1. ตอนที่หนึ่ง
มารู้จัก
กับฟองสบู่
กันดีกว่า
_12-07(001-088)P5.indd 1 8/18/12 9:09:46 PM

2. … เรียนวิทยาศาสตร์ผ่านการเล่นสนุกกับฟองสบู่
เพื่อน ๆ รู้ไหม… ฟองสบู่คืออะไรกันนะ…
บางคนบอกว่า ก็เป็นฟองกลม ๆ ใส ๆ มีประกายสีรุ้งเคลือบใส
บางคนก็บอกว่า ก็เจ้าฟองที่เกิดจากการเป่าน้ำสบู่นั้นไงล่ะ
บางคนก็บอกว่า อ๋อ…มันเป็นของเล่นสมัยเด็ก ๆ ที่เป่าเล่น และวิ่งไล่จับ
ฟองกันกับเพื่อน ๆ สนุกดีนะ
เด็ก ๆ สร้างสรรค์ฟองสบู่จากของใช้รอบตัว เช่น ไม้แขวนเสื้อ
เด็ก ๆ สามารถเล่นและเรียนรู้ร่วมกันผ่านฟองสบู่
_12-07(001-088)P5.indd 2 8/18/12 9:09:51 PM

3. ตอนที่หนึ่ง มารู้จักกับฟองสบู่กันดีกว่า …
ฟองสบู่ส่วนใหญ่จะเกิดจากของเหลวที่ผสมสารลดแรงตึงผิวอยู่ เช่น
ในน้ ำ สบู่ ผงซั ก ฟอก น้ ำ ยาล้ า งจาน เพราะสารดั ง กล่ า วจะทำให้ แ รงดึ ง ดู ด
ระหว่างโมเลกุลน้ำลดลง แต่ก็ยังมีแรงที่ให้เกาะกันเป็นแผ่นบาง ๆ
ฟองสบู่ เ ป็ น ฟิ ล์ ม บางเฉี ย บขนาด 0.1-10 ไมครอน มี ข นาดเล็ ก จิ๋ ว
ประมาณหนึ่งในพันของเส้นผมคนเราที่มีขนาดเส้นผมเฉลี่ยในช่วง 60-120
ไมครอนเลยทีเดียว ส่วนใหญ่ฟองสบู่จะมีรูปร่างทรงกลมหรือแผ่นฟิล์มบาง ๆ
เพราะช่วยลดพลังงานอิสระของพื้นผิวได้ดีที่สุด เราเคยสงสัยไหมว่า ทำไม
ฟองสบู่บางขนาดนี้แต่ก็ยังรักษารูปทรงอยู่ได้ เพราะมันมีโครงสร้างการเรียงตัว
ชิดกันคล้ายแซนวิชขนาบ 2 ด้านล้อมรอบน้ำไว้ดังภาพ
โมเลกุ ล ของฟองสบู่ มี คุ ณ สมบั ติ ท างเคมี ส ำคั ญ ที่ ป ระกอบไปด้ ว ย
2 ส่วนด้วยกัน คือ ส่วนหัวและส่วนหาง ส่วนหัวจะชอบน้ำ ส่วนหางจะไม่ชอบ
น้ำ ดังแสดงในภาพวาดโมเลกุลของฟองสบู่ที่ประกอบไปด้วยโมเลกุลเล็ก ๆ
หน้าตาคล้ายลูกอ๊อด หัวลูกอ๊อดจะจุ่มอยู่กับน้ำ ส่วนหางจะหนีห่างจากน้ำ
โครงสร้างทางเคมีของฟองสบู่ประกอบไปด้วยส่วนหัวที่ชอบน้ำและส่วนหางที่ไม่ชอบน้ำ
แหล่งภาพ : pbs.org
_12-07(001-088)P5.indd 3 8/18/12 9:09:55 PM

4. … เรียนวิทยาศาสตร์ผ่านการเล่นสนุกกับฟองสบู่
ภาพตัดขวางของฟองสบู่แสดงชั้นโมเลกุลฟองสบู่ 2 ชั้นที่มีน้ำอยู่ตรงกลาง
แหล่งภาพ : wwwchem.csustan.edu
เปรียบเทียบขนาดของฟองสบู่กับถุงไลโพโซม
แหล่งภาพ : articles.mercola.com
_12-07(001-088)P5.indd 4 8/18/12 9:09:58 PM

5. ตอนที่สอง
เรื่องน่ารู
้
ในการทำฟองสบู่
ไว้เล่นเอง
_12-07(001-088)P5.indd 5 8/18/12 9:10:01 PM

