Contenu connexe
Similaire à 9789740329497 (20)
9789740329497
- 1. คำนำ
วิชาคณิตศาสตรเปนวิชาที่คอนขางยากในความรูสึกของนักเรียนสวนใหญ และผล
สัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยภาพรวมยังอยูในระดับต่ำ มีผูคิดวิธีการแกปญหาการเรียนการสอน
คณิตศาสตรมากมายหลากหลายวิธีแตก็ยังคงเปนปญหาอยูอยางตอเนื่อง ดังนั้น ครูที่สอน
คณิตศาสตรในระดับประถมศึกษานอกจากจะตองมีความรูในเนื้อหาวิชาที่สอนแลว ยังตองมี
ความรูในเรื่องธรรมชาติของเด็กในวัยนี้ที่มักจะชอบการเลนมากกวาการเรียน ครูควรจะหา
กิจกรรมที่เปนการเลนนำมาประกอบเขากับกิจกรรมการเรียนการสอนใหกลมกลืนลงตัว เพื่อ
จะไดชวยใหผูเรียนไดเกิดการเรียนรูอยางสนุกสนาน มีทัศนคติที่ดีตอวิชาคณิตศาสตร หนังสือ
เล ม นี้ ผู เ ขี ย นได เ รี ย บเรี ย งสาระจากการศึ ก ษาเอกสารและงานวิ จั ย ต า ง ๆ รวมทั้ ง จาก
ประสบการณจริงในการใชเกมคณิตศาสตรสอนนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 3 โดยมี
จุดมุงหมายใหผูอานกลุมครูผูสอนและนิสิต นักศึกษาครุศาสตร ศึกษาศาสตร ได มี กิ จ กรรม
ที่เปนการเลน เปนตัวเลือกในการสอนคณิตศาสตรและเห็นแนวทางใหม ๆ ในการพัฒนา
กิจกรรมที่เปนการเลน สวนกลุม ผูอานที่เปน ผูปกครองนักเรียนจะไดประโยชนในการนำเกม
คณิตศาสตรไปใชในการเลนและสอนปนเลนใหกับลูกหลาน เปนการพัฒนาเชาวปญญาทางการ
คำนวณดวย สาระในหนังสือเลมนี้จะชวยใหผูอานไดมีความเขาใจในเรื่องธรรมชาติของเด็ก
วัยประถมศึกษา ทฤษฎีที่เหมาะสมกับการเรียนการสอนคณิตศาสตรวัยประถมศึกษา ความ
แตกต า งระหว า งการสอนโดยใช เ กมคณิ ต ศาสตร กั บ การสอนปกติ เกมคณิ ต ศาสตร แ ละ
การจัดการเรียนการสอนโดยใชเกมคณิตศาสตร ฯลฯ
ขอกราบขอบพระคุณ ศาสตราจารยกิตติคุณ ดร.นงลักษณ วิรัชชัย ที่ใหคำแนะนำ
จุดประกายในการเขียนหนังสือเลมนี้ขึ้นมา
สุ ด ท า ยนี้ ผู เ ขี ย นหวั ง ว า ผู อ า นจะสามารถนำเนื้ อ หาสาระจากหนั ง สื อ เล ม นี้ ไ ปใช
ประโยชนไดบางไมมากก็นอย ครู อาจารยสามารถนำตัวอยางเกมคณิตศาสตรในเลมไปใชสอน
นักเรียนได หรือนำไปประยุกตใชเพื่อความเหมาะสมได แตที่สำคัญที่สุดทานสามารถใชเปน
แนวทางในการคิดคนเกมคณิตศาสตรอื่น ๆ ขึ้นมาใหมเพื่อใชสอนในเรื่องเดียวกันนี้หรือในเรื่อง
อื่น ๆ ไดนั่นเปนเปาหมายสูงสุดของผูเขียน
รุงอรุณ ลียะวณิชย
โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ฝายประถม
คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
AW_MathGame#final.indd e 3/15/12 10:19:27 AM
- 2. สารบัญ
บทที่ 1 บทนำ 1
บทที่ 2 เกมและเกมคณิตศาสตร 13
บทที่ 3 ความรูสกเชิงจำนวน (number sense)
ึ 32
บทที่ 4 การสอนคณิตศาสตรเรื่องจำนวนและตัวเลข
โดยใชเกมคณิตศาสตรเพื่อพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวน 56
บทที่ 5 การสอนคณิตศาสตรเรื่องการบวก
โดยใชเกมคณิตศาสตรเพื่อพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวน 88
