http://tr.turkeytribune.com

1. Zamansız Kelime “Moda”
Moda Nedir? Modayı takip eden veya etmeyen herkes moda kelimesinin sadece bir toplumda öne
çıkan giyim tarzlarını mı ifade edip etmediğini merak eder.
İşte “Moda Nedir” sorusunun cevabı.
Moda, moda, moda… Nedir bu moda dediğimiz? Erkeler de, bayanlar da -ki günümüzde bayanların
vazgeçilmezlerindendir- moda ile ilgilenir. Her ne kadar bayanlara göre erkeler daha az ilgileniyor gibi
görünse de aslında erkeklerde moda ile ilgilidir. Ama günümüzde moda deyince aklımıza ilk gelen
bayan olur. Çünkü etrafımızdaki tüm giysi mağazaları nerdeyse sadece bayanlara çalışıyor gibidir.
Bugün hangi çarşıya giderseniz gidin, hangi mağazaya girerseniz girin kadınlar için üretilen ürünlerin
erkeklerinkinden daha fazla olduğunu görebilirsiniz.

2. Tahmin ediyoruz ki birçok insan moda kelimesini kullanırken içten içe bu kelimenin anlamca
kullandığından faklı kullanımları olduğunu düşünmüştür. Evet! Moda bilinen anlamıyla sadece,
“dönemin popüler giyim tercihleri” anlamına gelmez. Akıllardaki bu belirsizliği gidermek, meraklısına
modayı tanımlamak ve internetteki moda kavramını yeterli derecede anlatan bir kavramın
olmayışının yerini doldurmak amacıyla size modayı anlatmak, modadan bahsetmek ve modayı
tanımlamak istedik.
Moda genel kullanımıyla insanların, içinde bulunan belirli bir zaman periyodundaki, daha çok giyim ile
ilgili tercihlerine referans eden popülaritesi yükselen genel giyim tarzına verilen isimdir. Moda genel
olarak popüler giyim tarzına işaret etse de, günümüzde bazı bölgelerde, sosyetenin veya ünlülerin
kıyafet tercihlerini işaret ediyor gibi görünmektedir. Aslen, moda birçok alandaki değişen, yükselen
tercih eğilimlerine referans eder. Moda kelimesinin anlamca popüler giyim tarzını karşılıyor
olmasının bugünkü nedeni giyim endüstrisinin bu alandaki her türlü yatırımından kaynaklanmaktadır.
Bu kullanım özelliği sadece ülkemizde yaygın olmayıp, aynı zamanda birçok kültürde de moda
toplumdaki giyim tercihleri anlamıyla kullanılmaktadır.
Popüler giyim tarzını, ya da endüstriyel giysi üretimlerinin kullanımından başka moda, sanat tiyatro,
müzik edebiyat, yemek ve mimarlık gibi birçok alanı içine alır.
moda
İsterseniz moda’nın sözlük anlamına bir bakalım:
Moda: “Bir toplumda bir zaman dilimi içerisinde öne çıkan giyim tarzlarını ifade etmekle birlikte,
sadece giyim değil genel davranışlar, sanat, mimari, edebiyat ve yemek gibi birçok konuyu da içine
alan ve bir süre etkin olan toplumsal bir beğeniyi de anlatmak için kullanılmaktadır.”
Moda kelimesi TDK’nın sözlüklerinde bir kaç şekilde ifade edilmektedir. Bunlardan biri şu şekildedir:
“Değişiklik gereksinimi veya süslenme özentisiyle toplum yaşamına giren geçici yenilik. ” Diğer bir
tanım ise şu şekildedir: “Belirli bir süre etkin olan toplumsal beğeni, bir şeye karşı gösterilen aşırı
düşkünlük.” Son olarak, moda kelimesinin üçüncü sözlük anlamı “Geçici olarak yeniliğe ve toplumsal
beğeniye uygun olan” şeklindedir.