6. … เรียนวิทยาศาสตร์ผ่านการเล่นสนุกกับฟองสบู่
1. อะไรสามารถเป็นน้ำสบู่สำหรับเป่าฟองได้บ้าง
สารเคมีที่หาง่ายและอยู่รอบ ๆ ตัว สามารถเป็นน้ำสบู่สำหรับเป่าฟอง
โดยเรียงลำดับความนิยม ได้แก่ อันดับหนึ่ง น้ำยาล้างจาน อันดับสอง ผง
ซักฟอก อันดับสาม เศษสบู่ และอันดับสี่ แชมพูสระผม เมื่อนำมาผสมกับน้ำ
ในสัดส่วนที่เหมาะสมทำให้เกิดฟองสบู่ได้ (ในที่นี้เราจะเรียกฟองสบู่ทั้งหมด
ไม่ว่าจะเกิดจากสารเคมีที่แตกต่างกัน อาจจะเป็นน้ำยาล้างจาน ผงซักฟอก
เศษสบู่ และแชมพูสระผม)
2. ข้อแนะนำสูตรเทคนิคการทำฟองสบู่แบบเจ๋ง ๆ
1) เติมน้ำตาลทรายลงไปในน้ำสบู่จะช่วยให้ฟองสบู่แข็งแรง อยู่ได้นาน
มากขึ้น
2) ใส่กลีเซอรีนลงไปในน้ำสบู่จะช่วยให้ฟองสบู่แข็งแรงและใหญ่ขึ้น
3) ใส่ผงเจละตินลงไปในน้ำสบู่ก็จะช่วยทำให้ฟองสบู่แข็งแรงและอยู่
ได้นานขึ้น
4) ความเข้ ม ข้ น ของน้ ำ สบู่ ก็ มี ผ ลต่ อ คุ ณ ภาพฟองสบู่ โดยถ้ า ความ
เข้มข้นน้ำสบู่เจือจางเกินไปจะทำให้ฟองสบู่แตกง่าย แต่ถ้าความเข้มข้นน้ำสบู่
มากเกินไป ฟองสบู่จะมีจำนวนมากขึ้น แต่ฟองสบู่จะหนักแล้วไม่ค่อยลอย
5) น้ำสบู่ที่ผสมได้วางทิ้งค้างคืนสัก 1 คืน ฟองสบู่จะแข็งแรงมากกว่า
น้ำสบู่ที่ผสมแล้วนำมาใช้เลย
6) ถ้าอยากให้ฟองสบู่แตกยาก ให้นำน้ำสบู่ที่ผสมได้ไปแช่ในตู้เย็น
ประมาณ 1 คืน
_12-07(001-088)P5.indd 6 8/18/12 9:10:04 PM

7. ตอนที่สอง เรื่องน่ารูในการทำฟองสบู่ไว้เล่นเอง …
้
7) พันกำมะหยี่หรือไหมพรมบริเวณโครงที่ต้องการทำฟองสบู่ จะช่วย
ทำให้ชุ่มน้ำและเกิดเป็นแผ่นฟิล์มหรือฟองสบู่ได้ฟองโตมากขึ้น
8) ถ้ า สามารถทำแผ่ น ฟิ ล์ ม ฟองสบู่ ไ ด้ ก ว้ า งเท่ า ไร ก็ จ ะได้ ฟ องสบู่
ลูกโตได้มากยิ่งขึ้น ดังนั้น เราอาจทำโครงลวดโครงใหญ่ ๆ เช่น นำโครงลวด
ไม้แขวนเสื้อ หรือนำหลอดดูดมาตัดปลายเป็นแฉก ๆ และหักปลายให้แบน ๆ
ก็จะได้ฟองสบู่ลูกโตมากขึ้น
9) ถ้าเป่าฟองสบู่ช่วงหลังฝนตก ในอากาศจะมีความชื้นสัมพัทธ์สูง น้ำ
ระเหยช้า ฟองสบู่จะแตกยาก แต่ถ้าช่วงหน้าหนาว อากาศแห้ง ฟองสบู่จะ
แตกง่ายกว่า
10) ไม่ควรตีน้ำสบู่ให้เกิดฟองสบู่มากเกินไป เพราะจะทำให้ฟองสบู
่
มีคุณภาพลดลง ถ้าเกิดฟองสบู่ในน้ำสบู่มาก ๆ ให้ตักออก
3. น้ำยาที่ใช้ทำฟองสบู่
น้ำยาที่ใช้ทำฟองสบู่ต้องไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย เช่น ไม่ใช้น้ำยา
ทำความสะอาดที่รุนแรง เพราะอาจพลั้งเผลอใช้หลอดดูดเข้าปากหรือสัมผัส
ผิวหนังแล้วเกิดอันตรายได้
ตัวอย่างสูตรการทำฟองสบู่
การผสมน้ำสบู่สำหรับทำฟองสบู่เป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ ท่านผู้อ่าน
สามารถดัดแปลงจากสูตรที่หลากหลายในหน้า 8 นี้ อาจผสมเพิ่มเติมและ
ค่อยสังเกตว่า ถ้าใส่อะไรเพิ่มแล้วฟองจะมีขนาดใหญ่และแข็งแรง ท้ายที่สุด
เราอาจมีเคล็ดลับสูตรฟองสบู่ดี ๆ ไว้ใช้เองได้อย่างน่าภูมิใจ
_12-07(001-088)P5.indd 7 8/18/12 9:10:08 PM

