SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  6
Télécharger pour lire hors ligne
Fatoração Algébrica



                                 Casos Simples de Fatoração Algébrica


Como já aprendemos na Aritmética, todo número, não primo, pode ser decomposto em um produto de fatores
primos. Assim,
tem-se:
                                                                               3            2
30 = 2 X 3 X 5 ; 72 = 8 x 9 = 2 x 2 x 2 x 3 x 3 = 2 x 3

Da mesma forma, podemos decompor algumas expressões algébricas em fatores.
                                      2   2                               2                     2     2   2 3   2   2
Assim, por exemplo : a - b = (a+b) (a - b) ; a + 2ab + b = (a + b) ; 12a b - 18ab = 6ab (2ab - 3)

O processo pelo qual transformamos uma adição algébrica em um produto algébrico denominamos fatoração
algébrica, ou
simplesmente, fatoração.

No estudo da fatoração são conhecidos vários casos. Vamos estudá-los, classificando-os, para uma melhor
compreensão.


                               Primeiro Caso de Fatoração : Evidenciação


                                                      2               3
Consideremos o polinômio 6ax - 4ax + 2ax, que pode ser escrito como :

(2ax).(3x) - (2ax).(2x) + (2ax).(1). Percebemos que o fator 2ax esta presente em todos os termos do polinômio.
2ax é o fator
comum e deverá ser colocado em evidência. Assim :
   2         3                                        2
6ax - 4ax + 2ax = (2ax) (3x - 2x + 1)
                                                                  2 4         3 2               4 3
Exemplo 01) Fatorar o polinômio 7m p - 14m p + 21m p
                                                  2 2
Colocando o fator comum 7m p em evidência, teremos :
   2 4               3 2          4 3             2 2         2                2
7m p - 14m p + 21m p = 7m p ( p - 2m + 3m p)
                                                                  3                 2
Exemplo 02) Fatorar o polinômio 2m (a - b) + 8m ( a - b)
                                                  2
Colocando o fator comum 2m (a - b) em evidência, teremos :
   3                       2                  2                                         2
2m (a - b) + 8m ( a - b ) = [2m (a - b)] ( m + 4) = 2m (a - b)( m + 4)


             Segundo Caso de Fatoração : Trinômio Quadrado Perfeito


Já aprendemos em produtos notáveis que :
         2       2                2               2       2               2
(a + b) = a + 2ab + b e (a - b) = a - 2ab + b
                                                           2        2                          2
O que faremos agora é transformarmos a soma algébrica a ± 2ab + b em sua forma fatorada (a ± b) .
E para tal precisamos compreender que um trinômio será quadrado perfeito quando possuir dois de seus três
termos quadrados
e o terceiro sendo igual ao dobro do produto entre as raízes quadradas dos termos quadrados.
2                         2   4
Exemplo 03) Se possível, fatore o polinômio 4m + 12mn + 9n
                                                             2               4
O polinômio possui dois termos quadrados 4m e 9n , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 2m e
  2
3n . O dobro do
                                                                    2
produto entre essas raízes é exatamente igual ao terceiro termo 12mn .
                                 2           2       4
E dessa forma o polinômio 4m + 12mn + 9n é um trinômio quadrado perfeito e pode, portanto ser fatorado.
                                                                                                     2
A raiz quadrada do primeiro termo quadrado é 2m, a raiz do segundo termo quadrado é 3n e o sinal que os
une será o sinal do
terceiro termo + 12mn2. Dessa forma, teremos :

4m2 + 12mn2 + 9n4 = ( 2m + 3n2)2
                                                                 4                2 3           6
Exemplo 04) Se possível, fatore o polinômio 16x + 36x y + 25y
                                                             4                   6                                      2
O polinômio possui dois termos quadrados 16x e 25y , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 4x e
  3
5y . O dobro do
                                        2 3                                     2 3
produto entre essas raízes é igual a 40x y que é diferente do terceiro termo 36x y .
                                    4       2 3          6
E dessa forma o polinômio 16x + 36x y + 25y não é um trinômio quadrado perfeito e não pode, portanto, ser
fatorado, pelo
menos como um trinômio quadrado perfeito.
                                                                                 6n            12n
Exemplo 05) Se possível, fatore o polinômio 36 - 132p                                 + 121p
                                                                                 12n
O polinômio possui dois termos quadrados 36 e 121p , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 6 e
  6n
11 . O dobro do
produto entre essas raízes é exatamente igual ao terceiro termo 132p6n.

E dessa forma o polinômio 36 - 132p6n + 121p12n é um trinômio quadrado perfeito e pode, portanto, ser
fatorado.
                                                                                                     6n
A raiz quadrada do primeiro termo quadrado é 6, a raiz do segundo termo quadrado é 11p                    e o sinal que os
une será o sinal do
                     6n
terceiro termo - 132p , Dessa forma, teremos :

36 - 132p6n + 121p12n = ( 6 - 11p6n)2


         Terceiro Caso de Fatoração : Diferença de Dois Quadrados


Já aprendemos em produtos notáveis que :
                  2   2
(a + b) (a - b) = a - b
                                                            2   2
O que faremos agora é transformarmos a diferença algébrica a - b em sua forma fatorada (a + b) (a - b). E
para tal precisamos
extrair as raízes quadradas de ambos os termos e montarmos com essas raízes a sua soma multiplicada por
sua diferença.
                                        2        8
Exemplo 06) Fatore o binômio 64x - 25y
                                                                         2             8
O binômio é uma diferença de dois quadrados 64x e 25y , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 8x
    4
e 5y .
                            4                                        4
Montando a soma (8x + 5y ) e a diferença (8x - 5y ) e as multiplicando, teremos nossa fatoração concluída.
Assim :
   2      8           4         4
64x - 25y = (8x + 5y ) (8x - 5y )
6
Exemplo 07) Fatore 81 - 0,49k
                                                                   6
O binômio é uma diferença de dois quadrados 81 e 0,49k , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 9 e
    3
0,7k .
                               3                               3
Montando a soma (9 + 0,7k ) e a diferença (9 - 0,7k ) e as multiplicando, teremos nossa fatoração concluída.
Assim :
          6            3               3
81 - 0,49k = (9 + 0,7k ) (9 - 0,7k )

Veja que interessante: Já sabemos que 49 - 25 = 24.

