213 gim040

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)

FOTOĞRAF FİLMLERİ VE BELLEK
KARTLARI

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı
ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli
olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek
ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşılabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iv
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ– 1 ................................................................................................... 3
1. FİLMLER............................................................................................................................. 3
1.1. Filmlerin Tanımı ve Önemi........................................................................................... 3
1.2. Filmlerin Yapısı ............................................................................................................ 4
1.3. Filmlerin Kimyasal Özellikleri ..................................................................................... 4
1.4. Film Çeşitleri ................................................................................................................ 5
1.4.1. Boyutlarına Göre ................................................................................................... 5
1.4.2. Duyarkatlarına Göre .............................................................................................. 7
1.4.3. Renk Özelliklerine Göre ........................................................................................ 8
1.4.4. Pozitif ve Negatif Filmler ...................................................................................... 9
1.4.5. Instant Filmler (Polaroid) .................................................................................... 10
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 11
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 12
ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 .................................................................................................. 14
2. FİLMLERİN IŞIĞA DUYARLIK HIZLARI .................................................................... 14
2.1. Filmlerin Işığa Duyarlık Hızları.................................................................................. 14
2.1.1. Filmlerin Hızının Tanımı..................................................................................... 14
2.1.2. Önemi .................................................................................................................. 15
2.1.3. Yüksek ISO ve Düşük ISO Filmlerin Özellikleri ................................................ 15
2.1.4. ISO Değerinin Filmlerin Kimyasal Yapısına Etkileri.......................................... 15
2.1.5. Işık Şartlarına Uygun Film Seçimi ...................................................................... 16
2.1.6. Filmin ISO Değerinin Diyafram ve Örtücüye Etkisi ........................................... 16
2.1.7. Filmin ISO Değerini Zorlama.............................................................................. 17
2.2. ISO Değerinin Fotoğrafta Görünen Sonuçları ............................................................ 17
3. NEGATİF FİLMLER......................................................................................................... 22
3.1. Negatif Film ................................................................................................................ 22
3.1.1. Tanımı.................................................................................................................. 22
3.1.2. Önemi .................................................................................................................. 22
3.2. Çeşitleri ....................................................................................................................... 22
3.2.1. Siyah Beyaz Negatif Filmler ............................................................................... 22
3.2.2. Renkli Negatif Filmler......................................................................................... 26
3.3. Renkli Filmlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar ......................................... 30
4. POZİTİF FİLMLER ........................................................................................................... 34
4.1. Dia Pozitif/ Slayt Filmler ............................................................................................ 34
4.1.1. Pozitif Filmler Kimyasal Özellikleri.................................................................... 34
4.1.2. Emülsiyon Yapısı ................................................................................................ 36
4.1.3. Mavi Tabaka ........................................................................................................ 38
4.1.4. Sarı Filtre ............................................................................................................. 38
i

4.1.5. Yeşil Tabaka ........................................................................................................ 38
4.1.6. Kırmızı Tabaka .................................................................................................... 38
4.1.7. Film Tabanı.......................................................................................................... 38
4.1.8. Yansıma Önleyici Tabaka.................................................................................... 38
4.2. Dia Pozitif Filmlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar................................... 39
5. FİLMLERİN MARKALARA GÖRE ÖZELLİKLERİ ..................................................... 43
5.1. Piyasada Yaygın Olarak Film Üreten Markalar.......................................................... 43
5.2. Farklı Markalarda Filmlerin Özellikleri...................................................................... 43
5.2.1. Renk Farklılıkları................................................................................................. 43
5.2.2. Yapısal Farklılıklar .............................................................................................. 44
5.2.3. Kimyasal farklılıklar............................................................................................ 44
5.2.4. Görsel farklılıklar................................................................................................. 44
5.3. Film Kutuları Üzerindeki Kod İşaret ve Terimlerin Anlamları .................................. 45
5.3.1. ISO....................................................................................................................... 45
5.3.2. Çekilecek Kare Sayısı.......................................................................................... 45
5.3.3. Renk Özelliği....................................................................................................... 45
5.3.4. DX Kodu.............................................................................................................. 46
5.3.5. Banyosu ............................................................................................................... 46
5.3.6. Filmin Boyutu...................................................................................................... 46
5.3.7. Kimyasal Özelliği ile İlgili Simge ve Kodlar ...................................................... 46
5.4. Film Seçimlerinde ve Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar.................................. 46
5.4.1. Makineye Uygun Film Seçimi............................................................................. 46
5.4.2. Konuya Uygun Film Seçimi ................................................................................ 47
5.4.3.Ortamın Işık Koşullarına Uygun Film Seçimi...................................................... 47
5.4.4. Filmlerin Niteliklerine Uygun Film Seçimi......................................................... 47
5.4.5. Kullanım Tarihine Uygun Film Seçimi ............................................................... 47
6. MAKİNEYE FİLM TAKILMASI ..................................................................................... 51
6.1. Uygulama .................................................................................................................... 51
6.2. Fotoğraf Makinesine Film Takarken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar .................. 53
7. ORTA BOY (FORMAT) KAMERAYA ROOL FİLM TAKILMASI .............................. 59
7.1. Filmin Magazine Takılmasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar .......................... 60
8. BELLEK KARTLARI VE KULLANIM ÖZELLİKLERİ ................................................ 65
8.1. Bellek Kartlar.............................................................................................................. 65
8.1.1. Compact Flash Kartları I / II................................................................................ 66
ii

8.1.2. SD (Secure Digital).............................................................................................. 66
8.1.3. Micro Bellek Kartları........................................................................................... 66
8.1.4. Memory Stick ...................................................................................................... 66
8.2. Fotoğraf Makinesine Bellek Kartı Takarken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ...... 68
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 72
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 73
KAYNAKLAR....................................................................................................................... 75

iii

AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
MODÜLÜN KODU 213GIM040
ALAN Grafik ve Fotoğraf
DAL/MESLEK Fotoğraf Çekim Elemanı
MODÜLÜN ADI Fotoğraf Filmleri ve Bellek Kartları
MODÜLÜN TANIMI Fotoğraf filmleri ve bellek kartlarının; çeşitleri, yapıları ve
kullanım alanlarının anlatıldığı öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖNKOŞUL Bu modülün ön koşulu yoktur.
YETERLİK Fotoğraf Filmleri ve Bellek Kartlarını Tanıyabilmek
MODÜLÜN AMACI Genel Amaç
Uygun fotoğraf stüdyosu ortamı sağlandığında, film ve
bellek kartlarını doğru analiz edebileceksiniz.
Amaçlar
1. Film çeşitlerini inceleyerek hatasız
sınıflandırabileceksiniz.
2. Filmleri İSO (ASA/DIN) değerlerine göre hatasız
inceleyebileceksiniz..
3. Siyah beyaz ve renkli negatif filmleri hatasız
inceleyebileceksiniz.
4. Pozitif filmleri hatasız inceleyebileceksiniz.
5. Filmleri marka özelliklerine göre doğru ayırt
edebileceksiniz.
6. Fotoğraf makinesine ( küçük format ) tekniğine uygun
olarak film takabileceksiniz.
7. Orta boy (format) kameraya tekniğine uygun olarak roll
film magazinini takabileceksiniz..
8. Dijital fotoğraf makinesinde kullanılan bellek kartlarını
ve bu kartların kullanım özelliklerini öğrenecek ve dijital
fotoğraf makinesine tekniğine uygun olarak bellek kartı
takabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM Donanım: Modülün işleneceği ortamda, fotoğraf makinesi,
ORTAMLARI VE siyah-beyaz negatif filmler, renkli negatif filmler, pozitif
DONANIMLARI filmler, çeşitli markalarda filmler, roll film, magazin, orta
boy (format) kamera, dijital fotoğraf makinesi, çeşitli bellek
kartları v.b. araç-gereçler bulunmalıdır.
Ortam: Laboratuar ortamı
ÖÇLME VE  Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen
DEĞERLENDİRME ölçme araçlarıyla kazandığınız bilgileri ölçerek kendi
kendinizi değerlendireceksiniz.
 Öğretmen, modül sonunda size ölçme aracı ( test, çoktan
seçmeli, doğru yanlış vb.) uygulayarak modül
uygulamaları ile kazandığınız bilgileri ölçerek
değerlendirecektir.

iv

GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,

Fotoğraf, yüzeyin pozlanmasıyla elde edilen bir yöntemdir. Işık objektiften geçer ve
karanlık ortam sağlayan kameranın içinde bulunan ışığa duyarlı yüzey (emülsiyon tabakası)
üzerinde, yani filmde bir görüntü oluşturur.

Film, sadece fotoğrafçılıkta değil; sinema, röntgen ve radyografide de görüntüyü tespit
etmek için kullanılır.

Fotoğrafçılığın başladığı ilk yıllarda, plastik şerit yerine cam kullanılırdı. Modern film
1870'te jelatin emülsiyonun kullanılmasıyla başladı. 2007’de gelinen nokta ise oldukça
şaşırtıcıdır. Filmlerin yerini dijital makinelerin filmi denilen (CCD, CMOS sensörler) yarı
iletken malzemeden yapılmış aygıtlar almıştır. Film yıkama ve filmlerin banyo/baskı
süreçleri tamamen ortadan kaldırılarak, fotoğrafların basit bir bağlantıyla bilgisayara
kaydedilmesiyle fotoğrafın bulunuşundan sonraki en büyük devrim olarak görülmektedir.

Bu durum, günümüzde film üreten markaların yavaş yavaş dijital sisteme geçmesine,
siyah-beyaz, renkli ve pozitif filmler gittikçe daha az üretilmeye başlamasına ve bazı
filmlerin üretimini durma noktasına gelmesine neden oldu. Giderek artık kullanılmama gibi
bir riskle karşı karşıya olan filmleri ve onların yapısını tanımak, öğrenmek fotoğraf karelerini
anlamamıza yardımcı olacaktır.

Bu modülde, filmlerin yapısını, siyah-beyaz, renkli, pozitif (dia) filmlerin
emülsiyonlarının ve görüntüleri arasındaki farkı öğreneceksiniz.

Ayrıca dijital fotoğraf makinelerinde kullanılan bellek kart çeşitlerini ve özelliklerini
nerelerde kullanabileceğinizi kavramanıza yardımcı olacaktır.

1

ÖĞRENME FAALİYETİ– 1
ÖĞRENME FAALİYETİ– 1
AMAÇ
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, fotoğraf filmlerinin tanımını ve
kimyasal özelliklerini ve çeşitlerini öğrenirken, fotoğraf filmlerinin çeşitlerini
tanıyabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 Fotoğraf filmleri ile ilgili görsel ve basılı kaynakları inceleyiniz.
 Filmleri özelliklerine göre sınıflandırınız.
 Toplanan bilgileri dosyalayarak sınıfınızla paylaşınız.

