Hulgana arslan hoyor
- 4. Çîðèëò:
Ê1: Ýõèéí ñýäýâ, ãîë ñàíààã ìýäýõ
Ê2: Ýõèéí ñýäýâ, ãîë ñàíààã îëîõ,
òàéëáàðëàõ
Ê3: Ýõèéí ñàíààã òóíãààí áîäîæ
óõààðñíàà ÿðèõ, áè÷èõ
Ê4: Ñàíàà áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ,
áóñàäòàé õàðèëöàõ õàìòðàí àæèëëàõ
÷àäâàð ýçýìøèõ
- 5. Óíòàæ áàéãàà àðñëàíãèéí áèå äýýã¿¿ð õóëãàíà ã¿éõýä àðñëàí ñýðæ,
ò¿¿íèéã áàðüæ àâàâ.
- Õýðýâ íàìàéã òàâèáàë áè ÷àìä òóñ õ¿ðãýæ ÷àäíà õýìýýí ºã¿¿ëýâ.
Õóëãàíà ººðò íü òóñ áîëú¸ ãýæ àìëàõûã ñîíñîîä, àðñëàíãèéí õºõ èíýýä
íü õ¿ð÷ ò¿¿íèéã òàâü÷èõæýý.
Õîæèì íü àí÷èä àðñëàíã áàðüæ ìîäîíä õ¿ëæýý. Õóëãàíà àðñëàíãèéí
àðõèðàí îðèëîõ ÷èìýýíýýð ã¿éæ èðýýä, õ¿ëñýí îëñûã íü òàñ ìýðæ,
- ×è íàìàéã ººðòºº òóñ áîëíî ÷èíýý áîäîëã¿é òîõóóðõàí èíýýæ
áàéñíàà ñàíàæ áàéíà óó? Õóëãàíà ÿìàð òóñ õ¿ðãýæ ÷àääàãèéã îäîî ¿çýâ
¿¿ ãýæýý.
Ë. Í. Òîëñòîé
- 6. Óòãà ñàíàà
Áîäèò áà õèéñâýð ç¿éëýýñ Áîäèò áà õèéñâýð ç¿éëýýñ ¿¿äýëòýé ñýäýâ
¿¿äýëòýé ñýäýâ á¿òýýõ ñýòãýãäëèéã á¿òýýõ çºð÷èëò ñàíààã ãîë ñàíàà ãýíý.
òºðñºí ñàíàà ãýíý.
¯¿äýë Ãîë
Çîðüñîí Øèíý
Ýõèéí òºãñ ñàíààíä çîõèîã÷èéí Õýëíèé ä¿ðñëýõ õýðýãë¿¿ðýýð
¿çýë áîäîë, õ¿ñýë ñàíàà, îíîâ÷òîé, óðàí, øèíý ä¿ð ä¿ðñëýë,
ñýòãýëèéí àÿñ õºäëºëèéã èëòãýñýí ñîäîí ñàíàà á¿òýýõèéã øèíý ñàíàà
áàéìæ, ¿íýëýìæ èë äàëä øóðãàí ãýíý.
îðñíûã çîðüñîí ñàíàà ãýíý.
Ñýäýâ: ªã¿¿ëýãäýæ áóé þìñ ó÷èð óòãàòàé
áîëæ, óóë ýõýä ÿíç á¿ðýýð äàâòàãäàõûã
ñýäýâ ãýíý.
- 7. Óòãà ñàíàà
• Õ¿íèé òóñûã ìàðòàæ áîëîõã¿é • À÷ òóñ áàãàäàõã¿é
• Æèæèã ãýæ áàñàæ áîëîõã¿é
¯¿äýë Ãîë
Çîðüñîí Øèíý
• Áèå æèæèã ÷ • Àðñëàíãèéí õºõ èíýýä
Áýë÷ýýð òîì õ¿ðýõ /Õ¿íø¿¿ëýë/
• ßìàð òóñ õ¿ðãýæ
÷àääàãèéã îäîî ¿çýâ ¿¿?
/¨ãòëîë/
Ñýäýâ: À÷ òóñûí òóõàé
- 8. Ýõèéí óòãà ñàíàà
Ñýäýâ Òóëãóóð ¿ã
ªã¿¿ëýãäýæ áóé þìñ óòãà ó÷èðòàé áîëæ, óóë ýõýä Óóë õýðýã ÿâäëûã á¿òýýõýä çàéëøã¿é
ÿíç á¿ðýýð äàâòàãäàõûã ñýäýâ ãýíý. áàéõ ¿ãñèéã òóëãóóð ¿ã ãýíý.