8. … เรียนวิทยาศาสตร์ผ่านการเล่นสนุกกับฟองสบู่
สูตรใส่
สูตรใส่
สูตรธรรมดา
สูตรใส่สี
น้ำตาล
กลีเซอรีน
น้ำยาล้างจาน
น้ำยาล้างจาน
น้ำยาล้างจาน
ผงซักฟอก
2 ช้อนโต๊ะ
2 ช้อนโต๊ะ
2 ช้อนโต๊ะ
2 ช้อนโต๊ะ
น้ำ 1 ถ้วยตวง
น้ำ 1 ถ้วยตวง
น้ำ 1 ถ้วยตวง
แป้งมัน 1 ช้อนโต๊ะ
-
น้ำเชื่อม
กลีเซอรีน
น้ำสี 1 ถ้วยตวง
1 ช้อนโต๊ะ
1 ช้อนโต๊ะ
สูตรใส่
สูตรใส่
สูตรใส่ผงวุ้น
สูตรใส่สี
น้ำตาลทราย
กลีเซอรีน
สบู่ 1 ส่วน
เศษสบู่
น้ำยาล้างจาน
เศษสบู่ 5 กรัม
1 ช้อนโต๊ะ
4 ส่วน
น้ำ 1 ส่วน
น้ำอุ่น 1 แก้ว
น้ำ 4 ส่วน
น้ำอุ่น 200 มิลลิลิตร
ผงวุ้น 1 ส่วน
น้ำตาลทราย
กลีเซอรีน
น้ำสี 1 ช้อนโต๊ะ
1 ช้อนโต๊ะ
1 ส่วน
_12-07(001-088)P5.indd 8 8/18/12 9:10:10 PM

9. ตอนที่สาม
เกมสนุกกับ
ฟองสบู่
_12-07(001-088)P5.indd 9 8/18/12 9:10:12 PM

10. 10 … เรียนวิทยาศาสตร์ผ่านการเล่นสนุกกับฟองสบู่
1. เกม “ฟองสบู่ผู้พิทักษ์เจ้าหญิงดอกไม้”
ชวนมาเล่นกัน : หากใครเคยชมภาพยนตร์เรื่องโฉมงามกับอสูร (Beauty
and The Beast) แล้วละก็ คงจำฉากตอนที่เจ้าชายจอมเกเรถูกสาปให้เป็น
อสูรน่าเกลียดนั้น เขาจะมีของรักของหวงคือโหลแก้วที่มีดอกกุหลาบอยู่ข้างใน
แต่น่าสงสารตรงที่กลีบดอกจะค่อย ๆ ร่วงโรยไปหากเจ้าชายไม่มีใครมารักอย่าง
แท้จริง หากกลีบกุหลาบร่วงหมด เจ้าชายก็จะสิ้นชีวิตไป แต่สำหรับกิจกรรม
ครั้งนี้ เราจะลองทำเจ้าหญิงดอกไม้ที่ห้อมล้อมด้วยฟิล์มฟองสบู่ ซึ่งดูน่ารัก
ไม่แพ้ดอกกุหลาบในโหลแก้วของเจ้าชายทีเดียว
เตรียมอะไรบ้าง
✔ กรวยที่ใช้รินน้ำ
✔ จานก้นลึก
✔ ดอกไม้สวย ๆ
✔ ผงซักฟอก แชมพู หรือสบู่ ที่จะนำมาทำฟองสบู่
มาสนุกกับการทดลอง
ขั้นแรก ค่อย ๆ เทน้ำสบู่ลงบนจานให้ลึกประมาณครึ่งเซนติเมตร จากนั้น
นำดอกไม้ที่เตรียมมาวางกลางจานจำนวน 1 ดอก
ขั้นที่สอง ครอบดอกไม้ ด้ ว ยกรวย พยายามวางให้ อ ยู่ ต รงกลางจาน และ
ค่อย ๆ ยกกรวยขึ้นอย่างเบา ๆ เราจะสังเกตเห็นมีฟิล์มฟองสบู่
อยู่ระหว่างกรวยกับจาน
ขั้นที่สาม เป่ า ที่ ป ลายหลอดของกรวยแล้ ว จะเห็ น มี ฟ องสบู่ เ กิ ด ขึ้ น เมื่ อ ได้
ฟองสบู่ ข นาดใหญ่ เ ท่ า ที่ ต้ อ งการ เราจะดึ ง กรวยออก ช่ ว งเวลา
_12-07(001-088)P5.indd 10 8/18/12 9:10:19 PM