1. FİLMLER

F.1.1.1:Çeşitli özelliklerde filmler

1.1. Filmlerin Tanımı ve Önemi
Fotoğraf makinesine bir delik, bu deliğe takılan bir lens veya objektif yoluyla içeri
giren, görüş açısında bulunan konu üzerindeki ışık yansımasını saptamak için kullanılan
üzerinde ışığa karşı duyarlı emülsiyon tabakası bulunan, üreticinin kullanılan makinelere
göre ölçülerini ve uzunluğunu belirlediği, selüloz nitrat veya selüloz asetat maddelerden
üretilen tabakaya film denir.
Filmler, görüntüyü sağlamak için ışığa karşı duyarlı hale getirilmiş malzemedir. Bu
malzemeler, objektiften geçen görüntünün kalıcılığını sağlamak amacıyla saydam bir taşıyıcı
üzerine sürülmüş ışığa karşı duyarlı (jelâtin içerisine emdirilmiş gümüş bileşiklerinden)
maddeden oluşur. Filme ulaşan ışığın taşıdığı enerji, gümüş bromür (AgBr), gümüş klorür
(AgCI), gümüş iyodür (AgI) tuzlara aktarılır. Böylece ışık düşen bölgelerdeki gümüş-tuzu
molekülleri arasındaki bağlar koparken; ışık görmemiş bölgelerdeki bileşikler aynen kalır.
Bu aşamada, duyarkatta oluşan gözle görülmeyen bir tür elektro kimyasal görüntüye gizili
(hayali) görüntü adı verilir. Bu hayali görüntü daha sonra geliştirici (Geliştirme banyosu )
aracılığı ile görünen görüntü haline dönüşür.
3

Filmler, ışığa duyarlı kimyasal maddeler ile kaplanmış geçirimli yüzeylerdir. Asetat
zemin üzerine gümüşlü ya da kromlu bileşikler sürerek elde edilen filmler “negatif” ve
“pozitif” olarak ikiye ayrılır. Filmlerin ışığa olan duyarlılıkları farklı derecelerdedir.

1.2. Filmlerin Yapısı
Genellikle filmler başlıca üç tabakadan meydana gelirler. Elastik, yanmaz ve saydam
bir malzeme olan selüloz triaset veya asetat-butirattan yapılan taşıyıcı taban; ışığın film baskı
plakasından yansıyarak, ikinci bir görüntünün oluşmasını engellemek amacıyla sürülen, suda
çözünebilir bir boya olan ağılönler (antihole) katmanı ve içinde gümüş bileşiklerinin bir
süspansiyon şeklinde dağıldığı jelatin katmanı ya da duyarkat. Bu katlar dışında, jelatinin
taşıyıcı tabana daha rahat tutunmasını sağlayıcı katmanlar ve filmin dış fiziksel etkilere
dayanırlığını artırmak amacıyla sürülen koruyucu/sertleştirici katmanlar da bulunur.

F:1.1.2.Banyosu yapılmış film ve makara film

Filmlerin emülsiyon sürülü olan yüzleri mat diğer yüzleri ise parlaktır.

1.3. Filmlerin Kimyasal Özellikleri
Fotoğraf filminin iki önemli parçası, baz ve ışığa duyarlı emülsiyondur. Baz, üzerine
ışığa duyarlı emülsiyonların (veya tabakaların) kaplandığı saydam, esnek bir tabakadır.
Emülsiyon, içinde ışığa duyarlı maddelerin asılı şekilde durduğu mikro incelikte jelatin
tabakalarından oluşur. Çoğu fotoğraf makinesi filmlerinde kullanılan baz türü, ağaçtan
üretilen selüloz asetattır. Diğer bir baz formu, röntgen ışını ve grafik sanatlar filmleri gibi
yaprak filmlerin yapımında kullanılan bir petrokimyasal, polyester filmdir.

Asetat baz oluşturma işlemi, yoğun, şurup benzeri bir selüloz asetat sıvısı üretmek
üzere kimyasal olarak işleme tabi tutulan pamuk linterleri veya kağıt hamuru biçimindeki
selülozla başlar. Bunun ardından, selüloz asetat sıvısı, yıkanıp kurutulan ve daha sonra
"macun" olarak adlandırılan berrak, balımsı bir sıvı oluşturmak üzere çözücü maddelerle
karıştırılan topaklar halinde çökeltilir.

4

Plastik tabaka oluşturmak için, macun ince bir tabaka ile kaplanır ve çözücüler
çıkarılır. İlk plastik film bazı uzun cam masalar üzerinde bu şekilde yapılmıştır. Çözücü
buharlaştığında, tabaka emülsiyonla kaplanırdı. Kurutulduktan sonra, kaplanan tabaka
masadan kaldırılır ve rulo haline getirilirdi.

Günümüzde cam masaların yerini yaklaşık iki bina katı yüksekliğinde, çok cilalı
kaplama çarkları bulunan makineler almıştır. Film bazının standart kalınlığı bir santimetrenin
dört binde biri hassasiyetle ölçüldüğü için, sabit hızla akan kalın macun, dönen tekerleğin
üzerine son derece düzgün bir tabaka biçiminde dikkatlice yayılır.

Tekerlek dönerken çözücüler buharlaşır ve tekerlekten bir yaprak biçiminde
ayrılabilmesi için macunun kurumasını sağlayan hava dolaşımı ile çıkarılır. Baz, işlemini
kolaylaştırmak amacıyla, bazen binlerce metre uzunlukta rulolar sarılır. Fotoğraf
emülsiyonunun taban üzerine kaplandığı duyarlılaştırma işlemi için artık her şey hazırdır.

Film kaplandıktan ve emülsiyon sertleşip kuruduktan sonra film, sarı kartonlarda
ambalajlanmak üzere, gereken uzunluk ve genişlikte rulo biçiminde kesilir.

1.4. Film Çeşitleri
1.4.1. Boyutlarına Göre

 Roll filmler (orta boy filmler)
6cm.genişliğinde şerit halindeki filmlerdir ve roll film diye adlandırılırlar. Bir roll
filmde 6x9 cm 8–10 poz, 6x6 boyutunda 12 poz ve 4.5x6 boyutunda 15 poz fotoğraf
çekilebilir. Bu filmlerin sarıldıkları makaralar ince veya kalındır. Filmler makaraya bir kâğıt
şerit ile birlikte sarılır. İç tarafları genellikle siyah, dış tarafları çeşitli renkte olan bu
kâğıtların dış yüzeylerinde filmlerin poz numaraları gösterilmiştir.

Bu filmin görüntüsü büyütmeye çok uygundur. Ancak bu filmlerin maliyeti 35 mm.ye
göre yüksektir. Kullanılan makine ve yardımcı gereçleri hem pahalıdır hem de kullanımı
uzmanlık gerektirir. Bu nedenle de daha çok profesyonel fotoğrafçıların kullandığı bir
boyuttur.

F.1.1.3.Roll film

5

 35 mm filmler

24 x 36 mm boyutunda görüntü veren fotoğraf makinelerin de kullanılan ve sinema
filmlerdeki gibi her iki kenarında delikleri bulunan 36 pozluk kasetlerde olan filmlerdir.
Aynı zamanda, amatörlerin sarma olarak adlandırdıkları,30 metrelik ambalajlı kutularda da
satılmaktadır.

Ş.1.1.4: Boyutlarına göre filmlerin sınıflandırılması

 Büyük boyutlu filmler (Yaprak filmler)
Büyük boy fotoğraf makineleri için üretilmiştir. Her bir kare plaka şeklindedir. Yaygın
olarak inç ölçü sistemine göre iki boyutta üretilir: 4x inç ve 10x8 inç (10x12. cm. ve 20x25
cm) en pahalı film boyutudur. Bu amaca yönelik olarak üretilmiş özel makinelerde kullanılır.
Film karanlık odada tek tek özel film taşıyıcı magazine yerleştirilir ve pozlama yapıldıktan
sonra yeniden karanlık odada magazinden çıkartılır. Bütün bunlardan da anlaşılacağı gibi
özel kullanım amacına yönelik bir filmdir, Büyük boyutlu görüntü bu film boyutunun en
büyük özelliğidir. Keskinlik, büyütme oranı, tonlama değeri ve kompozisyon düzenleme gibi
ögeler açısından en ideal film boyutudur. Ancak her bir karenin maliyeti çok yüksektir,
makineleri çok karmaşık ve hantaldır.

 Küçük boyutlu filmler
Fotoğrafçıların en çok kullandığı film boyutudur. Hem fotoğraf makineleri ve
yardımcı gereçleri hem de karanlık oda araç ve gereçleri açısından fotoğraf dünyasında en
çok bu boyut kullanılır. Bu filmler özel bir kaset içinde bulunur. Her kaset filmde, her biri
24x36 mm boyutlarında olan 36 kare vardır. Pozlama başına maliyeti en düşük filmdir. Bu
nedenle, konuyla ilgili hiçbir durumu kaçırmadan birçok kare fotoğraf çekilebilir, çünkü
maliyeti çok düşüktür. Bir kasette 36 kare olması da önemli bir özelliktir. Fotoğrafçılıkla
ilgili olarak üretilen en ileri ve gelişmiş teknolojilerin neredeyse hepsi 35 mm. film boyutu
içindir. Bu boyutun sakıncalı yönleri ise şunlardır: 35 mm filmin görüntü boyutu küçüktür.
Özellikle detay, çok sayıda birbirinden farklı ton değeri ve geniş alan derinliğinin gerektiği
konularda yetersizdir. Özellikle de bu boyut filmler büyütmeye uygun değildir.

6

1.4.2. Duyarkatlarına Göre

 Monokromatik filmler

Bilinen ilk duyarkatlardandır. Renk tayfının sol tarafı olan mavi-mor ve ultraviyole
ışınlarına karşı duyarlılık gösterir. Günümüzde ozalit ve fotokopi çekimlerinde kullanılan
duyarkat bu duyarkattır. Yüksek detay kaydetme ve sürate sahiptir.

 Ortokromatik filmler

Monokromatik duyarkatlara göre çok daha gelişmiş durumdadırlar. Kırmızının dışında
tanıdığımız tüm renklere duyarlı olduklarından, bu filmler karanlık bir odada kırmızı ışık
altında banyo edilebilirler. Ortokromatik duyarkatlar, renklerin bütün tonlarına gerek
olmayan durumlarda rahatlıkla kullanılabilir.

 Pankromatik filmler

Panchromatic filmler, insan gözünün gördüğü beyaz ışığa yani bütün renk ışıklara
karşı duyarlı olan filmdir. Ayrıca morötesi (ultraviolet) ışığa karşı da duyarlıdır. Siyah-beyaz
fotoğrafçılıkta kullanılan bütün negatif filmler panchromatic filmlerdir. Bu filmler kısaca
PAN film olarak adlandırılır. Beyaz ışığın içindeki bütün renklere karşı duyarlı olan bu
filmlerin geliştirme banyo işlemleri tamamen karanlıkta yapılır. Fotoğrafçılığın her alanında
ve her ışık koşullarında kullanılan bu filmlerin bazı tipleri yeşil ve kırmızı ışığa karşı daha
yüksek duyarlıktadır.

Özellikle, ortokromatik filmlerin kullanımında görülen aksaklıklar üreticileri tüm
renklere duyarlı, günümüzde kullanımı en yaygın olan pankromatik filmleri üretmeye itti.
Gözümüzün görebildiği tüm renkleri filme aktarabilen bu filmin en büyük hatası, maviye
karşı hassasiyetinin öbür renklere göre az olmasıdır. Özellikle, gökyüzünü içine alan
çekimlerde, mavi olan gökyüzünün orta gri yerine beyaz çıkmasına neden olur.

 Kızılötesi filmler (Infared)

Bu tür duyarkatlar, renk tayfının kırmızı ve kızılötesi bölgelerinden gelen
radyasyonlara son derece duyarlıdırlar. Kırmızı bir filtreyle kullanıldıkları zaman çok etkili
oldukları bilinmektedir. Bu duyarkatlar, maviye ve ultraviyole ışınlarına karşı duyarlı
olmalarına rağmen yeşile ve sarıya çok az duyarlıdır. Bu tür filmler manzara çekiminde
kırmızı bir filtre ile kullanıldıkları zaman, gökyüzü mavisindeki ayrıntıların kaybolduğunu,
buna karşı beyaz bulutların çok daha çarpıcı bir beyazlıkta gözüktüğünü görürüz. Bu tür
filmin duyarlı olduğu kızılötesi radyasyonları da yansıtan yeşillik, gerçek dışı bir görünüm
alır. Bu fotoğraflar gece çekilen bir gökyüzü fotoğrafına çok benzerler. Çok çabuk
bayatladıkları için, film üretildikten sonra hemen kullanılmalı ve banyo edilmelidirler. Bu
filmlerin fotoğraf makinesine yüklenirken, ortamın ışıksız olması unutulmamalıdır.

