follow me

1. Нийгмийн улс төрийн
амьдрал
Гүйцэтгэсэн сурагч:Б.Түвшинсанаа

2. Сэдвүүд
1. Улс төрийн хүрээний мөн чанар ба улс төрийн тухай ойлголт
2. Улс төрийн систем
3. Улс төрийн дэглэм
4. Ардчилсан улс төрийн тогтолцоо
5. Төрийн үүсэл,онол,онцлог шинж, чиг үүрэг
6. Төрийн хэв маяг ангилал, төрийн хэлбэр
7. Иргэний нийгэм ба төр, монгол улсын төрийн систем,
түүний онцлог
8. Улс төрийн нам, намын онцлог
9. Иргэдийн улс төрийн оролцоо ба сонгууль
10. Сонирхлын бүлэг, улс төрийн соёл, түүний агуулга

3. Улс төр гэж юу вэ?
“Хүмүүсийг удирдах урлаг”
Өргөн утгаар: нийгэм дэх шиидвэр гэргэх
эрх мэдэл, түүнд нөлөөлөх, оролцох,
хэрэгжүүлэх үйл явц.
Явцуу утгаар: төр, засгийн институт, орон
нутгийн засаг захиргаа албан ёсны институт-
тэй холбож, тэдгээрийн хоорондын
харилцааны талбар.

4. Улс төрийн засаглал
Засаглал гэж юу вэ? Нэр хүнд, эрх мэдэл, албадлага
зэрэг олон
төрлийн хэрэгслийн тусламжтайгаар нэг хэсэг хүмүүс
нийтээрээ
дагаж мөрдөх шийдвэр гаргах боломж, чадвараар
хангагдах
нийгмийн харилцааг хэлнэ
Засаглалын үндсэн хэмжигдэхүүн
 Засаглалын хэмжээ
 Засаглалын эзэлхүүн
 Засаглалын цаг хугацаа
 Засаглалын орон зай

5. Засаглалын бүтцийн гол бүрдлүүд
 Засаглалын субъект- эрх мэдлийн идэвхтэй,
хөтлөн чиглүүлэгч шинжийг агуулдаг бөгөөд
тушаал, шийтгэл, тогтоосон хэм хэмжээ зэргээр
дамжуулан засаглалаа явуулж байдаг.
Субъектуудын анхдагч нь хувь хүн, 2догч нь улс
төрийн байгууллагууд, хамгийн дээд түвшний
субъект нь нийгмийн бүлэг юм.
 Засаглалын объект- иргэд, нийгмийн хэсэг
бүлэг, нийгмийг бүхэлд нь ч тооцож болно.
 Засаглалын нөөц-засаглалын субъект зорилгоо
гүйцэлдүүлэхийн тулд объектод үзүүлж буй арга
хэрэгсэл юм.

6. Нөөцөд нь:
-Эдийн засгийн нөөц
-Нийгмийн нөөц
-Соёл мэдээллийн нөөц
-Хүн амын нөөц
-Албадлагын нөөц
 Арга хэрэгсэл-Засаглалын механизм, арга хэрэгсэл нь
засаглах үйл явцыг тодорхойлж байдаг. Нийгмийн институт
болон удирдлагын тусламжтайгаар субъект өөрийн
ноёрхлоо тогтоохыг засаглалын механизм гэнэ. Засаглах
2янзын чиг хандлага байдаг.
1. Засаглагчийн эрх ашигт нийцсэн үйлдлийг объектоор
хийлгүүлэх
2. Субъектын сонирхолд харш үйл ажиллагааг зогсоох

7. Улс төрийн засаглал, төрийн засаглалын
ялгаа ба онцлог
 Улс төрийн засаглал-нийгмийн зохион
байгуулалттай тодорхой хүчнээс хүн амын янз
бүрийн бүлгийн харилцаа ба үйл ажиллагаагаар
өөртөө учруулах бэрхшээл эсэргүүцлийг даван
туулж өөрийн зохиг хүслийг эрх зүй, ёс
суртахууны зэрэг нийтлэг хэм хэмжээгээр хүлээн
зөвшөөрүүлэх чадвар. Тэгэхээр улс төрийн
засаглал сайн дурын үндсэн дээр, эсвэл аргагүйн
эрхэнд зөвшөөрөгдсөн улс төр, эрх зүй, ёс
суртахууны хэм хэмжээнүүдээр зохицуулагддаг
засаглал юм.