Ýõèéí ãîë ñàíàà
Ò¿ëõ¿¿ð ¿ã
Áîäèò áà õèéñâýð ç¿éëýýñ ¿¿äýëòýé ñýäýâ á¿òýýõ
Òóëãóóð ¿ãèéã ÷èìæ, ýõýä óðàí ñàíàà
çºð÷èëò ñàíààã ãîë ñàíàà ãýíý.
íýìæ á¿òýýñýí ¿ãèéã ò¿ëõ¿¿ð ¿ã ãýíý.
ªã¿¿ëýãäýæ áóé þì Ñýäýâ Òóëãóóð ¿ã
Õýðýã ÿâäëûí òóõàé ºã¿¿ëýõ Ñàíàà Ò¿ëõ¿¿ð ¿ã
- 9. Çîõèîëûí óòãà ñàíààã õýëöýýð
èëýðõèéëáýë:
• À÷èéã à÷ààð • Òýíõë¿¿í ÿâàõàä òýìýýãýýð
• Òóñûã òóñààð òóñàëñíààñ
Òýâäýæ ÿâàõàä òýâíýýð
òóñàëñàí íü äýýð
¯¿äýë Ãîë
Çîðüñîí Øèíý
• Ýðèéã á¿¿ áàñ • Àÿãàíû õàðèó ºäºðòºº
Äàëàéã á¿¿ ÿíä Àãòíû õàðèó æèëäýý
- 10. Ýõèéí ¿éëäýã÷
¯éë áà õýðýã ÿâäëûã á¿òýýã÷ àìüòàé, àìüã¿é þìûã ¿éëäýã÷ ãýíý.
Þìñ + Õºäºë㺺í + ¯éë ÿâäàë /ªã¿¿ëáýð/. Æèíõýíý íýð íü ¿éë ¿ãòýé õîëáîãäîæ ¿éëäýã÷ áîëíî. ¯éë
¿ãã¿éãýýð ¿éëäýã÷èéã òîäîðõîéëîõ áîëîìæã¿é.
¯éëäýã÷ Óòãà
¯éë ÿâäàë, õýðýã ÿâäëûã óõàìñàðëàí ñàíàà÷ëàã÷, ã¿éöýòãýã÷ ýçýí. /Õ¿í/
Ýðõýí ¿éëäýã÷ •Õèéñâýð /øóóä íýðëýëò/
• Áîäèò /øóóä áóñ íýðëýëò/
Õ¿ëýýí Õèéñâýð áà áîäèòîé ç¿éëèéã õ¿ëýýí õ¿ðòýõ áà õ¿ëýýí àâàõ èäýâõã¿é
¿éëäýã÷ ýçýí. /¯éëèéã õ¿ëýýí ¿éëäýã÷/
Õýðýãëýí Ýðõýí ¿éëäýã÷ òóõàéí ¿éë áà õýðýã ÿâäëûã ã¿éöýòãýõäýý çýâñýã õýðýãë¿¿ð
Áîäèò ¿éëäýã÷ áîëãîí àøèãëàæ áóé þìñ. /¯éëä îðîëöîã÷ áîäèò þìñ/
áà Ýíãèéí Àÿíäàà Õóâüñàí õóâèðàõ ¿éëèéí àìüã¿é áà àìüòàé þìñ.
õèéñâýð
¿éëäýã÷ ¿éëäýã÷
Á¿òýýí ¯éë õºäëºëèéí ¿ð ä¿íä á¿òñýí þìñ
¿éëäýã÷
Ýäëýí Ãàäíû ¿éë ÿâäàë áà õýðýã ÿâäàëä çîðèëãî õÿíàëòã¿é îðîëöîã÷ èäýâõã¿é
¿éëäýã÷ ¿éëèéí ýçýí áèå áà àìüòàí óðãàìàë /ãàäíà, äîòíû íºëººã áèå ñýòãýëýýð
¿éëäýã÷/
ªðòºí ¯éë ÿâäàë áà õýðýã ÿâäëûí ¿éëýíä ºðòºã÷ /Õºäºëæ ¿éëäýæ áóé þì áà
ýçýí/
Ѻðºí ¯éëèéí ýñðýã õ¿÷èí. /Ýðõýí ¿éëäýã÷èéí ýñðýã ¿éëäýã÷ /
- 11. “Àðñëàí õóëãàíà õî¸ð” ýõèéí ¿éëäýã÷
¯éëäýã÷
Õóëãàíà ã¿éâ. Àðñëàí õóëãàíûã áàðüñàí
Õóëãàíà òàâèóëàõ ãýæ ãóéâ. Àðñëàí õóëãàíûã òàâüñàí
Áè ÷àìä òóñ õ¿ðãýíý. Àí÷èí àðñëàíã ìîäîíä õ¿ëæýý
Ýðõýí Õóëãàíà àìëàñàí, ºã¿¿ëñýí.