Vamos fazer essa diferença entre dois quadrados utilizando a fatoração, que acabamos de aprender:
49 - 25 = (7 + 5) ( 7 - 5 ) = 12 x 2 = 24 ( deu, é claro, o mesmo resultado )


                Quarto Caso de Fatoração : Trinômio de Stevin


Já aprendemos em produtos notáveis que :

(a + b) (a + c) = a2 + (b + c)a + bc, que podemos escrever como : a2 + Sa + P, onde S é a soma dos termos não
comuns e P o
seu produto.
                                                                       2
O que faremos agora é transformarmos a soma algébrica a + Sa + P em sua forma fatorada (a + b) (a + c).

E para tal precisamos extrair a raiz quadrada do termo quadrado e descobrirmos dois número cuja soma seja
S e cujo produto
seja P. e verificarmos se a soma aparece multiplica pela raiz quadrada do termo comum.

Só com alguns exemplos poderemos entender melhor esse tipo de fatoração. Vamos a eles.
                                           2
Exemplo 08) Fatore o trinômio k + 8k + 15
                                                           2
Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado k , teremos k. Vamos descobrir agora dois números que
somados sejam iguais a
8 e multiplicados sejam iguais a 15. Esses números serão 3 e 5, já que: 3 + 5 = 8 e 3 x 5 = 15. Percebemos,
também, que a soma
8 aparece multiplicada pela raiz quadrada k de k2.
          2
Assim : k + 8k + 15 = (k + 3) (k + 5)
                                           4       2
Exemplo 09) Fatore o trinômio m - 6m + 8
                                                           4
Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado m , teremos m2. Vamos descobrir agora dois números que
somados sejam iguais
a - 6 e multiplicados sejam iguais a 8. Esses números serão - 2 e - 4 , já que: - 2 + - 4 = - 6 e (- 2) x (- 4) = +
8. Percebemos,
                                                                   2      4
também, que a soma - 6 aparece multiplicada pela raiz quadrada m de m .
           4     2         2               2
Assim : m - 6m + 8 = (m - 2) (m - 4)
                                               6       3
Exemplo 10) Fatore o trinômio 25y + 20y - 21
                                                               6           3
Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado 25y , teremos 5y . Vamos descobrir agora dois números que
somados sejam iguais
a + 4, lembremos que a raiz de 9y6, está presente nesse termo, assim, 20y3 : 5y3 = 4 e multiplicados sejam
iguais a - 21.
Esses números serão - 3 e + 7 , já que: - 3 + 7 = 4 e                                            (- 3) x (+ 7) = - 21. Percebemos, como já vimos, que a
soma + 4 aparece
multiplicada pela raiz quadrada 5y3 de 25y6.
                 6           3                       3                   3
Assim : 25y + 20y - 21 = (5y + 7) (5y - 3)
                                                                     8       4       2
Exemplo 11) Fatore o trinômio 4p - 8p a - 5a
                                                                                         8           4
Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado 4p , teremos 2p . Vamos descobrir agora dois números que
somados sejam iguais
                                                                                  4
a - 4a, lembremos que a raiz de 4p8, está presente nesse termo, assim, - 8p4a : 2p = 4a e multiplicados sejam
             2
iguais a - 5a .

Esses números serão - 5a e + 1a , já que: - 5a + 1a = 4a e (- 5a) x (+ a) = - 5a2. Percebemos, como já vimos,
que a soma + 4a
                                          4      8
aparece multiplicada pela raiz quadrada 2p de 4p .
             8           4            2              4                   4
Assim : 4p - 8p a - 5a = (2p + a) (2p - 5a)


                     Quinto Caso de Fatoração : Soma de Dois Cubos


                                                         3           3
Um binômio soma da forma x + y pode ser fatorado em um produto da forma:
 3       3                   2                   2
x + y = (x + y) ( x - xy + y )

A melhor forma para fatorarmos uma soma de dois cubos é compreendermos que um dos fatores será a soma
das raízes cúbicas
dos termos cúbicos originais, e a partir dele, montarmos o outro fator que será o quadrado do primeiro menos
o produto entre
o primeiro e o segundo mais ( sempre mais ) o quadrado do segundo. Só praticando entenderemos esse caso
fatoração.
                                                                                     6
Exemplo 12) Fatore a soma de dois cubos 8p + 125

Como ambos são termos cúbicos, essa soma poderá ser fatorada.
                                 6          2                                                                                         2
A raiz cúbica de 8p é 2p e a raiz cúbica de 125 é 5. Assim já temos o nosso primeiro fator (2p + 5)

A partir dele montaremos o nosso segundo fator. O quadrado de 2p2 é 4p4 ; o produto entre 2p2 e 5 é 10p2 e o
quadrado do
             2
segundo é 5 = 25. E dessa forma, teremos:
     6               2                     4                 2
8p + 125 = (2p + 5) ( 4p - 10p + 25)
                                           3 9                   6
Exemplo 13) Fatore 27x y + 64z

Como ambos são termos cúbicos, essa soma poderá ser fatorada.
                                     3 9             3                                       6   3
A raiz cúbica de 27x y é 3xy e a raiz cúbica de 64z é 4z .
                                                                                 3       2
Assim já temos o nosso primeiro fator (3xy + 4z )
                                                                                                             3    2 6                      3    2
A partir dele montaremos o nosso segundo fator. O quadrado de 3xy é 9x y ; o produto entre 3xy e 4z é
    3 2
12xy z e o quadrado
                 2 2    4
do segundo é (4z ) = 16z .

E dessa forma, teremos: 27x3 y9 + 64z6 = (3xy3 + 4z2) (9x2y6 - 12xy3z2 + 16z4)
Sexto Caso de Fatoração : Diferença de Dois Cubos


Um binômio diferença da forma x3 - y3 pode ser fatorado em um produto da forma:
 3   3           2         2
x - y = (x - y)( x + xy + y )

A melhor forma para fatorarmos uma diferença de dois cubos é compreendermos que um dos fatores será a
diferença das
raízes cúbicas dos termos cúbicos originais, e a partir dele, montarmos o outro fator que será o quadrado do
primeiro
mais o produto entre o primeiro e o segundo mais ( sempre mais ) o quadrado do segundo. Só praticando,
entenderemos
esse caso fatoração.