8.  Төрийн засаглал-хууль цаазын үндэстэй
албадлагын тусгай аппаратад тулгуурладаг, хүн
амыг нийтэд нь хамардаг зэргээрээ онцлог.
Төрийн засаглал нь шийдвэр гаргах, албадах
онцгой эрхээрээ улс төрийн засаглалаас
ялгаатай. Харин улс төрийн засаглал нь төрөөс
гадна нам зэрэг бусад хүч, хөдөлгөөнтэй бас
холбоотой, түүний нөлөөлөл, хяналтад
тулгуураж байдаг.

9. Улс төрийн ноёрхол ба легитим
шинж
М.Вебер: Ноёрхол бол тодорхой тушаал
шийдвэрт захирагдаж даган биелүүлэх
боломж.
 Легитим шинж: ноёрхлыг институжсан
засаглал болохын хувьд иргэд өөрөөр үнэлж
болно. Түүнийг иргэд эерэгээр үнэлж, хүлээн
авах, удирдуулах,захирагдахыг хүлээн
зөвшөөрөх явдлыг хэлнэ.

10.  Легаль шинж: төрийн баримт бичигт хуульчлагдан
тусгагдаж, эрх зүйн хэм хэмжээ болж баталгаажихыг
хэлнэ.
 Уламжлалт легитим шинж: захирах, захирагдах зуршил,
ёс заншил, эртнээс уламжилж ирсэн дэг журам,
хөдөлшгүй бат бэх бөгөөд ариун шудрага гэсэн итгэл
үнэмшилд тулгуурладаг.
 Харизмат (бурхан тэнгэрээс олгосон чадвар):
удирдагчийн харизм буюу онцгой чадварт нь итгэх итгэлд
үндэслэдэг. Иймд удирдагчаа бурханчлан үзэх, бие
хүнийх нь хувьд өргөмжилж, нэр хүндийг нь засаглалын
институтаар дэмжин бэхжүүлдэг.

11. Хууль ёсны легитим:эх сурвалж
нь нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн
хууль дүрмийн дагуу буюу
ардчилсан хэм хэмжээ, журмын
дагуу бүрэлдэн тогтсон төр,
түүний гаргасан шийдвэрт хүмүүс
захирагдаж дагаж биелүүлэхэд нь
түлхэц болж өгдөг ухамсарласан
ашиг сонирхол юм.

12. Эрх мэдэл гэж юу вэ?
Эрх мэдэл: хүсэл зоригоо хэрэгжүүлэх арга,
чадвар, боломж юм.
Эрх мэдлийн хэлбэрүүд
Хэлбэр
• Харилцааны
төрөл
• Захирагдах
сэдэл
Хүч хэрэглэх
• Албадлагын
хүчээр
• айдас
наймаалцах
• Ашигтай
солилцоогоор
• хожоо

13. Улс төрийн тогтолцоо
 Бүтцийн талаас: улс төрийн тогтолцоог
бүрдүүлж байгаа үндсэн элемэнтүүд
болох иргэд, сонирхлын бүлэг, улс төрийн
нам, төр, тэдгээрийн харилцааны нийлбэр
цогц.
 Чиг үүргийн талаас: улс төрийн
тогтолцоог Эрх мэдэл авах замаар
нийгмийн материаллаг ба оюуны үнэт
зүйлсийг хуваарилах нийгмийн орчинд
үйлчлэх үйл явц.

