Niet-medicamenteuze behandeling van osteoporose, Presentatie van Prof. dr. J.C. Netelenbos op 19 november 2011 voor de Stichting IWO.

1. Niet-medicamenteuze behandeling
van osteoporose; wel maar ook wee
19 November 2011 Zwolle
em. prof. dr. J. Coen Netelenbos, Amsterdam VUmc

2. Beperkt tot enkele onderwerpen:
Voeding
mineralen, vitamines, soja
Lichamelijke Activiteit
trilplaat, tai chi, algemeen
Lifestyle
gewicht
Zie ook Osteoporos Int. 2011 Nov;22(11):2769-88.

3. BASIC PREVENTION

4. Calcium en vitamine D suppletie
• Volg advies Gezondheidsraad (2008) en IOM (2010) over vit D
• Er moet een REDEN zijn om bij osteoporose NIET te suppleren en
deze reden in status noteren!
• Gewenste suppletie vit D3 : 800 IE (20mcg)
• Gewenste suppletie calcium: 0-1000 mg afhankelijk van voeding
• Waken overdosering (hypercalciemie,urinewegstenen,
hartinfarct?? kanker??)
• Geen evidence voor stootkuren vitamine D
• Geen evidence effect vitamine D op infecties, auto-immuunziekten,
hart-en vaatziekten en kanker

5. Willett melkmeisje
Voorbeeld selectief winkelen

6. Willett ondersteunt zijn anti-calcium bewijsvoering
met dit artikel

7. Wat stond ook in ons artikel (1)? Calcium
supplementation and mean change LBMD in
premenopausal and early perimenopausal women
Elders PJM et al. JBMR 1994;11: 1531–1538

8. Wat stond ook in ons artikel (2)?
Calcium supplementation and mean change
metacarpal cortical thickness
Elders PJM et al. JBMR 1994

9. Bij oudere vrouw zijn wellicht veel gebruikte
vitamine- en mineraalsupplementen
geassocieerd met toegenomen sterfte
Iowa Womens health Study:
38772 vrouwen zelfrapportage1986,1997en 2004; 2008: 15594 overleden
na correctie bleek absolute toename sterfte:
- multiviaminen 2,4% RR 1,06 (1,02-1,10)
- vitamine B6 4,1% RR 1,10 (1,01-1,21)
- foliumzuur 5,9% RR 1,15 (1,00-1,32)
- ijzer 3,9% RR 1,10 (1,03-1,17)
- magnesium 3,6% RR 1,08 (1,01-1,15)
- zink 3,0% RR 1,08 (1,01-1,15)
- koper 18,0% RR 1,45 (1,20-1,75)
Mursu J et al Arch Intern Med 2011;171 1625-1633

10. Bij oudere vrouw zijn wellicht veel gebruikte
vitamine en mineraalsupplementen
geassocieerd met toegenomen sterfte
Iowa Womens health Study:
38772 vrouwen zelfrapportage1986,1997en 2004; 2008: 15594 overleden
na correctie bleek geen effect op sterfte bij:
- vitamine A
- beta-caroteen
- vitamine B complex
- vitamine C
- vitamine E
- vitamine D
Mursu J et al Arch Intern Med 2011;171 1625-1633

11. Bij oudere vrouw zijn wellicht veel gebruikte
vitamine en mineraalsupplementen
geassocieerd met toegenomen sterfte
Iowa Womens health Study:
38772 vrouwen zelfrapportage1986,1997en 2004; 2008: 15594 overleden
na correctie bleek absolute afname
sterfte bij calcium suppletie van
3,8%; RR 0,91(0,88-0,94)
Mursu J et al Arch Intern Med 2011;171 1625-1633

12. Mensen die mineraal supplementen
gebruiken blijken in veel gevallen in hun
voeding reeds meer van deze
micronutrienten te gebruiken dan
mensen die geen mineraalsupplementen
nemen.
Bailey RL et al Am J Clin Nutr 2011;94:1376-81

13. Antioxydantia als
vitamine E,
vitamine A
beta-caroteen
(b)lijken schadelijk met hogere
sterfte
*Bjelakovic G et al. Antioxidant suppl.Cochrane Database Sust Rev 2008;2:CD007176
*Miller ER III et al. Vit E suppl. Ann Intern Med 2005;142:37-46
*Vivekananthan DP et al. Antioxidants in CVD. Lancet 2003;361:2017-2023
*Lawson KA et al. Multivitamins prostate cancer. J Natl Cancer Inst 2007;99:754-764
*Slatore CG et al. Multivitamins lung cancer. Am J Resp crit Care Med 2008:177:524-30
*Klein EA et al. Vitamin E risk prostate cancer. JAMA 2011;306:1549-1556

14. Antioxydantia als
vitamine E,
vitamine A
beta-caroteen
(b)lijken schadelijk met hogere
sterfte
We hebben mogelijk oxydatieve stress juist nodig
voor een langer leven
Ristow et al Free Radical Biolog & Med 2011;51:327-336
Bjelakovic G et al Arch Intern Med 2011;171:1633-4 (Editorial)

15. Antioxidantia als supplement verstieren Reactive
Oxygen Species (ROS) en dus weerstand tegen
stress en langleven

16. 1. Paradigma “hoe meer hoe beter” is fout
2. Let op mogelijke U-curve associatie tussen
micronutrient en gezondheid