Exemplo 14) Fatore a diferença de dois cubos 216p3 - 125m6

Como ambos são termos cúbicos, essa diferença poderá ser fatorada.
                                                         6       2                                         2
A raiz cúbica de 216p3 é 6p e a raiz cúbica de 125 m é 5m . Assim já temos o nosso primeiro fator (6p - 5m )

A partir dele montaremos o nosso segundo fator. O quadrado de 6p é 36p2 ; o produto entre 6p e 5m2 é
30pm2 e o quadrado
                  2 2     4
do segundo é (5m ) = 25m .
                                3         6          2       2       2   4
E dessa forma, teremos: 216p - 125m = (6p - 5m ) ( 36p + 30pm + 25m )


                     Sétimo Caso de Fatoração : Agrupamento


Quando em um polinômio dois ou mais termos possuem um termo comum que evidenciado faz aparecer um
termo comum à
fatoração dos demais termos. Só com alguns exemplos podemos compreender melhor esse caso de
fatoração.

Por essa razão o deixamos como o último caso de fatoração.

Exemplo 15) Fatore o polinômio ac + ad + bc + bd (1ª resolução )

Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum a em evidência e colocarmos, nos dois últimos
termos, o fator comum
b em evidência, teremos :

ac + ad + bc + bd = a(c + d) + b( c + d). E colocando o novo fator comum (c + d) em evidência, teremos :

ac + ad + bc + bd = a(c + d) + b(c + d) = (c + d) (a + b)

Exemplo 16) Fatore o polinômio ac + ad + bc + bd (2ª resolução )

Vamos agrupar agora o primeiro e o terceiro termo e, também, o segundo e o quarto termo.

ac + ad + bc + bd = ac + bc + ad + bd

Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum c em evidência e colocarmos, nos dois últimos
termos, o fator comum
d em evidência, teremos :

ac + bc + ad + bd = c(a + b) + d(a + b)
E colocando o novo fator comum (a + b) em evidência, teremos :

ac + bc + ad + bd = c(a + b) + d(a + b) = (a + b) (c + d)

Exemplo 17) Fatore o polinômio 2am + an - 6bm - 3bn

Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum a em evidência e colocarmos, nos dois últimos
termos, o fator comum
- 3b em evidência, teremos :

2am + an - 6bm - 3bn = a(2m + n) - 3b(2m + n).

E colocando o novo fator comum (2m + n) em evidência, teremos :

2am + an - 6bm - 3bn = a(2m + n) - 3b(2m + n) = (2m + n) (a - 3b)
                            2       2       2           2
Exemplo 18) Fatore 3a x - 2b + 2a - 3b x
                                                        2       2           2   2
Reagrupando o polinômio, teremos : 3a x - 3b x + 2a - 2b
Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum 3x em evidência e colocarmos, nos dois últimos
termos, o fator
comum 2 em evidência, teremos :
  2       2       2     2       2       2           2       2
3a x - 3b x + 2a - 2b = 3x(a - b ) - 2(a - b )
                                                2       2
E colocando o novo fator comum (a - b ) em evidência, teremos :
  2       2       2     2       2       2           2       2       2   2
3a x - 3b x + 2a - 2b = 3x(a - b ) - 2(a - b ) = (a - b ) (3x - 2)
E como o fator (a2 - b2) é fatorável e igual a (a + b) (a - b), teremos, finalmente :

3a2x - 3b2x + 2a2 - 2b2 = 3x(a2 - b2) - 2(a2 - b2) = (a2 - b2) (3x - 2) = (a + b) (a - b) (3x - 2)

Contenu connexe

Tendances

www.AulasDeMatematicaApoio.com - Matemática - Polinômios
www.AulasDeMatematicaApoio.com  - Matemática - Polinômioswww.AulasDeMatematicaApoio.com  - Matemática - Polinômios
www.AulasDeMatematicaApoio.com - Matemática - PolinômiosAulas De Matemática Apoio
 
Polinómios e monómios
Polinómios e monómiosPolinómios e monómios
Polinómios e monómiosaldaalves
 
www.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo Aulas
www.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo Aulaswww.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo Aulas
www.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo AulasVídeo Aulas Apoio
 
Expressoes algebricas
Expressoes algebricasExpressoes algebricas
Expressoes algebricasLarissa Souza
 
Matematica 4 exercicios gabarito 05
Matematica 4 exercicios gabarito 05Matematica 4 exercicios gabarito 05
Matematica 4 exercicios gabarito 05comentada
 
03 operaes algbricas
03 operaes algbricas03 operaes algbricas
03 operaes algbricasresolvidos
 
Revisão de polinômios
Revisão de polinômiosRevisão de polinômios
Revisão de polinômiosmatheuslw
 
www.TutoresNaWebCom.Br - Matemática - Polinômios
www.TutoresNaWebCom.Br - Matemática -  Polinômioswww.TutoresNaWebCom.Br - Matemática -  Polinômios
www.TutoresNaWebCom.Br - Matemática - PolinômiosCris Santos Tutores
 
Gabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPII
Gabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPIIGabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPII
Gabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPIILuciana Martino
 
Matemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.com
Matemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.comMatemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.com
Matemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.comVídeo Aulas Apoio
 
Mat aritmetica basica
Mat aritmetica basicaMat aritmetica basica
Mat aritmetica basicacomentada
 
Potenciação radiciação e fatoração aula 1
Potenciação radiciação e fatoração aula 1Potenciação radiciação e fatoração aula 1
Potenciação radiciação e fatoração aula 1Daniela F Almenara
 

Tendances (20)

www.AulasDeMatematicaApoio.com - Matemática - Polinômios
www.AulasDeMatematicaApoio.com  - Matemática - Polinômioswww.AulasDeMatematicaApoio.com  - Matemática - Polinômios
www.AulasDeMatematicaApoio.com - Matemática - Polinômios
 