บทที่ 6 การสอนคณิตศาสตรเรื่องการลบ
โดยใชเกมคณิตศาสตรเพื่อพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวน 138
บทที่ 7 การสอนคณิตศาสตรเรื่องการคูณ
โดยใชเกมคณิตศาสตรเพื่อพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวน 176
บทที่ 8 ตัวอยางแผนการสอนคณิตศาสตรโดยใชเกมคณิตศาสตร 218
ภาคผนวก รูปภาพการเลนเกมของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ 3 226
บรรณานุกรม 229
AW_MathGame#final.indd g 3/15/12 10:19:28 AM
- 3. ครูประถมศึกษานอกจากจะตองมีความรูในเนื้อหาวิชาที่สอนแลวยังตองมีความรูดวยวา
ธรรมชาติของเด็กในวัยประถมศึกษามักจะชอบการเลนมากกวาการเรียน ครูควรจะหากิจกรรม
ที่เปนการเลนนำมาประกอบเขากับกิจกรรมการเรียนการสอนใหกลมกลืนลงตัว เพื่อจะไดชวยให
ผูเรียนไดเกิดการเรียนรูอยางสนุกสนาน มีทัศนคติที่ดีตอวิชาคณิตศาสตร ผูเขียนไดเรียบเรียงสาระ
จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยตาง ๆ รวมทั้งจากประสบการณจริงในการใชเกมคณิตศาสตร
ในการสอนนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 3 เพื่อใหผูอานไดมีความเขาใจในเรื่องธรรมชาติของ
เด็ กวั ย ประถมศึ ก ษา ทั ศ นคติ ที่ นั ก เรี ย นมี ต อวิ ช าคณิ ต ศาสตร ทฤษฎี ที่ เ หมาะสมกั บ การเรี ย น
การสอนคณิ ต ศาสตร วั ย ประถมศึ ก ษา ความแตกต า งระหว า งการสอนโดยใช เ กมคณิ ต ศาสตร
กับการสอนปกติ โดยนำเสนอสาระเปน 4 หัวขอดังนี้
1. ธรรมชาติของเด็กในวัยเรียนระดับประถมศึกษา
2. ทัศนคติตอวิชาคณิตศาสตร
3. ทฤษฎีที่เหมาะสมกับการเรียนการสอนคณิตศาสตรในเด็กวัยประถมศึกษา
4. ความแตกตางของการเรียนการสอนโดยใชเกมคณิตศาสตรกับการเรียนการสอนปกติ
ธรรมชาติของเด็กในวัยเรียนระดับประถมศึกษา
การสอนให นั ก เรี ย นในวั ย ประถมศึ ก ษาเข า ใจเกี่ ย วกั บ ความคิ ด รวบยอดและทั ก ษะ
เบื้องตนทางคณิตศาสตรเปนสิ่งสำคัญยิ่ง และสิ่งที่สำคัญยิ่งกวาคือวิธีการสอน ซึ่งเปนหนาที่ของครู
ที่จะตองคิดหาวิธีการสอนวาจะสอนอยางไรใหนักเรียนเขาใจเนื้อหาคณิตศาสตรที่มีธรรมชาติ
เป น สาระที่ ย าก นั ก เรี ย นส ว นใหญ ไ ม ช อบ ผลสั ม ฤทธิ์ ท างการเรี ย นก็ ค อ นข า งต่ ำ และที่ ส ำคั ญ
นั ก เรี ย นมี ทั ศ นคติ ที่ ไ ม ค อ ยดี ต อ วิ ช าคณิ ต ศาสตร หากครู ส ามารถสอนให นั ก เรี ย นเรี ย นวิ ช า
คณิตศาสตรไดอยางมีความสุข เกิดความชอบ มีความสนุกสนาน ไมเครงเครียดจนเกินไปและ
ที่ ส ำคั ญที่ สุ ด คื อ มี ทั ศ นคติ ที่ ดี ต อวิ ช าคณิ ต ศาสตร แ ละยั ง เข า ใจเนื้ อ หาสาระทางคณิ ต ศาสตร ไ ป
พรอม ๆ กันดวยแลวจะเปนการดีมากสำหรับนักเรียน ผูปกครองและครู
โดยธรรมชาตินักเรียนในวัยประถมศึกษาจะชอบเลนมากกวาเรียน ชอบความสนุกสนาน
มากกวาเครงเครียด ชอบเคลื่อนไหวมากกวานั่งนิ่ง ๆ ชอบการแขงขัน ชอบพูดแสดงความคิดเห็น
ชอบเลนเกม ชอบใหเพื่อนและครูยอมรับ ดังนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนคณิตศาสตรที่จะ