17. Vitamine D spiegel en risico op sterfte
Aloia JF JCEM 2011;96:2987-2996

18. Vitamine K?
Interventie trials (vit K1 of vit K2 )geven geen
bewijs ondanks soms associatie laag vit K met
verhoogd risico op heupfractuur
Vitamine K1
- Cheung et al Plos Med 2008;5:e196. Minder fracturen? maar onvoldoende power
- Binkley et al JBMR 2009;24;983. Geen effect botombouw en BMD
- Booth et al JCEM 2008;93:1217. Geen effect BMD
- Bolton-Smith et al. JBMR 2007;22:509. Alleen lichte stijging BMD ultraradius
Vitamin K2
- Binkley et al JBMR 2009;24:983. Geen effect botombouw en BMD
- Emaus et al. Osteop Int 2010;21:1731 Geen effect botverlies
- Knapen et al. Osteop Int 2007:18:963 Verbetering BMC en breedte heuphals
# Review Vermeer C en Theuwissen E Rol vitamine K bij degeneratieve
Menopause Int. 2011 Mar;17(1):19-23 verouderingsziekten
# Zwart SR JBMR 2011;26:948-954 Vit K helpt niet tegen botverlies ruimtevaart

19. Effect soja?
3 Meta-analyses
*Ricci E et al. J Womens Health 2010;19:1609: Remt botverlies niet
*Liu J et al. Bone 2009;44:948-953: Remt botverlies niet
*Taku K et al. Bone 2010;47:413-423: Remt alleen resorptie markers
2 RCT’s
*Levis S et al. Arch Intern Med 2011;171:1363-9: Remt botverlies niet noch flushes
*Alexandersen P et al. JAMA 2001;285:1482-8 : Geen effect bot metabolisme
(NB daling lymfocyten)

20. Tomatensap
Pruimen
Groene Thee (al of niet
gecombineerd met Tai Chi)
etc
Lekker en Leuk maar of het helpt?

21. Review over effecten van tai chi: alleen
positief voor valrisico en psychische
gezondheid
Lee MS et al. Br J Sports Med. 2011 [Epub ahead of print]

22. Trilplaat?
Remmend effect op
NTX na 8 weken
Turner S et al. J Osteoporos.
2011:710387. Epub 2011 Jun 27.
Geen effect op UCTX
tijdens 14 dagen bedrust
Baecker N et al Eur J Appl Physiol
2011 Sep 6. [Epub ahead of print]

23. Geen meerwaarde trilplaat bij 70-
plussers in RCT 6 maanden
“We conclude that in institutionalized older women over
70 years of age, the WBV training program described herein
does not provide additional musculoskeletal benefit over
vitamin D supplementation.
Compared with conventional doses of vitamin D (880 IU), a
higher dose of 1600 IU induced significantly higher
levels of circulating vitamin D but was not more efficient in
enhancing either muscle mass or strength or increasing hip
BMD in this population.”
Sabine MP et al J Bone Miner Res. 2011;26:42-9

24. No good vibrations
No Effect of 12 Months of Whole-Body
Vibration Therapy on
Bone Density and Structure
in Postmenopausal Women;
A Randomized Trial
Onderzoek: Slatkovska L et al Ann Intern Med November 15, 2011;155:668-679
Review: Wysocki A et al. Ann Intern Med November 15, 2011;155:680-686

25. Lichamelijke activiteit verkleint waarschijnlijk
fractuurrisico (indirecte evidence) waarbij
optimaal type, duur en intensiteit niet bekend zijn
Alg. adviezen:
• 2-3x/week 15-60 min. aerobic exercise en krachtoefening met 70-80%
functionele (max.)intensiteit
• duurtraining zou BMD met bijna 1% per jaar verhogen
50-plussers en ongeoefenden: oefeningen met lagere/matige impact
zoals step aerobics en joggen
(lees ook CBO 2011)

26. Lichamelijke activiteit verkleint waarschijnlijk
fractuurrisico (indirecte evidence) waarbij
optimaal type, duur en intensiteit niet bekend zijn
Algemenadviezen aan osteoporose patiënten:
- advies op maat!
- elke vorm van krachttraining richten op gewenst gebied (bijv
spiergroepen rondom heup, quadriceps,, dorsale/ plantaire flexoren,
polsextensoren en rug extensoren)
- met gemakkelijke oefeningen beginnen en opvoeren
- beperken valrisico / valtraining bij positieve val-anamnese
- niet tillen en krachtzetten in gebogen houding
(lees ook CBO 2011)

27. Wanneer Calcium inname < 1000mg /dag
heeft lichamelijke activiteit geen effect op
lumbale DXA
Specker BL JBMR 1996;11:1539-1544

28. Vitamine D plus calcium suppletie
vermindert vallen (Meta-analyse okt 2011)
Zonder calcium
suppletie geen
significant effect!
Hassan M et al JCEM 2011;96:2997-3006

29. Lifestyle-paradox: Vetzucht is risicofactor voor
fractuur bij kind maar werkt beschermend tegen
fractuur bij volwassene
Vetzucht bij volwassene lijkt te beschermen tegen werve-l en heupbreuk,
maar niet tegen enkel- en bovenarmsbreuk.
Dimitri P et al. Bone 2011 epub

30. Vetzucht bij postmenopauzale vrouwen beschermt
niet tegen fractuur en is geassocieerd met
verhoogd risico van enkel- en bovenbeensbreuken
Compston JE et al. (GLOW authors) Am J Med. 2011 Nov;124(11):1043-50

31. Dank voor uw
aandacht
@osteoporose_stichting.nl

32. Dank voor uw
aandacht
@osteoporose_stichting.nl