14. Төрийн хэв маяг ангилал,
төрийн хэлбэр

16. Хаант төрт улсын үед эзэн хааны эрхийг хэрхэн
хягаарласан байдлаас шалтгаалж, хэмжээгүй
эрхт хаант төр, хэмжээт эрхт хаант төр гэж
ангилна.
1. Хэмжээгүй эрхт хаант төр нь засгийн
эрхийг хааны нэрийн өмнөөс
хэрэгжүүлнэ.Хууль тогтоох,гүйцэтгэх,шүүх
эрх мэдэл ямар ч хягаарлалгүйгээр түүний
мэдэлд байна.
2. Хэмжээт эрхт хаант төр нь эзэн хааны
эрх мэдлийг үндсэн хуулиараа хязгаарлаж,
хаан үндсэн хуулиндаа захирагдаж байдаг.
Эрхийг хязгаарласан байдлаараа төрүүд өөр
хоорондоо ялгаатай байдаг бөгөөд
a. Язгууртны хаант төр
b. Үндсэн хуульт хаант төр
c. Парламентын хаант төр
Гэсэн ангилалд багтана.

17. Иргэний нийгэм ба төр, монгол улсын
төрийн систем, түүний онцлог
Монгол нь 1990 оноос ардчилсан бүгд найрамдах улс болсон. Шинэ үндсэн хуулийн дагуу парламентийн засаглалтай. Нэг танхим бүхий
парламент нь 76 суудалтай. Сонгуулийн систем нь абсолют мажоритари учир нийт суудлыг улс төрийн хоёр нам хувааж авдаг, өөрөөр
хэлбэл хоёр намын тогтолцоотой. Хэдийгээр Дээд шүүхэд бараг 20 орчим улс төрин нам бүртгэгдсэн байдаг авч сонгуулийн
тогтолцооноос үүдэн жижиг намуудаас 1-2 нь азтай тохиолдолд 1-2 суудал авдаг. Ерөнхийлөгчийг бүх ард түмнээс сонгодог авч эрх мэдэл
нь хязгаарлагдмал. Ерөнхий сайд болон түүний гүйцэтгэх засгийг парламетаас олонхи болсон нам томилдог.
Монгол төрийн шийдвэр гаргах механизм маш төвөгтэй, барагтай хүнд ойлгомжгүй. Шийдвэр гаргах гол үүрэг гүйцэтгэх засаглалд байдаг
авч энэ нь парламентийн бүрэн хараанд хязгаарлагддаг. Хууль тогтоох байгууллага ямар ч асуудлаар Засгийн газрын шийдвэрийг
түдгэлзүүлж, хориглож, цуцалж чаддаг. Чухам ямар асуудал нь парламетад хамаарч болохыг тодорхойлсон хууль үгүй. Иймээс Засгийн
газрын шийдвэрийг эцсийнх гэж хэлэхэд хэцүү. Үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотойгоор Ерөнхийлөгч болон Үндэсний аюулгүйн
зөвлөл ч парламентийн болон Засгийн газрын шийдвэрт хөндлөнгөөс оролцоно. Ерөнхийлөгч Парламентийн шийдвэрт хориг тавих
эрхтэй. Өөрөөр хэлбэл төрийн шийдвэр гаргах механизм нь тодорхой биш, хэт нарийн төвөгтэй, нэг талаас зөвшлийн хэлбэртэй, нөгөө
талаас хориглох цуцлах зам нь нээлттэй байдаг. Зарим судлаачдын тогтоосноор төрийн шийдвэр гаргах механизмд 100 орчим хүн
оролцож байж тэдний нийтийн зөвшлөөр шийдвэр гардаг аж.
Ардчилсан тогтолцоо нь зогсонги хэлбэр биш үргэлж хөгжиж өсч байдаг амьд процесс учраас ардчилалд хөл тавиад удаагүй байгаа
Монголын энэхүү үл ойлгогдох механизм, түүний оньсго мэт хачин шийдвэр, хүнд суртлын бахь, тодорхойгүй байдал зэрэг нь аяндаа
засран сайжрах бодит байдал гэдэг талаас нь харж ойлгон хандаж болох юм. Нийгмийн төлөвшил нь гагцхүү туршлага мэдлэгээр
төдийгүй нийгмийн сэтгэлгээнээс их хамаардаг. Монголын нүүдлийн нийгэм нь богино хугацаанд нүүдлийн соёл, коммунист үзэл суртал,
хядлага аллага, шилжилт, замбараагүй байдлыг туулан өнгөрсөн болохоор ардчилал зах зээлийн тогтолцоог нийтээр ойлгон хүлээж авах
процесс нь нэлээд хоцрогдолтой байгаа. Тиймдээ ч зөвшлийн механизм буй боловч тэр нь бусдынхтай ижил ойлгомжтой, логиктой
нийгмийн зөвшилд хүрч чадаагүй байгаа билээ.
Монголд сүүлийн 20 гаруй жил голлох шийдвэр гаргаж байгаа хоёр намын нэг нь Монгол ардын хувьсгалт нам нэртэй хуучин коммунист
нам билээ. Энэ нам 1921 онд байгуулагдсан цагаасаа 1990 оны ардчилсан хувьсгал хүртэл ямар ч өрсөлдөгч үгүйгээр ганцаар захиран
нийгэм улс төр эдийн засагт хяналтаа бүрэн тогтоож байсан. Ардчилсан хувьсгалын дараа анх удаа Дээд шүүхэд бүртгүүлж бусад улс
төрийн намуудтай зэрэгцэн оршиж ардчилсан төлөв байдлыг олж авсан юм. Энэ нам удалгүй социалист нам хэмээн өөрийгөө нэрийдэж
Социалист интернациональд элсэн орсон. Нөгөө голлох үүрэгтэй намыг нь Ардчилсан нам гэдэг. 1990 онд үүсэн байгуулагдсан, Дэлхийн
ардчилсан холбооны гишүүн. Энэ хоёр нам өнгөрсөн 20 гаруй жилд ээлжлэн төр барьж байсан ба тэнцсэн тохиолдолд хоёр ч удаа
хамтарсан эвсэл байгуулан Монголын нийгмийг удирдаж байлаа. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ч ээлжлэн ялалт байгуулж байсан юм