Bazı diğer kaynaklar ise “Moda”yı, “Giysi, etiket, davetler ve diğerlerinin günlük alışkanlık veya stili”
ve “Giyimin, davranışların vb. özellikle seçkin veya seçkin olmak için yapılanan bir toplum tarafından
geleneksel kullanımı” şeklinde tanımlamaktadır.
Moda kelimesinin ne anlama geldiğini kısaca özetlemek gerekirse şu şekilde toparlanabilir: Moda, bir
toplumun tüketim trendlerinin genel ifadesi, belirli bir periyod içinde etkin olan toplumsal beğenidir.

3. Yani moda sadece popüler giyim sektörünün tasarımları demek değildir. Bir çok şey moda olabilir.
Örneğin bir toplumun eğlence anlayışının değişmesiyle gelen TV programları moda olabilir. Veya
kitapları popüler olan bir yazarın bir topluma edebi roman okuma beğenisi kazandırması, belli bir
zaman periyodunda o toplumun edebi romanları okuması bahsi edilen toplumun edebi romanlara
karşı beğenisinin artması anlamına, dolayısıyla da o toplumda edebi roman okumak moda olmuş
anlamına gelebilmektedir.
“Moda Nedir?” sorusuyla başlayan mini serüvenimizin ilk ayağı olan modanın tanımı üzerine
konuştuklarımız sanırım bu kadarı ile yeterli olacaktır. Tüm bu tanımlardan da anlaşılacağı üzere
moda birçoğumuzun bildiği gibi sadece giysi anlamına gelmemektedir. Tabi ki de moda, tanımından
daha öte bir kavramdır. Moda sanattan endüstriye, bilimden ilime birçok şeyin bir algılanış biçimidir.
Dahası bir canlının duyularını uyaran her şey modanın içindedir. Ama moda tarihte farklı bir yerde
durmuştur. Tarih kitaplarını okurken birçoğunuz rasgelmişsinizdir; belirli bir çağa ait olan giyim stilleri
o çağın modası olarak ifade edilir. Belirli bir tarihteki giyim alışkanlığı o dönemin giyim eğilimleriydi.
Ancak bu eğilimler halk tarafından beğeni kazanıldığı için mi gerçekleşmişti, yoksa dönemin
hükümdarlar, imparatorları ya da kraliçelerinin dönemin eğilimlerini kendi istedikleri kalıplara sokmak
istediğinden mi kaynaklanıyordu? Tarihte büyük isim yapmış sanatçılar dönemin eğilimlerini
yaratmaktaydılar. Tarihin bu önemli isimleriyle beraber dönemin elit kesimi de modayı etkileyen,
eğilimin şeklini belirleyen bir başka faktör olmuştur.
Moda kitlelerin eğilimleri idiyse ve toplumun öne gelenleri eğilimin şeklini belirleyebiliyorduysa o
zaman moda çok önemli bir kavramdı. Evet, moda tarihteki duruşu itibariyle aslında çok güçlü bir
kelime. Bir ülkenin kraliçesi ve kralının giyim tarzı o ülkenin halkına örnek oluyordu. Büyük
ressamların resimlerinden tutun da, mucitlerin buluşlarına kadar yapılanların ve kişilerin modayı
saptamakta büyük bir etkisi vardı. Ama moda, günümüzde anlamca çok farklı kullanılmakta. Ama
işlevsel olarak moda işini o günlerde yaptığı gibi hala yapıyor. Yani, bugünde moda toplumların
eğilimlerini saptıyor.
Yazının başlarında anlamca moda kelimesinin bir toplumun tüketim trendlerinin genel ifadesi olarak
kullandık. Yani toplumun eğilimini gösteriyor. Ama bir üstteki paragraftan da modanın saptandığını
çıkardık. Yani eğilimlerin şekillendirebildiğini söylemiş olduk. Evet, moda bir eğilimi ifade ederken,
aynı zamanda bir eğilimi de şekillendirebiliyor veya bir trend yaratabiliyor. Tarihte modayı üst tabaka
insanlar belirlerken, bugün giyim sanayisi günümüz modasını şekillendiren en etkili etkenlerdendir ve
bu giyim sanayisinin önde gelen markaları her yıl sundukları koleksiyonlarla modayı şekillendiriyorlar.
