2. ZER IKASIKO DUGU IKASGAI
HONETAN?
1.- Non sortu ziren munduko lehen hiriak. Non dagoen
Egipto.
2.- Nolakoa zen Egiptoko gizartea.
3.- Nola bizitzen zen jendea Antzinako Egipton.
4.- Zein zen haien erlijioa. Zertan sinesten zuten.
5.- Antzinako Egiptoko artea.
3. 1.- LEHEN HIRIAK
ANTZINAKO EGIPTO: KOKAPEN GEOGRAFIKOA
Lehenengo zibilizazio eta hiri handiak ibaien inguruetan sortu ziren:
• Mesopotamia: Trigris eta Eufrates ibaien inguruan.
• India: Indus ibaiaren inguruan.
• Txina: Ibai horiaren eta Ibai urdinaren inguruan.
• Egipto: Nilo ibaiaren inguruan.
4. Nilo ibaiaren inguruan dauden
lurraldeak oso emankorrak dira,
haiengandik lortzen zuten janaria.
Niloren inguruetako lurraldeetan
Egiptoko biztanle gehienak bizi
ziren.
Egipto, Afrikako ipar-ekialdean dagoen
herrialde bat da. Goitik-behera Nilo ibaiak
gurutzatzen du.
5. ARIKETAK
1.- Aipatu zeintzuk izan ziren lehen zibilizazioak eta non jaio ziren.
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
2.- Zergatik jaio ziren, zure ustez, ibaien inguruetan?
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
3.- Zein kontinentetan dago Egipto?
________________________________________________
4.- Zein da Egipto gurutzatzen duen ibaia?
________________________________________________
6. 2.- EGIPTOKO GIZARTEA
Egiptoko gizartea maila ezberdineko taldez osatuta zegoen. Talde
bakoitzak bizi-baldintza eta eginkizun ezberdinak zituen.
GIZARTE MAILAKATUA (PIRAMIDEA)
7. 1. Erregea edo FARAOIA: Jauregietan bizitzen zen.
Handik lurralde guztiak gobernatzen zituen. Egiptoko
biztanleek jainkotzat zuten.
8. 2. Goi maila
2.1. Nobleak: Lurraldeen jabeak ziren.
2.2. Apaizak: Erlijio-errituak kontrolatzen
zituzten. Tenpluak zaintzen zituzten, milaka
zerbitzari zituzten.
2.3. Eskribak: Funtzionarioak ziren
(gobernurako lan egiten zuten). Irakurtzen,
idazten eta zenbatzen zekiten. Txosten
ofizialak idazteaz gain, faraoien kontuak
eramaten zituzten.
9. 3.- Gainerako biztanleak
Egiptoko biztanle gehienak faraoiaren, nobleen eta apaizen erabakien
menpe bizi ziren.
3.1.- Nekazariak: Talde kopurutsuena zen. Faraoien, nobleen eta apaizen
lurraldeak lantzen zituzten. Bizimodu xumea zuten.
3.2.- Eskulangileak: Harria lantzen zuten, zeramika, papiroak, eskulturak,
oihalak, metalezko objektuak … egiten zituzten.
3.3.- Merkatariak: produktu horiek garraiatzen eta saltzen zituzten.
3.4.- Soldaduak: Gerratan borroka egiten zuten.
Egiptoarrek ez zuten txanponik eta trukean aritzen ziren.
10. 4.- Esklabuak
Gerra-presoak ziren, batez ere.
Ez zuten inolako eskubiderik.
Herri lanetan (piramideak,
jauregiak…), kobre meategietan
eta armadan egiten zuten lan.
11. ARIKETAK
Esaldi hauek egia ala gezurra diren jarri esan:
Egiptoko gizartean gizon-emakume guztiek eskubide berdinak zeuzkaten.
Faraoia Egiptoko pertsona boteretsuena zen.
Nobleek tenpluak zaintzen zituzten.
Egiptoarrek faraoia jainko bat zela uste zuten.
Merkatariek lurralde asko zituzten.
Nekazariek faraoien eta nobleen lurrak lantzen zituzten.
Esklaboek piramideak eraikitzen zituzten.
Eskribek idazten eta irakurtzen zekiten.
Nekazariak oso boteretsuak ziren.
12. 3.- ANTZINAKO EGIPTOKO BIZIMODUA
Gizonek gona batekin estaltzen zuten haien gorputza, eta
emakumeek tunika bat erabiltzen zuten.
Ogia, lekaleak, txerrien eta ardien haragia … jaten zuten, batez
ere. Ardoa eta garagardoa ere, edaten zuten.