7

Infrared (kızıl ötesi) fotoğraf elde etmek için özel olarak EIR (Infrared Ektacrome)
filmler üretilmiştir. Ülkemizde bulunabilen bu filmlerden dia olanları E6 banyosu ile
yıkanmaktadır. Ülkemizde renkli dia ve siyah beyaz infrared filmler bulunmakta ve banyosu
yapılabilmektedir.

Mavi ve kırmızı renklere karşı daha duyarlıdır. Daha çok gece ve karanlıkta yapılan
çalışmalarda tercih edilir. Cisimlerin yüzeylerine çarparak yansıyan infrared ışınları daha iyi
algılayabilirler. Bu nedenle infrared filmlerin en büyük özelliği sisli havalarda normale yakın
görüntü elde etmektir. Puslu havalarda deniz mavi, ağaçlar da yeşil renkte ışığı
yansıttıklarından, infrared filmlerle çekim yapmak kolaylaşmaktadır. Özellikle dış
mekânlarda, güneş ışığı olmadan manzara fotoğrafı çekmek amacıyla kullanılır. Gece gözün
bile zor gördüğü manzarayı algılayabilirler. Detayları daha keskin hatlarla ortaya
çıkarabilecek yapıda üretilmişlerdir.

İnfrared filmler, puslu havalarda bir görüntünün fotoğrafının çekilmesi gerektiğinde,
gizlenmiş arazi parçalarının detay çekimlerinde, tarım işlerinde, arkeoloji ve jeoloji
alanlarında, deniz, orman ve ekili arazilerin fotoğraf çekimlerinde kullanılmaktadır.
Son zamanlarda fotoğrafçılar alternatif bir fotoğraf tekniği olan infrared filmlerle çalışmalar
yapmaktadırlar.

1.4.3. Renk Özelliklerine Göre

 Siyah beyaz filmler

Esnemeyen birçok taban üzerine kaplanmış gümüş bileşiklerinden oluşur. 1mm² bir
milyon kristal (gren) bulunur. Kaplama üzerindeki ince jelatin gümüş bileşiklerinin zarar
görmemesini, filmin banyo ve kurutma sırasında kıvrılmasını önler. Elde edilen negatif
filmden, pozitif bir görüntü elde edebilmek için negatif siyah-beyaz kağıda baskıları yapılır.

Siyah-beyaz fotoğrafçılıkta kullanılan filmler çok özel durumlar dışında negatif
filmlerdir. Özel olarak bir açıklama yapılmadığı sürece fotoğrafçılıkta film denildiğinde de
negatif filmden söz edilmektedir. Siyah-beyaz filmlerde bu açıklık ve koyuluk beyazdan
siyaha kadar giden gri rengin tonlarıyla, siyahın beyaz, beyazın ise siyah olarak çıktığı bir
görüntüdür.

Siyah-beyaz filmlerde görüntü Siyah-beyaz olmasına karşılık, değişik renkteki ışıklar,
değişik yoğunlukta tonlar oluştururlar. Film üzerindeki emülsiyonun ışığın renklerine
gösterdiği tepki, duyarkat yapısına bağlı olarak değişir.

8

 Renkli filmler

Doğadaki renklerin aynının film üzerinde görünmesini sağlayan pozitif renkli ve
renklerin tam tersinin görünmesini sağlayan negatif renkli filmler ışığa ve renge karşı
duyarlıdırlar. Çıkarmalı yönteme dayanan bütün renkli fotoğraf filmleri (fotoğraf kartları) üç
işlevsel duyarkat tabakasından oluşur. Her tabaka bir ana renge karşı duyarlıdır. Bu tabakalar
sırasıyla; mavi, yeşil ve kırmızıdır. Her duyarkat tabakası ışığa duyarlılığı sağlayan gümüş
bileşikleri içerir. Geliştirme banyosunda film üzerindeki boyama maddeleri, her duyarkatı
kendi ana rengine boyar. Daha sonra gümüş bileşikleri film üzerinden temizlenir ve geriye
sadece boya maddeleri kalır. Doğada mavi olan yerler film üzerinde sarı, yeşil yerler
magenta ve kırmızı yerler cyan renkte gözükür.

Renkli filmlerde mavi, yeşil, kırmızı ışıklara duyarlı kat kat tabakalar bulunur. Diğer
renkler bu tabakaların etkilenme derecelerine göre tespit edilirler. Bu tabakalarda gümüş
tuzları yanında renk maddeleri de bulunur. Siyah-beyaz filmlerde görüntüyü gümüş meydana
getirdiği halde, renkli filmlerde gümüş temizlenerek atılır. Görüntüyü ise developman işlemi
için katılan kimyasal maddelerin yükseltilmiş halinin renk maddeleriyle reaksiyona girmesi
meydana getirir. Doğrudan pozitif görüntü veren renkli filmlerin yapısı aynıdır. Farklılık,
banyo işlemlerinden ileri gelir.

Renkli fotoğrafçılıkta iki tür film kullanılır: Negatif filmler ve pozitif görüntü veren
saydam (dia, slâyt) filmlerdir. Bu filmler, gün ışığı ve yapay ışıkta kullanılmak üzere farklı
üretilir. Fotoğraf çeken, seçeceği filme karar verirken hangi ışık ortamında kullanacağına da
karar vermek zorundadır. Buna göre kullanacağı filmin niteliğini belirler; gün ışığı için
üretilmiş film ya da yapay ışık için üretilmiş film. Renkli filmlerde görüntünün ortaya
çıkması beyaz ışığın üç ana renkten yani mavi, yeşil ve kırmızı renklerden oluşması kuralına
dayanmaktadır. Mavi, yeşil ve kırmızıyı birleştirerek ve çıkartarak her rengi elde etmek
mümkündür. Bir nesnenin fotoğrafını çekerken belli miktarda mavi, yeşil ve kırmızı ışık
filme pozlandığında, nesnenin gerçek rengi film yüzeyinde elde edilir.

Renkli fotoğrafçılıkta, siyah-beyaz fotoğrafçılıkta olduğu gibi yaygın olarak negatif
film kullanılır. Renkli negatif görüntünün pozitife dönüştürülmesi için siyah-beyaz negatif
görüntüde olduğu gibi fotoğraf kâğıdına basılması gerekir. Ancak renkli negatif görüntünün
fotoğraf kâğıdı üzerin de pozitife dönüşme süreci çok farklıdır; çünkü renkli negatif görüntü,
siyah-beyaz negatif görüntüden farklıdır. Renkli negatif filme bakıldığın da, iki şey negatif
olarak görülür. Birincisi, ışıklı ve karanlık ton değerleri ters yani negatif görülür. İkincisi ise
bütün renkli nesneler, negatifte tamamlayıcıları olmadan karşıtı olarak görülür.

1.4.4. Pozitif ve Negatif Filmler

Siyah-beyaz ve renkli filmler, negatif ve saydam (dia, slayt) olarak iki gruba ayrılır.
Negatif filmler, çekildiğinde negatif görüntü veren filmlerdir. Saydam filmler ise çekildiği
zaman pozitif görüntü veren filmlerdir.

9

1.4.5. Instant Filmler (Polaroid)

F.1.1.5.Instant filmlerin çalışma prensibi ve genel görünümü

Polaroid filmler 120 roll filmler gibi büyük boyutlu olarak üretildiler. Çünkü amaç
kaliteydi. Günümüzde üretilen daha küçük boylarda film kullanan makineler de vardır.
Filmin en büyük özelliği kendi banyo malzemesini üzerinde bulundurmasıdır.

Anında görüntü veren üç renge duyarlı bileşik taşıyan filmlerin her birinde, boya hazır
olarak kart üzerinde bulunmaktadır. İşleme polaroid film kullanan makinede pozlandırma ile
başlanır. Film pozlandıktan hemen sonra mekanik bir düzenek yardımıyla makineden
fotoğrafçı tarafından çekilerek çıkartılır. Film çıkarken kimyasal maddeyi film yüzeyine
bulaştırır ve işlem de başlar. Işıktan etkilenen bileşikler karşılarına gelen yüzeydeki boyayı
tutar. Boya diğer tarafa aktarılır. Örneğin maviye duyarlı bir tabakada, üzerinde hiç mavi
olmayan bir görüntü sadece sarı rengin aktarımına sebep olur. Yeşile duyarlı tabakada eğer
görüntüde yeşil yoksa magenta aktarılır. Beyaz bölgelerde hiç bir boya aktarımı olmaz, siyah
bölgelerde ise tüm boyalar aktarılır. Yüz yüze gelmiş negatif ve pozitif dışarı çıkarıldığında
alıcı tabaka bütün renkleri taşıyan bir pozitiftir. Bu sayede makineden çıkan film bir süre
sonra görülebilir, kullanılabilir hale gelir.

Bu işlem diğer film çeşitlerinde karanlık oda, banyo ve agrandizör yardımıyla
olmaktadır. Yani çekilen sonucu görebilmek için belirli bir zamana ihtiyaç vardır. Oysa
polaroid filmlerde bu süre belirli ve çok kısadır. Film bu nedenle dünyanın her yerinde, her
zaman kullanılabilir.

Polaroid filmler diğer filmler gibi ışık geçirmez koruyucu paket içinde satılırlar.

10

UYGULAMA FAALİYETİ

Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda filmlerin emisyonlu yüzeyini ayırt
edebileceksiniz.

Kullanılacak malzemeler

 Film çeşitleri (siyah-beyaz, renkli, dia, roll film vb.)
 Farklı ışıklar (gün ışığı, floresan, spot, kırmızı ışık vb.)

İşlem Basamakları Öneriler
 Farklı kaynaklardan (internet, Kaynak
 Filmlerin kimyasal yapısını araştırınız. kitaplar vb.) Filmlerin kimyasal yapısını
araştırınız.
 Çevrenizde bulunan fotoğraf
 Boyutlarına göre film çeşitlerini
stüdyolarından bu konu hakkında bilgi
inceleyiniz.
toplayınız.
 Duyarkatlarına göre film çeşitlerini  Elinizle filmlerin emülsiyonlu tarafını
inceleyiniz. inceleyiniz ve aradaki farkı görünüz.
 Fotoğraf makinenizle çekimler yaparak
 Renk özelliklerine göre film çeşitlerini
siyah beyaz ve renkli filmleri tanımaya
inceleyiniz.
çalışınız.

 Pozitif ve Negatif filmler arasındaki  Filmi makineye takarken öğrenme
farkı araştırınız. faaliyetinde verilen bilgilere uyunuz.

 İnstant filmlerin (Polaroid) diğer stüdyolarından varsa Polaroid makine ile
filmlerden farkı konusunu araştırınız. çekim yapma olanağı yaratın veya
instant filmleri inceleyiniz.
 Elinizle dokunarak filmin emisyonlu  Film yüzeyinin parlaklık ve matlığını,
yüzeyini ayırt ediniz. dokusunu inceleyiniz.
 Farklı ışıklar altında bakarak filmin  Film yüzeyinin parlaklık ve matlığını,
emisyonlu yüzeyini ayırt ediniz. dokusunu inceleyiniz.

