1. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Leerreflectie
Tijdens onze module “Breed Observeren” heb ik heel wat bijgeleerd. Zoals je al kan
afleiden uit de titel gaat het over observeren, maar ook over meer dan dat. Je komt
het allemaal te weten in het volgende verslag. Misschien kan je er zelf nog wat uit
leren.
Het eerste hoorcollege over “waarneming als menselijk vermogen” heb ik gemist
doordat ik afwezig was. Dit vind ik jammer omdat ik nu al veel achterstand heb met
de opdrachten. Die zijn namelijk allemaal al uitgelegd tijdens dit hoorcollege. Ik leer
hieruit dat je beter wel ziek naar school kan gaan, tenzij het echt niet anders kan. Je
loopt meteen veel achterstand op.
Tijdens de tekstanalyses merk ik echt op dat er veel dezelfde dingen in verschillende
teksten staan. Dit is verwarrend, want het wordt telkens anders omschreven. Je moet
een goed mix maken al deze definities. Dit vind ik best wel moeilijk, maar na vijf
teksten leer je dit wel.
Tijdens een werkcollege rond eerste indrukken en vooroordelen leer ik wat het
verschil is tussen een vooroordeel en een stereotype. Dit vind ik echt niet makkelijk.
Een stereotype is een overdreven beeld van een groep mensen dat vaak niet
(volledig) overeenkomt met de werkelijkheid. Een vooroordeel daarentegen is een
niet op een feit gebaseerde uitspraak of houding.
Tijdens ICT leer ik werken met Windows Live Moviemaker. Ik heb hier wel al van
gehoord, maar nog nooit mee gewerkt. Een nieuwe wereld gaat voor me open. Ik
let goed op en zo kan ik goed overweg met dit programma. Ik leer er ook werken
met Audacity. Dit is een programma waar je dingen kan inspreken. Je kan dan je
opgenomen tekst over je foto‟s laten spelen. Dit is zeer duidelijk en geeft een mooi
effect.
In een werkcollege over samenwerken heb ik eigenlijk niets geleerd. Ik weet al hoe je
met personen samenwerkt. Ik heb wel de andere groepsleden een beetje leren
kennen. Dit vond ik wel fijn.
Op dinsdagnamiddag gaan we naar een expo ”Gevaarlijk Jong”. Hier zie ik een
filmpje over kinderen met gedragsproblemen. Zij praten zelf over hun problemen en
wat zij vinden van het woord „gedragsproblemen‟. Dit vind ik wel interessant, maar
de tentoonstelling beneden vind ik maar niets. Dit heeft geen effect op mij. Uit dat
filmpje leerde ik hoe ik al eventueel kan omgaan met kinderen met
gedragsproblemen. Het kan namelijk altijd zijn dat je zo een kindje bij je in de klas
krijgt.
Tijdens een werkcollege over taal leren we wat de dertien doelen zijn van een
kleuterjuf. Dit vind ik zeer interessant, want ik heb hier nog nooit over gehoord. De
dertien doelen zijn: De KL voert gesprekken met kls,de KL kiest teksten en past ze aan
voor kls, de KL geeft instructies aan kls, de KL formuleert schriftelijke opdrachten voor
de kls, de KL geeft een goede uiteenzetting aan de kls, de KL geeft de kls een
schriftelijke evaluatie, de KL leest voor en vertelt aan de kls, de KL voert gesprekken
met volwassenen, de KL houdt een presentatie (met schriftelijke ondersteuning), de
KL schrijft, de KL leest en de KL als lerende.

2. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Een minder interessant werkcollege was “documenteren”. Ik denk eigenlijk wel dat
het leuk college zou geweest zijn, maar jammer genoeg is er een probleem met de
lokalen, dus zitten we noodgedwongen allemaal samen. de PowerPoint werkt ook
niet helemaal goed daardoor loopt alles een beetje in het honderd.
Wat wel een interessant college was, dat was “observatiestrategieën. Hieruit leer ik
dat je met zoveel mogelijk subjectiviteit moet waarnemen. Dit wil zeggen dat je
enkel maar mag kijken en dat je je niet mag laten beïnvloeden door je eigen
gevoelens en/of meningen. Dit is vaak zeer moeilijk, maar ik probeer hier echt op te
letten.
Tijdens de observatiestage is het best wel moeilijk om je zolang te concentreren op
eenzelfde persoon die een handeling uitvoert. Je kijkt er wel naar, maar het valt niet
mee om op te schrijven en ondertussen ook nog verder te kijken naar wat dat kind
nog doet. Dit zal ik leren na veel oefenen op observeren.
Het werkcollege over feedback geven en feedback krijgen vind ik ook nog wel
boeiend. Aan de hand van een spelletje leren we mekaar feedback geven, maar
ook feedback accepteren. Feedback geven doe je door met drie dingen rekening
te houden: eerst meldt je wat je opmerkt, dan zeg je welk effect het op jou en heeft
en ten slotte zeg je hoe je je daar bij voelt. Dit is niet zo makkelijk en je moet erover
nadenken. Het komt wel van pas en ik ben blij dat ik het geleerd heb.
Gedurende het werkcollege over taal heb ik echt niets bijgeleerd. We moeten enkel
onze observatie van onze observatiedag uitschrijven. Hier vind ik niets aan.
Het programma Windows Live Moviemaker ga ik zeker en vast eens uitproberen in
de kleuterklas. Dit is een makkelijk en duidelijk programma om filmpjes te maken.
Ook ga ik zeker en vast Audacity nog een gebruiken. Dit sluit perfect aan bij het
andere programma. Een combinatie van die twee is uitstekend om zelf een filmpje in
mekaar te steken voor kleuters.
Het werkcollege over feedback komt zeker en vast ook nog van pas. Dit zal ik
misschien niet echt gebruiken tijdens mijn stage, maar het is wel handig voor later.
Als je dan zelf een stagiair hebt, dan kan je die tenminste op een correcte manier
respons geven.
De dertien doelen voor een juf komen ook zeker nog van pas. Je moet deze immers
nastreven om een goede en correcte kleuterjuf te zijn/worden.
Het documentaire over de gedragsproblemen bij kinderen ga ik zeker ook nog eens
gebruiken. Je kan hier belangrijke informatie uithalen om met kinderen met die
problemen te leren omgaan.
Tijdens mijn stage ga ik proberen om zo weinig mogelijk vooroordelen te gebruiken.
Ieder kind is immers uniek. Als je dan vooroordelen hebt, dan krijgt die kleuter geen
eerlijke kans en dan is het moeilijk om op een goed blaadje te komen bij de juf.
Dit zal ik waarschijnlijk minder nodig hebben op stage, maar ik wil het wel gebruiken
in het dagelijkse leven: teksten. Wanneer ik verschillende teksten geef over
eenzelfde onderwerp dan ga ik mijn best doen om de teksten zo weinig mogelijk te
laten overlappen. Dit om zoveel mogelijk verwarring te voorkomen.

3. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Bijlage:
Je gebruikt dit observatieformulier om eenzelfde leerling gedurende twee
verschillende lessen te observeren. Gebruik telkens een nieuw formulier per les.
Deel 1: algemene gegevens
NAAM OBSERVATOR
Svea Van Malder
DATUM
10/11/2011
Basisschool van het
SCHOOL gemeenschapsonderwijs
Neder-over-Heembeek
CONTEXT (klassikale
les/feest/uitstap/hoekenwerk/contractw schilderactiviteit
erk,…)
KLAS: 3 KK
Kenmerken van de observatie Gesloten observatie
Doel van de observatie: gedrag van de
Gedrag van de kleuters
kleuters/leerlingen in de klas
Deel 2: observatiegegevens
Omgang met anderen in de groep
Trek een streepje Totaal
wanneer je dit
gedrag observeert
Maakt contact met de IIIII IIIII IIIII III 18
anderen (praten,
luisteren, kijken, fysiek
contact, oogcontact…)
Maakt geen contact IIII 4
met de anderen
(praten, luisteren, kijken,
fysiek contact,
oogcontact…)
Neemt initiatief IIII 4
Volgt initiatief II 2
Participeert
Gebruikt verbaal/fysiek
geweld
Houdt zich aan II 2

4. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
afspraken
Laat zich verbeteren I 1
Andere:
Andere:
Andere:
Andere:
Gevoelens
- Duid aan op een schaal van 1 tot 5:
1: het gedrag doet zich nooit voor; 5: het gedrag doet zich altijd voor
- Geef 2 concrete voorbeelden van geobserveerd gedrag
1 2 3 4 5 Geef 2 concrete voorbeelden die dit
gedrag illustreren
Heeft inbreng x Neemt een grote tak. Neemt zelf zijn
verf.
Uit zijn/haar gevoel x
Leeft zich in in een x
emotie
Durft voor zichzelf x Iemand neemt iets af, hij neemt dit terug
opkomen af. Een kind neemt zijn penseel af, hij
zegt dit aan de juf.
Andere:
Andere:
Andere:
Andere:
Reactie op fouten of problemen met de leerstof
- Duid aan op een schaal van 1 tot 5:
1: het gedrag doet zich nooit voor; 5: het gedrag doet zich altijd voor
- Geef 2 concrete voorbeelden van geobserveerd gedrag
1 2 3 4 5 Geef 2 concrete voorbeelden die dit
gedrag illustreren
Accepteert x Juf zegt dat de tak te groot is, hij knipt
feedback/kritiek hem kleiner. Dan zijn zijn takjes te klein,
hij neemt weer grotere takjes.
Zoekt naar x Hij kan zijn tak niet breken, hij knipt de
oplossingen tak. Hij heeft geen penseel, hij zoekt een
penseel.
Vraagt hulp aan de X
juf/meester
Vraagt hulp aan X
klasgenoot
Kijkt rond X
Speelt met/doet iets x
anders dan de S
opdracht

5. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Andere:
Andere:
Andere:
Je gebruikt dit observatieformulier om eenzelfde leerling gedurende twee
verschillende lessen te observeren. Gebruik telkens een nieuw formulier per les.
Deel 1: algemene gegevens
NAAM OBSERVATOR
Svea Van Malder
DATUM
10/11/2011
Basisschool van het
SCHOOL gemeenschapsonderwijs
Neder-over-Heembeek
CONTEXT (klassikale
les/feest/uitstap/hoekenwerk/contractw Hoekenwerk (poppenhoek)
erk,…)
KLAS: 3 KK
Kenmerken van de observatie Gesloten observatie
Doel van de observatie: gedrag van de
Gedrag van de kleuters
kleuters/leerlingen in de klas
Deel 2: observatiegegevens
Omgang met anderen in de groep
Trek een streepje Totaal
wanneer je dit
gedrag observeert
Maakt contact met de IIIII IIIII IIIII IIIII IIIII II 27
anderen (praten,
luisteren, kijken, fysiek
contact, oogcontact…)
Maakt geen contact III 3
met de anderen
(praten, luisteren, kijken,
fysiek contact,
oogcontact…)
Neemt initiatief IIIII IIIII 10
Volgt initiatief II 2
Participeert
Gebruikt verbaal/fysiek I 1

6. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
geweld
Houdt zich aan I 1
afspraken
Laat zich verbeteren
Andere:
Andere:
Andere:
Andere:
Gevoelens
- Duid aan op een schaal van 1 tot 5:
1: het gedrag doet zich nooit voor; 5: het gedrag doet zich altijd voor
- Geef 2 concrete voorbeelden van geobserveerd gedrag
1 2 3 4 5 Geef 2 concrete voorbeelden die dit
gedrag illustreren
Heeft inbreng X
Uit zijn/haar gevoel x Ze toont wanneer ze boos is. Ze huilt.
Leeft zich in in een x Ze speelt mama. Ze speelt winkeltje.
emotie
Durft voor zichzelf x Ze zegt het wanneer iemand iets
opkomen afneemt. Ze duwde een kind toen dat
iets afnam.
Andere:
Andere:
Andere:
Andere:
Reactie op fouten of problemen met de leerstof
- Duid aan op een schaal van 1 tot 5:
1: het gedrag doet zich nooit voor; 5: het gedrag doet zich altijd voor
- Geef 2 concrete voorbeelden van geobserveerd gedrag
1 2 3 4 5 Geef 2 concrete voorbeelden die dit
gedrag illustreren
Accepteert X
feedback/kritiek
Zoekt naar X
oplossingen
Vraagt hulp aan de X
juf/meester
Vraagt hulp aan X
klasgenoot
Kijkt rond X
Speelt met/doet iets x
anders dan de
opdracht
Andere:

7. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Andere:
Andere:
Je gebruikt dit observatieformulier om eenzelfde leerling gedurende twee
verschillende momenten te observeren: bv. een spelmoment in de klas en tijdens
een speeltijd of tijdens twee verschillende speeltijden indien er geen spelmoment in
de klas is.
Deel 1: algemene gegevens
NAAM OBSERVATOR
Svea Van Malder
DATUM
10/11/2011
Basisschool van het
SCHOOL Gemeenschapsonderwijs
Neder-over-Heembeek
CONTEXT (klassikale
Speeltijd/hoekenwerk
les/feest/uitstap/hoekenwerk/contractwerk,…)
KLAS: 3 KK
Kenmerken van de observatie: Open observatie
Doel van de observatie:
- spelgedrag van de kleuters/leerlingen Kijken naar het spelgedrag van
- patroon van initiatief nemen en volgen in het kleuters.
samenspel van kleuters/leerlingen

8. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Deel 2: observatiegegevens
Spelgedrag van een kleuter/leerling tijdens een speeltijd
(Ga met de leerlingen mee naar de speelplaats en maak contact met de
kleuters/de leerlingen. Je observeert hun gedrag ondertussen en noteert je
observaties in deze tabel)
Twee meisjes zitten op de wip. Ze roepen: “sneller, sneller”. Ze lachen en roepen: “juf
Svea!”. Een meisje hangt aan een ijzeren buis en ze springt eraf, ze lacht. Ze gaat
aan het klimrek hangen. Ze roept: “juf, kijk!”. Ze doet één been weg van het klimrek.
Drie jongens zijn met de step aan het rijde, ondertussen eten ze hun koekje op. Een
meisje fietst en ondertussen lacht ze. Een ander meisje komt naast mij zitten. Ze
vraagt of ik haar haarband wil aandoen. Twee meisjes zijn aan het spelen, het ene
meisje legt bij de andere een blaadje op haar hoofd. Een meisje valt, ze huilt en
wrijft over haar knie. Een jongen rijdt met zijn step en valt. Hij staat op en rijdt verder.
Vijf kinderen zijn aan het potten wie de tikker is. Een jongen is aan het fietsen. Hij belt
en hij lacht. Hij zwaait naar een ander kindje en fietst de hele speelplaats rond. Er
spelen twee jongens Harry Potter. Ze gebruiken een takje al toverstok. Een meisje
komt naar mij en zegt: “juf ik heb pijn”. Wanneer ik erover wrijf moet ze lachen. Twee
meisjes maken bij mekaar staartjes. Daarnaast doet een jongen zijn linkerbeen
omhoog, dan zijn rechterbeen. Een jongen valt met zijn loopfiets en zijn stuur staat
scheef. Hij vraag aan Evelien om het recht te zetten. Een meisje komt 3 maal haar
elfje tonen. De bel gaat, alle kinderen gaan naar hun rij.

9. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Spelgedrag van een kleuter/leerling tijdens een spelmoment in de klas
: patroon van initiatief nemen en volgen in het samenspel
(of een andere speeltijd indien er geen spelmoment in de klas is)
Omschrijf kort het spel.
Wanneer wordt het spel gespeeld?
In het bos (poppenhoek)→ na de speeltijd
Duid hieronder aan welke categorieën van gedrag je achtereenvolgens ziet bij de
kleuter of leerling tijdens het spel.
Iedere categorie heeft een code.
Je vult een code in wanneer je een ander gedrag bij de kleuter/leerling observeert.
Vul in de witte hokjes van de kolom ‘Tijd’ het tijdstip in.
Categorieën:
I = neemt initiatief
V = volgt initiatief van een ander
T = gaat tegen initiatief in van een ander
B = stelt zich buiten het spel
C = wordt door een ander gecorrigeerd
S = vertoont storend gedrag
CODE Tijd
i 11u25
S
C
I
V
i 11u32
T
S
B

10. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Inleiding
Het doen en laten van kinderen in het basisonderwijs laat zich opsplitsen in
verschillende wijzen van interageren binnen de school. We kunnen drie
interactiewijzen onderscheiden: de kind-interactiewijze, de leerling-interactiewijze en
de jongeren-interactiewijze.
- De kind-interactiewijze is de manier van met elkaar omgaan die kinderen en
jongeren ontwikkeld hebben in hun familierelaties. In de kind-interactiewijze
gaan kinderen en jongeren met elkaar om zoals ze doorgaans omgaan met
hun broers, zussen, ouders, … Deze interactiewijze verwijst dus ook naar de
„thuis‟cultuur.
- De leerling-interactiewijze verwijst naar de interactie die kinderen en jongeren
ontwikkelen in de school wanneer ze zich opstellen als leerling binnen de
school. Je zou kunnen zeggen dat deze interactiewijze verwijst naar de
„school‟cultuur.
- De jongeren-interactiewijze is de manier van interageren die kinderen en
jongeren onder elkaar gebruiken als leeftijdsgenoten. Ze verwijst naar wat
meestal benoemd wordt als „jeugdsubcultuur‟.
Je observeert de interactiewijzen van de leerlingen gedurende een les, tijdens een
overgangsmoment (Bv. in de gang, op weg naar de refter, …) en tijdens een korte
speeltijd.
Deel 1: algemene gegevens
NAAM OBSERVATOR
Svea Van Malder
DATUM
10/11/2011
Basisschool van het
SCHOOL Gemeenschapsonderwijs
Neder-over-Heembeek
CONTEXT (klassikale
les/feest/uitstap/hoekenwerk/contractw Hoekenwerk/speeltijd
erk,…)
KLAS: 3 KK
Kenmerken van de observatie Gesloten observatie

11. Module Breed Observeren
Observatieformulier: interactiewijzen
Doel van de observatie: Kijken naar het gedrag van kinderen
Deel 2: observatiegegevens
Interactiewijzen
- Duid aan op een schaal van 1 tot 5:
1: het gedrag doet zich nooit voor; 5: het gedrag doet zich altijd voor
- Geef concrete voorbeelden van geobserveerd gedrag
1 2 3 4 5 Geef concrete voorbeelden die dit
gedrag illustreren
Kind-interactiewijze x Twee meisjes liepen arm in arm.
Leerling-
x
interactiewijze
Jongeren- Twee jongens hadden hun armen rond
x
interactiewijze mekaar geslagen.

12. Svea Van Malder 1LKO