18. Нэрт эрдэмтэн Р.Дарендорьф хэлэхдээ, аливаа зүйлийг хийж бүтээнэ гэдэг нь өчүүхэн ч
атугай бусадтай чөлөөтэй хамтран ажиллана гэсэн үг. Энэ нь чөлөөт эвсэл холбоо
болон
байгууллагуудын холилдсон ертөнц, хожим нь мөн бие даасан институтууд бий болоход
хүргэнэ. Энэ бол утга агуулга бүхий бүрэн дүүрэн эрх чөлөөтэй амьдралын хэрэгсэл юм.
Иргэний нийгэм бол хувь хүнд төрийн оролцоогүйгээр амьдрах боломж олгодог ертөнц
юм
хэмээн бичжээ. Маш энгийнээр хэлэхэд иргэний нийгэм бол иргэд төрийг хянаж, төрд
хариуцлага хүлээлгэж чаддаг тийм л хүмүүсийн нэгдлийг хэлж байгаа юм. Нөгөө нэг
санаа нь
иргэний нийгэм бол иргэд ТӨР байхыг биш харин ИРГЭН байхыг хүсдэг тийм нийгэм
юм.
Дүгнэвэл иргэний нийгэм гэдэг бол жирийн иргэн сайхан амьдардаг тийм л нийгмийг
хэлнэ.
Дээрх гурван санааны үүднээс өнөөгийн нийгмийг авч үзвэл Монголд иргэний нийгэм
төлөвших яагаа ч үгүй байна.