Õóëãàíà îëñûã òàñ ìýðæ
×è íàìàéã ººðòºº òóñ áîëíî ÷èíýý áîäîëã¿é òîõóóðõàí èíýýæ áàéñíàà ñàíàæ
áàéíà óó?
Õóëãàíà þó ÷àääàãèéã îäîî ¿çýâ ¿¿ ãýæýý.
Ýäëýí Àðñëàí óíòàæ áàéíà.
Áîäèò
Àðñëàí ñýðñýí.
áà
Àðñëàíãèéí õºõ èíýýä õ¿ðýâ.
õèéñâýð
Àðñëàíãèéí àðõèðàí îðèëîõ ÷èìýýíýýð
Ýíãèéí ªðòºí Áèå äýýã¿¿ð ã¿éâ. Ò¿¿íèéã áàðüæ àâàâ.
¿éëäýã÷ Òóñ õ¿ðãýâ. Õóëãàíà îëñûã òàñ ìýðýâ.
×è íàìàéã ººðòºº òóñ áîëíî ÷èíýý áîäîëã¿é òîõóóðõàí èíýýæ áàéñíàà ñàíàæ
áàéíà óó?
Àí÷èí àðñëàíã ìîäîíä õ¿ëæýý
Õ¿ëýýí ×è íàìàéã ººðòºº òóñ áîëíî ÷èíýý áîäîëã¿é òîõóóðõàí èíýýæ áàéñíàà ñàíàæ
¿éëäýã÷ áàéíà óó?
Áè ÷àìä òóñ õ¿ðãýæ ÷àäíà. Õóëãàíà ººðò íü òóñ áîëú¸ ãýâ.
- 12. Äýýðõ ýõýýñ òóëãóóð áà ò¿ëõ¿¿ð
¿ã, ºã¿¿ëáýð îëîîðîé.
¯ã
Óóë õýðýã ÿâäëûã á¿òýýõýä Òóëãóóð ¿ãèéã ÷èìæ, ýõýä óðàí ñàíàà
çàéëøã¿é áàéõ ¿ãñèéã òóëãóóð ¿ã íýìæ á¿òýýñýí ¿ãèéã ò¿ëõ¿¿ð ¿ã ãýíý.
ãýíý. ………………………………………………………
……………………………………………… ………………………………………………………
……………………………………………… …………………………………..
…………………………………
Ýõèéí óòãûã ãàðãàõàä ãîë ¿¿ðýã Ýõèéí á¿òöýä áàéãàà ä¿ðñëýõ óð ìàÿã
ªã¿¿ëáýð ã¿éöýòãýõ ºã¿¿ëáýðèéã òóëãóóð á¿õèé ºã¿¿ëáýð¿¿äèéã ò¿ëõ¿¿ð ºã¿¿ëáýð
ºã¿¿ëáýð ãýíý. ãýíý. Ýõýä øèíý ñàíàà á¿òýýíý.
……………………………………………… ………………………………………………………
……………………………………………… ………………………………………………………
…………………………. ………………………………………
- 13. Ýõèéí òóëãóóð áà ò¿ëõ¿¿ð ¿ã, ºã¿¿ëáýð
Àðñëàí õóëãàíà õî¸ð
Óíòàæ áàéãàà àðñëàíãèéí áèå äýýã¿¿ð õóëãàíà ã¿éõýä àðñëàí ñýðæ, ò¿¿íèéã áàðüæ àâàâ.
- Õýðýâ íàìàéã òàâèáàë áè ÷àìä òóñ õ¿ðãýæ ÷àäíà õýìýýí ºã¿¿ëýâ. Õóëãàíà ººðò íü òóñ áîëú¸ ãýæ
àìëàõûã ñîíñîîä, àðñëàíãèéí õºõ èíýýä íü õ¿ð÷ ò¿¿íèéã òàâü÷èõæýý.