Fatoração
FatoraçãoFatoração
Fatoração
 
Polinómios e monómios
Polinómios e monómiosPolinómios e monómios
Polinómios e monómios
 
www.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo Aulas
www.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo Aulaswww.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo Aulas
www.CentroApoio.com - Matemática - Polinômios - Vídeo Aulas
 
Expressoes algebricas
Expressoes algebricasExpressoes algebricas
Expressoes algebricas
 
Polinômios DB
Polinômios DBPolinômios DB
Polinômios DB
 
Polinomios
PolinomiosPolinomios
Polinomios
 
PolinôMios 7ª SéRie
PolinôMios 7ª SéRiePolinôMios 7ª SéRie
PolinôMios 7ª SéRie
 
Matematica 4 exercicios gabarito 05
Matematica 4 exercicios gabarito 05Matematica 4 exercicios gabarito 05
Matematica 4 exercicios gabarito 05
 
Gabarito av2 ma14_2016
Gabarito av2 ma14_2016Gabarito av2 ma14_2016
Gabarito av2 ma14_2016
 
Polinomios
PolinomiosPolinomios
Polinomios
 
03 operaes algbricas
03 operaes algbricas03 operaes algbricas
03 operaes algbricas
 
Revisão de polinômios
Revisão de polinômiosRevisão de polinômios
Revisão de polinômios
 
www.TutoresNaWebCom.Br - Matemática - Polinômios
www.TutoresNaWebCom.Br - Matemática -  Polinômioswww.TutoresNaWebCom.Br - Matemática -  Polinômios
www.TutoresNaWebCom.Br - Matemática - Polinômios
 
Radiciação
RadiciaçãoRadiciação
Radiciação
 
Gabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPII
Gabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPIIGabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPII
Gabarito AV3 MA14 2016 - PROFMAT/CPII
 
Matemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.com
Matemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.comMatemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.com
Matemática - Equações Polinomiais - www.CentroApoio.com
 
Mat aritmetica basica
Mat aritmetica basicaMat aritmetica basica
Mat aritmetica basica
 
Potenciação radiciação e fatoração aula 1
Potenciação radiciação e fatoração aula 1Potenciação radiciação e fatoração aula 1
Potenciação radiciação e fatoração aula 1
 
10052014
1005201410052014
10052014
 

Similaire à Mat fatoracao algebrica

Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012
Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012
Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012oim_matematica
 
Fatoração de polinômios
Fatoração de polinômiosFatoração de polinômios
Fatoração de polinômiosCintia Frontino
 
Fatoração de polinômios
Fatoração de polinômiosFatoração de polinômios
Fatoração de polinômiosCintia Frontino
 
Mat fatoracao algebrica exercicios resolvidos
Mat fatoracao algebrica exercicios resolvidosMat fatoracao algebrica exercicios resolvidos
Mat fatoracao algebrica exercicios resolvidostrigono_metria
 
Prova do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADA
Prova do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADAProva do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADA
Prova do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADAthieresaulas
 
triângulo, polinômio e fração algébrica
triângulo, polinômio e fração algébricatriângulo, polinômio e fração algébrica
triângulo, polinômio e fração algébricaluisresponde
 
CfSd 2016 matematica - 2 v1
CfSd 2016   matematica - 2 v1CfSd 2016   matematica - 2 v1
CfSd 2016 matematica - 2 v1profNICODEMOS
 
Definição de fatoração
Definição de fatoraçãoDefinição de fatoração
Definição de fatoraçãoNadjane Souza
 
Razão e proporção
Razão e proporçãoRazão e proporção
Razão e proporçãowalissongbs
 
Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1
Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1
Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1Ana Tapadinhas
 
Produtos notáveis e fatoração.pptx
Produtos notáveis e fatoração.pptxProdutos notáveis e fatoração.pptx
Produtos notáveis e fatoração.pptxGustavoNascimentoSil
 
Matemática básica radiciação equações
Matemática básica radiciação equaçõesMatemática básica radiciação equações
Matemática básica radiciação equaçõesAlessandro Lisboa
 

Similaire à Mat fatoracao algebrica (20)

Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012
Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012
Gabarito 1ª Fase - Nível 3 - 2012
 
Fatoração de polinômios
Fatoração de polinômiosFatoração de polinômios
Fatoração de polinômios
 
Fatoração de polinômios
Fatoração de polinômiosFatoração de polinômios
Fatoração de polinômios
 
Binômio de newton
Binômio de newtonBinômio de newton
Binômio de newton
 
Mat fatoracao algebrica exercicios resolvidos
Mat fatoracao algebrica exercicios resolvidosMat fatoracao algebrica exercicios resolvidos
Mat fatoracao algebrica exercicios resolvidos
 
Prova do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADA
Prova do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADAProva do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADA
Prova do Colégio Militar do Rio de Janeiro, COMENTADA
 
triângulo, polinômio e fração algébrica
triângulo, polinômio e fração algébricatriângulo, polinômio e fração algébrica
triângulo, polinômio e fração algébrica
 
CfSd 2016 matematica - 2 v1
CfSd 2016   matematica - 2 v1CfSd 2016   matematica - 2 v1
CfSd 2016 matematica - 2 v1
 
Definição de fatoração
Definição de fatoraçãoDefinição de fatoração
Definição de fatoração
 
Fatoração
FatoraçãoFatoração
Fatoração
 
Mat72a
Mat72aMat72a
Mat72a
 
Mat72a
Mat72aMat72a
Mat72a
 
Matematica_Basica.pdf
Matematica_Basica.pdfMatematica_Basica.pdf
Matematica_Basica.pdf
 
Razão e proporção
Razão e proporçãoRazão e proporção
Razão e proporção
 
05042014
0504201405042014
05042014
 
Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1
Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1
Proposta de-correccao-do-teste-intermedio-9-ano7-de-fevereiro-de-2011-v1
 
Produtos notáveis e fatoração.pptx
Produtos notáveis e fatoração.pptxProdutos notáveis e fatoração.pptx
Produtos notáveis e fatoração.pptx
 
matematica
matematica matematica
matematica
 
Matemática básica radiciação equações
Matemática básica radiciação equaçõesMatemática básica radiciação equações
Matemática básica radiciação equações
 
