KONTABILITETI DHE ANALIZA FINANCIARE për jospecialistët

1. KONTABILITETI DHE ANALIZA FINANCIARE
për jospecialistët

2. Copyright © 2007 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara për IMB.
PËRGATITUR NGA:
Dr Maksi Raço Administrator Instituti i Modelimeve në Biznes
Kosta Ekonomi Drejtor Teknik Instituti i Modelimeve në Biznes
REDAKTOR TEKNIK:
Gerdi Lito Shef Sektori Instituti i Modelimeve në Biznes
KORREKTOR LETRAR:
Vasilika Drini
DESIGN & LAYOUT:
Elton Rama, Vera Vuka
2

3. Kujt i drejtohet ky libër?
Meqenëse tekstet ekzistuese të kontabilitetit, në shqip, janë shkruar kryesisht për studentët
e degëve “Financë“ dhe supozojnë një formim paraprak në shkencat bazë ekonomike, e
gjykuam me vlerë të shkruanim këtë tekst praktik në shërbim të administratorëve të
bizneseve, pa qenë nevoja e ndonjë bagazhi paraprak në shkencat ekonomike, prandaj
ne e kemi emërtuar “Kontabiliteti dhe analiza financiare për jospecialistët“. Krahas
administratorëve, libri synon t’u vijë në ndihmë edhe llogaritarëve, magazinierëve,
arkëtarëve etj. Niveli i tij është tepër elementar për financierët.
Teksti pasqyron përvojën e grumbulluar, që nga viti 1991, gjatë hartimit dhe zhvillimit të
vazhdueshëm të programit kompjuterik “Alpha“ nga Instituti i Modelimeve në Biznes.
Në fakt, programi “Alpha“ synon, jo thjesht t’u lehtësojë punën financierëve të
ndërmarrjeve duke automatizuar veprimet, por thelbësisht t’u japë administratorëve të
bizneseve informacione të rëndësishme për zhvillimin e biznesit të tyre. Për këtë arsye,
ky libër, krahas teknikave kontabël, trajton dhe elemente bazë të analizës financiare
praktike.
Programi “Alpha“ sot përdoret nga mbi katër mijë ndërmarrje, kryesisht në Shqipëri por
edhe jashtë saj si në: Kosovë, Maqedoni e Mal të Zi. Shfrytëzimi optimal i programit
“Alpha“ ndihmohet nga njohuritë e shtjelluara në këtë libër.
Çfarë njohuri paraprake nevojiten për ta kuptuar?
Njohuritë e dhëna në shkollën e mesme të përgjithshme janë të mjaftueshme për të
kuptuar konceptet dhe metodat e paraqitura.
3

4. PËRMBAJTJA
PJESA E PARË: NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETIT
I. NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETIT .......................................... 14
1. HYRJE .................................................................................. 14
2. NDËRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJ ...................................... 15
i. Koncepti i transaksionit: ...................................................................16
3. NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABËL....................................... 17
4. KONCEPTE BAZË .................................................................... 18
i. Koncepti i Aktivit dhe Pasivit ...........................................................18
ii. Koncepti i Llogarisë........................................................................19
iii. Koncepti i Debitit dhe Kreditit .........................................................20
iv. Llogari të Likuiditetit .....................................................................22
v. Regjistrimi me Parti Dyfishe .............................................................22
5. SHEMBULL ZBATIMI .................................................................. 24
6. PARIMET E REGJISTRIMIT TË TRANSAKSIONEVE ................................ 29
II. ORGANIZIMI I PLANIT KONTABËL TË PËRGJITHSHËM ................. 32
1. HYRJE .................................................................................. 32
2. ORGANIZIMI I PLANIT TË LLOGARIVE ............................................ 33
i. Klasat Kryesore të PKP ....................................................................33
ii. Shembull për llogarinë “Banka” ........................................................33
3. LLOGARITË E BILANCIT ............................................................. 34
i. Klasa 1: Kapitali, rezervat................................................................34
ii. Klasa 2: Llogaritë e Aktiveve Afatgjata ................................................34
iii. Klasa 3: Inventarët ........................................................................35
iv. Klasa 4: Llogaritë me të tretët ..........................................................36
v. Klasa 5: Mjete monetare dhe të ngjashme............................................37
4

5. vi. Pozicioni i llogarive në Bilanc ...........................................................37
4. LLOGARITË E SHPENZIMEVE ....................................................... 39
i. Shpërndarja e Shpenzimeve .............................................................39
5. LLOGARITË E TË ARDHURAVE..................................................... 41
i. Klasifikimi i të ardhurave .................................................................41
ii. Përcaktimi i Rezultatit ...................................................................42
6. ORGANIZIMI I SISTEMIT KONTABËL................................................ 43
i. Dokumentet .................................................................................43
ii. Ditari i Kontabilitetit ......................................................................43
iii. Libri i Madh ..................................................................................45
iii. Bilanci Vërtetues ..........................................................................48
7. PASQYRAT FINANCIARE KRYESORE ............................................... 50
i. Bilanci ........................................................................................50
ii. Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve (PASH) ......................................52
8. USHTRIM ZBATIMI NR. 2 ............................................................ 56
i. Shtrimi i problemit.........................................................................56
ii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 1) .....................................................57
iii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 2) .....................................................59
III. TRAJTIMI KONTABËL I DISA VEPRIMEVE ....................................... 64
1. NGA VARET TRAJTIMI KONTABËL ................................................. 64
2. VEPRIMET QË LIDHEN ME BLERJEN ............................................... 67
i. Cikli i dokumenteve të Blerjes ..........................................................67
ii. Fatura: Baza për regjistrimin e Blerjes ...............................................68
iii. Vlerësimi i elementeve të Faturës.....................................................69
iv. Kontabilizimi i Veprimeve të Blerjes ..................................................70
3. VEPRIMET QË LIDHEN ME SHITJEN ............................................... 78
i. Cikli i dokumenteve të Shitjes ..........................................................78
ii. Kontabilizimi i Veprimeve të Shitjes ..................................................78
4. VEPRIMET ME INVENTARIN ......................................................... 85
5

