรณญาณ
ยอดศาสดาจารย์ มุนี ถอดความ
ขอไหว้คุณงามความดีของสมเด็จพระสั มมาสั มพุทธเจ้า
อีกคุณสุนทรธรรมคัมภิรวิธี
พุทธพจน์ประชุมตรี ปิ ฎก
ถอดความ ทั้งขอไหว้ความดีของรสพระธรรมอันเป็ นแบบฉบับ เป็ นพระดารัสของสมเด็จ
พระ สั มมาสั มพุทธเจ้ารวม ๓ หมวด
ทั้งคุณสงฆพิสุทธศาสนดิลก
สัมพุทธสาวก นิกร
ถอดความ ขอไหว้คุณงามความดีของพระสงฆ์ผู้บริสุทธิ์ ผู้ยึดมั่นในพระพุทธศาสนาและเป็ น
สาวกของสมเด็จพระสั มมาสั มพุทธเจ้า
ขอน้อมคุณพระคเณศวิเศษศิลปธร
เวทางคบวร กวี
ถอดความ ขอกราบไหว้คุณงามความดีของพระคเณศ ผู้ทรงไว้แห่ งศิลปะอันดีเยี่ยม
- 3. เป็ นเจ้าแห่งวิทยาวราภรณศรี
สุนทรสุวาที วิธาน
ถอดความ เป็ นนักปราชญ์ ประเสริฐแห่ งความรอบรู้ซ่ึงเป็ นเครื่องประดับอันสง่า เป็ นผู้มี
ระเบียบแห่ งการพูดที่ไพเราะอ่ อนหวาน
สรวมชีพหัตถประณามเบื้องพระบทมาลย์
หมายโพธิสมภาร พระองค์
ถอดความ ขอพระราชทานชีวตต่อข้ าพระพุทธเจ้า ในอันที่จะยกมือขึนกราบแทบฝ่ าพระบาท
ิ ้
ของพระองค์
สมเด็จอัครมหาจุฑาธิปพระมง
กุฎเกล้าพิสิฐพงศ์ กษัตริ ย์ ถอด
ความ ข้ าพระพุทธเจ้าขอพึงพระบรมโพธิสมภารแห่ งพระองค์ ผู้ทรงพระนามว่าพระมงกุฎ
่
เกล้ าเจ้าอยู่หัว
บานบาเทิงพระเถลิงถวัลยอธิปัตย์
ที่หกดิลกรัฐ ประชา
ถอดความ ผู้ทรงเป็ นยอดกษัตริย์แห่ งราชวงศ์ อันประเสริฐสุ ด พระองค์ทรงเป็ น
พระมหากษัตริย์พระองค์ที่ ๖ แห่ งราชวงศ์ นี้
ชุ่มชื่นมลฑลภูมิพิพฒพิพิธผา
ั
สุกเพียงพระรามา วตาร
ถอดความ ทรงครอบครองประเทศและอาณาประชาราษฎร์ ให้ ประสบแต่ความร่ มเย็นเป็ นสุ ข
ทั่ว พระราชอาณาจักร ทรงยังให้ ราษฎรประสบความชุ่มชื่นผาสุ กทุกประการ
- 4. จากไวกูณฐประกอบประกาศกิรติการ
เลิศมากประมาณคือ พระองค์
ถอดความ ราวกับว่าพระองค์คอพระนารายณ์ เสด็จจากไวกูณฑ์มาทรงประกอบเกียรติคุณให้
ื
ปรากฏอย่ างสุ ดคณนานับแก่ ทวยราษฎร์ ของพระองค์
สรวมศรี ไตรรตนาธิคุณอดุลมง
คลเหตุพิเศษทรง ประสิ ทธิ์
ถอดความ ขออานาจความดีอันยิ่งใหญ่ ของพระศรีรัตนตรัย
เสริ มซึ่ งโสตถิสุพรบวรจตุรวิธ
รอบส่ าลุสมฤทธิ์
ั นิรันดร์
ถอดความ จงดลบันดาลให้ พระองค์ทรงประสบความเจริญด้ วยพรทั้ง ๔ ประการตลอดไป
จุ่งไท้เทียรฆพระชนมดลลุศตวรรษ์
ทานุกพระสุขพรร ณพล
ถอดความ ทรงมีพระชนมายุยนนานถึง ๑๐๐ ปี ทรงมีเพียบพร้ อมด้ วยความสุ ขเกษมเปรม
ื
ปรีด์ิ
ใดสิ่ งสรรพกลีและนีรผลมล