11

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.

ÖLÇME SORULARI

Öğrenme faaliyetleri kapsamında; iki tip test sorusu vardır; Doğru-yanlış ve
doldurmalı cümleler. Her cümleyi dikkatle okuyunuz.

İfadede belirtilen fikir doğru ise cevap kâğıdınızda ilgili maddenin önüne (D), yanlış
ise (Y) harfini yazınız. Ayrıca aşağıdaki cümlelerde bazı önemli sözcüklerin arası boş
bırakılmıştır. Boş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz.

Aşağıda verilen cümlelerin boşluklarına uygun kelimeleri yazarak cümleyi
tamamlayınız.

1. Üzerinde ışığa karşı duyarlı emülsiyon tabakası bulunan, selüloz nitrat ve selüloz
asetat maddelerinden üretilen tabakaya…………………….denir
2. Filmler…………………………ve …………………….filmler olarak ikiye ayrılır.
3. Kırmızı dışında tüm renklere duyarlı olan ve karanlık odada kırmızı ışık altında banyo
edilen filmler………………………………filmlerdir.
4. ………………………. filmler insan gözünün gördüğü beyaz ışığa yani bütün renklere
karşı duyarlı olan filmlerdir.
5. ………………………. filmler puslu havalarda bir görüntünün fotoğrafının çekilmesi
gerektiğinde, gizlenmiş arazi parçalarının detay çekimlerinde, tarım işlerinde, arkeoloji
ve jeoloji alanlarında, deniz, orman ve ekili arazilerin fotoğraf çekimlerinde
kullanılmaktadır.
6. Negatif filmler çekildiğinde …………………… görüntü veren filmlerdir.Saydam
filmler ise çekildiği zaman …………………….görüntü veren filmlerdir.
7. …………………..filmler anında görüntü veren filmlerdir.

Not: Cevap anahtarınız modülün sonundadır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız sorularla ilgili öğrenme faaliyetlerini
tekrarlayınız.

12

UYGULAMALI TEST

Filmlerin yüzeyini elinizle yoklayıp, inceleyerek emisyonlu yüzeyi belirleyiniz. Bu
çalışmanızı aşağıdaki değerlendirme ölçütlerine göre değerlendiriniz.

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet ve
Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır
1) Filmlerin kimyasal yapısını araştırdınız mı?

2) Boyutlarına göre film çeşitlerini incelediniz mi?

3) Duyarkatlarına göre film çeşitlerini incelediniz mi?

4) Renk özelliklerine göre film çeşitlerini incelediniz mi?
5) Pozitif ve negatif filmler arasındaki farkı ayırt edebiliyor
musunuz?
6) İnstant filmlerin (polaroid) diğer filmlerden farkı konusunda
araştırma yaptınız mı?
7) Elinizle dokunarak filmin emisyonlu yüzeyini ayırt edebiliyor
musunuz?
8) Farklı ışıklar altında bakarak filmin emisyonlu yüzeyini ayırt
edebiliyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızın tümü “evet” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. “Hayır”
cevaplarınız için öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

13

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2

AMAÇ
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda filmleri ISO (ASA/DIN) değerlerine
göre inceleyebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 Filmlerin ISO değerleri ile ilgili bilgi toplayınız.
 ISO değerleri farklı filmlerin kullanıldığı fotoğrafları inceleyiniz.
 Toplanan bilgileri dosyalayınız.

2. FİLMLERİN IŞIĞA DUYARLIK HIZLARI
2.1. Filmlerin Işığa Duyarlık Hızları

2.1.1. Filmlerin Hızının Tanımı

Filmin ışığa karşı duyarlılığına filmin hızı denir.

Filmin hızı, duyarkat katmanındaki gümüş tuzu kristalleriyle ilgilidir. Yavaş
duyarkatlarda tuz kristalleri çok küçüktür ve neredeyse tek tip olarak aynı büyüklüktedir.
Hızlı duyarkatlarda ise tuz kristalleri daha büyüktür ve farklı büyüklüklerdedir. Duyarkattaki
kristaller büyüdükçe yoğunluğu artar çok az ışıktan etkilenir ve bunlara hızlı filmler denir.
Duyarkattaki kristaller küçüldükçe yoğunluğu azalır etkilenmesi için çok ışık gerekir ve
bunlara da yavaş filmler denir.

Filmlerin duyarlılığını ölçmek için DIN ve ASA olmak üzere iki sistem kullanılır. Az
duyarlı yavaş filmler küçük sayılarla, çok duyarlı hızlı filmler ise büyük sayılarla belirtilir.
ASA sisteminde duyarlık iki katına çıkınca, sayı da iki katına çıkar. DIN sisteminde ise
duyarlıktaki artış sayıya 3 eklenerek belirtilir.

(*) ASA (Amerikan Standartlar Enstitüsü tarafından belirlenmiş film hız birimidir.)

ASA değerleri aritmetik dizi özelliği gösterir. 100 ASA'lık bir film 50 ASA'lı filmden
iki katı daha duyarlıdır.

ASA* 12 50 64 100 160 400 800

(*) DIN (Alman Standartlar Enstitüsü tarafından belirlenmiş film hız birimidir)

14

DIN değerleri her üç birimde bir çift artar. 24 DIN'lik bir film 21 DIN'lik filmden iki
katı daha duyarlıdır.

DIN* 12 18 19 21 23 27 30.

Makinenize kaç asa film taktıysanız, makinenizin asa ayarını da ona getirmelisiniz.

2.1.2. Önemi

 Film tabakası üzerine üretici tarafından sabitlenen emisyon tabakasının ışığa
duyarlılığı,
 Filmin üretildiği tarihten, kullanıldığı tarihe kadar geçen süre,
 Filmin pozlandıkdan sonra laboratuarda banyo edilene kadar geçen süre,
 Filmin üretildiği andan itibaren pozlanıncaya kadar ortalama oda sıcaklığından
daha düşük ve karanlık bir ortamda saklanmaması,filmin çekim kalitesini ve
hızını etkileyen unsurlardır.

2.1.3. Yüksek ISO ve Düşük ISO Filmlerin Özellikleri

Filmlerin ışığa olan duyarlılıkları farklı derecelerdedir. Işığa olan duyarlılığın birimi
ASA, ya da ISO’dur. Işığa karşı duyarlılığı az olan, yani fazla ışığa ihtiyaç duyan filmlere
düşük ASA’lı filmler denir. 100 ASA’nın altındaki filmler düşük ASA’lı filmlerdir, yani
yavaş filmlerdir. Işığa olan duyarlılığı arttırılmış olan filmlere ise yüksek ASA’lı filmler
denir. 100 ASA’nın üzerindeki filmler, yüksek ASA’lı filmlerdir, yani hızlı filmlerdir.

Film hızları arttıkça; Işık ihtiyacı azalır. Pozlama süresi azalır. Fotoğrafı oluşturan en
küçük nokta yani grenler büyür. Grenlerin büyük olması fotoğrafın baskısında keskinliğin
azalmasına neden olur.

Film hızları azaldıkça; ışık ihtiyacı artar. Pozlama süresi uzar. Grenler küçülür.

2.1.4. ISO Değerinin Filmlerin Kimyasal Yapısına Etkileri

Fotoğraf filmlerinin genel duyarlık derecesi veya fotografik deyimle hızı, emülsiyon
içinde bulunan gümüş tuzları kristallerinin şekil ve karakteristikleri ile yakından ilgilidir.
Küçük ve düzgün kristaller daha düşük hızlı, buna karşılık daha büyük ve düzensiz yapılı
kristaller yüksek hızlı emülsiyonları oluştururlar.

Emülsiyonların özellikleri ne olursa olsun öyle bir an gelir ki kristal boyu belirli bir
boyuta eriştikten sonra önce kararma durur ve sonra yavaşlamaya başlar. Yani hız düşmeye
başlar ki fotoğrafçılıkta bu olaya solarma denilir.

15

Emülsiyonların duyarlılığının ölçülmesine sanzitometri denir ve fotoğrafçılıkta çok
önemlidir; çünkü her türlü fotoğraf çekiminin esasını oluşturur. Sanzitometri, artan ışık
karşısında emülsiyonların kararışını grafikle gösterirken aynı zamanda emülsiyonun kontrast
derecesi bakımından da özelliğini belirtir. Işığa karşı duyarlı emülsiyonlar ışık yoğunluğunun
eşit bir şekilde artması halinde düzenli bir şekilde kararmazlar. Bu kararmanın miktarı çeşitli
emülsiyonlarda değişiktir. Bu kararmalar emülsiyon kontrastının yumuşak mı, normal mi
yoksa sert mi olduğunu belirtirler.

2.1.5. Işık Şartlarına Uygun Film Seçimi

ISO ile gösterilen film hızı filmin ışığa olan duyarlılığını gösterir. ISO değeri arttıkça
ışığa duyulan gereksinim azalır.

Yavaş (16-40 ASA* ): 16-40 ASA. İyi bir ışıkta temiz ve ayrıntılı bir görüntü ve
yüksek kontrast verirler. Poz süresi uzundur. Film üzerinde fotoğrafı oluşturan gerenleri çok
küçük olduğundan baskılarda yüksek keskinlik verirler . Işık sorunu olmayan yerlerde veya
durağan konuların çekimlerinde kullanılırlar.

Orta Hızlı ( 50-100 ASA* ): Her bakımdan kusursuz filmlerdir. Normal bir görüntü
ve normal kontrast verirler. İyi ve uygun ışık koşullarında bina içlerindeki fotoğraf
çekimlerinde kullanılabilirlerse de daha çok dışarıda çekilecek fotoğraflar için iyidir.En çok
kullanılan film hızıdır. Normal bir görüntü ve keskinlik verirler. Daha çok dış çekimlerde
durağan veya az hareketli konular için uygundur.

Hızlı Filmler (125-400 ASA* ): Fazla hareketli konuların fotoğraflarının çekiminde
veya uygun ışık koşullarının olmadığı zamanlarda kullanılırlar. Net ve güzel görüntü verirler.
İri grenli olduklarından fazla büyütülmeğe gelmezler ve bu filmden yapılan baskıların
keskinliği azalır. Poz zamanı genişliği çoktur. Manzara portre ve natürmort fotoğrafları
çekimine en uygun filmlerdir.

Çok Hızlı ( 800-3200 ASA* ): Gece manzaraları ve çok hareketli konuların
fotoğraflarının çekiminde kullanılırlar. Yüksek poz süresi kullanıldığında düşük nitelikte
görüntüler verirler. Fazla büyültmeler veya güzel ve net ayrıntılar için uygun değillerdir.
Grenleri çok iri olduğundan, bu tür filmlerden üretilen baskıların keskinliği daha da azalır.
Yeterince aydınlanmamış kapalı mekan çekimlerinde kullanılır.

2.1.6. Filmin ISO Değerinin Diyafram ve Örtücüye Etkisi

Bir filmi kullanırken, filmle ilgili en önemli özellik, filmin ışığa karşı olan
duyarlılığıdır. Çünkü iyi bir fotoğraf, doğru pozlama yapılarak yani konunun üstündeki ışıkla
filmin duyarlılığının uyumu sonucunda elde edilir.