Ancak insanların bu konuda tutumları değişiyor. Büyük tarz belirleyici markaların ancak kendileri
beğendikleri zaman kitle pazarlama teknikleriyle satışa sunarak toplumun giyimine etkilediği dönem
kısmen sona eriyor denebilir. Geçmişe göre bugün tasarımcılardan, aracılara ve moda basınına kadar
bir çok itici güç karşılarında farklı bir tablo bulmuş durumda. Kitle pazarlama tekniklerinin gücü
modayı geride bırakıyor. Artık insanlar yünlü kazakların moda olmasından, siyah ruganın moda
olmasındansa ekonomik durumlarını öne almış durumdalar. Yani insanların değerleri ve öncelikleri
değişmiş durumda. Ülkemizin ekonomik şartları moda kelimesini arka sıralara itiyor. İnsanlar
geçmişte olduğu gibi bugünde kıyafetlerine çok özen gösterirken, alışverişlerinde tercihlerini deri
ayakkabıların moda olması etkenini göz önünde bulundurmak yerine şık, giyilmesi rahat, uygun fiyata
kaliteli ürün seçmeye çalışıyor. Aslına bakarsanız bu da eğilimin değil midir? Evet, bu da toplumun
değişen bir eğilimidir.

4. İnsanlar ne istediklerinin artık daha çok farkındalar. Modayı bir yarış haline getirmektense şık
görünmenin bir aracı olarak kullanmak istiyorlar. Aslına bakarsanız insanların şık giyinme arzuları da
bir öncelik olmaktan çıkmış durumda. Tabi ki bunun birden çok sebebi var: en başta ekonomi en
temel sebeplerden biri. Modaya bir sanat gözüyle baktığınız zaman elbette ekonomi ile çok fazla ilişki
kurmak mümkün değil. Ama aynı zamanda bir tekstil ürünü olan giysiler, fiyatlarıyla, kalitesiyle ve
birçok faktörle beraber günlük hayatımızın öneli bir parçası. Bu bağlamda ekonomi ile moda çok
bağlantılıdır.
Zamansız Kelime Moda 4
Değişen bu değerler günümüzde modacıların da moda dünyasına farklı bir yaklaşım getirmelerini ve
daha farklı düşünmelerini gerektirdi. Ancak moda tasarımcıları bu duruma çözüm üretmekte geç
kalmadı. Günümüz moda anlayışı insanlara yeni ürünleri dayatmak yerine, onlar için tercih etmek
isteyecekleri imajlar yaratmak üzerine kurulmakta. Modayı parça parça sunmak, yeni dayatmak,
değişen ekonomi ve benzeri birçok neden insanlarda bir gerilim duygusu oluşturunca modacılar imaj
kavramını geliştirdi. Moda dünyasında bir yenilik oluşturan imaj kavramı insanları sokak sokak
gezmekten kurtarmış durumumda denebilir. Artık moda da konu yeni ürün değil, yeni imaj.
Koleksiyonlara ve defilelere dikkat ettiyseniz hepsi genelde bir tema üzerine kuruluyor. Bu doğadan
alınmış bir görüntü, bir hayvanın sosyal hayatı, çiçeklerin dünyası, okyanusun derinlikleri, vahşi batı
vs. gibi herhangi bir tema olabiliyor. Tasarımları yeni giyişi, yeni ayakkabı, yeni şapka veya yeni moda
diyerek satmak yerine insanlara sevebilecekleri imajlar sunuyorlar. Bu da hem insanlarda güven
duygusu oluşturuyor, hem de satışları arttırıyor.