ทินไกลยุคลบาท ละออง
ถอดความ สิ่ งอันชั่วร้ ายเลวทรามจงปราศจากคุณประโยชน์ ความมัวหมองทั้งปวงขอให้
ห่ างไกลจากใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท
เพียรเพ็ญในมนเผือและเพื่อพิริยจอง
- 5. เจตน์คิดลิขิตปอง ประพันธ์
ถอดความ จิตใจของข้ าพเจ้าเปี่ ยมด้ วยความเพียรและความวิริยะอุตสาหะ
สามัคคีภิทโทษนิทานคติธรรม์
ถ้อยพิสดารอัน แถลง
ถอดความ ในการตั้งใจอย่ างแน่ วแน่ ที่จะแต่งคาประพันธ์ เรื่องโทษแห่ งการแตกสามัคคี
เชิงบรรพ์ฉนทเลบงเชลงพจนแปลง
ั
บรรจงประสงค์แจง ประโยชน์
ถอดความ อันเป็ นนิทานแฝงคติธรรมอันมีมาแต่โบราณ ซึ่งข้ าพเจ้าได้ แต่งเป็ นคาประพันธ์
ขึนใหม่
้
บูชาศาสนพากย์สุภาษิตวิโรจน์
เริ งปรี ดิปราโมทย์ ประมวล
ถอดความ เพือบูชาพระศาสนาด้ วยถ้ อยคาอันเป็ นสุ ภาษิต
่
ไหนบทบาทผิวคลาดเพราะผิดนิติขบวน
โกวิทกวีควร อภัยฯ
ถอดความ หากมีบทตอนใดมีความผิดพลาด ขอให้ นักปราชญ์ ผ้ฉลาดรอบรู้โปรดอภัยให้ แก่
ู
ข้ าพเจ้าด้ วย
- 6. ถอดความ สั ททุลวิกกีฬิต ฉันท์ ๑๙
ขอกราบไหว้ดวยองค์ ๕ ด้วยความเคารพและเทิดทูนทั้ง กาย วาจาและใจ ขอไหว้คุณ
้
งามความดีของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผูทรงมีความรอบรู้อนไม่มีสิ่งใดขัดข้อง เป็ น
้ ั
อาจารย์ผบญญัติศาสนาและเป็ นนักปราชญ์ที่ยอดเยี่ยม ทั้งขอไหว้ความดีของรสพระธรรมอัน
ู้ ั
เป็ นแบบฉบับ เป็ นพระดารัสของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ารวม ๓ หมวด ขอไหว้คุณงาม
ความดีของพระสงฆ์ผบริ สุทธิ์ ผูยึดมันในพระพุทธศาสนาและเป็ นสาวกของสมเด็จพระ
ู้ ้ ่
สัมมาสัมพุทธเจ้า
ขอกราบไหว้คุณงามความดีของพระคเณศ ผูทรงไว้แห่งศิลปะอันดีเยี่ยม เป็ นนักปราชญ์
้
ประเสริ ฐแห่งความรอบรู้ซ่ ึ งเป็ นเครื่ องประดับอันสง่า เป็ นผูมีระเบียบแห่งการพูดที่ไพเราะ
้
อ่อนหวาน
ขอพระราชทานชีวิตต่อข้าพระพุทธเจ้า ในอันที่จะยกมือขึ้นกราบแทบฝ่ าพระบาทของ
พระองค์ ข้าพระพุทธเจ้าขอพึ่งพระบรมโพธิสมภารแห่งพระองค์ ผูทรงพระนามว่าพระมงกุฎ
้
่ ั ้
เกล้าเจ้าอยูหว ผูทรงเป็ นยอดกษัตริ ยแห่งราชวงศ์อนประเสริ ฐสุด พระองค์ทรงเป็ น
์ ั
พระมหากษัตริ ยพระองค์ที่ ๖ แห่งราชวงศ์น้ ี ทรงครอบครองประเทศและอาณาประชาราษฎร์
์
ให้ประสบแต่ความร่ มเย็นเป็ นสุขทัวพระราชอาณาจักร ทรงยังให้ราษฎรประสบความชุ่มชื่น
่