16

Pozlamanın gerçekleşmesi için diyafram ve örtücü değerlerini belirlemek gerekir.
Işıkölçer sisteminin verdiği pozlanma değerlerini sadece ışık geçirme açısından düşünmemek
gerekir. Seçilen bir diyafram değeri hem belli miktar ışık geçirir hem de alan derinliği
oluşturur. Demek ki istenilen bir alan derinliğine göre de diyafram değeri belirlenebilir.
Örtücü değerleri de sadece pozlama için gerekli olan ışığın süresini düzenlemez, aynı
zamanda hareketli nesnelerin donuk yani hareketsiz gibi çıkmasını sağlar. Demek ki
hareketli konuyla seçilen örtücü değeri arasında ilişkisi vardır.

Duyarkattaki kristaller büyüdükçe yoğunluğu artar, çok az ışıktan bile etkilenir ve
bunlara hızlı film denir. Duyarkattaki kristaller küçüldükçe yoğunluğu azalır etkilenmesi için
çok ışık gerekir (diyaframı açmak gerekir )ve bunlara da yavaş film denir.

Seçilen filmin ışığa duyarlığı, diyafram değeri ve örtücü hızı birbirlerinden ayrı
düşünülemez. Bu üç önemli unsur çekim kalitesini yükselten değerlerdir.

2.1.7. Filmin ISO Değerini Zorlama

Çeşitli amaçlarla filmlerin sahip oldukları ASA/DIN değerlerinden daha büyük
değerlerle çekilip, özel olarak banyo edilmeleri işlemine filmin İSO değerini zorlama denir.

Gerçekte zorlama, filmimizi eksik ışıklandırmaktır. Yaptığımız, filmimizin üzerinde
yazılandan daha hızlı olduğuna kendimizi inandırıp gerekenden daha yüksek örtücü hızlarını
veya daha kısık diyafram değerlerini uygulamamızdır. Böyle yapılmasında hedeflenen, ışık
koşullarının elverişsiz olduğu durumlarda hiç fotoğraf çekmemektense kontrast, gren ve
parlaklık aralığından ödün vererek de olsa çekimi sürdürebilmektir.

Filmin zorlanmasına karar verildikten sonra yapılması gereken daha fazla değil
yalnızca gerektiği kadar zorlamaktır.

2.2. ISO Değerinin Fotoğrafta Görünen Sonuçları
Yapımcı tarafından belirlenen film hızı, ideal koşullarda gerçekleştirilecek ve
geliştirme süreci sonunda en iyi sonuçları verecek olan hızdır. Bu hızın gerektirdiği poz
değerinin altında ya da üstüne yapılacak çekimlere sırasıyla ''az Işıklandırma'' veya ''çok
ışıklandırma'' adı verilir.. Aynı şekilde yapımcının öngördüğü banyo süreleri dışında
yıkanmış bir film için ''az geliştirilmiş'' veya ''çok geliştirilmiş'' deyimleri kullanılır.

Negatif geliştirme sürecinde belli bir standartlaşmaya gidilmesinin önemi açıktır.
Kullandığımız malzemeyi daha iyi tanımak, çekim sırasında olabilecek değişikliklerin
geliştirme sonrası etkilerini en doğru bir biçimde tahmin edebilmek için gereklidir.

17

Günümüzde üretilen filmler olağanüstü duyarkat yapısına sahip olup, çok farklı ışık
koşullarında kullanılabilmektedir. Ancak yine de yüksek nitelikli bir negatif görüntü için
pozlama ve film banyo işlemlerinin doğru kontrol edilmesi gerekir, Film doğru
pozlanmadığında, yani eksik ya da aşırı pozlandığında görüntünün yoğunluğu ve kontrastlığı
normalden farklı olur. Aynı şey film banyosu için de geçerlidir. Kontrastlık, grinin ton
değerleri arasındaki yoğunluk farklılığıdır. Güneşli bir havada doğada bir alana baktığımız
zaman, aydınlıktan karanlığa birçok ton değeri görülebilir. Aynı alan, kışın sisli bir havada
ise grinin tek bir ton değeri olarak görülür. Fotoğrafı da aynı şekilde düşünebiliriz. Bir
fotoğraf açıktan koyuya grinin birçok ton değerini içeriyor ise, düşük kontrasttır. Diğer bir
fotoğraf, sisli havadaki ortama benzer şekilde, grinin tek bir ton değerinden oluşuyor ise bu
da yüksek kontrasttır. Fotoğrafçılıkta kullanılan filmler, insan gözü gibi ton değerlerini geniş
bir ölçekte ayıramaz. Çevremize baktığımızda en az ışıklı alanlardan en karanlığa kadar her
ışık farkını gözlerimizle ayırarak algılarız. Aynı şeyi filmden beklemeyiz ancak yine de her
filmin doğru ton değerlerini verecek şekilde pozlandırılması ve film banyosu yapılması
gerekir.

18


Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda, farklı ortamlarda çekilmiş fotoğrafları
inceleyerek filmlerin ışığa karşı duyarlılık hızlarının çekim kalitesine etkisini ayırt
edebileceksiniz.


 Işık şartlarına uygun film çeşitleri (yavaş, orta hızlı, çok hızlı)
 Farklı ışık ortamlarında çekilmiş fotoğraf örnekleri (gün ışığı, florasan, tungsten,
vb.)

 Farklı kaynaklardan (internet, kaynak
 Işık şartlarına uygun film hızlarını
kitaplar vb.) Filmlerin hızlarını
araştırınız.
araştırınız.
 ASA, DIN, ISO değerlerinin filmlerin
kimyasal yapılarına etkilerini araştırınız.
toplayınız.
 Işık şartlarına uygun ISO değerinde film  Filmlerin ambalajları üzerindeki ISO
seçimi yapınız. (ASA/DIN) değerlerini inceleyiniz.
 Fotoğraf makinenizle film ambalajında
 Fotoğraf makinenizin ISO (ASA/DIN)
yazan değerin aynı olmasına dikkat
ayarını yapınız.
ediniz.
 Filmin ISO değerinin diyafram ve
 Makinenizin diyafram ve örtücü
örtücüye etkisini makine üzerinde
ayarlarını değiştirerek gözlem yapınız.
inceleyiniz.
 Filmin ISO değerini zorlamanın çekim  Dergi, internet, önceden çekilmiş
kalitesine etkisini fotoğraf örneklerine fotoğraflar vb. kaynaklardan örnekler
bakarak inceleyiniz. araştırınız.
 Tungsten ışıkta, floresan ışıkta, gün
 ISO değerinin fotoğrafta görünen
ışığında, ışığın yetersiz olduğu
sonuçlarını farklı fotoğraflar üzerinde
ortamlarda çekilmiş fotoğraf örneklerini
inceleyiniz.
araştırınız.

19



ÖLÇME SORULARI

Öğrenme faaliyetleri kapsamında; aşağıdaki cümlelerde bazı önemli sözcüklerin arası
boş bırakılmıştır. Boş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz.

1. Filmin ışığa karşı duyarlılığına ………………………… denir.

2. Duyarkattaki kristaller küçüldükçe yoğunluğu azalır etkilenmesi için çok ışık gerekir
ve bunlara ……………………….denir.

3. Alman Standartlar Enstitüsü tarafından belirlenmiş film hız birimine…………denir.

4. Işığa olan duyarlılığı arttırılmış olan filmlere …………………………filmler denir.

5. Çeşitli amaçlarla filmlerin sahip oldukları ASA/DIN değerlerinden daha büyük
değerlerle çekilip, özel olarak banyo edilmeleri işlemine filmin ……………………...
denir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
tekrarlayınız.

20

UYGULAMALI TEST

Değişik ışık şartlarında çekilmiş fotoğraf örneklerini inceleyerek hangi hızda film
kullanılacağı ve fotoğraf makinesinde yapmanız gereken ayarlamaları (diyafram, örtücü hızı,
ISO değeri) yaparak, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerine göre değerlendiriniz.

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri “Evet”
ve “Hayır” kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
1.Işık şartlarına uygun film hızlarını araştırdınız mı?
2.Yüksek ISO ve düşük ISO filmlerin özellikleri incelediniz mi?
3.ASA, DIN, ISO değerlerinin filmlerin kimyasal yapılarına
etkilerini araştırınız mı?
4.Işık şartlarına uygun ISO’da film seçimi yaptınız mı?
5.Fotoğraf makinenizin ISO (ASA/DIN) ayarını yaptınız mı?
6.Filmin ISO değerinin diyafram ve örtücüye etkisini fotoğraf
makineniz üzerinde denediniz mi?
7.Filmin ISO değerini zorlamanın çekim kalitesine etkisini fotoğraf
örneklerine bakarak ayırt edebiliyor musunuz?
8.ISO değerinin fotoğrafta görünen sonuçlarını farklı fotoğraflar
üzerinde inceleme yaparak tanıyabiliyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızın tümü “Evet” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. “hayır” cevaplarınız
için öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

21

AMAÇ

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda negatif filmleri kimyasal yapısını ve
kullanım alanlarını öğrenebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 Negatif filmlerle ilgili bilgi toplayınız.
 Siyah-beyaz negatif filmleri inceleyiniz.
 Renkli negatif filmleri inceleyiniz.
 Toplanan bilgileri dosyalayarak arkadaşlarınızla paylaşınız.

3. NEGATİF FİLMLER
3.1. Negatif Film
3.1.1. Tanımı

Çekilen konuların ters tarafa görüntü veren özelliğe sahip film görüntülerine negatif
denir. Görüntünün renk tonlarının film üzerinde ters olarak kaydedildiği filmlerdir. Bu tür
filmlerden doğru renk ve ton değerlerini elde etmek için mutlaka baskı yapmak gerekir.

3.1.2. Önemi

Negatif filmler daha toleranslı filmlerdir. Yani hatalı pozlama riski daha azdır. Bu
nedenle negatif filmler amatörler tarafından daha çok tercih edilir.

3.2. Çeşitleri
3.2.1. Siyah Beyaz Negatif Filmler

 Siyah beyaz filmlerin kimyasal özellikleri

Esnemeyen birçok taban üzerine kaplanmış gümüş bileşiklerinden oluşur. 1mm² de bir
milyon kristal (gren) bulunur. Kaplama üzerindeki ince jelâtin gümüş bileşiklerinin zarar
görmemesini ve filmin banyo ve kurutma sırasında kıvrılmasını önler. Elde edilen negatif
filmden, pozitif bir görüntü elde edebilmek için negatif siyah-beyaz kâğıda baskıları yapılır.

22

F.3.2.1. Siyah beyaz film

Siyah-beyaz filmlerde görüntü Siyah-beyaz olmasına karşılık, değişik renkteki ışıklar,
değişik yoğunlukta tonlar oluştururlar. Film üzerindeki emülsiyonun ışığın renklerine
gösterdiği tepki, duyarkat yapısına bağlı olarak değişir. Fotoğrafçı pozlandırdığı konuyu
renkten arındırılmış görsel bir işlemi ve geriye kalabilecekleri görebilmelidir.

Ş.3.2.2.Siyah beyaz filmin yapısı

 Emülsiyon Yapısı
Duyarkat tabakası gizli görüntünün oluştuğu bölüm olup, gümüşün bromür, klorür ve
iyodürle bileşimlerini ve duyarkatın altlığa yapıştırma görevi gören jelâtin ihtiva eder.
Fotoğrafçılıkta kullanılan gümüş bileşimlerine kısaca gümüş halojenürleri denir. Bu
bileşimler, gümüş nitrat veya gümüş asetatın potasyum bromür, potasyum klorür ve gümüş
iyodürle birleşmesinden elde edilir. Gümüş bromür ışığa karşı çok hassas, gümüş klorür orta
derecede hassas, gümüş iyodür ise az hassastır.