AW_MathGame#final.indd 1 3/15/12 10:19:31 AM
- 4. ทำใหนักเรียนเรียนรูดวยความเขาใจ สนุกสนาน ชอบคณิตศาสตรไดนั้นครูจะตองจัดการเรียน
การสอนที่เอื้อใหนักเรียนไดทำกิจกรรมดังกลาวขางตนจะชวยใหนักเรียนทุกคนประสบความสำเร็จ
ในการเรียนคณิตศาสตรได หรืออยางนอยนักเรียนจะมีทัศนคติที่ดีตอวิชาคณิตศาสตรได
วิธีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เนน ผูเรียนเปนสำคัญ โดยการใหนักเรียนมีโอกาส
ไดคิด ไดลงมือทำ ไดสัม ผัสกับโอกาสที่กอใหเกิดการเรียนรู ไดแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผูอื่น
จะชวยใหผูเรียนไดพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวน (number sense) ได นั่นหมายถึงนักเรียนจะได
ความรูความเขาใจเกี่ยวกับขนาดของจำนวน ปฏิบัติการเกี่ยวกับจำนวน และความสัมพันธระหวาง
จำนวนตาง ๆ ไดดขึ้น นักเรียนจะสามารถคิดคำนวณในสถานการณตาง ๆ ไดอยางมีประสิทธิภาพ
ี
สามารถเรียนคณิตศาสตรไดดวยความเขาใจ มีความสุข
ดังนั้น สิ่งที่นาสนใจสำหรับนักเรียนคือการเลน แตการเลนโดยไมมีจุดมุงหมายก็จะไดแต
ความสนุกสนานเพียงอยางเดียวไมเกิดความรูขึ้นมาได แตหากนำการเลนนั้นมาทำใหเกิดการเรียน
รู ขึ้ น ได ด ว ยจะเป น การดี ม าก เพราะนั ก เรี ย นจะชอบเล น มากกว า เรี ย น และโดยธรรมชาติ ข อง
นั ก เรี ย นในระดั บ ประถมส ว นใหญ จ ะเรี ย นคณิ ต ศาสตร อ ย า งไม เ ต็ ม ใจ เรี ย นด ว ยความรู สึ กว า
ถูกบังคับ หรือเรียนไปตามที่ครูบอกความรูให เกิดความรูสึกวาเปนวิชาที่ยาก ไมนาสนใจ ทำใหเกิด
การป ด กั้ น โอกาสที่ เ ด็ ก จะได พั ฒ นาความรู ท างคณิ ต ศาสตร ตรงกั น ข า มกั บ การเล น ผู เ รี ย น
จะสนุกสนาน ผอนคลายโดยธรรมชาติของเด็กจะอยากเลนมากกวาอยากเรียน หากครูมีการ
จัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เปนการเลนแตในขณะเดียวกัน ผูเรียนก็เกิดการเรียนรูจากการเลน
นั้นได จะเปนการเรียนรูที่สมบูรณและนาสนใจเปนอยางมาก
นอมศรี เคท (2530) กลาววาการบังคับนักเรียนใหเรียนจากบทเรียนหรือแบบฝกหัด
เปนสิ่งที่ทำลายความตองการที่แทจริงและไมสัมพันธกับธรรมชาติในการเรียนรูของเด็ก ดังนั้น
กิจกรรมการเรียนการสอนที่ครูจัดขึ้นเพื่อใหเด็กเกิดความพรอมทางคณิตศาสตรที่เด็กสวนใหญชอบ
คือ “เกม” เพราะวาเด็กจะไดรับความสนุกสนานและความตื่นเตนควบคูไปกับการเรียนเนื้อหา
ทำใหชอบคณิตศาสตรและมีเจตคติที่ดีตอการเรียนคณิตศาสตรมากขึ้น
2
AW_MathGame#final.indd 2 3/15/12 10:19:32 AM
- 5. ทัศนคติตอวิชาคณิตศาสตร
การที่นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาคณิตศาสตรต่ำ สาเหตุหนึ่งมาจากนักเรียน
ไม ช อบเรี ย นวิ ช าคณิ ต ศาสตร ซึ่ ง เป น คุ ณ ลั ก ษณะด า นจิ ต วิ ท ยาอย า งหนึ่ ง ที่ เ รี ย กว า ทั ศ นคติ
(attitude) ทัศนคติเปนความรูสึกภายในที่ทำใหเกิดพฤติกรรมตาง ๆ การที่บุคคลใดบุคคลหนึ่ง
จะแสดงพฤติกรรมวาชอบหรือไมชอบสิ่งใดขึ้นอยูกับทัศนคติของเขาวาเขามีทัศนคติบวก หรือลบ