6. i. Inventari dhe Metodat e Regjistrimit ..................................................85
ii. Dokumentet e Magazinës ................................................................86
iii. Kontabilizimi i Hyrjeve në Inventar ....................................................89
iv. Vlerësimi i Kostos së Inventarit .........................................................91
v. Kontabilizimi i Daljeve nga Inventari ..................................................94
vi. Veprime të tjera me inventarin .......................................................95
5. VEPRIMET E ARKËTIMIT DHE TË PAGESËS ....................................... 96
i. Dokumentet e Bankës dhe të Arkës ....................................................96
ii. Veprimet me Bankë .......................................................................99
iii. Veprimet me Arkën ...................................................................... 102
iv. Xhirimet e Brendshme .................................................................. 104
6. VEPRIMET ME PRODHIMIN .........................................................107
i. Mënyrat e trajtimit ...................................................................... 107
ii. Dokumentet e prodhimit ............................................................... 108
iii. Kontabilizimi i prodhimit .............................................................. 110
7. VEPRIMET ME LISTËPAGESAT .....................................................114
i. Listëpagesa e Punonjësve (LP) ........................................................ 114
ii. Kontabilizimi i Listëpagesës ........................................................... 116
8. ZHVLERËSIMET (AMORTIZIMET DHE PROVIZIONET) ..........................119
i. Ç′janë zhvlerësimet ? ................................................................... 119
ii. Shpenzimet për Amortizimin ......................................................... 120
iii. Përcaktimi i Shpenzimit të Amortizimit Vjetor .................................... 122
iv. Trajtimi Kontabël i Amortizimeve .................................................... 125
v. Trajtimi Kontabël i Provizioneve...................................................... 125
9. USHTRIM AMORTIZIMI ..............................................................129
i. Paraqitja e Ushtrimit të Amortizimit ................................................. 129
ii. Zgjidhje Ushtrim Amortizimi ........................................................... 130
10.DALJA E AKTIVEVE AFATGJATA ..................................................136
i. Parimet e Regjistrimit të Daljeve të AA ............................................. 136
ii. Regjistrimi në Ditar ..................................................................... 136
6

7. PJESA E DYTË: ANALIZA E LLOGARISË SË REZULTATIT
I. ANALIZA E LLOGARISË SË REZULTATIT ....................................... 144
1. TREGUESIT E NDËRMJETËM TË MENAXHIMIT (TNM) ..........................145
i. Marzhi Tregtar (MT) ...................................................................... 145
ii. Prodhimi i Ushtrimit (PU)............................................................... 145
iii. Vlera e Shtuar (VS) ...................................................................... 146
iv. Teprica Bruto (TB) ....................................................................... 146
v. Rezultati i Shfrytëzimit (FSh).......................................................... 147
vi. Rezultati Përpara Tatimit (FpT) ....................................................... 147
vii. Rezultati i Ushtrimit (FU) .............................................................. 147
2. PRODUKTI I NDËRMARRJES .......................................................149
i. Prodhimi i Ushtrimit (PU)............................................................... 149
ii. Marzhi Tregtar (MT) ...................................................................... 150
iii. Analiza e Marzhit Tregtar ............................................................... 150
3. KONCEPTI I VLERËS SË SHTUAR (VS) ............................................152
i. Llogaritja e Vlerës së Shtuar ........................................................... 152
ii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 152
4. TEPRICA BRUTO E SHFRYTËZIMIT (TB) .........................................154
i. Ndarja e Vlerës së Shtuar .............................................................. 154
ii. Teprica Bruto (TB) ....................................................................... 155
iii. Përkufizimi i Tepricës Bruto ........................................................... 155
5. FITIMI I SHFRYTËZIMIT (FSH) .....................................................156
i. Koncepti i FSh ............................................................................ 156
ii. Përcaktimi i FSh .......................................................................... 156
6. FITIMI I USHTRIMIT (FU) ...........................................................158
i. Zbërthimi i Llogarisë së Rezultatit ................................................... 158
7. MATJA E RENTABILITETIT (KTHIMIT) ...........................................161
i. Koncepti i Rentabilitetit ............................................................... 161
ii. Matja e Rentabilitetit ................................................................... 162
7

8. II. ANALIZA E BILANCIT ........................................................................ 166
1. LEXIMI I THJESHTË I BILANCIT ...................................................167
i. Pasivi i Bilancit ........................................................................... 167
ii. Aktivi i Bilancit ........................................................................... 169
iii. Krahasimi Aktiv / Pasiv .................................................................. 170
2. NEVOJAT PËR FINANCIME .........................................................171
i. Financimet afatgjata ................................................................... 171
ii. Financimet afatshkurtra ................................................................ 171
iii. Financimet e menjëhershme: ....................................................... 172
3. BILANCI FUNKSIONAL ..............................................................174
i. Pasivi i Bilancit Funksional ............................................................. 174
ii. Aktivi i Bilancit Funksional ............................................................ 175
iii. Paraqitja e Bilancit Funksional ........................................................ 178
4. FONDI I ZHVILLIMIT.................................................................179
i. Koncepti i Fondit të Zhvillimit ........................................................ 179
ii. Përcaktimi i Fondit të Zhvillimit ...................................................... 180
iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 181
5. NEVOJA PËR FONDIN E ZHVILLIMIT..............................................182
i. Koncepti i Nevojës për Fond Zhvillimi ............................................... 182
ii. Përcaktimi i Nevojës për Fonde Zhvillimi .......................................... 182
iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 184
6. REDUKTIMI I NEVOJAVE PËR FOND ZHVILLIMI .................................185
i. Reduktimi i Inventarëve ................................................................ 185
ii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Furnitorët .................................... 186
iii. Negocimi i Afateve të Pagesave me Klientët ....................................... 186
7. MJETET MONETARE ................................................................188
i. Koncepti i Mjeteve Monetare .......................................................... 188
ii. Përcaktimi i Mjeteve Monetare të Ndërmarrjes ................................... 188
iii. Interpretimi Ekonomik .................................................................. 190
8