ผาสุกทุกประการราวกับว่าพระองค์คือพระนารายณ์เสด็จจากไวกูณฑ์มาทรงประกอบเกียรติคุณ
ให้ปรากฏอย่างสุดคณนานับแก่ทวยราษฎร์ ของพระองค์ ขออานาจความดีอนยิ่งใหญ่ของ
ั
พระศรี รัตนตรัย จงดลบันดาลให้พระองค์ทรงประสบความเจริ ญด้วยพรทั้ง ๔ ประการตลอดไป
ทรงมีพระชนมายุยืนนานถึง ๑๐๐ ปี ทรงมีเพียบพร้อมด้วยความสุขเกษมเปรมปรี ด์ ิ สิ่ งอันชัว
่
ร้ายเลวทรามจงปราศจากคุณประโยชน์ ความมัวหมองทั้งปวงขอให้ห่างไกลจากใต้ฝ่าละอองธุลี
พระบาท
- 7. จิตใจของข้าพเจ้าเปี่ ยมด้วยความเพียรและความวิริยะอุตสาหะ ในการตั้งใจอย่างแน่วแน่
ที่จะแต่งคาประพันธ์เรื่ องโทษแห่งการแตกสามัคคี อันเป็ นนิทานแฝงคติธรรมอันมีมาแต่
โบราณ ซึ่ งข้าพเจ้าได้แต่งเป็ นคาประพันธ์ข้ ึนใหม่ เพื่อบูชาพระศาสนาด้วยถ้อยคาอันเป็ น
สุภาษิต หากมีบทตอนใดมีความผิดพลาด ขอให้นกปราชญ์ผฉลาดรอบรู้โปรดอภัยให้แก่
ั ู้
ข้าพเจ้าด้วย
กาพย์ ฉบัง ๑๖
ด้วยเหตุพระองค์ทรงเสา วนศัพท์สาเนา
ระเบ็งระบือลือชา
ถอดความ พระองค์ทรงทราบข่ าวที่เล่ าลือกันทั่วไปว่า
ว่ากษัตริ ยวชชีบรรดา
์ั บดีสีมา
เกษตรประเทศทุกองค์
ถอดความ บรรดากษัตริย์แคว้นวัชชีท้ งหลายนั้นตั้งมั่นทุกองค์
ั
อปริ หานิยธรรมธารง ทั้งนั้นมันคง
่
้
มิโกรธมิกาวร้าวฉาน
ถอดความ ธรรมอันไม่ เป็ นที่ต้งแห่ งความเสื่ อม ไม่ โกรธและไม่ แตกร้ าวกัน
ั
เพื่อธรรมดาเนินเจริ ญการณ์ ใช่เหตุแห่งหานิย ์
เจ็ดข้อจะคัดจัดไข
ถอดความ เป็ นธรรมที่ทาให้ เจริญก้ าวหน้ าไม่ ใช่ เหตุแห่ งความเสื่ อม มี ๗
ประการดังต่อไปนี้
- 8. หนึ่ง เมื่อมีราชกิจใด ปรึ กษากันไป
บ่วายบ่หน่ายชุมนุม
ถอดความ ๑.เมื่อมีราชกิจใดก็ปรึกษากันไม่ งดเว้นและเบื่อหน่ ายที่จะเข้ าร่ วม
ประชุม
สอง ย่อมพร้อมเลิกพร้อมประชุม พร้อมพรักพรรคคุม
ประกอบ ณ กิจควรทา
ถอดความ ๒.เข้ าประชุมและเลิกประชุมพร้ อมกัน และพร้ อมเพรียงกันประกอบ
กิจอันสมควร
สาม นั้นยึดมันในสัม
่ มาจารี ตจา
ประพฤติมิตดดัดแปลง
ั
ถอดความ ๓.ยึดมั่นในความประพฤติอันถูกต้องตามแบบแผน
สี่ ใครเป็ นใหญ่ได้แจง โอวาทศาสน์แสดง
ก็ยอมและน้อมบูชา
ถอดความ ๔.เชื่อฟังและปฏิบัตตามโอวาทผู้ใหญ่
ิ
ห้า นั้นอันบุตรภริ ยา แห่งใครไป่ ปรา
รภประทุษข่มเหง
ถอดความ ๕.ไม่ ล่วงเกินบุตรภรรยาผู้อื่น
หก ที่เจดียคนเกรง
์ มิย่ายาเยง
- 9. ก็เซ่นก็สรวงบวงพลี
ถอดความ ๖.เคารพในสถานที่ท่ผ้อื่นยกย่ องนับถือ