Produtos Notáveis 8º ano
Produtos Notáveis 8º anoProdutos Notáveis 8º ano
Produtos Notáveis 8º ano
 

Plus de trigono_metria

Mat utfrs 03. potenciacao
Mat utfrs 03. potenciacaoMat utfrs 03. potenciacao
Mat utfrs 03. potenciacaotrigono_metria
 
Mat divisores de um numero
Mat divisores de um numeroMat divisores de um numero
Mat divisores de um numerotrigono_metria
 
Mat funcao polinomial 2 grau
Mat funcao polinomial 2 grauMat funcao polinomial 2 grau
Mat funcao polinomial 2 grautrigono_metria
 
Mat expressoes algebricas
Mat expressoes algebricasMat expressoes algebricas
Mat expressoes algebricastrigono_metria
 
Mat numeros decimais parte ii
Mat numeros decimais parte iiMat numeros decimais parte ii
Mat numeros decimais parte iitrigono_metria
 
Mat equacao do segundo grau parte i
Mat equacao do segundo grau   parte iMat equacao do segundo grau   parte i
Mat equacao do segundo grau parte itrigono_metria
 
Mat razoes e proporcoes 002
Mat razoes e proporcoes  002Mat razoes e proporcoes  002
Mat razoes e proporcoes 002trigono_metria
 
Mat utfrs 22. poligonos exercicios
Mat utfrs 22. poligonos exerciciosMat utfrs 22. poligonos exercicios
Mat utfrs 22. poligonos exerciciostrigono_metria
 
Mat conjuntos numericos
Mat conjuntos numericosMat conjuntos numericos
Mat conjuntos numericostrigono_metria
 
Mat leitura numero decimal
Mat leitura numero decimalMat leitura numero decimal
Mat leitura numero decimaltrigono_metria
 
Mat equacoes do 1 grau 004
Mat equacoes do 1 grau  004Mat equacoes do 1 grau  004
Mat equacoes do 1 grau 004trigono_metria
 
Mat utfrs 05. radiciacao
Mat utfrs 05. radiciacaoMat utfrs 05. radiciacao
Mat utfrs 05. radiciacaotrigono_metria
 
Mat equacoes do 1 grau 001
Mat equacoes do 1 grau  001Mat equacoes do 1 grau  001
Mat equacoes do 1 grau 001trigono_metria
 
Mat equacao do primeiro grau resolvidos 002
Mat equacao do primeiro grau resolvidos  002Mat equacao do primeiro grau resolvidos  002
Mat equacao do primeiro grau resolvidos 002trigono_metria
 
Trigonometria radianos graus
Trigonometria radianos grausTrigonometria radianos graus
Trigonometria radianos graustrigono_metria
 

Plus de trigono_metria (20)

Mat utfrs 03. potenciacao
Mat utfrs 03. potenciacaoMat utfrs 03. potenciacao
Mat utfrs 03. potenciacao
 
Mat divisores de um numero
Mat divisores de um numeroMat divisores de um numero
Mat divisores de um numero
 
Mat funcao polinomial 2 grau
Mat funcao polinomial 2 grauMat funcao polinomial 2 grau
Mat funcao polinomial 2 grau
 
Mat areas e volumes
Mat areas e volumesMat areas e volumes
Mat areas e volumes
 
Mat expressoes algebricas
Mat expressoes algebricasMat expressoes algebricas
Mat expressoes algebricas
 
Mat numeros decimais parte ii
Mat numeros decimais parte iiMat numeros decimais parte ii
Mat numeros decimais parte ii
 
Mat equacao do segundo grau parte i
Mat equacao do segundo grau   parte iMat equacao do segundo grau   parte i
Mat equacao do segundo grau parte i
 
Mat razoes e proporcoes 002
Mat razoes e proporcoes  002Mat razoes e proporcoes  002
Mat razoes e proporcoes 002
 
Mat sc conicas
Mat sc conicasMat sc conicas
Mat sc conicas
 
Mat utfrs 22. poligonos exercicios
Mat utfrs 22. poligonos exerciciosMat utfrs 22. poligonos exercicios
Mat utfrs 22. poligonos exercicios
 
Mat conjuntos numericos
Mat conjuntos numericosMat conjuntos numericos
Mat conjuntos numericos
 
Mat leitura numero decimal
Mat leitura numero decimalMat leitura numero decimal
Mat leitura numero decimal
 
Mat numeros racionais
Mat numeros racionaisMat numeros racionais
Mat numeros racionais
 
Mat divisibilidade
Mat divisibilidadeMat divisibilidade
Mat divisibilidade
 
Mat equacoes do 1 grau 004
Mat equacoes do 1 grau  004Mat equacoes do 1 grau  004
Mat equacoes do 1 grau 004
 
Mat utfrs 05. radiciacao
Mat utfrs 05. radiciacaoMat utfrs 05. radiciacao
Mat utfrs 05. radiciacao
 
Mat derivadas
Mat derivadasMat derivadas
Mat derivadas
 
Mat equacoes do 1 grau 001
Mat equacoes do 1 grau  001Mat equacoes do 1 grau  001
Mat equacoes do 1 grau 001
 
Mat equacao do primeiro grau resolvidos 002
Mat equacao do primeiro grau resolvidos  002Mat equacao do primeiro grau resolvidos  002
Mat equacao do primeiro grau resolvidos 002
 
Trigonometria radianos graus
Trigonometria radianos grausTrigonometria radianos graus
Trigonometria radianos graus
 

Dernier

PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...azulassessoria9
 
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de..."É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...Rosalina Simão Nunes
 
Slide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptx
Slide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptxSlide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptx
Slide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptxedelon1
 
PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...
PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...
PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...HELENO FAVACHO
 
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdfA QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdfAna Lemos
 
Jogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para crianças
Jogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para criançasJogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para crianças
Jogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para criançasSocorro Machado
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...azulassessoria9
 
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptxApresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptxLusGlissonGud
 
Teoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptx
Teoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptxTeoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptx
Teoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptxTailsonSantos1
 
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIAPROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIAHELENO FAVACHO
 
atividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdf
atividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdfatividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdf
atividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdfLuizaAbaAba
 
2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSO
2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSO2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSO
2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSOLeloIurk1
 
5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdf
5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdf5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdf
5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdfLeloIurk1
 
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de HotéisAbout Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéisines09cachapa
 
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdfPROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdfHELENO FAVACHO
 
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdfPROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdfHELENO FAVACHO
 
PROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia Tecnologia
PROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia TecnologiaPROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia Tecnologia
PROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia TecnologiaHELENO FAVACHO
 
Atividade - Letra da música Esperando na Janela.
Atividade -  Letra da música Esperando na Janela.Atividade -  Letra da música Esperando na Janela.
Atividade - Letra da música Esperando na Janela.Mary Alvarenga
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...azulassessoria9
 
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividadesRevolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividadesFabianeMartins35
 

Dernier (20)

PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: COMUNICAÇÃO ASSERTIVA E INTERPESS...
 