กับสิ่งนั้น เพราะทัศนคติเปนแรงจูงใจใหบุคคลแสดงออกทางพฤติกรรมอยางสอดคลองกัน ดังนั้น
หากนักเรียนมีทัศนคติที่ดีตอวิชาคณิตศาสตรก็ยอมตั้งใจเรียนมากกวาการมีทัศนคติที่ไมดี นั่นคือ
ทัศนคติตอวิชาคณิตศาสตร หมายถึง ความชอบ ความพึงพอใจ รูปแบบการคิด ความรูสึกภายใน
ที่บุคคลมีตอวิชาคณิตศาสตร การตัดสินวานักเรียนมีทัศนคติตอวิชาคณิตศาสตรในเชิงบวก หรือ
เชิงลบจะวัดไดจากการใหนักเรียนทำแบบวัดทัศนคติที่สรางขึ้น ซึ่งมีหลากหลายรูปแบบเปนไปตาม
วัตถุประสงคของผูสรางแบบวัดแตละคน
การวัดทัศนคติที่มีตอวิชาคณิตศาสตร
นวลน อ ย เจริ ญ ผล (2533) กล า วถึ ง การวั ด ทั ศ นคติ ต อวิ ช าคณิ ต ศาสตร ว า เป น การ
วัดความรูสึกของนักเรียนที่มีตอวิชาคณิตศาสตร ซึ่งอาจพึงพอใจ ไมพึงพอใจ หรือเฉย ๆ หลังจาก
มีประสบการณในการทำกิจกรรมคณิตศาสตร
การวัดทัศนคติประกอบดวยการวัดดานตาง ๆ รวม 3 ดาน คือ ดานความสำคัญและ
คุ ณ ประโยชน ด า นความรู สึ ก ต อ วิ ช าคณิ ต ศาสตร และด า นการแสดงออกและมี ส ว นร ว ม ดั ง
รายละเอียดสาระในการวัดแตละดานดังนี้
1. ดานความสำคัญและคุณประโยชน เปนการวัดความรูความเขาใจวานักเรียนเห็น
ความสำคัญ เห็นประโยชนของการเรียนวิชาคณิตศาสตรมากนอยเพียงไร เรียนวิชา
คณิตศาสตรแลวนำไปใชประโยชนอะไรไดบาง
2. ดานความรูสึกตอวิชาคณิตศาสตร เปนการวัดความรูสึกวานักเรียนรูสึกชอบหรือ
ไมชอบ และ/หรือ รูสึกดีหรือไมดีตอวิชาคณิตศาสตรในระดับใด ความชอบหรือไมชอบ
มักจะเกิดจากการไดรับประสบการณในการเรียนในวัยเด็กเล็ก เกิดจากวิธีการสอนของ
3
AW_MathGame#final.indd 3 3/15/12 10:19:33 AM
- 6. ครูผูสอน เกิดจากบุคลิกลักษณะของครูผูสอน และเหตุผลอื่น ๆ อีกมากมายแตกตาง
กั น ไปแล ว แต บุ ค คล ถึ ง แม ว า นั ก เรี ย นจะตระหนั ก ว า วิ ช าคณิ ต ศาสตร มี ป ระโยชน
มีความสำคัญแตหากไดรับประสบการณที่ไมดีจากการเรียน นักเรียนก็จะมีทัศนคติ
ที่เปนลบกับวิชาคณิตศาสตรได ดังนั้น การจัดการเรียนการสอนของครูมีความสำคัญ
ต อ ความรู สึ ก ชอบ หรื อ ไม ช อบวิ ช าคณิ ตศาสตร ข องนั ก เรี ย นเป น อย า งมาก เพราะ
ครูสามารถทำใหนักเรียนชอบเรียนคณิตศาสตรตั้งแตการเรียนครั้งแรก ๆ หรือสามารถ
ทำให นั ก เรี ย นเปลี่ ย นทั ศ นคติ จ ากลบเป น บวกได ด ว ยวิ ธี ก ารจั ด การเรี ย นการสอน
ทีนกเรียนชอบ
่ ั
3. ดานการแสดงออกและมีสวนรวม เปนการวัดวานักเรียนมีพฤติกรรมการเรียนวิชา
คณิตศาสตรแบบใด มีสวนรวมในขณะเรียนอยางไร มีพฤติกรรมในการทำแบบฝกหัด
เปนแบบใด เชน ทำแบบฝกหัดเสร็จทันทีในชั่วโมงเรียนหลังจากครูมอบหมายงาน
หรื อ เก็ บ ไว ท ำเป น การบ า น หรื อ ทำการบ า นเสร็ จ และส ง ทั น เวลาทุ ก ครั้ ง ทำเสร็ จ
ทันเวลาเปนสวนใหญ ทำไมเสร็จและสงไมตรงเวลาเปนสวนใหญ นักเรียนที่มีทัศนคติ
ที่ ดี จ ะมี พ ฤติ ก รรมแสดงออกในรู ป การขยั น ทำแบบฝ ก หั ด การทำการบ า นเสร็ จ
เรียบรอยกอนเวลาที่กำหนด มีความตั้งใจเรียนและสนใจในการเรียน