ี ู
เจ็ด พระอรหันต์อนมี
ั ในรัฐวัชชี
ก็คุมก็ครองป้ องกัน
้
ถอดความ ๗ ให้ ความอุปการะคุ้มครองพระอรหันต์ที่อยู่ในแคว้นวัชชี
สัปดพิธนิติคตินิรันดร์ สามัคคีธรรม์
ณราชย์นริ ศลิจฉวี
ถอดความ แบบแผนทั้ง ๗ ประการนี้เป็ นคติตลอดกาล เป็ นธรรมก่ อให้ เกิด
ความสามัคคีของกษัตริย์ลิจฉวี
อชาตศัตรู ภูมี สดับสรรพคดี
ดังนั้นก็ครั่นคร้ามขาม
่
ถอดความ พระเจ้าอชาตศัตรูได้ ทรงทราบดังนั้นก็บงเกิดความเกรงขาม
ั
ศึกใหญ่ใคร่ จะพยายาม รบเร้าเอาตาม
กาลังก็หนักนักหนา
ถอดความ ว่าศึกครั้งนี้เป็ นศึกใหญ่ หากจะเอาชนะด้ วยกาลังคงจะเป็ นการยาก
จาจักหักด้วยปัญญา รอก่อนผ่อนหา
อุบายทาลายมูลความ
ถอดความ จะต้องเอาชนะด้ วยปัญญา รั้งรอไว้ก่อนเพือหากลอุบายทาลายความสามัคคีที่มี
่
มาแต่ก่อน
- 10. ถอดความ กาพย์ ฉบัง ๑๖
พระองค์ทรงทราบข่าวที่เล่าลือกันทัวไปว่า บรรดากษัตริ ยแคว้นวัชชีท้งหลายนั้นตั้งมัน
่ ์ ั ่
ในธรรมอันไม่เป็ นที่ต้งแห่งความเสื่ อม ไม่โกรธและไม่แตกร้าวกัน เป็ นธรรมที่ทาให้
ั
เจริ ญก้าวหน้าไม่ใช่เหตุแห่งความเสื่ อม มี ๗ ประการดังต่อไปนี้
๑. เมื่อมีราชกิจใดก็ปรึ กษากันไม่งดเว้นและเบื่อหน่ายที่จะเข้าร่ วมประชุม
๒. เข้าประชุมและเลิกประชุมพร้อมกัน และพร้อมเพรี ยงกันประกอบกิจอันสมควร
๓. ยึดมันในความประพฤติอนถูกต้องตามแบบแผน
่ ั
๔. เชื่อฟังและปฏิบติตามโอวาทผูใหญ่
ั ้
๕. ไม่ล่วงเกินบุตรภรรยาผูอื่น
้
๖. เคารพในสถานที่ที่ผอื่นยกย่องนับถือ
ู้
่
๗. ให้ความอุปการะคุมครองพระอรหันต์ที่อยูในแคว้นวัชชี
้
แบบแผนทั้ง ๗ ประการนี้เป็ นคติตลอดกาล เป็ นธรรมก่อให้เกิดความสามัคคีของ
กษัตริ ยลิจฉวี พระเจ้าอชาตศัตรู ได้ทรงทราบดังนั้นก็บงเกิดความเกรงขาม ว่าศึกครั้งนี้เป็ นศึก
์ ั
ใหญ่หากจะเอาชนะด้วยกาลังคงจะเป็ นการยาก จะต้องเอาชนะด้วยปัญญา รั้งรอไว้ก่อนเพื่อหา
กลอุบายทาลายความสามัคคีที่มีมาแต่ก่อน
คุณค่ าวรรณศิลป์
การสรรคา เป็ นการเลือกใช้คาที่สื่อความคิดและอารมณ์ได้อย่างงดงาม ดั้งนี้ การเลือกใช้
คาได้ถูกต้องตรงตามความหมายที่ตองการ มีการใช้คาที่ประณี ตเป็ นพิเศษ เมื่อกล่าวถึงสิ่ ง
้
ศักดิ์สิทธิ์ พระมหากษัตริ ย ์ ครู อาจารย์ จะใช้คาศัพท์ภาษาบาลีสนสกฤตชึ่งถือว่าเป็ นภาษาสูง
ั
ต้องแปลความทุกคา เช่น ในบทประณามพจน์ ทาให้ถอยคาเกิดความขลังและศักดิ์สิทธิ์ ดังบท
้
ประพันธ์