9. III. MËNYRAT E FINANCIMIT TË NDËRMARRJES ................................ 194
1. BLERJA E AKTIVEVE AFATGJATA .................................................194
i. Koncepti i Investimit .................................................................... 194
ii. Përcaktuesit e Investimeve .......................................................... 196
2. FINANCIMI I INVESTIMEVE .........................................................198
i. Financimi i Investimeve ................................................................ 198
ii. Marrja Hua ................................................................................. 199
3. FLUKSI I PARASË ...................................................................201
i. Koncepti i “Fluksit të parasë” (Cash Flow) ......................................... 201
ii. Paraqitja e Fluksit të Parasë .......................................................... 203
iii. Disa tregues interesantë që lidhen me CF .......................................... 206
4. FINANCIMI I CIKLIT TË SHFRYTËZIMIT ...........................................208
i. Konvertimi i Elementeve të Aktivit Qarkullues .................................... 208
ii. Metoda të Tjera të Financimit të Shfrytëzimit ................................... 209
5. PËRMBLEDHJE ......................................................................211
i. Përparësitë e të metat e financimeve të ndryshme .............................. 211
ii. Disa koeficientë ndihmës për marrjen e vendimeve ............................. 212
PJESA E TRETË: FJALOR I TERMAVE KRYESORE
FJALOR ..................................................................................................... 216
LITERATURA ............................................................................................. 228
9

11. PJESA E PARË
NJ OH U R I P Ë R K ON TA BILIT ETIN E PËRG JITHSHËM

13. Kapitulli I
Në këtë kapitull tregohet pse
nevojitet kontabiliteti, cilat veprime
të ndërmarrjes pasqyron dhe
përse duhen unifikuar regullat e
rregjistrimit të këtyre veprimeve.
Jepen konceptet bazë të
kontabilitetit dhe parimet e
regjistrimit kontabël të ilustuara me
shembuj zbatimi.
I NJOHURI TË PARA
TË KONTABILITETIT
PJESA E PARË
1 Hyrje ............................. 14
NJ O HURI P Ë R KO NTABILITE TIN E P Ë RG J ITHS HË M
2 Ndërmarrja dhe
transaksionet e saj ............ 15 KAPITULLI I
3 Normalizimi i Procedurave
Kontabël ......................... 17
4 Konceptet
Bazë .............................. 18
Njohuri të para të
5 Shembull
kontabilitetit
Zbatimi ........................... 24
6 Parimet e Regjistrimit
të Transaksioneve.............. 29

14. I. NJOHURI TË PARA TË KONTABILITETIT
1. HYRJE
Ndërmarrja ka si synim të prodhojë produkte ose shërbime për të kënaqur nevoja të
shoqërisë.
Për të marrë vendimet e duhura, ndërmarrja ka nevojë për një sistem informacioni që
quhet kontabilitet, i cili:
së pari , përshkruan, vlerëson dhe paraqet pasurinë e ndërmarrjes, domethënë
gjendjen e kësaj pasurie dhe detyrimet në një moment të dhënë. Dokumenti kontabël
që përmbledh të dhënat për pasurinë e një ndërmarrjeje quhet Bilanc.
së dyti , i bën të mundur ndërmarrjes vlerësimin e efikasitetit të punës së saj
(prodhimit, ndërtimit, shërbimit etj.), duke u nisur nga aftësia e saj për të sjellë
fitim, dmth për të dhënë rezultat pozitiv. Dokumenti kontabël që paraqet rezultatin e
ndërmarrjes quhet Llogaria e Rezultatit1.
Më poshtë do të gjeni parimet themelore të kontabilitetit të përgjithshëm që do t’ju
ndihmojnë për të analizuar më mirë pasqyrat bazë kontabël që janë: bilanci i ndërmarrjes
dhe llogaria e rezultatit.
Shënim: Bilanci, Llogaria e Rezultatit dhe disa pasqyra të tjera përbëjnë ato që quhen
“Llogaritë Vjetore” të ndërmarrjes. Në fjalorin e përditshëm të gjitha këto pasqyra njihen
shkurt si “Bilanci”.
1 Llogaria e Rezultatit: Quhet edhe “Paqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve” (PASH) ose “Llogaria Fitim/
Humbje”
14

15. 2. NDËRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJ
Gjatë veprimtarisë së përditshme, ndërmarrja ka nevojë të blejë mallra, lëndë të para
a shërbime, që i nevojiten asaj dhe të shesë produktet2 e saj. Ndërmarrja është pra e
lidhur me aktorë të tjerë ekonomikë (furnitorë, blerës, punonjës etj.), me të cilët kryen
veprime të ndërsjella. Nga kjo lind nevoja e mbajtjes së gjurmëve të këtyre veprimeve
ekonomike që ajo kryen me partnerët e saj.
Veprimet apo marrëdhëniet e ndërsjella, që lidhin ndërmarrjen me partnerët e saj
ekonomikë, në gjuhën e kontabilitetit quhen transaksione3.
Shembuj transaksionesh:
Ndërmarrja u paguan rrogat punonjësve.
Paguan
Ndërmarrja Punonjësit
Blen ndërmarrja mall nga furnitori.
Blen (Paguan)
Ndërmarrja Furnitori
Livron(mallin)
Ndërmarrja merr kredi nga banka.
Ndërmarrja Banka
Kredia
2 Produktet: që në kuptimin e gjerë të fjalës janë: prodhimet (për ndërmarrjet prodhuese); mallrat
(për ndërmarrjet tregtare); shërbimet (për ndërrmarrjet e shërbimit) etj. Pra, produktet e aktivitetit të
ndërmarrjes.
3 Transaksioni: quhet edhe “Fluks”, “Ngjarje kontabël” ose “Veprim ekonomik”.
15

