1. Bài 5
PHẦN MỀM HỆ THỐNG

2. TÓM TẮT BÀI TRƯỚC
 Các phần mềm xử lý đồ họa cơ bản
 Các phần mềm xử lý hình ảnh và âm thanh
 Các phần mềm thiết kế Web
 Các phần mềm trí tuệ nhân tạo
2Slide 5 – Phần mềm hệ thống

3. MỤC TIÊU BÀI HỌC HÔM NAY
 Phân biệt phần mềm ứng dụng và phần mềm hệ thống
 Bốn loại phần mềm hệ thống
 Khái niệm hệ điều hành và các chức năng
 Các hệ điều hành thông dụng: Windows, Linux, MacOS, Unix,
…
 Các tiện ích nói chung và trên Windows nói riêng
 Trình điều khiển thiết bị
 Phân biệt phần mềm ứng dụng và phần mềm hệ thống
 Bốn loại phần mềm hệ thống
 Khái niệm hệ điều hành và các chức năng
 Các hệ điều hành thông dụng: Windows, Linux, MacOS, Unix,
…
 Các tiện ích nói chung và trên Windows nói riêng
 Trình điều khiển thiết bị
3Slide 5 – Phần mềm hệ thống

4. PHẦN MỀM HỆ THỐNG
 Là tập hợp chương trình quản lý tài nguyên máy tính và các
thiết bị kết nối với máy tính, cho phép người dùng và các
phần mềm ứng dụng tương tác với phần cứng.
 Có 3 loại phần mềm hệ thống cơ bản:
 Hệ điều hành
 Phần mềm tiện ích
 Trình điều khiển thiết bị
 Là tập hợp chương trình quản lý tài nguyên máy tính và các
thiết bị kết nối với máy tính, cho phép người dùng và các
phần mềm ứng dụng tương tác với phần cứng.
 Có 3 loại phần mềm hệ thống cơ bản:
 Hệ điều hành
 Phần mềm tiện ích
 Trình điều khiển thiết bị
4Slide 5 – Phần mềm hệ thống

5. HỆ ĐIỀU HÀNH
 Là phần mềm hệ thống quan trọng nhất, cần thiết đối với mỗi
máy vi tính
 Một số hệ điều hành thông dụng:
 Windows
 Mac OS
 Ubuntu
 …
 Là phần mềm hệ thống quan trọng nhất, cần thiết đối với mỗi
máy vi tính
 Một số hệ điều hành thông dụng:
 Windows
 Mac OS
 Ubuntu
 …
5Slide 5 – Phần mềm hệ thống

6. HỆ ĐIỀU HÀNH – CHỨC NĂNG
 Quản lý tài nguyên máy tính: bộ nhớ, CPU, các thiết bị vào ra
…
 Quản lý bộ nhớ, máy in, …
 Theo dõi/điều hành hiệu năng của hệ thống
 Cung cấp các dịch vụ bảo mật
 Cung cấp giao diện với người dùng:
 Dòng lệnh: MS-DOS, UNIX, …
 Đồ họa: Windows, Mac OS, …
 Quản lý tài nguyên máy tính: bộ nhớ, CPU, các thiết bị vào ra
…
 Quản lý bộ nhớ, máy in, …
 Theo dõi/điều hành hiệu năng của hệ thống
 Cung cấp các dịch vụ bảo mật
 Cung cấp giao diện với người dùng:
 Dòng lệnh: MS-DOS, UNIX, …
 Đồ họa: Windows, Mac OS, …
6Slide 5 – Phần mềm hệ thống

7. HỆ ĐIỀU HÀNH – CHỨC NĂNG
 Chạy các ứng dụng:
 Đơn nhiệm
 Đa nhiệm
 Khởi động hệ thống:
 Khởi động nóng: là loại khởi động lại khi máy tính đang chạy mà
không tắt nguồn điện của hệ thống
 Khởi động nguội: là loại khởi động khi máy tính đang tắt
 Chạy các ứng dụng:
 Đơn nhiệm
 Đa nhiệm
 Khởi động hệ thống:
 Khởi động nóng: là loại khởi động lại khi máy tính đang chạy mà
không tắt nguồn điện của hệ thống
 Khởi động nguội: là loại khởi động khi máy tính đang tắt
7Slide 5 – Phần mềm hệ thống