19. Төр иргэдийнхээ эрх чөлөөг хамгаалах нэрээр эрх болон засаглалаа хэтрүүлж,
шударага ёсыг
алдагдуулдаг. Үнэн хэрэгтээ төр өөрөө хуулийг хамгийн их зөрчдөг, тэр хэрээрээ
хариуцлага
хүлээдэггүйг өнгөрсөн 17 жилийн түүх харууллаа. Тийм ч учраас төрийн хяналтыг
сайжруулах биш, иргэний хяналтыг төрд тогтоох хэрэгтэй байна. Иргэд төрийг хянаж
чаддаг
болсон цагт л төр бэхжиж, тогтвортой байдал хангагдана. Иргэд төрийг шүтдэг бус
харин
сэрддэг байх ёстой, иргэд төрөөс айдаг бус харин итгэдэг байх ёстой, иргэд төрийг
дээдэлдэг бус харин хүлээн зөвшөөрдөг байх ёстой. Харин төр нь иргэдийг
халамжилдаг бус
бие даасан байдлыг нь хангадаг байх ёстой, төр иргэдийг хянадаг бус эрх чөлөөг нь
хамгаалдаг байх ёстой, төр иргэдэд зааж ухаантай дүр гаргадаг бус харин иргэдээсээ
асуудаг, сонсдог байх ёстой юм. Өөрөөр хэлбэл иргэн төр хоёрын хооронд түншийн
харилцаа
тогтох учиртай.

20. Улс төрийн нам, намын систем
Намын систем гэдэг нь засгийн эрх болон түүнийг
хөгжүүлэхийн төлөө тэмцэж буй намуудын харилцан
нөлөөлөл, өрсөлдөөний механизм юм. Намын системийг
ангилах явцад дараах гурван үндсэн үзүүлэлтийг тооцож
үзэх нь чухал:
1. намын тоо
2. зонхилох нам, эсвэл үгүй эсэх
3. намуудын хоорондох өрсөлдөх чадварын
төвшин

21. Улс төрийн нам гэж юу вэ?
 Нам хэмээх нь рarties - нэгэн зүйлийн хэсэг гэсэн латин үгнээс гаралтай ойлголт юм. Улс төрийн нам гэж юу вэ?
гэдэг асуултанд олон янзын хандлага, тодорхойлолт байгаа ч эдгээрийг дүгнэвэл, нам гэдэг нь засгийн эрхийн
төлөө эрмэлзэж, улс төрийн үйл ажиллагаа явуулдаг, тодорхой зохион байгуулалтай нийгмийн институт юм.
Улс төрийн намын онцлог шинж нь гэвэл:
• Төрийн хэмжээнд засаглалыг авах, эсвэл түүнд оролцох зорилготой,
• Нийгмийн том бүлгийн эрх ашгийг илэрхийлсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зорилготой,
• өөрийн удирдах болон орон нутгийн байгууллагыг багтаасан зохион байгуулалтай бүтэцтэй,
• төрийн засаглалыг авахын тулд сонгогчдоор дэмжүүлэх эрмэлзэлтэй,
• нэгэн үзэл суртлын үндсэн дээр сайн дураараа эвлэлдсэн зохион байгуулалттай нэгдэл, холбоо байдаг явдал
юм.
Намын туйлын зорилго бол сонгуульд ялж, засаг төрийн эрх мэдлийг авах, үгүй ядахад л төр засгаас гарах
шийдвэрт нөлөөлөх явдал юм. Ийм учраас намыг төр засгаас олон түмэн, эсхүл олон түмнээс төр засаг гэсэн
дээш доошоо босоо харилцаан дахь холбоос гэж үздэг.
Намууд өөрсдийн үзэл суртал, номлолыг үндэслэн улс орны нөхцөл байдал, олон нийтийн санаа бодлыг
судалсны үндсэн дээр улс төрийн үйл ажиллагааны ОЙРЫН ЗОРИЛТУУДАА ТОДОРХОЙЛОХ ажил явуулдаг.
УЛС ТӨРИЙН НАМЫН БҮТЭЦ. Упс төрийн нам бүтцийн хувьд: - намын аппарат, -жирийн гишүүд, - намыг дэмжигч
гэсэн хэсгүүдээс бүрдэнэ.