 Koruyucu jelâtin tabaka
Kullanma sırasında sıyrık ve çiziklere bir dereceye kadar engel olmak ve duyarkatın
bazı durumlarda akmasını önlemek için üstü saydam ve ince bir jelâtin tabakası ile kaplanır.
Jelâtin, hayvanların kıkırdakları, tırnakları ve kemiklerinden elde edilen bir madde olup, ılık
ve özellikle sıcak suda kolaylıkla erime, fakat soğuk suda erimeyip, pelte haline gelme gibi
özelliklere sahiptir. Jelâtin soğumaya terk edildiğinde tekrar sertleşerek eski halini alır. Film,
cam ve fotoğraf kâğıdı yapmak için gümüş halojenür ihtiva eden sıvı halindeki jelâtin uygun
bir altlık üzerine sürülüp yayılır. Duyarkatı meydana getiren gümüş halojenürleri ile erimiş
haldeki jelâtin sertleşerek kuruduğu zaman, duyarkat üzerindeki koruyucu tabakayı meydana
getirir.
23

 Taşıyıcı katman

Üzerine duyarkatın sürüldüğü tabakaya taşıyıcı taban denir. Taşıyıcı tabanın şu
özelliklere sahip olması gerekir:

o Saydam olup ışığı kesmemelidir.
o Çeşitli banyo aşamalarından sonra deforme olmamalıdır.
o Dış etkilere ve basınca karşı dayanıklı olmalıdır.

 Düzeltici tabaka

Altlığın üzerinde bulunan emisyon banyosunun etkisiyle yumuşar ve şişer, bu arada
koruyucu jelatin tabakası da büzüldüğü için filmin kıvrılmasına neden olur. Bu olayı
önlemek için altlığın arkasına sürülen ayrı bir jelatin tabakasına düzeltici tabaka denir.
Esnek, yanmaz ve saydam bir madde olan selüloz- tri asetat ve polietilenden yapılmış
taşıyıcı tabandır.

 Boya tabakası

Emisyon içinden geçip altlığa bir açı yaparak çarpıp yansıyan ışıklar tekrar emisyona
girerek zahiri bir görüntü oluştururlar. Bu durum iki ayrı görüntü oluşmasına ve flulaşmaya
neden olur. İstenmeyen bu durumu önlemek için altlığa çarpacak ışığı emecek bir boya
tabakası eklenir. Buna antihalo tabakası denir. Bu tabaka bazı filmlerde siyah bazılarında
mor veya yeşildir.

Antihalo tabakası, ışığın film tabanından yansıyarak ikinci bir görüntü
oluşturmamasını sağlar. Film, objektiften geçen görüntünün kalıcılığını sağlamak amacıyla
saydam bir taşıyıcı, üzerine kaplanmış ışığa duyarlı maddeden oluşur. Duyarkat ,içerisine
emdirilmiş gümüş bileşiklerinden oluşup, ışığa duyarlı maddedir. Bu ışığa duyarlı gümüş
bileşikleri çok küçük olup, 1mm² de bir milyon kristal ya da gren bulunur. Emülsiyon
üzerindeki ince jelatin kaplama emülsiyonun zarar görmesini önler. Ayrıca filmin banyo
sırasında ve kurutma esnasında kıvrılmamasına yardımcı olur. Kullanılmamış filmde görülen
sarımsı veya gri renkli yüzey ışığa duyarlı tabakaya ait gümüş bileşikleridir.

24

Ş.3.2.3 .Boya tabakası (iç yansıma önleyici) nın çalışma şekli

Filmlerin buzdolabında saklanması raf ömrünü uzatır.

 Siyah beyaz filmlerin kullanımında dikkat edilecek noktalar
 Filmi satın alırken son kullanma tarihine bakın
 Filmi doğru ısı derecesinde ve rutubetsiz ortamda saklayın. Normal
saklama koşulları 18 C oda sıcaklığıdır. Eğer uzun süre saklamanız
gerekiyorsa 13 C veya daha az ısıda muhafaza etmeniz gerekir.
 Bütün fotoğraf emülsiyonları röntgen ışınlarına, kimyasal dumanlara karşı
hassastırlar. Filminizi bu tür ortamlardan uzak tutunuz.
 Filminizin havaalanlarındaki X ışınlarından geçmesine izin vermeyiz.
Filminizin zarar görmesine neden olur.

25

 Filmler taşıma, saklama ve kullanım sırasında kirlenebilir. Bu kirlenme
toz, insan elinden bulaşan doğal yağ lekeleri, film üzerine dökülen sıvılar
veya banyo artıklarından kaynaklanabilir. Bir bez ile silmek kesinlikle
filmi çizecektir. Hatta filmi el ile tutarak temizlemeye çalışmak bile daha
büyük zararlara yol açabilir. Bu nedenle temizlik amaçlı üretilen özel
ürünlerden faydalanmak gerekir.
 Siyah-Beyaz filmleri kuru ve karanlık yerde muhafaza etseniz dahi, 50-
100 yıl sonra bozulmaya başlar. Negatiflerinizi nemden ve rutubetli
ortamdan uzak tutunuz.
 Makara halindeki filmlerin gevşek olup olmadığını kontrol ediniz.
 Yaprak filmlerin paketlerini dikkatli tutun, içeriye ışık sızabilir.
 Yaprak filmlerin takılışında, duyarkatın ışığı engelleyici plakaya dönük
olmasına dikkat ediniz (Bu filmlerin köşelerindeki çentiklerden kolaylıkla
anlaşılabilir. Film dik tutulduğunda, çentikler sağ üst köşeye denk
geliyorsa filmin duyarkatı size dönüktür.)

3.2.2. Renkli Negatif Filmler
 Renkli filmlerin kimyasal özellikleri
Bir görüntü siyah-beyaz filme çekildiğinde, görüntüdeki siyahlar negatifte beyaz,
beyazlar da siyah olarak kaydedilir. Renkli negatif filmler de siyah-beyaz film mantığıyla
çalışır. Ayrıca fotoğrafı çekilen objelerin rengi, renkli negatif filmde tamamlayıcısı olan
renge dönüşür. Mavi renkte olan cisimler renkli negatif filmde sarı renge dönüşürken, yeşil
cisimler magenta, kırmızı cisimler de cyan renge dönüşür. Bir renkli negatif filme
bakıldığında tamamlayıcı renkler gerçek saflıklarında görülmez. Bunun nedeni, renkli
negatif filmlerde bulunan turuncu renkteki mask tabakadır. Mask tabakası olan filmlere
bakarken gözde turuncu bir gözlük varmış gibi düşünmek ve tamamlayıcı renkleri o şekilde
algılamak gerekir.
Renkli negatif filmlerde rengi oluşturan renk kuplörleri film emülsiyonunda bulunur.
Renk kuplörleri emülsiyona renksiz, saydam olarak sürülür. Film emülsiyonunda bulunan
renk kuplörleri duyarkat katmanları arasında birinden diğerine geçme eğilimi gösterirler.
Böyle bir geçiş aynı zamanda renk sapmasına neden olur. Renk kuplörlerini katmanlarında
sabitlemek iki yöntemle yapılmaktadır.

 Renk pigmentlerinin daha büyük hacimde, hareketsiz başka bir molekül
tarafından tutularak sabitlenmesi.
 Renk pigmentlerinin emülsiyonun her tarafına homojen bir şekilde
dağıtılmış olan yağ tanecikleri yardımı ile tutulması. Renk pigmentlerinin
bu sayede bir katmandan diğerine geçmeleri engellenmiş olur. Böylece
yağ tanecikleri taşıdıkları renk pigmentlerini de tutarlar. Yağ tanecikleri
emülsiyona homojen bir şekilde sürülmezse renklerde sapma oluşur. Yağ
tanecikleri yapıları gereği zaman zaman ışık sıçramasına neden olurlar.
Böyle durumlarda da görüntü çok büyütüldüğünde aşırı grenlilikle
karşılaşılır.

26

F3.2.4:Renkli negatif film

 Renkli negatif emülsiyon yapısı

Renkli negatif filmi tanımak için renk katmanlarını üç ayrı tabaka olarak ele almak
gerekir. Bu tabakalardan ilki mavi ışık dalga boyuna, ikincisi yeşil ışık dalga boyuna,
üçüncüsü ise kırmızı ışık dalga boyuna duyarlıdır.

 Renk katmanı

Mavi ışık dalga boyuna duyarlı, banyo sonrası sarı renge boyanacak bu tabaka, sadece
mavi ışık dalga boyundan etkilenir. Fotoğraf literatüründe non-chromatik tabaka olarak
adlandırılır. İlk filmler sadece mavi ışık dalga boyuna duyarlı olduklarından bu adla
anılırlardı.

 Sarı filtre

Renkli negatif film emülsiyonunda mavi ışık dalga boyuna duyarlı birinci katman ile
yeşil ışık dalga boyuna duyarlı ikinci katman arasına sarı renkte bir filtre yerleştirilmiştir.
Bunun amacı, beyaz ışığı oluşturan üç ana renkten en kısa dalga boyuna sahip olan mavi
ışığın, birinci katmandaki gümüş tuzlarını etkiledikten sonra, ikinci katmanı da etkilemesini
engellemektir. Fiziksel yöntemle sarı rengin oluşumu, yeşil ve kırmızı ışıkların üst üste
gelmesi mümkündür. Her filtre kendini oluşturan rengi geçirir, karşıt rengi tutar. Bu yöntem
göz önünde bulundurulduğunda mavi ışık dalga boyunun sarı filtre sayesinde bir sonraki
katmanı etkilemesi önlenirken, sarıyı oluşturan yeşil ve kırmızı ışığın da geçmesi sağlanmış
olur. Sarı filtre, film banyo edilirken banyoya karışarak film yüzeyinden uzaklaşır.

 2. Renk katmanı

Yeşil ışık dalga boyuna duyarlı, banyo sonrası magenta renge boyanacak bu tabaka,
yeşil ve mavi ışıktan etkilenir. Mavi ışık sarı filtrenin etkisiyle bu katmana ulaşamaz. 2. renk
katmanı böylece sadece yeşil ışık dalga boyunun etkisi altında kalır. Mavi ve yeşil ışık dalga
boyundan etkilenen filmlere orto-chromatik filmler denir ve renkli negatif filmlerin 2. renk
katmanı bu yapıdadır.

27

 3. Renk katmanı

Kırmızı ışık dalga boyuna duyarlı banyodan sonra cyan renge boyanacak bu tabaka,
beyaz ışığı oluşturan üç ana renkten de etkilenir. Mavi, yeşil ve kırmızı ışıktan etkilenen
filmlere pan-chromatik filmler denir. Mavi ışığın etkisi sarı filtre ile engellendiğinden alt
katmanlara inemez. Dalga boyu kısaldıkça, etkisi artar. Yeşil dalga boyu maviden uzun,
kırmızıdan daha kısadır. Bu nedenle etkisi sadece 2. renk katmanında görülür ve bu
katmanda enerjisi bittiği için 3. renk katmanına ulaşamaz. Böylece 3. renk katmanına sadece
kırmızı ışık dalga boyu ulaşır ve bu bölgedeki gümüş tuzlarını pozlar.

 Mask tabaka

Bu tabaka poz esnekliliğini arttırır, saf renkler elde etmeyi kolaylaştırır ve kontrastı
düşürmeye yarar. 2. renk katmanında açık sarı, 3. renk katmanında pembe karakterde renk
kuplörleri içerecek şekilde film emülsiyonuna sürülür. Film banyoya girdikten sonra bu
katmanlar açık sarı ve pembe renge boyanır. Açık sarı ve pembenin üst üste gelmesi, turuncu
renkte mask tabakanın oluşmasını sağlar.