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de..."É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
"É melhor praticar para a nota" - Como avaliar comportamentos em contextos de...
 
Slide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptx
Slide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptxSlide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptx
Slide - EBD ADEB 2024 Licao 02 2Trim.pptx
 
PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...
PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...
PROJETO DE EXTENSÃO I - TECNOLOGIA DA INFORMAÇÃO Relatório Final de Atividade...
 
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdfA QUATRO MÃOS  -  MARILDA CASTANHA . pdf
A QUATRO MÃOS - MARILDA CASTANHA . pdf
 
Jogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para crianças
Jogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para criançasJogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para crianças
Jogo de Rimas - Para impressão em pdf a ser usado para crianças
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
 
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptxApresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
Apresentação em Powerpoint do Bioma Catinga.pptx
 
Teoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptx
Teoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptxTeoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptx
Teoria heterotrófica e autotrófica dos primeiros seres vivos..pptx
 
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIAPROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
PROJETO DE EXTENSÃO I - AGRONOMIA.pdf AGRONOMIAAGRONOMIA
 
atividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdf
atividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdfatividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdf
atividades_reforço_4°ano_231206_132728.pdf
 
2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSO
2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSO2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSO
2° ANO - ENSINO FUNDAMENTAL ENSINO RELIGIOSO
 
5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdf
5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdf5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdf
5 bloco 7 ano - Ensino Relogioso- Lideres Religiosos _ Passei Direto.pdf
 
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de HotéisAbout Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
About Vila Galé- Cadeia Empresarial de Hotéis
 
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdfPROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
PROJETO DE EXTENSÃO - EDUCAÇÃO FÍSICA BACHARELADO.pdf
 
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdfPROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
PROJETO DE EXTENÇÃO - GESTÃO DE RECURSOS HUMANOS.pdf
 
PROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia Tecnologia
PROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia TecnologiaPROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia Tecnologia
PROJETO DE EXTENSÃO I - Radiologia Tecnologia
 
Atividade - Letra da música Esperando na Janela.
Atividade -  Letra da música Esperando na Janela.Atividade -  Letra da música Esperando na Janela.
Atividade - Letra da música Esperando na Janela.
 
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
PROVA - ESTUDO CONTEMPORÂNEO E TRANSVERSAL: LEITURA DE IMAGENS, GRÁFICOS E MA...
 
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividadesRevolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
Revolução russa e mexicana. Slides explicativos e atividades
 