ลักษณะสำคัญของทัศนคติ
ทัศนคติเปนจิตลักษณะ (psychological characteristics) ชนิดหนึง มีลกษณะสำคัญแตกตาง
่ ั
จากจิตลักษณะอื่น ๆ สรุปไดเปน 3 ดานดังนี้
1. ดานลักษณะ แยกเปน 4 ดาน คือ
1.1 ทัศนคติเปนความพรอมในการตอบสนองตอสิ่งเราในทางที่ชอบหรือไมชอบ ซึ่ง
เปนความพรอมดานจิตใจมากกวาทางรางกายจึงทำใหไมสามารถมองเห็นได
หรือสังเกตไดโดยตรง ตองสังเกตจากพฤติกรรมการแสดงออก
1.2 ทัศนคติเปนภาวะทางอารมณที่พรอมตอบสนอง ยอมรับ ชอบ หรือไมชอบของ
บุคคล มีความเกี่ยวของกับอารมณอยางแยกไมออกและบางครั้งไมมีเหตุผล
อธิบายไมได
1.3 ทัศนคติไมใชพฤติกรรม แตเปนลักษณะทางจิตที่มีอิทธิพลตอความรูสึกนึกคิด
และเปนตัวกำหนดแนวทางในการแสดงออกของพฤติกรรม
1.4 ทัศนคติไมสามารถวัดไดโดยตรง แตสามารถวัดไดจากการสรางเครืองมือวัดพฤติกรรม
่
ที่แสดงออกมา เพื่อใชเปนแนวทางในการทำนายหรืออธิบายทัศนคติได
4
AW_MathGame#final.indd 4 3/15/12 10:19:34 AM
- 7. 2. การสรางทัศนคติ
ทั ศ นคติ เ กิ ด จากการเรี ย นรู แ ละเกิ ด จากการได รั บ ประสบการณ บุ ค คลแต ล ะคนจะมี
ทัศนคติในเรื่องเดียวกันแตกตางกัน หรือเหมือนกันก็ได ซึ่งขึ้นอยูกับเหตุผลตาง ๆ เชน สภาพ
แวดลอมทางเศรษฐกิจและสังคม อายุ สติปญญา เปนตน
3. ความคงทนของทัศนคติ
ทั ศ นคติ มี ค วามคงที่ แ ละแน น อนพอสมควร แต อ าจจะมี ก ารเปลี่ ย นแปลงได เ นื่ อ งจาก
ทัศนคติเปนสิ่งที่เกิดขึ้นมาจากการเรียนรูและประสบการณ และหากมีการเรียนรูใหม หรือไดรับ
ประสบการณใหมทัศนคติอาจจะเปลี่ยนแปลงไปได ทัศนคติสามารถเปลี่ยนแปลงไดขึ้นอยูกับ
สิ่งแวดลอม การเปลี่ยนทัศนคติอาจเกิดขึ้นหลายลักษณะดังนี้
3.1 การยินยอม เปนการยอมรับอิทธิพลจากผูอื่น โดยยอมปฏิบัติตัวไปในทิศทาง
ตามที่เขาตองการ หรือพอใจ
3.2 การเลียนแบบ เปนการแสดงพฤติกรรมใหเหมือนกับคนอื่นในสังคม หรือเพื่อให
เปนที่ยอมรับของคนในสังคม จะไดมีสัมพันธภาพที่ดีกับกลุมคนในสังคม
3.3 การรับอิทธิพลจากสิ่งตาง ๆ เนื่องจากตรงกับคานิยมที่มีอยูในตนเอง
หลักการสรางทัศนคติท่ดีแกนักเรียน
ี
ทวี ทอแกวและอบรม สินภิบาล (2530 : 57) กลาวถึงหลักการสรางทัศนคติทดตอนักเรียน
ี่ ี
ดังนี้
1. ใหนักเรียนทราบจุดมุงหมายในเรื่องที่เรียน
2. ใหนักเรียนเห็นประโยชนของวิชานั้น ๆ โดยแทจริง
3. ใหนักเรียนไดมีโอกาสหรือมีสวนรวมในการเรียนการสอน
4. ใหนักเรียนไดทำกิจกรรมที่สอดคลองกับความสามารถ ความถนัด เพื่อจะไดเกิดความ
สำเร็จในการเรียน อันเปนผลใหมีทัศนคติที่ดีตอไป
5. การสอนของครูจะตองมีการเตรียมตัวอยางดี ใชวิธีสอนที่ดี เด็กเขาใจอยางแจมแจง
6. ครูจะตองสรางความอบอุนและความเปนกันเองกับนักเรียน
7. ครูจะตองสรางเสริมบุคลิกภาพใหเปนที่นาเลื่อมใส
8. จัดสภาพแวดลอมตาง ๆ ในหองเรียนใหมีบรรยากาศที่นาอยูและนาสนใจ
5
AW_MathGame#final.indd 5 3/15/12 10:19:34 AM
- 8. ครู เ ป น บุ ค คลที่ มี ค วามสำคั ญ ในการสร า งทั ศ นคติ ใ ห กั บ นั ก เรี ย น โดยการจั ด กิ จ กรรม
