Tìm hiểu thuế thu nhập cá nhân 1

1. Tìm hiểu thuế thu nhập cá nhân (phần I)
I. KHÁI NIỆM THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
1. Khái niệm.
Thuế thu nhập cá nhân ( TNCN) đã được áp dụng từ lâu ở các nước phát triển, đối tượng
nộp thuế này là mọi dân cư trong nước và người nước ngoài có thu nhập phát sinh ở nước
sở tại không phân biệt nghề nghiệp và địa vị xã hội. Ðồng thời, tùy theo tính chất của các
khoản thu nhập cá nhân, người ta chia thu nhập làm hai loại: thu nhập thường xuyên và
thu nhập không thường xuyên để tính thuế cho phù hợp.
Lần đầu tiên ở Anh vào năm 1799 thuế thu nhập cá nhân được đưa vào thực hiện như một
hình thức thu tạm thời nhằm mục đích trang trải cho cuộc chiến tranh chống Pháp và
được chính thức áp dụng vào năm 1942. Sau đó nhiều nước tư bản phát triển khác cũng
áp dụng thuế này như: ở Nhật năm 1887, Ðức 1899, Mỹ 1903, pháp 1916 và Liên Xô
năm 1922.
Hiện nay trên thế giới có 02 phương pháp đánh thuế:
(1) Tính thuế vào từng khoản thu nhập thực tế của mỗi cá nhân,
(2) Tính thuế trên tổng thu nhập của cả hộ gia đình
Cách thứ nhất được áp dụng phổ biến ở Anh, Nhật, Thụy Ðiển, các nước Châu Phi, Liên
Xô, Hunggari, Tiệp khắc...Ưu điểm của cách này là đơn giản, dễ thực hiện, đảm bảo thu
kịp thời vào ngân sách Nhà nước. Nhưng có nhược điểm là chưa đảm bảo yêu cầu phân
phối lại thu nhập quốc dân qua thuế sao cho có hiệu qủa và đáp ứng được sự công bằng
xã hội và nhất là đối với những cá nhân có nhiều khẩu ăn theo.
Cách thứ hai được áp dụng ở Pháp, Hà Lan...Các chuyên gia cho rằng cách này công
bằng hơn về mặt đạo đức xã hội nhưng không kịp thời vì mỗi gia đình đều có ít nhất hai
người trở lên. Ðã có nhiều người thì sẽ có nhiều khoản thu nhập khác nhau, do đó phải
mở sổ sách kế toán, theo dõi từng nguồn thu nhập và phải đối chiếu với nơi phát sinh thu
nhập, vì có nhiều phức tạp nên rất ít quốc gia áp dụng cách thứ hai.

2. 2 Hiểu gì về thuế thu nhập cá nhân?
• Thuế thu nhập cá nhân là lại thuế trực thu đánh vào thu nhập chính đáng của từng cá
nhân. Những cá nhân này phải là người được tuyển dụng và thu nhập cao. Do là thuế
trực thu nên nó phản ánh sự đồng nhất giữa đối tượng nộp thuế theo luật và đối tượng
chịu thuế theo ý nghĩa kinh tế. Người chịu thuế thu nhập cá nhân không có khả năng
chuyển giao gánh nặng thuế khoá sang cho các đối tượng khác tại thời điểm đánh thuế.
• Thuế TNCN có diện đánh thuế rất rộng, thể hiện trên hai khía cạnh: một là đối tượng
đánh thuế TNCN là toàn bộ các khoản thu nhập của cá nhân thuộc diện đánh thuế không
phân biệt thu nhập đó có nguồn gốc phát sinh trong nước hay ở nước ngoài; hai là đối
tượng phải kê khai nộp thuế TNCN là toàn bộ những người có thu nhập, bao gồm tất cả
công dân của nước sở tại và những người nước ngoài cư trú thường xuyên hay không
thường xuyên nhưng có số ngày có mặt, làm việc, có thu nhập theo mức độ quy định của
pháp luật thuế TNCN.
• Thuế TNCN là một loại thuế thu nhập nhưng khác với thuế Thu nhập doanh nghiệp ở
chỗ nó có tính tất yếu gắn với chính sách xã hội của mỗi quốc gia cho dù quốc gia đó có
mục tiêu hoàn thiện chính sách thuế, xây dựng một chính sách thuế có tính trung lập
không nhằm nhiều mục tiêu khác nhau. Thể hiện, nó luôn quy định loại trừ một số khoản
thu nhập trước khi tính thuế TNCN như thu nhập mang tính trợ cấp xã hội, khoản chi cần
thiết cho cuộc sống cá nhân, gia đình người nộp thuế, khoản chi mang tính nhân đạo xã
hội, hỗ trợ tim việc kế toán
• Thuế TNCN có góc độ kỹ thuật tính thuế khá phức tạp bởi diện đánh thuế rộng, liên
quan chặt chẽ với hoành cảnh cá nhân, chính sách xã hội cụ thể, có áp dụng phương pháp
luỹ tiến. Có như vậy mới đảm bảo công bằng xã hội, người có thu nhập cao hơn thì trước
và sau khi nộp thuế họ vẫn còn một khoản thu nhập cao hơn so với người có thu nhập
thấp khi chưa nộp thuế.
Ở miền Nam Việt Nam trước 1975, chính quyền Sài Gòn đã áp dụng thuế thu nhập cá
nhân nhưng với tên gọi là thuế lợi tức lương bổng năm 1962 và sau đó được cải cách vào
năm 1972.
Ngày 27/12/1990, Chủ tịch nước đã ký lệnh công bố Pháp lệnh Thuế thu nhập đối với
người có thu nhập cao và đã được ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua. Ðể cho phù
hợp với tình hình thực tế của từng giai đoạn phát triển kinh tế- xã hội của đất nước, từ đó
đến nay đã có 06 lần sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Kế toán thuế thu nhập đối với người có
thu nhập cao:
• Lần thứ nhất vào ngày 10/3/1992.
• Lần thứ hai vào ngày 1/6/1994.
• Lần thứ ba vào ngày 6/2/1997.
• Lần thứ 4 vào ngày 30/6/1999.
• Lần thứ 5 vào ngày 13/6/2001( có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2001)
• Lần thứ 6 là pháp lệnh sửa đổi, bổ sung số 14/2004/PL-UBTVQH11 ban hàng năm
2004 (có hiệu lực từ ngày 01/07/2004 đến nay).

3. Hiện nay việc thực hiện các quy định của pháp lệnh số 14 này được hướng dẫn bởi thông
tư 81/2004/TT-BTC và thông tư số 12/2005/TT-BTC.
Để nâng cao hơn nữa tính chất quan trọng và phải có các biện pháp chế tài đủ mạnh để
việc thực hiện thu thuế TNCN được đi vào ổn định, có hiệu quả, công bằng, tại kỳ họp
Quốc hội khoá XII đã thông qua Luật số 04/2007/QH12 - Luật thuế thu nhập cá nhân.
Luật này sẽ có hiệu lực thi hành chính thức từ ngày 01/01/2009. Tại thời điểm người viết
bài này thì chính phủ đang trình dự thảo nghị định quy định chi tiết thi hành Luật thuế thu
nhập cá nhân. Sau khi có Nghị định của Chính phủ hướng dẫn thi hành thì sẽ có thể có
các Thông tư của Bộ tài chính hướng dẫn chi tiết hơn. Các thông tư số 81 và 12 sẽ đồng
thời hết hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2009.
Kế Toán | Kế Toán Thuế |Kế Toán Viên |