8. HỆ ĐIỀU HÀNH – PHÂN LOẠI
 Dựa trên loại máy tính:
 Hệ điều hành hệ thống nhúng: là loại hệ điều hành cho các thiết
bị cầm tay như: điện thoại, PDA. Ví dụ: Windows Mobile,
Android, Iphone OS.
 Hệ điều hành mạng: thường được cài trên các máy chủ, quản lý
tài nguyên máy chủ và các kết nối với các máy trạm. Ví dụ:
Linux
 Hệ điều hành desktop: là hệ điều hành thông dụng được cài trên
các máy desktop, laptop, … . Ví dụ: Windows, Mac OS
 Dựa trên tính sở hữu:
 Hệ điều hành mã nguồn mở: mã nguồn của HĐH được công
khai, cho phép các tổ chức, cá nhân khác phát triển dựa trên đó.
 Hệ điều hành mã nguồn đóng: không công khai mã nguồn
 Dựa trên loại máy tính:
 Hệ điều hành hệ thống nhúng: là loại hệ điều hành cho các thiết
bị cầm tay như: điện thoại, PDA. Ví dụ: Windows Mobile,
Android, Iphone OS.
 Hệ điều hành mạng: thường được cài trên các máy chủ, quản lý
tài nguyên máy chủ và các kết nối với các máy trạm. Ví dụ:
Linux
 Hệ điều hành desktop: là hệ điều hành thông dụng được cài trên
các máy desktop, laptop, … . Ví dụ: Windows, Mac OS
 Dựa trên tính sở hữu:
 Hệ điều hành mã nguồn mở: mã nguồn của HĐH được công
khai, cho phép các tổ chức, cá nhân khác phát triển dựa trên đó.
 Hệ điều hành mã nguồn đóng: không công khai mã nguồn
8Slide 5 – Phần mềm hệ thống

9. HỆ ĐIỀU HÀNH - WINDOWS
 Là dòng hệ điều hành được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay
 Phát triển bởi Microsoft
 Các phiên bản nổi tiếng:
 Windows 95
 Windows 98
 Windows ME
 Windows XP
 Windows Vista (tai tiếng)
 Windows 7
 Là dòng hệ điều hành được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay
 Phát triển bởi Microsoft
 Các phiên bản nổi tiếng:
 Windows 95
 Windows 98
 Windows ME
 Windows XP
 Windows Vista (tai tiếng)
 Windows 7
9Slide 5 – Phần mềm hệ thống

10. HỆ ĐIỀU HÀNH – MAC OS
 Là hệ điều hành được thiết kế để chạy trên các máy tính của
Apple
 Các phiên bản gần đây:
 Mac OS Tiger
 Mac OS Leopard
 Mac OS X
 Các dòng máy Apple gần đây có chế độ cho phép chạy cả 2
hệ điều hành Mac OS và Windows
 Là hệ điều hành được thiết kế để chạy trên các máy tính của
Apple
 Các phiên bản gần đây:
 Mac OS Tiger
 Mac OS Leopard
 Mac OS X
 Các dòng máy Apple gần đây có chế độ cho phép chạy cả 2
hệ điều hành Mac OS và Windows
10Slide 5 – Phần mềm hệ thống

11. HỆ ĐIỀU HÀNH – LINUX VÀ UNIX
 Unix
 Là hệ điều hành mạng
 Thường được sử dụng trên các máy chủ
 Có rất nhiều phiên bản
 Linux
 Được phát triển dựa trên Unix
 Mã nguồn mở
 Ban đầu là giao diện dòng lệnh
 Có rất nhiều phiên bản hỗ trợ giao diện đồ họa: Ubuntu, Fedora,
…
 Unix
 Là hệ điều hành mạng
 Thường được sử dụng trên các máy chủ
 Có rất nhiều phiên bản
 Linux
 Được phát triển dựa trên Unix
 Mã nguồn mở
 Ban đầu là giao diện dòng lệnh
 Có rất nhiều phiên bản hỗ trợ giao diện đồ họa: Ubuntu, Fedora,
…
11Slide 5 – Phần mềm hệ thống