Mat fatoracao algebrica

  • 1. Fatoração Algébrica Casos Simples de Fatoração Algébrica Como já aprendemos na Aritmética, todo número, não primo, pode ser decomposto em um produto de fatores primos. Assim, tem-se: 3 2 30 = 2 X 3 X 5 ; 72 = 8 x 9 = 2 x 2 x 2 x 3 x 3 = 2 x 3 Da mesma forma, podemos decompor algumas expressões algébricas em fatores. 2 2 2 2 2 2 3 2 2 Assim, por exemplo : a - b = (a+b) (a - b) ; a + 2ab + b = (a + b) ; 12a b - 18ab = 6ab (2ab - 3) O processo pelo qual transformamos uma adição algébrica em um produto algébrico denominamos fatoração algébrica, ou simplesmente, fatoração. No estudo da fatoração são conhecidos vários casos. Vamos estudá-los, classificando-os, para uma melhor compreensão. Primeiro Caso de Fatoração : Evidenciação 2 3 Consideremos o polinômio 6ax - 4ax + 2ax, que pode ser escrito como : (2ax).(3x) - (2ax).(2x) + (2ax).(1). Percebemos que o fator 2ax esta presente em todos os termos do polinômio. 2ax é o fator comum e deverá ser colocado em evidência. Assim : 2 3 2 6ax - 4ax + 2ax = (2ax) (3x - 2x + 1) 2 4 3 2 4 3 Exemplo 01) Fatorar o polinômio 7m p - 14m p + 21m p 2 2 Colocando o fator comum 7m p em evidência, teremos : 2 4 3 2 4 3 2 2 2 2 7m p - 14m p + 21m p = 7m p ( p - 2m + 3m p) 3 2 Exemplo 02) Fatorar o polinômio 2m (a - b) + 8m ( a - b) 2 Colocando o fator comum 2m (a - b) em evidência, teremos : 3 2 2 2 2m (a - b) + 8m ( a - b ) = [2m (a - b)] ( m + 4) = 2m (a - b)( m + 4) Segundo Caso de Fatoração : Trinômio Quadrado Perfeito Já aprendemos em produtos notáveis que : 2 2 2 2 2 2 (a + b) = a + 2ab + b e (a - b) = a - 2ab + b 2 2 2 O que faremos agora é transformarmos a soma algébrica a ± 2ab + b em sua forma fatorada (a ± b) . E para tal precisamos compreender que um trinômio será quadrado perfeito quando possuir dois de seus três termos quadrados e o terceiro sendo igual ao dobro do produto entre as raízes quadradas dos termos quadrados.
  • 2. 2 2 4 Exemplo 03) Se possível, fatore o polinômio 4m + 12mn + 9n 2 4 O polinômio possui dois termos quadrados 4m e 9n , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 2m e 2 3n . O dobro do 2 produto entre essas raízes é exatamente igual ao terceiro termo 12mn . 2 2 4 E dessa forma o polinômio 4m + 12mn + 9n é um trinômio quadrado perfeito e pode, portanto ser fatorado. 2 A raiz quadrada do primeiro termo quadrado é 2m, a raiz do segundo termo quadrado é 3n e o sinal que os une será o sinal do terceiro termo + 12mn2. Dessa forma, teremos : 4m2 + 12mn2 + 9n4 = ( 2m + 3n2)2 4 2 3 6 Exemplo 04) Se possível, fatore o polinômio 16x + 36x y + 25y 4 6 2 O polinômio possui dois termos quadrados 16x e 25y , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 4x e 3 5y . O dobro do 2 3 2 3 produto entre essas raízes é igual a 40x y que é diferente do terceiro termo 36x y . 4 2 3 6 E dessa forma o polinômio 16x + 36x y + 25y não é um trinômio quadrado perfeito e não pode, portanto, ser fatorado, pelo menos como um trinômio quadrado perfeito. 6n 12n Exemplo 05) Se possível, fatore o polinômio 36 - 132p + 121p 12n O polinômio possui dois termos quadrados 36 e 121p , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 6 e 6n 11 . O dobro do produto entre essas raízes é exatamente igual ao terceiro termo 132p6n. E dessa forma o polinômio 36 - 132p6n + 121p12n é um trinômio quadrado perfeito e pode, portanto, ser fatorado. 6n A raiz quadrada do primeiro termo quadrado é 6, a raiz do segundo termo quadrado é 11p e o sinal que os une será o sinal do 6n terceiro termo - 132p , Dessa forma, teremos : 36 - 132p6n + 121p12n = ( 6 - 11p6n)2 Terceiro Caso de Fatoração : Diferença de Dois Quadrados Já aprendemos em produtos notáveis que : 2 2 (a + b) (a - b) = a - b 2 2 O que faremos agora é transformarmos a diferença algébrica a - b em sua forma fatorada (a + b) (a - b). E para tal precisamos extrair as raízes quadradas de ambos os termos e montarmos com essas raízes a sua soma multiplicada por sua diferença. 2 8 Exemplo 06) Fatore o binômio 64x - 25y 2 8 O binômio é uma diferença de dois quadrados 64x e 25y , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 8x 4 e 5y . 4 4 Montando a soma (8x + 5y ) e a diferença (8x - 5y ) e as multiplicando, teremos nossa fatoração concluída. Assim : 2 8 4 4 64x - 25y = (8x + 5y ) (8x - 5y )
  • 3. 6 Exemplo 07) Fatore 81 - 0,49k 6 O binômio é uma diferença de dois quadrados 81 e 0,49k , e cujas raízes quadradas são, respectivamente, 9 e 3 0,7k . 3 3 Montando a soma (9 + 0,7k ) e a diferença (9 - 0,7k ) e as multiplicando, teremos nossa fatoração concluída. Assim : 6 3 3 81 - 0,49k = (9 + 0,7k ) (9 - 0,7k ) Veja que interessante: Já sabemos que 49 - 25 = 24. Vamos fazer essa diferença entre dois quadrados utilizando a fatoração, que acabamos de aprender: 49 - 25 = (7 + 5) ( 7 - 5 ) = 12 x 2 = 24 ( deu, é claro, o mesmo resultado ) Quarto Caso de Fatoração : Trinômio de Stevin Já aprendemos em produtos notáveis que : (a + b) (a + c) = a2 + (b + c)a + bc, que podemos escrever como : a2 + Sa + P, onde S é a soma dos termos não comuns e P o seu produto. 2 O que faremos agora é transformarmos a soma algébrica a + Sa + P em sua forma fatorada (a + b) (a + c). E para tal precisamos extrair a raiz quadrada do termo quadrado e descobrirmos dois número cuja soma seja S e cujo produto seja P. e verificarmos se a soma aparece multiplica pela raiz quadrada do termo comum. Só com alguns exemplos poderemos entender melhor esse tipo de fatoração. Vamos a eles. 2 Exemplo 08) Fatore o trinômio k + 8k + 15 2 Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado k , teremos k. Vamos descobrir agora dois números que somados sejam iguais a 8 e multiplicados sejam iguais a 15. Esses números serão 3 e 5, já que: 3 + 5 = 8 e 3 x 5 = 15. Percebemos, também, que a soma 8 aparece multiplicada pela raiz quadrada k de k2. 2 Assim : k + 8k + 15 = (k + 3) (k + 5) 4 2 Exemplo 09) Fatore o trinômio m - 6m + 8 4 Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado m , teremos m2. Vamos descobrir agora dois números que somados sejam iguais a - 6 e multiplicados sejam iguais a 8. Esses números serão - 2 e - 4 , já que: - 2 + - 4 = - 6 e (- 2) x (- 4) = + 8. Percebemos, 2 4 também, que a soma - 6 aparece multiplicada pela raiz quadrada m de m . 4 2 2 2 Assim : m - 6m + 8 = (m - 2) (m - 4) 6 3 Exemplo 10) Fatore o trinômio 25y + 20y - 21 6 3 Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado 25y , teremos 5y . Vamos descobrir agora dois números que somados sejam iguais a + 4, lembremos que a raiz de 9y6, está presente nesse termo, assim, 20y3 : 5y3 = 4 e multiplicados sejam iguais a - 21.