การเรี ย นการสอนที่ น า สนใจ สามารถพั ฒนาทั ศ นคติ ใ นทางบวกให กั บ นั ก เรี ย นได เพราะหาก
นั ก เรี ย นมี ทั ศ นคติ ที่ ดี ต อ นั ก เรี ย นจะตั้ ง ใจเรี ย น เอาใจใส ต อ การเรี ย น ซึ่ ง จะมี ผ ลต อ ผลสั ม ฤทธิ์
ทางการเรียนที่ดีขึ้นได
จากลั ก ษณะสำคั ญ ของทั ศ นคติ โ ดยทั่ ว ไปทั้ ง 3 ด า นข า งต น เพื่ อ นำมาประยุ กต ใ ช กั บ
ทั ศ นคติ ต อ วิ ช าคณิ ต ศาสตร สรุ ป ได ว า ทั ศ นคติ ต อ วิ ช าคณิ ต ศาสตร มี ลั ก ษณะเป น นามธรรม
ที่ไมสามารถวัดไดโดยตรง เปนสิ่งที่สามารถพัฒนาไดโดยการจัดการเรียนการสอนวิชาคณิตศาสตร
ใหนักเรียนมีทัศนคติทางบวกตอวิชาคณิตศาสตร
นักเรียนสวนใหญจะเรียนคณิตศาสตรอยางไมเต็มใจ รูสึกวาถูกบังคับใหเรียน หรือเรียนไป
ตามที่ครูบอก เพราะนักเรียนรูสึกวาวิชาคณิตศาสตรยาก ไมนาสนใจ ทำใหนักเรียนไมมีโอกาส
ไดพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวน ตรงกันขามกับการเลน นักเรียนจะเกิดความสนุกสนาน ผอนคลาย
หากครูมีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่สนุกควบคูไปกับไดเกิดการเรียนรูในเนื้อหาสาระวิชา
คณิตศาสตรไปดวย จะทำใหนักเรียนเกิดการเรียนรูไดอยางยั่งยืน และที่สำคัญจะทำใหนักเรียนเกิด
ทัศนคติที่ดีตอวิชาคณิตศาสตร เมื่อรูสึกชอบนักเรียนก็จะเรียนไดดีมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนดี
ตามไปดวย
ทฤษฎีที่เหมาะสมกับการเรียนการสอน
คณิตศาสตรในเด็กวัยประถมศึกษา
ทฤษฎีที่นำมาใชคูกับการเรียนการสอนแบบยึดผูเรียนเปนสำคัญ การเลนเกม การไดมี
โอกาสได ล งมื อ ทำสิ่ ง ต า ง ๆ ด ว ยตั ว นั ก เรี ย นเองเพื่ อ ช ว ยให เ กิ ด การเรี ย นรู ไ ด ดี นั้ น คื อ ทฤษฎี
คอนสตรัคติวิสต (constructivist theory) หรือ คอนสตรัคติวิซึม (constructivism) ของ Piaget
ซึงมีแนวคิดหลักวา บุคคลเรียนรูโดยการสรางความรู ดวยวิธการทีแตกตางกัน โดยอาศัยประสบการณ
่ ี ่
เดิม โครงสรางทางปญญาเดิมที่มีอยู ความสนใจและแรงจูงใจภายในเปนพื้นฐาน (Noddings.
1990) โดยที่ ค วามขั ด แย ง ทางป ญ ญา (cognitive conflict) ซึ่ ง เกิ ด จากการที่ บุ ค คลเผชิ ญ กั บ
สถานการณทเปนปญหา หรือมีปฏิสมพันธกบผูอน จะเปนแรงจูงใจใหเกิดการไตรตรอง (reflection)
ี่ ั ั ื่
6
AW_MathGame#final.indd 6 3/15/12 10:19:35 AM
- 9. ซึ่งนำไปสูการสรางโครงสรางทางปญญาใหม (cognitive restructuring) ที่ไดรับการตรวจสอบ
ทั้งตนเองและผูอื่น วาสามารถแกปญหาตาง ๆ ที่อยูในกรอบของโครงสรางนั้น และใชเปนเครื่องมือ
สำหรับการสรางโครงสรางใหมอ่น ๆ
ื
หลักการของทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต (constructivist theory) ซึ่งเปนทฤษฎีพัฒนาการ
ทางสติปญญาของ Piaget ซึ่งมี 3 ขั้นตอนดังนี้
1. ประสบการณ ท างกายภาพ (physical experience) เกิดจากผู เ รีย นไดมีโอกาส
ทำกิจกรรมตาง ๆ โดยใชวัสดุอุปกรณที่หลากหลาย และไดสัมผัสทุกสิ่งดวยตนเองและ
เกิดการเรียนรูได