Olaya daha geniş bir perspektiften bakmak gerekirse, moda tasarımcılarının, ve markalarının çok
bilinçli adımlar attığını görmek mümkün. Onlar size artık sadece ürün sunmuyor, tamamıyla içine
girebileceğiniz bir dünya sunuyorlar. Beatles grubunu bilmeyeniniz sanırım yoktur. Beatles ve müzik
temasını ele aldığını varsaydığımız bir modacı veya bir marka tasarımlarını oluştururken sadece
kıyafetlerle kalmıyor, aksesuardan çevre koşullarına kadar ele aldıkları yaşatacak tüm unsurları
yaratıyor ve insanlara bu şekilde sunuyorlar. Eğer Beatles’ı seviyorsanız sadece bu temadaki Beatles
tasarımlı kıyafetleri almakla kalmıyor, nerdeyse onlar gibi yaşarcasına Beatles eşyaları alıyor onlar gibi
aksesuarlar kullanıyor ve hatta Beatles grubunun üyeleri gibi kestiriyorsunuz saçınızı.
Modada imaj kavramının zorunluluktan mı çıktı, yoksa bir yenilik için miydi bilemiyoruz.
Tahminlerimiz bir değişiklik gerektiğinden çıktığı yönünde. Ama şu bir gerçek ki, moda sektöründeki
bu küçük formül ve değişiklik sektörü yeniden diriltti ve hatta onu büyük bir dev yaptı.
Zamansız Kelime Moda 6

5. Moda artık insanların ihtiyaçlarına cevap verecek üretimler sunmaya başladı. Bunu yaparken de
giysilerdeki rahatlık, şıklık, fiyat uygunluğu arayışımızı ve hatta imaj oluşturma arzumuzu dahi
düşünerek hareket ediyor. Moda tasarımcılarının veya markalarının önde gelen isimlerinin
üretimlerine dikkat ederseniz nasıl stratejik bir yaklaşım içinde olduklarını görebilirsiniz. Kişinin
kendisini rahat hissedebileceği bir imaja uygun olmak istediklerini bilen tasarımcılar yeni
koleksiyonlarını buna göre hazırlıyorlar. Bu yeni strateji insanların modaya uygun olmasını garanti
etmenin onların sadece modayı takip etmesi ile değil, seçtikleri giysilerde rahatlık duygusunu
hissetmeleri ve kendilerine ait bir imaja sahip olduklarını hissetmeleriyle olacağını biliyor.
Zamansız Kelime Moda 7
İmaj oluşturmak diyoruz. Peki, bu iş sadece bir temayı seçmekle oluyor mu? Elbette hayır. Kıyafetler
için imaj oluşturmak -ki asıl hedefiniz nu imajda insanların kendisini bulması -meşakkatli bir iş. Adeta
bir ordunun çalıştığını söyleyebiliriz. Düşününki, makyözlerden, kuaförlere, promosyon ekibinden,
pazar araştırmasına, fotoğrafçılardan sanat yönetmenlerine kadar bir çok meslek grubundan
profesyoneller imaj çalışmasına katkıda bulunuyor. Uman bir kadronun oluşturduğu imajlar insanların
gereksinimlerinden taleplerine birçok etkenden göz önüne alınarak tasarlanıyor. İşte tüm ummalı
çalışma insanların ilgisini çekmek, başka bir deyişle insanları baştan çıkarmak içindir.
Dünyada her şeyin internet aracılığı ile büyümesi gibi moda da internette oldukça yer almış
durumdadır. Moda haberlerinden, firmaların moda koleksiyonlarına kadar modanın her alanındaki
bilgiye ulaşabileceğimiz internet platformu tüm moda severler için etkili bir kaynak oluşmaktan
mutluluk duymaktayız.
Yazar: Zeynep UZASLAN
Source: http://tr.turkeytribune.com/2015/11/zamansiz-kelime-moda/