  • 4. Esses números serão - 3 e + 7 , já que: - 3 + 7 = 4 e (- 3) x (+ 7) = - 21. Percebemos, como já vimos, que a soma + 4 aparece multiplicada pela raiz quadrada 5y3 de 25y6. 6 3 3 3 Assim : 25y + 20y - 21 = (5y + 7) (5y - 3) 8 4 2 Exemplo 11) Fatore o trinômio 4p - 8p a - 5a 8 4 Extraindo a raiz quadrada do termo quadrado 4p , teremos 2p . Vamos descobrir agora dois números que somados sejam iguais 4 a - 4a, lembremos que a raiz de 4p8, está presente nesse termo, assim, - 8p4a : 2p = 4a e multiplicados sejam 2 iguais a - 5a . Esses números serão - 5a e + 1a , já que: - 5a + 1a = 4a e (- 5a) x (+ a) = - 5a2. Percebemos, como já vimos, que a soma + 4a 4 8 aparece multiplicada pela raiz quadrada 2p de 4p . 8 4 2 4 4 Assim : 4p - 8p a - 5a = (2p + a) (2p - 5a) Quinto Caso de Fatoração : Soma de Dois Cubos 3 3 Um binômio soma da forma x + y pode ser fatorado em um produto da forma: 3 3 2 2 x + y = (x + y) ( x - xy + y ) A melhor forma para fatorarmos uma soma de dois cubos é compreendermos que um dos fatores será a soma das raízes cúbicas dos termos cúbicos originais, e a partir dele, montarmos o outro fator que será o quadrado do primeiro menos o produto entre o primeiro e o segundo mais ( sempre mais ) o quadrado do segundo. Só praticando entenderemos esse caso fatoração. 6 Exemplo 12) Fatore a soma de dois cubos 8p + 125 Como ambos são termos cúbicos, essa soma poderá ser fatorada. 6 2 2 A raiz cúbica de 8p é 2p e a raiz cúbica de 125 é 5. Assim já temos o nosso primeiro fator (2p + 5) A partir dele montaremos o nosso segundo fator. O quadrado de 2p2 é 4p4 ; o produto entre 2p2 e 5 é 10p2 e o quadrado do 2 segundo é 5 = 25. E dessa forma, teremos: 6 2 4 2 8p + 125 = (2p + 5) ( 4p - 10p + 25) 3 9 6 Exemplo 13) Fatore 27x y + 64z Como ambos são termos cúbicos, essa soma poderá ser fatorada. 3 9 3 6 3 A raiz cúbica de 27x y é 3xy e a raiz cúbica de 64z é 4z . 3 2 Assim já temos o nosso primeiro fator (3xy + 4z ) 3 2 6 3 2 A partir dele montaremos o nosso segundo fator. O quadrado de 3xy é 9x y ; o produto entre 3xy e 4z é 3 2 12xy z e o quadrado 2 2 4 do segundo é (4z ) = 16z . E dessa forma, teremos: 27x3 y9 + 64z6 = (3xy3 + 4z2) (9x2y6 - 12xy3z2 + 16z4)
  • 5. Sexto Caso de Fatoração : Diferença de Dois Cubos Um binômio diferença da forma x3 - y3 pode ser fatorado em um produto da forma: 3 3 2 2 x - y = (x - y)( x + xy + y ) A melhor forma para fatorarmos uma diferença de dois cubos é compreendermos que um dos fatores será a diferença das raízes cúbicas dos termos cúbicos originais, e a partir dele, montarmos o outro fator que será o quadrado do primeiro mais o produto entre o primeiro e o segundo mais ( sempre mais ) o quadrado do segundo. Só praticando, entenderemos esse caso fatoração. Exemplo 14) Fatore a diferença de dois cubos 216p3 - 125m6 Como ambos são termos cúbicos, essa diferença poderá ser fatorada. 6 2 2 A raiz cúbica de 216p3 é 6p e a raiz cúbica de 125 m é 5m . Assim já temos o nosso primeiro fator (6p - 5m ) A partir dele montaremos o nosso segundo fator. O quadrado de 6p é 36p2 ; o produto entre 6p e 5m2 é 30pm2 e o quadrado 2 2 4 do segundo é (5m ) = 25m . 3 6 2 2 2 4 E dessa forma, teremos: 216p - 125m = (6p - 5m ) ( 36p + 30pm + 25m ) Sétimo Caso de Fatoração : Agrupamento Quando em um polinômio dois ou mais termos possuem um termo comum que evidenciado faz aparecer um termo comum à fatoração dos demais termos. Só com alguns exemplos podemos compreender melhor esse caso de fatoração. Por essa razão o deixamos como o último caso de fatoração. Exemplo 15) Fatore o polinômio ac + ad + bc + bd (1ª resolução ) Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum a em evidência e colocarmos, nos dois últimos termos, o fator comum b em evidência, teremos : ac + ad + bc + bd = a(c + d) + b( c + d). E colocando o novo fator comum (c + d) em evidência, teremos : ac + ad + bc + bd = a(c + d) + b(c + d) = (c + d) (a + b) Exemplo 16) Fatore o polinômio ac + ad + bc + bd (2ª resolução ) Vamos agrupar agora o primeiro e o terceiro termo e, também, o segundo e o quarto termo. ac + ad + bc + bd = ac + bc + ad + bd Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum c em evidência e colocarmos, nos dois últimos termos, o fator comum d em evidência, teremos : ac + bc + ad + bd = c(a + b) + d(a + b)
  • 6. E colocando o novo fator comum (a + b) em evidência, teremos : ac + bc + ad + bd = c(a + b) + d(a + b) = (a + b) (c + d) Exemplo 17) Fatore o polinômio 2am + an - 6bm - 3bn Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum a em evidência e colocarmos, nos dois últimos termos, o fator comum - 3b em evidência, teremos : 2am + an - 6bm - 3bn = a(2m + n) - 3b(2m + n). E colocando o novo fator comum (2m + n) em evidência, teremos : 2am + an - 6bm - 3bn = a(2m + n) - 3b(2m + n) = (2m + n) (a - 3b) 2 2 2 2 Exemplo 18) Fatore 3a x - 2b + 2a - 3b x 2 2 2 2 Reagrupando o polinômio, teremos : 3a x - 3b x + 2a - 2b Se colocarmos, nos dois primeiros termos, o fator comum 3x em evidência e colocarmos, nos dois últimos termos, o fator comum 2 em evidência, teremos : 2 2 2 2 2 2 2 2 3a x - 3b x + 2a - 2b = 3x(a - b ) - 2(a - b ) 2 2 E colocando o novo fator comum (a - b ) em evidência, teremos : 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3a x - 3b x + 2a - 2b = 3x(a - b ) - 2(a - b ) = (a - b ) (3x - 2) E como o fator (a2 - b2) é fatorável e igual a (a + b) (a - b), teremos, finalmente : 3a2x - 3b2x + 2a2 - 2b2 = 3x(a2 - b2) - 2(a2 - b2) = (a2 - b2) (3x - 2) = (a + b) (a - b) (3x - 2)