 Boya tabakası (anti halo tabaka)

Filmi pozlayan ışığın bir kısmı, 3. renk katmanın dan sonra da etkisini hala sürdürür
ve taşıyıcı tabakanın arka yüzüne çarparak geri döner. Bu geri dönüşte pozlanmamış gümüş
tuzlan ışıktan etkilenerek tekrar pozlanır. Filmdeki bu yapı pozlanmada oluşacak
olumsuzlukları önlemek için tabana inen ışığı emen katmana, anti halo tabaka denir. Anti
halo tabaka bazı filmlerde emülsiyon ile film tabanı arasında iken, bazı filmlerde ise film
tabanının arka yüzeyindedir.

F.3.2.5 Negatif film ve baskısı

28

F.3.2.6.Renkli negatif filmin yapısı ve banyo süreci

29

Ş.3.2.7:Renkli filmin yapısı

3.3. Renkli Filmlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar
 Filmlerin duyarkatının oluşturan mat yüzeylerine herhangi bir cisimle, eliniz
veya parmağınızla dokunmayınız.
 Filmlerinizi her zaman yalnız kenarlarından ve mümkünse ipek eldivenlerle
tutunuz.
 Nem ve ısı, pozlanmış veya pozlanmamış filmlere olumsuz yönde etki ettiğinden
serin ve nem oranının düşük olduğu yerlerde saklanması gerekir.
 Ne türde olursa olsun, filmleri fotoğraf makinesine gölgede takınız, eğer böyle
bir olanağınız yoksa arkanızı güneşe dönünüz.
 Renkli malzemenin dayanma süresi siyah-beyaz malzemeye oranla çok kısadır.
Film satın alırken son kullanım tarihine bakmayı kesinlikle unutmayınız.
 Ambalajı olmayan filmleri satın almayınız. Tarihi geçmiş duyarlı malzemeler,
duyarlıklarını yitirirler, kontrastlıkları azalır ve renk bozuklukları ortaya
çıkarırlar.
 Renkli filmler kuru ve karanlık yerde muhafaza ederseniz dahi, 10-25 yıl sonra
bozulmaya başlar. Negatiflerinizi nemden ve rutubetli ortamdan uzak tutunuz.
 Bütün fotoğraf emülsiyonları röntgen ışınlarına kimyasal dumanlara karşı
 Filminizin havaalanlarındaki X ışınlarından geçmesine izin vermeyin. Filminizin
zarar görmesine neden olur.
 Filmler taşıma, saklama ve kullanım sırasında kirlenebilir. Bu kirlenme toz,
insan elinden bulaşan doğal yağ lekeleri, film üzerine dökülen sıvılar veya banyo
artıklarından kaynaklanabilir. Bir bez ile silmek kesinlikle filmi çizecektir. Hatta
filmi el ile tutarak temizlemeye çalışmak bile daha büyük zararlara yol açabilir.
Bu nedenle temizlik amaçlı üretilen özel ürünlerden faydalanmak gerekir.

30


Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda siyah-beyaz ve renkli negatif filmlerin
emisyonlu yüzeyini ayırt edebileceksiniz.


 Negatif Film çeşitleri (siyah-beyaz, renkli)
 Farklı ışıklar (gün ışığı, floresan, spot, kırmızı ışık vb.)

 Negatif filmlerin kimyasal yapısını
kitaplar vb.) negatif filmlerin kimyasal
araştırınız.
yapısını araştırınız.

 Siyah-beyaz ve negatif filmleri  Elinizle filmlerin emülsiyonlu tarafını
inceleyiniz. inceleyiniz ve aradaki farkı görünüz.

 Pozitif ve Negatif filmler arasındaki
farkı araştırınız.
toplayınız.

 Negatif filmlerin diğer filmlerden farkı stüdyolarında çekim yapma olanağı
konusunu araştırınız. yaratın ve negatif filmlerle stüdyo
ortamında çekim yapınız.
 Elinizle dokunarak negatif filmin  Film yüzeyinin parlaklık ve matlığını,
emisyonlu yüzeyini ayırt ediniz. dokusunu inceleyiniz.

 Farklı ışıklar altında bakarak negatif  Film yüzeyinin parlaklık ve matlığını,
filmin emisyonlu yüzeyini ayırt ediniz. dokusunu inceleyiniz.

31



ÖLÇME SORULARI

Öğrenme faaliyetleri kapsamında; iki tip test sorusu vardır:Doğru-yanlış ve doldurmalı
cümleler. Her cümleyi dikkatle okuyunuz. İfadede belirtilen fikir doğru ise cevap kâğıdınız
da ilgili maddenin önüne (D), yanlış ise (Y) harfini yazınız. Ayrıca aşağıdaki cümlelerde
bazı önemli sözcüklerin arası boş bırakılmıştır. Boş yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz.
1. ( ) Negatif filmler daha toleransız filmlerdir. Yani hatalı pozlama riski daha çoktur.
Bu nedenle negatif filmler amatörler tarafından daha çok tercih edilmez.
2. ( ) Elde edilen negatif filmden, pozitif bir görüntü elde edebilmek için negatif siyah-
beyaz kâğıda baskıları yapılır.
3. ( ) Renkli malzemenin dayanma süresi siyah-beyaz malzemeye oranla çok uzundur.
4. ( ) Jelâtin tabaka, hayvanların kıkırdakları, tırnakları ve kemiklerinden elde edilen bir
madde olup, ılık ve özellikle sıcak suda kolaylıkla erime, fakat soğuk suda erimeyip,
pelte haline gelme gibi özelliklere sahiptir.
5. ( ) X ışınları filme zarar vermez.
6. Çekilen konuların ters tarafa görüntü veren özelliğe sahip film görüntülerine
……………………….denir.
7. …………………....filmler esnemeyen birçok taban üzerine kaplanmış gümüş
bileşiklerinden oluşur.
8. Çıkarmalı yönteme dayanan bütün renkli fotoğraf filmleri (fotoğraf kartları) üç işlevsel
duyarkat tabakasından oluşur. Her tabaka ………………………………. ana
renklerine karşı duyarlıdır.
9. Fotoğrafçılıkta kullanılan gümüş bileşimlerine kısaca
……………………………..denir.
10. Renkli filmlerde yeşil tabaka ………………………..özelliğe sahiptir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. ve doğru cevap sayınızı belirleyerek
tekrarlayınız.

32

UYGULAMALI TEST

Banyo işlemi görmüş renkli negatif filmleri inceleyerek basılmış fotoğraflarla
karşılaştırın ve aradaki farklılıkları belirleyerek, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerine göre
değerlendiriniz.

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız
becerileri “Evet” ve “Hayır” kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.

 Negatif filmleri incelediniz mi?
 Renkli negatif filmlerin emülsiyon yapısını incelediniz mi?

 Renkli filmlerin kimyasal özelliklerini araştırdınız mı?
 Renkli negatif filmlerin kullanımında dikkat edilecek noktaları
araştırdınız mı?
 Renkli filmlerin emülsiyon yapısı incelediniz mi?
 Banyo işleminden geçmiş renkli negatif filmi incelediniz mi?
 Çekilen objelerin renginin negatif filmde tamamlayıcısı olan
renge dönüştüğünü gözlemlediniz mi?
 Mavi renkte olan cisimlerin negatif filmde sarı renge
dönüştüğünü gözlemlediniz mi?
 Yeşil renkli olan cisimlerin negatif filmde magenta rengine
 Kırmızı renkli olan cisimlerin negatif filmde cyan rengine
 Banyo işlemi görmüş renkli negatif film ile karta basılmış
fotoğrafı karşılaştırarak aralarındaki farklılıkları belirlediniz mi?

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızın tümü “Evet” ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. “Hayır”
cevaplarınız için öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

33

AMAÇ

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda Pozitif Filmleri kimyasal yapısını ve
kullanım alanlarını öğrenebileceksiniz.

ARAŞTIRMA
 Pozitif filmlerle ilgili bilgi toplayınız.
 Toplanan bilgileri dosyalayınız ve sınıfla paylaşınız.

4. POZİTİF FİLMLER
4.1. Dia Pozitif/ Slayt Filmler
Çekilen konuların aynı renk ve görüntüde görünen, kimyasal olaylardan sonra da
pozitif görüntü veren filmlere denir.

Renkli pozitif filmler projeksiyon veya direkt baskı amaçlı kullanılırlar. Pozitif
görüntü oluşumu için film önce siyah-beyaz geliştiricide yıkanır, daha sonra renklerin
oluşması için ikinci banyoda yıkanır.

F.4.1.1.Dia pozitif (slayt)film

4.1.1. Pozitif Filmler Kimyasal Özellikleri

Dia Pozitif filmler bir projeksiyon makinesi yardımıyla perdeye görüntüleri
düşürülerek seyredilebilirler. Bu sayede boyutları büyütülebilir veya küçültülebilir.
Ressamlar bu yöntemle bir görüntüyü tuvale veya daha büyük alanlara yansıtarak resim
yapmaktadırlar. Dia pozitif filmler negatif filmlerden farklı banyo malzemesi ile farklı
şekilde banyo edilirler. Renkli pozitif filmler projeksiyon veya direkt baskı amaçlı
kullanılırlar. Pozitif görüntü oluşumu için film önce siyah beyaz geliştiricide yıkanır daha
sonra renklerin oluşması için ikinci banyoda yıkanır.

34

Renkli pozitif filmlerde renkler film üzerinde doğadaki orijinal renkler gibidirler.
Renkli pozitif filmlerden karta direk baskı yapılacak olursa kart üzerindeki görüntü doğadaki
renklerin tersi olur. Bu nedenle pozitif filmler ya projeksiyon aracılığıyla ya da doğrudan
doğruya kullanılırlar. Günümüzde pozitif filmlerden de pozitif kart baskısı yapılabilmektedir.
Film üzerinde pozitif görüntü elde edilmesi için film önce siyah beyaz geliştiricide, her
tabaka üzerinde siyah-beyaz gümüşlü bir görüntü elde edilir. Daha sonra ilk geliştirme
banyosu sırasında etkilenmemiş yerlerde boya ve her tabakada pozitif renkler oluşur.
Renkli pozitif ve negatif filmlerin gün ışığı (daylight) ve yapay ışık (tungsten)
koşullarına göre üretilmiş iki ayrı tipi vardır. Gün ışığı filmleri en doğru renk dengesini
güneş ışığı ile aydınlatılan konularda verirken, yapay ışıkta pozlandırılırsa renkler sarı-
kahverengi sonuç verir.
Yapay ışık filmleri ise tungsten ampulünün ışığında en doğru renk dengesini verirken,
gün ışığında bu film kullanıldığında mavi tonların hakim olduğunu görürüz. Bu renk
kaymalarını düzeltmek için renk dengeleme ve renk düzeltme filtreleri kullanılabilir. Yapay
ışık filmleri tungsten kaynağının cinsine göre iki tiptir.
A-tipi filmler renk sıcaklığı 3400 kelvin olan fotoğraf ampulleri için üretilmiştir.
B-tipi filmler ise renk sıcaklığı 3200 kelvin olan stüdyo aydınlatması içindir.
Bu tür filmler çift emülsiyon katmanı içerirler ve cismin bütün renklerini tam veya
yarım tonlar olarak gözümüzün gördüğü biçimde yani pozitif olarak verirler. Dönüşümlü
filmler, geliştirme sırasında ara ışıklama denen bir işlem sonrası pozitif görüntü verirler.
Saydam adını alan bu son ürün genellikle projeksiyon ile izlenir. Cibachrome ve benzer
teknikler dışında ara negatif almaksızın, kart baskısı yapılamaz.
Matbaada çoğaltılacak, basın, reklamcılık, poster, afiş gibi çalışmalar ile saydam
gösterileri, multivizyon çalışmaları için uygundur. Dönüşümlü filmlerle yapılan çekimlerde
dikkat edilmesi gereken, çerçevelemenin ve konu düzenlemesinin çok dikkatli yapılmasıdır.