3.1. Eguneroko bizitza
Egiptoko biztanleen lana, batez ere,
landetan ematen zen.
Gizonek lan gogorrenak egiten zituzten,
baina emakumeek eta umeek ere lurrak
lantzen zituzten.
13. RA
3.2. Erlijioa. Jainkoak
Egiptoarrak politeistak ziren, hau da,
jainko-jainkosa askorengan sinesten
zuten.
Eguzkia zen jainko nagusia. Ra, Amon,
edo Aton deitzen zioten.
Beste jainko-jainkosa garrantzitsu
batzuk ere baziren: Anubis
(hildakoen jainkoa), Osiris (Ra
jainkoaren semea), Isis…
OSIRIS
ANUBIS ISIS
14. Tenpluak
Etorbide luze bat zuten esfingeen zenbait estatuaz dekoratua.
Tenpluak horma lodi bat zuen sarreran: Pilonoa.
Pilonoaren aurrean Obeliskoa (zutabe luze bat) zegoen.
Aurrerago, zutabe handiz inguratutako patioa.
Ondoren, gela hipostiloa, estalita eta zutabez beteta.
Azkenik, jainkotegia; han gordetzen ziren jainkoen estatuak.
Jainko-jainkosa bakoitzak tenplu bat zuen. Han, apaizek erlijio erritu
ezberdinak egiten zituzten. Eraikin hauek oso handiak izaten ziren eta
harria erabiltzen zuten eraikuntza-material giza.
Tenpluen ezaugarriak
15.
16. Hil osteko bizia. Hilobiak
Egiptoarrek hil osteko bizitzan
sinesten zuten. Horregatik, momia
bihurtzen zuten gorpua ondo
mantentzeko; hau da, gorpuak lehortu
eta loturaz biltzen zituzten.
Ondoren, momia hura sarkofago batean
sartzen zuten, eta hilobietan, hildakoen
egoitzetan, sartzen zuten.
Hilobietan, hildakoa, hatu batez inguratzen
zuten. Hatu honetan hildakoak hurrengo
bizitzan behar izan zezakeen guztia jartzen
zuten: janaria, arropak, bitxiak …
17. Hilobirik handienak faraoienak ziren. Batez
ere piramideak. Ikusgarrienak Gizeh-eko
piramideak dira. Bertan hilobiratu zituzten
Keops, Kefren eta Mikerinos faraoiak, duela
5.000 urte inguru.
Piramide bat barrutik
Gizeh-eko piramideak
18. 3.3. Egiptoko artea
Egiptiarrek idazteko ez zuten letrarik
erabiltzen. Haien idazkera hieroglifikoa dela
esaten dugu, hau da, idazteko ikurrak
marrazten zituzten. Idazteko papiro izeneko
orriak erabiltzen zituzten.
Lehen aipatu dugunez, Egiptiarrek
izugarrizko egiturak eraiki zituzten:
tenpluak, piramideak... Gero, eraikuntza
hauek dekoratzeko eskulturak eta
margolanak egin zituzten.
Ramses II.aren eskultura
19. Eskultura eta pinturen ezaugarriak
Egiptoko artistek, pinturak eta eskulturak egiterakoan arau
zorrotzei jarraitu behar zieten.
Perspektibarik ez.
Frontaltasuna: Objektuak aurrera begira erakusten ziren beti.
Idealizazioa: Pertsonak gazte eta eder irudikatzen zituzten.
Gelditasuna: Irudietan ez da mugimendurik adierazten.
Nefertitiren hilobiaren horma-pintura
20. ARIKETAK
1.- Antzinako Egipton, zertan egiten zuen lan biztanleriaren gehiengoak?
________________________________________________
________________________________________________
2.- Zer jaten eta edaten zuten?
________________________________________________
3.- Azaldu zer esan nahi duen Egiptoarrak politeistak zirela?
________________________________________________
________________________________________________
4.- Idatzi Antzinako Egiptoren jainko-jainkosen izen batzuk:
________________________________________________
5.- Idatzi tenplu honen atalen izenak.
21. 6.- Nola lurperatzen zituzten hildakoak?
________________________________________________
________________________________________________
7.- Zertarako erabiltzen ziren piramideak?
________________________________________________
________________________________________________
8.- Zeintzuk ziren pintura eta eskulturen ezaugarriak?
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
9.- Nolakoa zen egiptoarren idazkera?
________________________________________________
10.- Non idazten zuten?
________________________________________________