22. Нэг намын, хоёр намын, олон намын гэсэн намын системийн
ангилал улс төрд түгээмэл байдаг бөгөөд тухайн улс орон нэг
юм уу олон намын тогтолцоотой байх нь улс оронд тогтож буй
улс төрийн дэглэм, олон түмний улс төрийн идэвх, сонгуулийн
хууль гэх мэт олон хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Судлаач
М.Дюверже намуудын тоог үндсэн болон хоёр намын, олон
намын системийн ангилалыг хийсэн бол судлаач Р.Даль сөрөг
хүчний өрсөлдөх чадварыг шалгуур болгон чанд өрсөлдөгч,
хамтран ажиллан өрсөлдөгч, нэгдэн өрсөлдөгч, чанд нэгдэгч
гэж ангилсан бол Ж.Сартори намуудын тоо тэдгээрийн үзэл
суртлын алслалтыг шалгуур болгож хоёр намын систем, аядуу
плюраль систем, туйлширсан плюраль систем, ноёлох
намуудын систем гэж тус тус ангилсан байдаг.

23. Нэг намын систем коммунист дэглэмтэй орнуудад
тогтож байсан бөгөөд тоталитар, авторитар
дэглэмтэй улс оронд нэг намын систем тогтож, бусад
намууд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулах бодит
нөхцөл хомс байдаг. <<Ноёрхогч>> нам нь төрийн нэг
хэсэг болдог бөгөөд хатуу дэглэмээр бусад намыг
өөрийн үзэл суртал, зохион байгуулалтын тоталитар
хяналтанд байлгадаг байна. Тухайн намуудын <<хувь
заяа>> нь төрийн засгийн эрх барьж байгаа намд
хэрхэн хандахаас шалтгаална.

24. Хоёр намын системтэй улсад зөвхөн хоёр нам л
засгийн эрхийн төлөө тэмцэлдэж, сонгуульд оролцох
чадвартай байна. Хоёр намын системийг дотор нь
төрөлжүүлж болдог. Сонгогчдын 90 хувийн саналыг гол
хоёр нам нь цуглуулж бусад намууд нь засгийн эрх авч
чаддаггүй сонгодог хэлбэр гэж байдаг. Үндсэн хоёр
намын зэрэгцээ, хүч багатай ч гэсэн засаглалын төлөө
тэмцлийн үр дүнд нөлөөлөх чадвартай гурав дахь нам
гарч ирж <<хоёр дээр нэмэх нэг>> гэсэн <<хоёр намын
системийн>> бас нэг хувилбар байдаг.

25. Намын системийн талаар нэгдмэл нэг байр суурь
байдаггүй ч гэсэн ямар ч намын систем нийгэмд үр
ашигтай байх шалгууртай байдаг.
Үүнд улс төрийн систем нь:
- нийгмийн эрэлт хэрэгцээ,олон түмний хүсэл,
сонирхолд нийцсэн шийдвэр гаргах
- засгийн газрын бодлогыг шүүмжлэлтэй
зохицуулах
- улс төрийн элитийн үйл ажиллагаанд шударга
хяналт тавих зэрэг нь багтаж байна.

26. Иргэдийн улс төрийн оролцоо ба
сонгууль

27.  “Ардчилсан тогтоцтой улс оронд өөрийн орны
ард иргэддээ улс төрийн оролцоог нь хуулийн
дагуу албан ёсоор олгосон байдаг” гэж иргэдийн
улс төрийн оролцоог томъёолжээ. Үүнээс
харвал манай орны ард иргэд улс төрийн
оролцоогоор бүрэн хангагдсан мэт ойлгогдоно.
Үндсэн хуулиндаа ч иргэдийн улс төрийн тэгш
оролцоог тусгасан байдаг.