2. ประสบการณทางสังคม (social experience) เกิดจากผูเรียนไดมปฏิสมพันธกบเพือน
ี ั ั ่
ไดเขาสังคมทำใหมีโอกาสพูดคุยกับผูอื่น กอใหเกิดความขัดแยงทั้งภายในตัวเองและ
กับผูอื่น จะทำใหผูเรียนสนใจในความคิด ความเปนตัวตนลดลง ใหความสนใจหรือ
ใหความสำคัญกับความคิดของผูอื่นมากขึ้น
3. กระบวนการสรางความสมดุล (equilibration) เปนสิ่งที่มีความสำคัญมากและมี
ผลกระทบตอการพัฒนาความคิดของเด็กมากที่สุด
ความแตกตางระหวางการเรียนการสอน
โดยใชเกมคณิตศาสตรกับการเรียนการสอนปกติ
ความแตกตางระหวางการเรียนการสอนแบบปกติกบการเรียนการสอนโดยใชเกมคณิตศาสตร
ั
มีหลายอยางดวยกัน เชน ขั้นตอนการสอน สื่ออุปกรณ ขนาดกลุมของนักเรียน ลักษณะการนั่งเรียน
กิจกรรมทีนกเรียนทำ พฤติกรรมการแสดงออกของผูเรียน ทัศนคติของผูเรียนทีมตอวิชาคณิตศาสตร
่ ั ่ ี
ดังมีรายละเอียดเฉพาะหัวขอที่สำคัญดังนี้
7
AW_MathGame#final.indd 7 3/15/12 10:19:36 AM
- 10. 1. ขั้นตอนการสอน
การเรียนการสอนปกติ
การเรียนการสอนปกติมีขั้นตอนในการดำเนินการสอนดังนี้
1. ขั้นนำเขาสูบทเรียน
1.1 ครูทบทวนความรูเดิมเพื่อเปนพื้นฐานของการเรียนรูเรื่องใหม
1.2 ครูจัดกิจกรรมเพื่อดึงดูดใหนักเรียนสนใจเรื่องที่จะเรียนใหม
2. ขั้นจัดกิจกรรมการเรียนรู
2.1 ครูยกตัวอยางโจทยคณิตศาสตรเพื่อสาธิตใหนักเรียนดู
2.3 ครูอธิบาย – สาธิตใหนักเรียนดู
2.3 นักเรียนบางคนออกมาอธิบาย – สาธิตใหเพื่อนดู
3. ขั้นสรุปบทเรียน
3.1 ครูและนักเรียนถามตอบเพื่อสรุปมโนทัศน
3.2 นักเรียนทำแบบฝกหัด
การเรียนการสอนโดยใชเกมคณิตศาสตร
การเรียนการสอนโดยใชเกมคณิตศาสตรมีขั้นตอนในการดำเนินการสอนดังนี้
1. ขั้นสรางความขัดแยงทางปญญา
1.1 ครูเสนอปญหาที่นำไปสูการสรางโครงสรางใหมทางปญญาใหนักเรียนฟง
2. ขั้นดำเนินกิจกรรมไตรตรอง
2.1 นักเรียนเขากลุมยอยและใชกระบวนการกลุมในการเลนเกมคณิตศาสตร
2.2 ครูแจกอุปกรณในการเลนเกมคณิตศาสตร
2.3 ครูอธิบายวิธการเลนเกมคณิตศาสตร
ี
2.4 นักเรียนเลนเกมคณิตศาสตร
3. ขั้นสรุปผลการสรางโครงสรางใหมทางปญญา
3.1 ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพื่อสรุปมโนทัศน
3.2 นักเรียนทำแบบฝกหัด
8
AW_MathGame#final.indd 8 3/15/12 10:19:36 AM
- 11. 2. สื่ออุปกรณ
สื่ออุปกรณการสอนแบบปกติใชสื่อการสอนตามลักษณะเนื้อหาที่สอน เชน บัตรคำ แถบ
ประโยค รูปภาพ ของจริง ฯลฯ สวนสื่อการสอนโดยใชเกมคณิตศาสตรจะเปนเกมคณิตศาสตร
และอุปกรณในการเลนเกมที่ครูผลิตขึ้นเพื่อใหผูเรียนไดเลนแลวเกิดการเรียนรูในเนื้อหาคณิตศาสตร
ในแตละเรื่อง หนึ่งเกมตอเนื้อหาคณิตศาสตรหนึ่งเรื่อง และใบบันทึกการเลนเกมตาง ๆ
3. กิจกรรมและพฤติกรรมการเรียน
การเรียนแบบปกติผูเรียนจะนั่งเรียนตามปกติ มีการถามตอบและมีตัวแทนผูเรียนออกมา
รวมกิจกรรมหนาหองเปนบางโอกาส สวนการเรียนแบบใชเกมคณิตศาสตรผูเรียนนั่งเรียนเปนกลุม
กลุมละ 4 คน โดยในแตละกลุมจะคละกันระหวางเด็กเกง กลาง ออน ในทุกชั่วโมงที่เรียนทุกคน