16. i. Koncepti i transaksionit:
Transaksioni është një marrëdhënie, një veprim apo lëvizje, që ndryshon vlerën e një
variabli ekonomik, në një periudhë të caktuar kohe.
Dallojmë:
- transaksionet fizike (reale) që shprehin lëvizjet e të mirave dhe shërbimeve (p.sh:
livrim malli, kryerje e një shërbimi apo prodhim produkti).
- transaksionet monetare që shprehin lëvizjet e parave, në përgjigje të transaksioneve
fizike (psh pagesat për blerje e arkëtimet për shitje).
- transaksionet financiare që paraqesin kreditë dhe borxhet e ndërmarrjes.
Në lidhje me ndikimin në rezultat transaksionet mund të jenë:
- transaksione të rezultatit që ndikojnë në rezultat; të cilët në raport me pronarët
(ortakët/aksionerët) ndahen në:
o shpenzime: kur transaksioni përfaqëson një konsum të pasurisë (shpenzim), që në
këtë këndvështrim është një borxh që i kanë ndërmarrjes pronarët;
o të ardhura: kur transaksioni përfaqëson një shtim të pasurisë (të ardhura), që në
këtë këndvështrim është një detyrim që ndërmarrja i ka pronarëve.
- transaksione të bilancit që janë transaksionet që nuk ndikojnë në rezultat.
Vini Re!
Shpenzimet dhe Të ardhurat, nuk janë gjë tjetër veçse Borxhet dhe Kreditë e pronarëve
ndaj ndërmarrjes prandaj ato trajtohen si transaksionet financiare dhe përfshihen në to.
Në lidhje me ndërmarrjen, transaksionet janë të dy tipeve:
- transaksione të brendshme: kur transaksioni përfaqëson një marrëdhënie midis dy
pjesëve të ndërmarrjes, pa praninë e faktorëve jashtë ndërmarrjes.
- transaksione të jashtme: kur transaksioni përfaqëson një marrëdhënie midis
ndërmarrjes dhe njërit prej partnerëve të jashtëm.
Me këtë terminologji, roli kryesor i kontabilitetit të përgjithshëm është të regjistrojë
bashkësinë e transaksioneve që prekin ndërmarrjen, më saktë pasurinë e ndërmarrjes.
Kontabiliteti duhet të kapë, klasifikojë dhe regjistrojë transaksionet që prekin ndërmarrjen
për të furnizuar, pas përpunimeve të duhura, informacione në shërbim të marrjes së
vendimeve për drejtimin e ndërmarrjes.
16

17. 3. NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABËL
Për të thjeshtuar hartimin, leximin dhe analizën e dokumenteve kontabël, është i
nevojshëm standardizimi i metodave kontabël dhe jo secili të ndërtojë terminologjinë
dhe metodat e veta. Në qoftë se gjithsecili do të mbante kontabilitetin sipas “mënyrës
së vet”, pa ju përmbajtur disa rregullave, do të ishte e pamundur të vlerësohej gjendja e
ndërmarrjes dhe të krahasohej ajo me një tjetër.
Plani i përgjithshëm kontabël e lejon këtë standardizim duke propozuar një klasifikim
të transaksioneve të ndryshme që duhet të regjistrohen nga shërbimi kontabël i
ndërmarrjes.
Standardizimi i praktikave kontabël bëhet me ligje, vendime, udhëzime etj., të cilat
zhvillohen në bazë të përparimeve në shkencat financiare.
Krahas rregullave nacionale, globalizimi i ekonomisë bën që shtetet të tentojnë drejt
standardizimeve ndërkombëtare, për të dhënë informacion sa më të saktë. Në këtë rrugë
është duke ecur edhe legjislacioni në Shqipëri4.
4 Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit (KKK) ka miratuar me vendimin nr. 3, datë 17.05.2006, “Standardet
Kombëtare të Kontabilitet”(SKK) në nxitje të zbatimit të Standardeve Ndërkombëtare të Raportimit Financiar”
(SNRF).
17

18. 4. KONCEPTE BAZË
Ndërmarrja, në veprimtarinë e saj, kryen çdo ditë veprime që prekin pasurinë e saj.
Regjistrimi i transaksioneve që modifikojnë pasurinë e ndërmarrjes dhe përpunimi i
këtij informacioni është objekt i sistemit kontabël të ndërmarrjes. Paraqitja e gjendjes
pasurore të ndërmarrjes quhet bilanc.
i. Koncepti i Aktivit dhe Pasivit
Bilanci pasqyron nga njëra anë burimet financiare, që përdor ndërmarrja në veprimtarinë
e saj (kapitali i sjellë nga pronarët/aksionerët e ndërmarrjes, huatë e mara nga bankat
etj.). Burimet e ndërmarrjes regjistrohen në anën e djathtë të bilancit, që quhet pasiv
i bilancit.
Nga ana e majtë e bilancit, që quhet aktiv i bilancit, regjistrohen përdorimet e këtyre
burimeve, pra ato që ndërmarrja ka bërë me burimet (pasuria e ndërmarrjes), si për
shembull: lëndët e para, makineritë, mjetet ndihmëse për veprimtarinë apo depozitat në
bankë apo arkë.
Krahas burimeve dhe përdorimeve të mirëfillta, ka dhe kategori specifike, si:
o Gjatë një veprimi blerjeje, ndërmarrja nuk është e detyruar të paguajë në çast;
asaj mund t’i lihet një afat pagese nga furnitori, pra ndërmarrja përfiton një borxh
afatshkurtër nga furnitori. Kontabiliteti e klasifikon këtë borxh si kredi afatshkurtër
dhe e regjistron si burim. Kjo kredi afatshkurtër konsiderohet si “e shlyer”, kur
ndërmarrja bën realisht pagesën që i detyrohet furnitorit, brenda afatit të pagesës.
Ndaj kjo kredia e furnitorit konsiderohet si burim (pasiv) për ndërmarrjen.
o Me arsyetim të ngjashëm, kur ndërmarrja i akordon një afat pagese klientit të vet,
kontabiliteti e konsideron këtë si një kredi afatshkurtër që ndërmarrja i jep atij.
Kjo hua do t’i “shlyhet” ndërmarrjes kur klienti të paguajë shumën e duhur brenda
afatit të pagesës. Si përfundim, kredia për klientin konsiderohet si përdorim
(aktiv) për ndërmarrjen.
18