12. MÁY ẢO
 Là phần mềm đặc biệt cho phép giả lập một máy tính trên
máy tính thật
 Người dùng có thể cài các hệ điều hành cho máy tính ảo
 Một vài phần mềm thông dụng:
 VM Ware
 Virtual PC
 Virtual Box
 …
 Là phần mềm đặc biệt cho phép giả lập một máy tính trên
máy tính thật
 Người dùng có thể cài các hệ điều hành cho máy tính ảo
 Một vài phần mềm thông dụng:
 VM Ware
 Virtual PC
 Virtual Box
 …
12Slide 5 – Phần mềm hệ thống

13. PHẦN MỀM TIỆN ÍCH
 Là tập hợp các phần mềm (thường đi kèm với hệ điều hành)
được thiết kế giúp tối ưu hóa hiệu năng máy tính, hỗ trợ bảo
mật thông tin và giúp việc sử dụng máy tính dễ dàng hơn
 Các phần mềm tiện ích thông dụng:
 Chẩn đoán lỗi
 Diệt virus
 Gỡ bỏ chương trình
 Sao lưu
 Nén file
 Là tập hợp các phần mềm (thường đi kèm với hệ điều hành)
được thiết kế giúp tối ưu hóa hiệu năng máy tính, hỗ trợ bảo
mật thông tin và giúp việc sử dụng máy tính dễ dàng hơn
 Các phần mềm tiện ích thông dụng:
 Chẩn đoán lỗi
 Diệt virus
 Gỡ bỏ chương trình
 Sao lưu
 Nén file
13Slide 5 – Phần mềm hệ thống

14. CÁC TIỆN ÍCH TRÊN WINDOWS
 Sao lưu và phục hồi (backup and restore): giúp lưu một bản
sao của các file cần sao lưu và dùng bản sao đó để phục hồi
khi có lỗi trên bản chính
 Làm sạch ổ cứng (disk cleanup): tự động tìm kiếm và xóa bỏ
những file không cần thiết để tiết kiệm bộ nhớ và tăng hiệu
năng của máy
 Chống phân mảnh ổ cứng (disk defragmenter): loại bỏ các
phân mảnh ổ cứng, giúp việc truy nhập file được nhanh hơn
 Sao lưu và phục hồi (backup and restore): giúp lưu một bản
sao của các file cần sao lưu và dùng bản sao đó để phục hồi
khi có lỗi trên bản chính
 Làm sạch ổ cứng (disk cleanup): tự động tìm kiếm và xóa bỏ
những file không cần thiết để tiết kiệm bộ nhớ và tăng hiệu
năng của máy
 Chống phân mảnh ổ cứng (disk defragmenter): loại bỏ các
phân mảnh ổ cứng, giúp việc truy nhập file được nhanh hơn
14Slide 5 – Phần mềm hệ thống

15. TRÌNH ĐIỀU KHIỂN THIẾT BỊ
 Là phần mềm hệ thống giúp hệ điều
hành điểu khiển thiết bị
 Thường đi kèm với thiết bị
 Khi một thiết bị mới được nối với máy,
trình điều khiển thiết bị (driver) tương
ứng với thiết bị phải được cài trên hệ
điều hành của máy.
 Là phần mềm hệ thống giúp hệ điều
hành điểu khiển thiết bị
 Thường đi kèm với thiết bị
 Khi một thiết bị mới được nối với máy,
trình điều khiển thiết bị (driver) tương
ứng với thiết bị phải được cài trên hệ
điều hành của máy.
15Slide 5 – Phần mềm hệ thống

16. TỔNG KẾT
 Phân biệt phần mềm ứng dụng và phần mềm hệ thống
 Bốn loại phần mềm hệ thống
 Khái niệm hệ điều hành và các chức năng
 Các hệ điều hành thông dụng: Windows, Linux, MacOS, Unix,
…
 Các tiện ích nói chung và trên Windows nói riêng
 Trình điều khiển thiết bị
 Phân biệt phần mềm ứng dụng và phần mềm hệ thống
 Bốn loại phần mềm hệ thống
 Khái niệm hệ điều hành và các chức năng
 Các hệ điều hành thông dụng: Windows, Linux, MacOS, Unix,
…
 Các tiện ích nói chung và trên Windows nói riêng
 Trình điều khiển thiết bị
16Slide 5 – Phần mềm hệ thống