จะไดมีโอกาสสัม ผัสอุปกรณการเลนเกมมีหนาที่ไดรับผิดชอบทำในกลุม ทุกคนมีการชวยเหลือกัน
ในกลุม ไดลุกขึ้นยืน เดิน วิ่ง ในเวลาเลนเกม ทำใหทุกคนกระฉับกระเฉง ตื่นตัว สนุกสนาน ทุกคน
มีโอกาสไดพูดแสดงความคิดเห็น คนที่เรียนเกงจะชวยเพื่อนที่เรียนไมคอยเกง คนที่เรียนไมเกง
จะไดรับการยอมรับจากเพื่อนในหลาย ๆ กิจกรรมที่ไดมีโอกาสไดทำ ไดชวยเหลือเพื่อน ทำใหเกิด
ความภาคภูมิใจ เพื่อนยอมรับ มีความสุขในการเรียน มีทัศนคติที่ดีตอการเรียนวิชาคณิตศาสตร
และนอกเวลาเรียนผูเรียนจะพูดถึงการเลนเกมในชั่วโมง หรือนำเกมมาเลนนอกเวลาเรียน เชน หลัง
เลิกเรียน พักกลางวัน เปนกลุม ๆ
สิ่ ง ที่ ก ล า วมาข า งต น เป น สิ่ ง ที่ ผู เ ขี ย นได ค น พบจากประสบการณ จริ ง ที่ ใ ช ใ นการสอนกั บ
ผูเรียนจริงในการเรียนการสอนกับนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 3 ผลจากการเรียนการสอน
วิ ช าคณิ ต ศาสตร ไ ด ผ ลเป น ที่ พึ ง พอใจ นั ก เรี ย นมี ทั ศ นคติ ต อวิ ช าคณิ ต ศาสตร ดี ขึ้ น มาก ผู เ ขี ย น
จึ ง ประมวลประสบการณ แ ละความรู จ ากแนวคิ ด ทฤษฎี มาเขี ย นหนั ง สื อ เล ม นี้ ขึ้ น เพื่ อ แบ ง ป น
ประสบการณใหครูอื่น ๆ ไดนำไปประยุกตใช หรือใชเปนแนวทางในการสรางสรรคเกมอื่น ๆ ขึ้นมา
เพื่อใชสอนนักเรียนไดอยางหลากหลายเพื่อใชในการสอนเพื่อพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวนใหกับ
นักเรียนได
สาระในหนังสือเลมนี้แบงเปน 8 บท ดังสังเขปสาระแตละบทในตารางตอไปนี้
9
AW_MathGame#final.indd 9 3/15/12 10:19:37 AM
- 12. ตาราง 1.1 แสดงเนื้อหาที่นำเสนอในหนังสือเลมนี้แบงเปน 8 บทดังนี้
บทที่ ชื่อบท เนื้อหา/สาระ
1 บทนำ ธรรมชาติของเด็กในวัยเรียนระดับประถมศึกษา,
ทฤษฎีทเี่ หมาะสมกับการเรียนการสอนคณิตศาสตร
ในเด็กวัยประถมศึกษา, ความแตกตางระหวาง
การเรี ย นการสอนโดยใช เ กมคณิ ต ศาสตร กั บ
การเรียนการสอนปกติ
2 เกมและเกมคณิตศาสตร ความหมายของเกม, ประโยชน ข องเกม, ชนิ ด
ของเกม, เกมคณิ ต ศาสตร , หลั ก ในการนำเกม
มาใช ใ นการสอนคณิ ต ศาสตร , ขั้ น ตอนในการ
ใชเกมประกอบการสอนคณิตศาสตร, การสราง
เกมคณิ ต ศาสตร เ พื่ อ พั ฒนา number sense,
คำแนะนำในการใชเกมคณิตศาสตรในการเรียน
การสอนวิชาคณิตศาสตร, ขั้นตอนของการสอน
เกมคณิ ต ศาสตร เ พื่ อ พั ฒ นา number sense
3 ความรูสึกเชิงจำนวน ความรู สึ ก เชิ ง จำนวน, ความแตกต า งระหว า ง
การสอนธรรมดากับการสอนเพื่อพัฒนา number
sense, ลักษณะของผูที่มีความรูสึกเชิงจำนวน
ที่ดี, การประเมินผลผูที่มีความรูสึกเชิงจำนวนที่ดี,
ตัวอยางแบบวัดความรูสึกเชิงจำนวน, เกณฑการ
ให ค ะแนนแบบสอบความรู สึ ก เชิ ง จำนวนและ
การแปลความ, นักเรียนที่มีความรูสึกเชิงจำนวน
ที่ดี, แนวทางการจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนา
ความรูสึกเชิงจำนวน, ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต
10
AW_MathGame#final.indd 10 3/15/12 10:19:37 AM