19. Mbi këtë bazë, bilanci paraqitet si vijon5:
Përdorimet (Aktivi) Burimet (Pasivi)
Burime të brendshme:
Investime në aktive fikse5
Kapital i sjellë nga aksionerët
Investim në lëndë të para, materiale, Burime të jashtme afatgjata:
mallra etj. Hua afatgjata
Kredi për klientët etj. Borxhe ndaj furnitorëve etj. Zbulime6
Depozitim në bankë ose në arkë bankare
ii. Koncepti i Llogarisë6
Bilanci është një dokument kontabël që pasqyron tërësinë e pasurive dhe të detyrimeve
(borxheve) të ndërmarrjes. Pasuritë dhe borxhet janë të natyrave të ndryshme.
Në anën e pasivit vendosen burimet që janë: qoftë të brendshme (kapitalet), qoftë nga
jashtë (huatë), të cilat mund të jenë afatshkurtra apo afatgjata.
Nga ana e aktivit kemi gjithashtu një bashkësi elementesh me karakteristika të ndryshme
nga njëri-tjetri, kemi për shembull: asete fikse, që kanë kërkuar shpenzime të larta
(truall, godina industriale etj.); stoqe lëndësh të para apo kartëmonedha në sirtarët e
arkës së ndërmarrjes.
Një nga parimet e kontabilitetit është të përpiqet të japë një pamje sa më besnike të
ndërmarrjes. Aktivi dhe pasivi i bilancit janë, kështu, të ndara në grupe që përbëhen nga
elemente me karakteristika të njëjta (asetet fikse, borxhet afatgjata).
Për të dhënë një pasqyrë më të qartë, secili grup ndahet në nëngrupe dhe kjo ndarje
vazhdohet, aq sa është e nevojshme, për të përshkruar në detaje elementet e pasivit dhe
të aktivit të bilancit të ndërmarrjes. Këto ndarje quhen llogari.
5 Aktive fikse: Pasuri e paluajtshme
6 Zbulim: Kur Banka i bën lehtësi klientit të vet që ka llogari bankare rrjedhëse, sipas së cilës klienti mund të
jetë debitor për një shumë të caktuar, gjatë një periudhe të caktuar.
19

20. Çdo elementi të pasurisë së ndërmarrjes i shoqërohet një llogari
(për shembull: llogaria “troje”, llogaria “arka”, llogaria “hua” etj.)
iii. Koncepti i Debitit dhe Kreditit
Gjendja e llogarive ndryshon nga lëvizjet (hyrjet e daljet), që pasqyrojnë veprimet e kryera
nga ndërmarrja. Për shembull, llogaria “banka” ushqehet nga hyrjet e ndryshme të parave
që vijnë në ndërmarrje (nga shitjet,...) dhe zbrazet nga shpenzimet (pagesa e rrogave,
pagesa për blerje të lëndëve të para,...).
Si rrjedhim, çdo llogari ndahet në dy pjesë ku regjistrohen lëvizjet që e prekin atë. Këto
dy pjesë quhen Debi (majtas) dhe Kredi (djathtas). Për të paraqitur një llogari përdoret
simboli në formë T-je:
Llogari “Banka” 512
Debi Kredi
Në Debi (majtas) regjistrohen:
- Hyrjet që bëhen në ndërmarrje nga transaksionet fizike (Për shembull: mallrat që
hyjnë në ndërmarrje, të blera apo të prodhuara).
- Akëtimet që bën ndërmarrja nga transaksionet monetare (Për shembull: paratë që
hyjnë në ndërmarrje nga arkëtimet e shitjeve).
- Borxhet që i kanë ndërmarrjes, nga transaksionet financiare, të tretët7 (për
7 Të tretët: quhen klientët, furnitorët, punëtorët, ortakët, entitete apo persona të tjerë, që kanë
marrëdhënie ekonomike me ndërmarrjen.
20

21. shembull klientët për faturat e palikuiduara)
- Shpenzimet që kryen ndërmarrja, që interpretohen edhe si borxhe që i kanë
ndërmarrjes pronarët (ortakët/aksionerët)
Në Kredi (djathtas) regjistrohen:
- Daljet që bëhen nga ndërmarrja, në transaksionet fizikë (Për shembull: mallrat e
shitura që dalin).
- Pagesat që bën ndërmarrja, nga transaksionet monetare (Për shembull: paratë që
paguan për blerjet e bëra).
- Kreditë që ka marrë ndërmarrja nga të tretë, nga transaksionet finaciare (Për
shembull borxhi që i ka ndërmarrja furnitorit për faturën që nuk i ka likuiduar).
- Të ardhurat e realizuara, që interpretohen edhe si detyrim që ndërmarrja i ka
pronarëve (pra si kredi e pronarëve).
Le t’i përmbledhin këto në një tabelë:
Regjistrimi në Llogari
Lloji i transaksionit Debi (Majtas) Kredi (Djathtas)
Transaksion fizik (real) Hyrjet Daljet
Transaksion monetar Arkëtimet Pagesat
Transaksion financiar Borxhet Kreditë
Transaksion rezultati Shpenzimet Të ardhurat
Është e thjeshtë të vizualizosh në çdo çast gjendjen neto të çdo llogarie, duke zbritur nga
debiti total i llogarisë (pra nga totali i vleftave të regjistruara në debi) kreditin total të
po asaj llogarie (totalin e vleftave të regjistruara në kredi): Kjo diferencë quhet Teprica8
e llogarisë. Kur debiti > krediti, llogaria quhet debitore dhe kur krediti > debiti, llogaria
quhet kreditore.
Nisur nga ky përcaktim, një i tretë (klient) quhet debitor në qoftë se llogaria e tij është
8 Teprica e llogarisë: quhet shpesh “Gjendje e llogarisë”, por quhet edhe “Saldo e llogarisë”
21

22. me tepricë debitore; ndërsa një i tretë (furnitor) quhet kreditor në qoftë se llogaria e tij
është me tepricë kreditore.
iv. Llogari të Likuiditetit
Llogari të likuiditetit quhen llogaritë e parave dhe vlerave të ngjashme me to; dmth
llogaritë e arkës së ndërmarrjes dhe llogaritë bankare9 të saj, si dhe letrat me vlerë që
mund të shndërrohen menjëherë në para.
Në llogaritë e likuiditetit veprimet regjistrohen si më poshtë:
o arkëtimet10 (paratë që marrim) regjistrohen në debi të llogarive të likuiditetit.
o pagesat (paratë që japim) regjistrohen në kredi të llogarive të likuiditetit.
v. Regjistrimi me Parti Dyfishe
Mbajtja e kontabilitetit me parti dyfishe është një teknikë që mbështetet
mbi parimin elementar: “asgjë nuk krijohet, asgjë nuk humbet, gjithçka
transformohet”. Në kuptimin ekonomik, ky parim shprehet nga dy rregullat :
a) çdo vlerë që qarkullon në ndërmarrje vetëm zhvendoset;
b) pasurimi i ndërmarrjes vjen nga aftësia e saj për ta përftuar këtë pasurim
nga të tjerët (të tretët).
Kontabiliteti mbështetet mbi faktin që çdo transaksion midis ndërmarrjes dhe një partneri
të saj përbëhet nga dy lëvizje të njëvlefshme me sens të kundërt.
Për shembull: shitja e një produkti përbëhet nga një dalje fizike (livrimi i produktit) dhe nga
një hyrje monetare (vlefta e paguar nga klienti) me të njëjtën vleftë sa ajo e shitjes.
9 Llogaritë bankare: Llogaritë (kontot) që ndërmarrja ka në banka.
10 Arkëtimet: Paratë që marrim në arkë apo bankë. Këto nuk duhet të ngatërohen me të ardhurat, sepse nuk
ka detyrimisht përputhje midis arkëtimeve dhe të ardhurave.
22