Õîæèì íü àí÷èä àðñëàíã áàðüæ ìîäîíä õ¿ëæýý. Õóëãàíà àðñëàíãèéí àðõèðàí îðèëîõ ÷èìýýíýýð
ã¿éæ èðýýä, õ¿ëñýí îëñûã íü òàñ ìýðæ,
- ×è íàìàéã ººðòºº òóñ áîëíî ÷èíýý áîäîëã¿é òîõóóðõàí èíýýæ áàéñíàà ñàíàæ áàéíà óó? Õóëãàíà
ÿìàð òóñ õ¿ðãýæ ÷àääàãèéã îäîî ¿çýâ ¿¿ ãýæýý.
/Ë. Í. Òîëñòîé/
Àðñëàí, õóëãàíà, òóñ, èíýýä, àí÷èä, Õºõ èíýýä- Õ¿íèéã áàñàìæëàõ óòãàòàé õýëö
¯ã
ìîäîíä, îëñ
×è íàìàéã ººðòºº òóñ áîëíî ÷èíýý ªºðò íü òóñ áîëú¸ ãýæ àìëàõûã ñîíñîîä,
ªã¿¿ëáýð áîäîëã¿é òîõóóðõàí èíýýæ áàéñíàà àðñëàíãèéí õºõ èíýýä íü õ¿ðýâ.
ñàíàæ áàéíà óó? Õóëãàíà ÿìàð òóñ
õ¿ðãýæ ÷àääàãèéã îäîî ¿çýâ ¿¿ ãýæýý.
1. Óíòàæ áàéãàà… ò¿¿íèéã òàâü÷èõæýý.
Öîãöîëáîð 2. Õîæèì íü… òàñ ìýðýâ.
3. ×è íàìàéã… îäîî ¿çýâ ¿¿ ãýæýý.
- 14. Óòãûí ç¿éë÷ëýë
Óòãûí ç¿éë÷ëýë
1 Õ¿íèé ç¿éë Àí÷èä, ÷è
2 Õ¿íèé á¿òýýñýí ç¿éë Îëñ, òóñ, õºõ èíýýä
3 Àìüòíû ç¿éë Àðñëàí, õóëãàíà, áè, íàìàéã
4 Àìüòíû á¿òýýñýí ç¿éë ×èìýý
5 Óðãàìëûí ç¿éë Ìîä
6 Ãàðèã åðòºíöèéí ç¿éë /ýñ ×óëóó
á¿òýýñýí ç¿éë/
7 Ñýòãýõ¿éí ç¿éë
8 Ìýäðýõ¿éí ç¿éë
9 Ǻí áýëãèéí ç¿éë
10 Õèé ¿çýãäëèéí ç¿éë
- 15. Öºì ºã¿¿ëáýð
Öºì ºã¿¿ëáýð
Ãîë ãèø¿¿äýýñ á¿òñýí ºã¿¿ëáýð
2 á¿ðýëäýõ¿¿íò ºã¿¿ëáýð 3 á¿ðýëäýõ¿¿íò ºã¿¿ëáýð
/ºã¿¿ëýõ¿¿í íü ýñ òóñàõ ¿éë ¿ã áàéõ/ /ºã¿¿ëýõ¿¿í íü òóñàõ ¿éë ¿ã áàéõ/
• Àðñëàí óíòàæ áàéâ. • Àðñëàí ò¿¿íèéã áàðüæ àâàâ.
• Õóëãàíà ã¿éâ. • Íàìàéã òàâü.
• Àðñëàí ñýðýâ. • Áè ÷àìä òóñ õ¿ðãýæ ÷àäíà.
• ªã¿¿ëýâ. • Õóëãàíà àìëàâ.
• Àðñëàí ñîíñîâ. • Ò¿¿íèéã òàâü÷èõæýý.
•.Àðñëàí àðõèðàí îðèëîâ. • Àí÷èä àðñëàíã áàðèâ.
•Õóëãàíà ã¿éí èðýâ. • Àí÷èä àðñëàíã õ¿ëýâ.
• Õóëãàíà òóñ õ¿ðãýæ ÷àäíà. • Õóëãàíà îëñûã ìýðýâ.
• ×è ñàíàæ áàéíà óó?
• ×è ¿çýâ ¿¿?