Saydam filmlerin görüntüsü Negatife göre her zaman daha keskin ve parlaktır.

Her formatta renkli pozitif film üretilmektedir.

F.4.1.2.Renkli pozitif film

35

4.1.2. Emülsiyon Yapısı
Saydam filmlerin duyarkat yapısı negatif filme benzer. Renkli negatif filmde olduğu
gibi alt alta üç renk katmanı ve filtre katmanından oluşur. En üstte mavi ışığa duyarlı katman
onun altında sarı filtre katmanı vardır. Filtre katmanının altında ise sırasıyla yeşil ışığa ve
kırmızı ışığa duyarlı katmanlar vardır. Sarı filtre katmanı negatif filmde olduğu gibi mavi
ışığın, yeşil ve kırmızı katmanlara ulaşmasını engeller. Saydam filmin üç renk katmanında
renkli negatif film gibi sarı, macenta ve cyan renklerini üreten renk bağlayıcıları vardır.
Saydam filmlerde gizli görüntünün pozlanarak kaydedilmesi negatif filme benzer. Saydam
filmde ortaya çıkan görüntü negatiftir. Pozitif görüntünün elde edilmesi ise film banyosu
sürecinde olur. Negatif görüntüyü pozitife dönüştüren banyoya reversal banyo adı verilir. Bu
nedenle de saydam filmler, reversal film olarak da adlandırılır. Reversal film banyosu
sürecinde negatif görüntü kimyasal işlemlerle pozitife dönüşür.
Renkli dia film banyosunun süreci renkli negatif film banyosundan çok farklıdır.
Renkli saydam filmlerin, film banyosu süreci şu aşamalardan oluşur: Geliştirme banyosu,
yeniden pozlama, renk geliştirme banyosu, ağartma ve sabitleme banyoları. Saydam
filmlerin, renk katmanlarının yapısı negatif filmlerden farklıdır. Renk katmanlarındaki renk
boyayıcı maddeler, saydam filmlerde renksizdir. Bu nedenle, geliştirme banyosu aşamasında,
renk katmanlarındaki renk boyayıcı maddelerden renk üretilmez. Bunun yerine geliştirme
banyosu sırasında, her renk katmanında, negatif gümüş görüntü yani gizli görüntü oluşur.
Mavi ışık gizli görüntüyü maviye duyarlı katmanda, yeşil ışık yeşile duyarlı katmanda ve
kırmızı ışık kırmızıya duyarlı katmanda filme kaydeder. Geliştirme banyosu sonunda
duyarkatta negatif görüntü oluşur.
Film banyosunun ikinci aşamasında, bir önceki aşamada oluşan negatif görüntü
pozitife döner. Film kimyasal olarak pozitif banyo yapılır. Bu aşamada, filmin her
katmanında iki gizli görüntü oluşur. Bir sonraki aşama ise renk geliştirme banyosudur. Bu
aşamada, belirlenmiş olan gizli görüntünün renkleri oluşur. Renkli negatif filmde olduğu gibi
filmin mavi, yeşil ve kırmızı ışığa duyarlı katmanlarında sarı, macenta ve cyan renkleri
oluşur. Bu aşama sonunda filmin her renk katmanında bütün renkler ortaya çıkar.
Renk geliştirme aşaması sonunda filmin üzerinde bütün renkler oluşmasına rağmen
film şeffaf değil, donuktur; çünkü renkli görüntünün üstünde gümüş vardır. Filmin
üzerindeki gümüş artık gereksizdir ve gümüş film yüzeyinden temizlendiğinde renkli
görüntü görülebilir. Bunu da bir sonraki banyo aşaması olan ağartma banyosu sağlar. Film
ağartma banyosuna konulduğunda; her renk katmanında pozitif görüntü oluşur. Film
üzerindeki gümüş tuzlarının temizlenmesi için son aşama olarak film, sabitleme banyosuna
konur. Böylece, filmin her renk katmanındaki renklerle birlikte renkli pozitif görüntü ortaya
çıkar. Film son olarak yıkanır ve kurutulur.

36

Ş.4.1.3: Saydam filmlerin yapısı ve film banyo süreci

Film, üç renge duyarlı katman ve bir filtre katmanından oluşur.
En üstte mavi ışığa karşı duyarlı katman. Onun altında mavi ışığın alttaki katmanlara
geçmesini engelleyen sarı filtre katmanı ve daha sonra yeşil ve kırmızı ışığa duyarlı
katmanlar vardır. Bütün bu katmanlar bir film tabanı üstünde yer alır.
37

4.1.3. Mavi Tabaka

Pozitif filmlerin en üst tabakası non-kromatiktir. Sadece mavi ışık dalga boyuna karşı
duyarlıdır. Yeşil ve kırmızı ışık dalga boyundan etkilenmez.

4.1.4. Sarı Filtre

Mavi tabaka ile yeşil tabaka arasında bulunur. Birinci tabaka etkileyen mavi ışık dalga
boyunun ikinci tabakaya geçmesini olumsuz etkilemesini engellemek için konulmuştur. Bu
sarı filtre tabakası sadece pozlandırma aşamasında işe yarar. Banyo aşamasında kimyasallar
yardımı ile filmin üzerinden tamamen uzaklaştırılır. Aksi takdirde sarı bir mask tabakalı dia
pozitifin sarı dominantlı bir görüntü vermesi kaçınılmaz olur. Bu da doğru renklere ulaşmayı
engeller.

4.1.5. Yeşil Tabaka
Yeşil ışık dalga boyuna duyarlı bir tabakadır. Ortokromatik özelliğe sahiptir. Yani
kırmızı ışıktan etkilenmez. Sadece mavi ve yeşil ışıktan etkilenir. Dalga boyundaki mavi ilk
tabakada sarı filtre tarafından tutulduğundan sadece sarının tamamlayıcısı olan yeşil ve
kırmızı ışıklar bu tabakaya ulaşabilir. Bu tabaka ortokromatik olduğundan kırmızı ışık dalga
boyundan etkilenmez ve sadece yeşil ışık dalga boyundan etkilenir.

4.1.6. Kırmızı Tabaka
Pankromatik olan bu tabaka aslında her üç renge de duyarlıdır. Ama mavi ve yeşil
ışıklar bir üst tabakada etkilerini gösterdiklerinden, dalga boylarının kısa oluşundan ve de
sarı filtre ile engellendiklerinden bu tabaka sadece beyaz ışığın kırmızı dalga boyundan
etkilenir.

4.1.7. Film Tabanı
Asetat, jelâtin ve benzeri şeffaf maddelerden yapılır ve duyarkat tabakasını taşımaya
yarar. Şeffaf özelliğe sahip olduğundan renkler üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur.

4.1.8. Yansıma Önleyici Tabaka
Bu tabaka filmin her üç katmanından ve film tabanından geçen ışınların arkada
bulunan bir maddeye çarparak geri dönmesiyle tekrar filmin etkilenmesinden doğacak
olumsuzlukları önlemek için konulmuştur.
Yansıma önleyici tabaka bazı filmlerde duyarkat ile film tabanı arasındayken, bazı
filmlerde ise film tabanının dışındadır. Bu anlatılan chromatik yapılar aslında siyah beyaz
filmlerde de aynı özellikleri taşır ,fakat her tabakanın karakteri farklıdır.
Bu tabakalarda ışığa karşı hassasiyeti siyah beyaz filmlerde de olduğu gibi gümüş
halojenürleri sağlar. Renkli filmlerde ayrıca her tabakaya renk oluşumunu sağlayan renk
kuplörleri konulmuştur.

38

Ş.4.1.3: Renkli filmin yapısı

4.2. Dia Pozitif Filmlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Noktalar
 Filmlerin kaset dışındaki uçlarını yavaş çekiniz, ayrıca filmleri kaset içine yavaş
yavaş geri sarınız. Aksi takdirde kaset ağzındaki kadifeden ötürü oluşabilecek
statik elektrik film duyarkatını etkileyebilir.
 Filminizin makineye doğru takılıp takılmadığını kontrol etmek için, makinenizi
her kurduğunuzda geri sarma kolunun tersi yöne hareket edip etmediğine bakın.
 Ambalajın üzerindeki son kullanım tarihine dikkat edin.
 Isı, nem, bazı kimyasal maddelerden filminizi uzak tutun. Duyarlı malzemenin
bozulmasına neden olurlar.
 Slayt filmleri projeksiyon makinesinde 15 dakikadan fazla tutmayın. Isı filmin
renklerine zarar verebilir.
 Bütün fotoğraf emülsiyonları röntgen ışınlarına, kimyasal dumanlara karşı
 Filminizin havaalanlarındaki X ışınlarından geçmesine izin vermeyin, filminizin
zarar görmesine neden olur.
 Filmler taşıma, saklama ve kullanım sırasında kirlenebilir. Bu kirlenme toz,
insan elinden bulaşan doğal yağ lekeleri, film üzerine dökülen sıvılar veya banyo
artıklarından kaynaklanabilir. Bir bez ile silmek kesinlikle filmi çizecektir. Hatta
filmi el ile tutarak temizlemeye çalışmak bile daha büyük zararlara yol açabilir.
Bu nedenle temizlik amaçlı üretilen özel ürünlerden faydalanmak gerekir.
 Ayrıca çok pozlandırılan filmlerin açık, az pozlandırılan filmlerin ise koyu
çıkacağı unutulmamalıdır.
 Güneş altında yaptığınız çekimlerde makinenizi gerektiğinden fazla açıkta
bırakmayınız, eğer dışarıda kalması gerekiyorsa üzerine yansıtıcı bir madde
örtünüz.
 Pozitif filmler tölaranssız filmlerdir. Hata kabul etmez. Bu nedenle emin
olduğunuz diyafram ya da enstantane değerine karar verdikten sonra çekiminizi
yapınız.
39


Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda negatif ve pozitif filmlerin arasındaki farkları
ayırt edebileceksiniz.

 Negatif Film çeşitleri (siyah-beyaz, renkli), pozitif filmler (dia pozitif/slayt)

 Negatif ve pozitif filmlerin kimyasal
kitaplar vb.) negatif filmlerin kimyasal

 Elinizle filmlerin emülsiyonlu tarafını
 Pozitif ve negatif filmleri inceleyiniz.
inceleyiniz ve aradaki farkı görünüz.

 Pozitif ve negatif filmler arasındaki farkı
araştırınız.
toplayınız.

 Pozitif filmlerin diğer filmlerden farkı stüdyolarında çekim yapma olanağı
konusunu araştırınız. yaratın ve negatif filmlerle stüdyo
ortamında çekim yapınız.
 Pozitif filmlerde çekilen objelerin aynı
 Pozitif ve negatif filmleri karşılaştırarak renkte göründüğünü, negatif filmlerde
inceleyiniz. objelerin renklerinin tamamlayıcısı renge
dönüştüğünü gözlemleyiniz.

40

213 gim040

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (17)

Similaire à 213 gim040

Similaire à 213 gim040 (20)

Plus de Serdar Kılıçaslan

Plus de Serdar Kılıçaslan (20)

213 gim040