23. Shembull i blerjes së një veture: ndërmarrja blen një veturë 10’000 €, pra rrit pasurinë sepse
i shtohet një veturë, pra kjo ngjarje paraqitet si Debit. Si kundërparti, ajo duhet ta paguajë
veturën, pra të zvogëlojë pasurinë financiare të saj, gjë që paraqitet në Kredit.
Përmbledhasi, blerja e veturës shkruhet :
o llogaria e makinave debitohet me 10'000 €
o llogaria e parave kreditohet me 10'000 €
Në qoftë se ndërmarrja e blen veturën nga një furnitor por nuk paguan menjëherë, por pas
një farë kohe, regjistrimi kryhet në dy kohë: ajo e regjistron veturën në Debit, por konstaton
se i ka një borxh furnitorit :
o llogaria e makinave debitohet me 10'000 €
o llogaria e furnitorit kreditohet me 10'000 €
Kur ndërmarrja bën pagesën, ajo regjistron :
o llogaria e furnitorit debitohet me 10'000 €
o llogaria e parave kreditohet me 10'000 €
dhe veprimi i blerjes së veturës është përfunduar.
Ky quhet parimi i kontabilitetit me parti dyfishe: çdo lëvizje midis ndërmarrjes dhe njërit
prej partnerëve të saj regjistrohet në llogaritë e ndërmarrjes me anën e një regjistrimi
të dyfishtë, njëri në debitin e një llogarie, tjetri në kreditin e një llogarie tjetër, me të
njëjtën vleftë. Për të evidentuar këtë lidhje mes tyre, këto dy llogari quhen kundërparti
të njëra-tjetrës.
Kjo teknikë krijon mundësinë, të garantohet barazia e pasurisë dhe e të mirave (atë që
zotëron ndërmarrja e që është në Debit) me detyrimet (huatë e marra nga ndërmarrja
e që regjistrohen në Kredit). Në këtë kontekst, nëse krijohet një shtesë pasurie (për
shembull : nga shitja e një shërbimi), rezultati i veprimit në bilanc do të kontabilizohet
si borxh (në Kredit) ndaj pronarit ose aksionerit. Pra, çdo të ardhure apo shpenzimi i
korrespondon një mjet për ta realizuar atë.
Barazimi i debiteve me kreditet është gjithashtu një mjet kontrolli i saktësisë së
kontabilizimeve.
23

24. 5. SHEMBULL ZBATIMI
Katër ortakë vendosin të krijojnë shoqërinë “IMB”.
i. Ata vendosin të derdhin në bankë si kapital fillestar 100000 lekë.
ii. Për të plotësuar nevojat, marrin një hua prej 250000 lekë për 10 vjet.
iii. Me anën e këtyre burrimeve, ndërmarrja “IMB” blen një makineri me çmim 150000
lekë.
Le t’i analizojmë këto veprime:
i. Ortakët derdhin 100000 lekë në bankë për IMB:
Ortakë IMB
Sjellin 100000 lekë
Për ndërmarrjen, kjo pasqyrohet duke regjistruar një burim prej 100000 lekë në bilanc.
Kjo shumë regjistrohet në llogarinë “bankë” të ndërmarrjes.
- në pasivin e bilancit: kontabilizohet (regjistrohet) shuma prej 100000 lekë në
llogarinë “kapital”, në anën kredi.
- në aktivin e bilancit (si kundërparti): kjo shumë shënohet në debi të llogarisë
“bankë”.
Banka Kapitali
100000 100000
24

25. ii. Ortakët marrin 250000 lekë hua nga banka
Banka IMB
jep hua 250000 lekë
Ky veprim, për ndërmarrjen pasqyrohet duke regjistruar një burim (hua) prej 250000 Lekë
në bilanc. Kjo shumë do të figurojë në llogarinë “bankë” të ndërmarrjes, ku disponohet.
- në pasivin e bilancit: kontabilizohet burimi prej 250000 lekë në llogarinë “hua”, në
kredi.
- në aktivin e bilancit: shuma vendoset në debi të llogarisë “bankë”
Skematikisht këto regjistrime paraqiten:
Banka Hua
250000 250000
iii. Blerja e makinerisë
Livrimi i makinerisë
IMB Furnitor
Pagesa e 150000 Lekë
25

26. Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë: kontabilizimi i një shpenzimi prej 150000 lekë
në bilancin e saj, që pasqyron pagesën që i bën furnitorit, si dhe regjistrimi në bilanc
(inventar) i makinerisë, që reflekton livrimin e makinerisë.
Nëse pagesa bëhet e menjëhershme (“cash”11) kontabilizimi mund të bëhet sipas
skemës:
Banka Makineria
150000 150000
Kur blerja e makinerisë bëhet me pagesë të vonuar (pas një farë kohe); në këtë rast do
të ketë regjistrim të dy veprimeve (transaksioneve), që u përgjigjen dy momenteve (dhe
dy dokumenteve12) të ndryshme:
Veprimi i parë: që i përgjigjet livrimit të makinerisë nga furnitori; në këtë moment shfaqet
një borxh i ndërmarrjes ndaj furnitorit.
Veprimi i dytë: ndërmarrja i paguan borxhin furnitorit.
Kontabilizimi i veprimit të parë
Furnitor IMB
Livrimi i makinerisë
11 “Cash”: lexohet “kesh” = pagesë “me para në dorë” (nënkupton pagesat e menjëhershme)
12 Dokumenteve: Në këtë rast justifikimi i dy veprimeve bazohet në dy dokumente të ndryshme: a) Blerja
(livrimi i makinerisë) bazohet në faturën e blerjes, ndërsa b) pagesa në dokumentin e pagesës.
26

27. Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë regjistrim i një shpenzimi prej 150000 lekë në
bilancin e saj, që kontabilizon makinerinë që i jep furnitori dhe borxhin që i ka ndërmarrja
furnitorit.
Furnitori Makineria
150000 150000
Kontabilizimi i veprimit të dytë
Veprimi i dytë regjistrohet kur ndërmarrja i kryen pagesën furnitorit, në vleftën e
barabartë me atë të blerjes së makinerisë, duke shlyer kështu borxhin.
Furnitor IMB
pagesa e makinerisë
Ky veprim për ndërmarrjen do të thotë regjistrim i një shlyerje huaje (pakësim burimi) prej
150000 lekë në bilancin e saj; që kontabilizon pagesën e ndërmarrjes.
Furnitor Bankë
150000 150000
27

28. Ky kontabilizim i dyfishtë të çon në fund të fundit në të njëtin rezultat me atë të blerjes
“cash” të makinerisë.
Makineri Bankë
150000 150000
Veprimi 1
Furnitor
150000 150000
Veprimi 2
Përfundimisht, bilanci i ndërmarrjes “IMB” pas këtyre tri veprimeve paraqitet si vijon:
Aktivi Pasivi
Makineri 150000 Kapital 100000
Bankë 200000 Hua 250000
Total Aktiv 350000 Total Pasiv 350000
28

29. 6. PARIMET E REGJISTRIMIT TË TRANSAKSIONEVE
Në parim, një ndërmarrje duhet të regjistrojë të gjitha transaksionet, të brendshme
dhe të jashtme, që prekin gjendjen e pasurisë së saj. Për të bërë regjistrimet, janë
përcaktuar disa parime themelore që duhen respektuar. Respektimi i këtyre parimeve
garanton paraqitjen sa më reale të gjendjes pasurore të ndërmarrjes.
Për të garantuar që ndërmarrja të mos regjistrojë asnjë transaksion jo real, që do të
deformonte pasqyrimin e gjendjes së saj pasurore, kërkohet që: Regjistrimi i një transaksioni
të mbështetet mbi ekzistencën e një prove të kryerjes së tij.
Regjistrimi duhet të mbështetet mbi një provë
Në bazë të këtij parimi, plani kontabël kërkon që çdo regjistrim të mbështetet,
përveç përjashtimeve të vlefshme, mbi një dokument justifikues, me datë dhe vlerë.
Këto dokumente justifikuese duhet të ruhen për një periudhë të paktën 10-vjeçare.
Transaksionet duhet të jenë regjistruar në trajtë kronologjike.
Natyra e dokumenteve justifikuese është dy llojesh:
a) dokumenti mund të pasqyrojë një veprim të vetëm. Tipi i dokumentit varet
nga tipi i transaksionit që regjistrohet (faturë që vjen nga një furnitor ose që i
adresohet një klienti, mandat pagesë, ...)
b) dokumenti mund të ketë origjinë krejt të brendshme dhe të grupojë një bashkësi
veprimesh: këto quhen dokumente përmbledhëse që kanë të bëjnë me ditaret
ndihmëse.
Ligji për kontabilitetin kërkon që çdo ndërmarrje të mbajë detyrimisht një libër ditar,
librin e madh dhe librin e inventarit. Kërkohet gjithashtu që libri ditar të mos përmbajë
asnjë boshllëk. Sikurse dokumentet justifikuese, edhe këto dokumente kontabël duhet
të mbahen të paktën 10 vjet.
29

30. Parimet kryesore dhe karakteristikat e informacionit kontabël
Parimet e regjistrimit të transaksioneve dhe të paraqitjes së pasqyrave financiare në mënyrë
të plotë përshkruhen në “Standardet Kombëtare të Kontabilitetit“. Në vijim po përmëndim
shkurt disa prej tyre:
- Parimi i konstatimit të të drejtave dhe detyrimeve: sipas të cilit efektet e
transaksioneve njihen kur ato ndodhin (dhe jo kur paguhen)... Domethëne ndërmarrja
duhet të informojë e pasqyrojë jo vetëm veprimet e kryera me arkëtime e pagesa por
edhe detyrimet për t’u paguar në të ardhmen, si dhe ato që do të sjellin arkëtime në
të ardhmen...
- Parimi i njësisë ekonomike raportuese: sipas të cilit ndërmarrja mban llogari të
veçanta të aktiveve, detyrimeve dhe veprimeve ekonomike të veta nga ato të aktiveve,
detyrimeve dhe veprimeve ekonomike të aksionerëve, kreditorëve, punonjësve,
klientëve të saj dhe personave të tjerë...
- Parimi i vijimësisë: sipas të cilit veprimtaria ekonomike e ndërmarrjes duhet të ketë
vijimësi dhe ndërmarrja nuk ka në plan ose nuk do ta ketë të nevojshme të ndërpresë
aktivitetin e saj .... Nëse jo, atëherë, ajo duhet t’a reflektojë këtë fakt...
- Parimi i kompensimit: sipas të cilit aktivet dhe detyrimet si dhe të ardhurat e shpenzimet
nuk kompensohen me njëra-tjetrën, ato raportohen më vete, me përjashtim të rasteve
kur një gjë e tillë kërkohet ose lejohet....
- Parimi i kuptueshmërisë, kërkon që informacioni në pasqyrat financiare duhet të
paraqitet në mënyrë të tillë që të jetë informues dhe pa ekuivok,... për të informuar
një grup të gjerë përdoruesish (aksionerët dhe kreditorët, punonjësit, partnerët në
biznes, institucionet shtetërore ...)
- Rëndësia dhe materialiteti, kërkon që pasqyrat financiare të paraqesin të gjithë
informacionin material që ndikon në gjendjen financiare, performancën financiare dhe
fluksin e parasë së ndërmarrjes. Informacioni në këto pasqyra konsiderohet material
nëse mungesa ose pasaktësia në prezantimin e tij do të ndikonte në vendimet ekonomike
të përdoruesve të pasqyrave financiare...
- Besueshmëria, kërkon që informacioni të jetë i besueshëm,...nuk përmban gabime
materiale si dhe ... është një prezantim besnik i asaj që ky informacion përpiqet ose
pritet në mënyrë të arsyeshme të prezantojë....merret në konsideratë përmbajtja
e tyre ekonomike mbi formëm ligjore...paanshmëria ... parimi i maturisë që të
shmanget mbivlerësimi i aktiveve dhe i të ardhurave ose nënvlerësimi i detyrimeve
dhe shpenzimeve ...
- Parimi i qëndrueshmërisë dhe krahasueshmërisë, kërkon që të përdoret e njëjta
politikë kontabël, e njëjta paraqitje dhe të njëjtat formate të pasqyrave financiare...
për një krahasim objektiv të treguesve të performancës financiare të ndërmarrjes në
vite...dhe për krahasimin me ndërmarrje të tjera...
30