28. Сонгууль гэдэг нь ямарваа нэг хувь хүн өөрийн
биеэр хараат бусаар, өөрийн бодлоор тодорхой
түвшний олон нийтийн удирдлагыг
(жишээлбэл Улсын их хурлын сонгууль) сонгох цогц
үйл явц юм. Энэ нь 17-р зуунаас хойштөлөөллийн
ардчиллыг хэрэгжүүлэх үндсэн оньс болсоор ирсэн
юм. Сонгуулиар хууль тогтоох байгууллага,
хааяа засгийн газар,шүүх, орон
нутгийн засаглалуудыг бүрдүүлэхэд хэрэглэнэ. Энэ
үйл явц нь бас ажил хэрэгч болон олон
нийтийн байгууллагуудад хэрэглэгддэг.

29. Сонирхлын бүлэг, улс төрийн
соёл, түүний агуулга
Сонирхлын бүлэг (interest group) гэсэн нэр
томъёонд “сонирхол” , ” бүлэг” гэсэн хоёр утга
санаа агуулагдаж байдаг.
Бүлэг гэдэг үг нь хоорондоо харилцаа холбоотой
тодорхой тооны хоёр ба түүнээс дээш хүмүүс байгааг
илэрхийлж байдаг. Сонирхол гэсэн үг нь тэд ижил
сонирхол нэг зорилго нэг эрх ашигтай байгааг
илэрхийлдэг.

30.  Сонирхлын бүлэг
гэдэг бол нэг эрх ашиг,
адилхан сонирхолтойн
улмаас хамтран үйл
ажиллагаа явуулж буй
хоёр болон түүнээс дээш
тооны хүмүүсийг
тэмдэглэсэн ойлголт юм.

32. Сонирхлын бүлэг үүсэх шалтгаан:
 Сонирхлын бүлэгт нэгдэн орох нь
олон шалтгаантай. Судлаачид хувь
хүмүүс дараах гурван зүйлийн
ашиг тус байдгаас сонирхлын
бүлэгт нэгдэн ордог гэж үзсэн
байна

33. Материаллаг ашиг тус: Энэ нь дам болон шууд байдлаар
илэрнэ.Тухайлбал: Тэтгэвэрийн зөрүүг арилгах чиглэлээр зарим
ахмадуудын Засгийн газарт тавьж байгаа шаардлага, жагсаал нь
материаллаг ашгийг шууд илэрхийлж байна. Харин Засгийн газрын
хувьд дунд сургуулиудын талаарх бодлогыг өөрчлөх зорилготой
бүлгийн хувьд ашиг дам байдлаар илэрнэ.
Сэтгэл зүйн ашиг тус: Сонирхлын бүлэгт нэгдэн орсноор
материаллаг бус харин сэтгэл санааны давуу тал сайхан
мэдрэмжийг олж авдаг. Бусадтай харилцах, санаа бодлоо
хуваалцах, нийгмийн байр суурий өөрчлөх, цагийг сайхан
өнгөрүүлэх, өөрийн найз нөхөдтэй болох зэрэг олон тус байдаг.
Тухайлбал: Хамтлаг, дуучдын фен клуб, ратори клуб, сайн дурынхан
гэх мэт

34.  Хүсэл тэмүүллээ гүйцэлдүүлэх: Сэтгэл санааны
ашиг тусын нэгэн төрөл юм. Хүний эрхийн төлөө,
байгаль орчныг хамгаалахын төлөө, хээл хахууль,
нийгмийн шударга бус үйл хэргийн төлөө тэмцэж буй
төрлүүдэд нэгдэж буй хүмүүс нь өөрсдийнх нь үйл хэрэг
нийгмийн бусад гишүүдэд сайн сайхан зүйл авчирч
байгаа гэдэгт сэтгэл санаагаа зориулж үүгээрээ
бахархаж байдаг. Иймээс сонирхлын бүлгийн хүмүүсийг
нэгтгэж буй нэг зүйл нь эрх ашиг , нэг хүсэл эрмэлзэл,
нэг зорилго мөн.