31. Kapitulli II
Standardizimi i metodave kontabël
fillon me Planin Kontabël të
Përgjithshëm (PKP). Ndaj në ketë
kapitull përshkruhet ndërtimi i PKP
(klasat, grupet e llogaritë) dhe jepen
specifikat e grupeve kryesore të
llogarive.
Përshkruhet organizimi i sistemit
kontabël, hallkat përbërese të tij si
dhe pasqyrat financiare kryesore të
ilustruara me shembuj zbatimi.
II ORGANIZIMI I PLANIT
KONTABËL TË PËRGJITHSHËM
PJESA E PARË
1
NJ O HURI P Ë R KO NTABILITE TIN E P Ë RG J ITHS HË M
Hyrje ..............................32
2 Organizimi i Planit
të Llogarive ......................33 KAPITULLI II
3 Llogarite
e Bilancit .........................34
4 Llogaritë e Shpenzimeve
klasa 6.............................39
5 Llogarite e te ardhurave
klasa 7.............................41
Organizimi i
6 Organizimi i Sistemit
Kontabël ..........................43 planit kontabël të
7 Pasqyrat Financiare
Kryesore ..........................50 përgjithshëm
8 Ushtrim Zbatimi
nr. 2 ...............................56

32. II. ORGANIZIMI I PKP
1. HYRJE
Kontabiliteti përfshin: Kontabilitetin e Përgjithshëm (quhet dhe Kontabiliteti Financiar)
dhe Kontabilitetin Analitik (quhet dhe Kontabiliteti Manaxherial ose Kontabiliteti i Kosto-
Drejtimit).
Kontabiliteti i Përgjithshëm pasqyron marrëdhëniet me një numër të madh aktorësh
brenda dhe jashtë ndërmarrjes. Ai shërben si bazë dhe për Kontabilitetin Analitik.
Të dhënat e Kontabilitetit Analitik shfrytëzohen nga drejtuesit e kompanisë. Organizimi i
tij varet nga specifikat e ndërmarrjes dhe përparësitë e saj.
Ne, fillimisht, do të ndalemi në Kontabilitetin e Përgjithshëm.
32

33. 2. ORGANIZIMI I PLANIT TË LLOGARIVE
Në Kontabilitetin e Përgjithshëm, për të thjeshtuar leximin dhe analizën e dokumenteve
kontabël, është i domosdoshëm një standardizim i metodave kontabël.
Plani Kontabël i Përgjithshëm (PKP) e mundëson këtë standardizim, duke propozuar një
klasifikim të transaksioneve, që duhet të regjistrohen nga shërbimi kontabël i ndërmarrjes.
PKP, në sajë të metodave që përdor për regjistrimin e veprimeve që prekin ndërmarrjen,
jep një pasqyrim të saktë të gjendjes së ndërmarrjes në një moment të dhënë.
i. Klasat Kryesore të PKP
Në Planin Kontabël të Përgjithshëm (PKP) dallohen shtatë klasa me numrat 1, 2, 3, 4, 5,
6 dhe 7, ku pesë klasat e para janë për llogaritë e bilancit dhe dy të fundit për llogaritë
e rezultatit të administrimit.
Në përgjithësi:
o shifra e parë tregon klasën e llogarisë;
o shifra e dytë tregon një ndarje të klasës, grupin;
o shifra e tretë tregon ndarjen e grupit, nëngrupin;
o e kështu mund të vazhdohet më tej.
Le ta ilustrojmë kuptimin e shifrave të llogarisë me një shembull.
ii. Shembull për llogarinë “Banka”
Një veprim, që tregon një lëvizje (hyre ose dalje) në llogarinë bankare të ndërmarrjes,
do të pasqyrohet me një regjistrim në llogarinë me numër 512.
5- tregon që llogaria është e klasës 5 “Mjete monetare dhe të ngjashme”.
51- tregon që llogaria është e grupit 1 të klasës 5, që përfaqëson “Banka dhe
institucione të tjera financiare”.
512- tregon që llogaria është e nëngrupit 2 të grupit 1 të klasës 5, që emërtohet
“Vlera monetare në bankë”.
Le t’i shqyrtojme klasat e llogarive më në detaje.
33

34. 3. LLOGARITË E BILANCIT
i. Klasa 1: Kapitali, rezervat.
Një ndërmarrje, kur krijohet, ka nevojë për kapitale për të ushtruar veprimtarinë e saj.
Këto burime fillestare merren ose nga ortakët (kapitalet e veta) ose nga partnerët e jashtëm
të ndërmarrjes (hua nga bankat dhe detyrime të ngjashme).
Klasa 1 përmban bashkësinë e burimeve të quajtura “afatgjata“ (ose “të përhershme”)
të ndërmarrjes:
o Burime të brendshme:
Kapitali themeltar (aksionar);
Rezervat e fonde të tjera të vetat;
Rezultati i ushtrimit.13
o Burime të jashtme:
Subvencionet për investime;
Huatë afatgjata14 dhe të ngjashme me to.
o Provizionet15:
për rreziqe dhe detyrime të parashikuara me ligj.
ii. Klasa 2: Llogaritë e Aktiveve Afatgjata
Kapitalet i shërbejnë ndërmarrjes për të përftuar mjete afatgjata që shërbejnë për
të ushtruar veprimtarinë e saj. Në kontabilitet me “Aktive Afatgjata”(AA)16 kuptohet
bashkësia e mjeteve që do t’i shërbejnë për një kohë më shumë se një vit ndërmarrjes.
13 Rezultat i ushtrimit – quhet shkurt rezultati i vitit të ushtrimit të aktivitetit, për të cilin raportohet.
14 Hua afatgjata quhen ato me afat shlyerje mbi një vit.
15 Provizionet: Shuma të parashikuara për rreziqe e shpenzime. Koncepti i tyre do të sqarohet më poshtë.
16 Aktive Afatgjata (AA): Ky është emërtimi i përdorur në Standardet Kombëtare të Kontabilitetit (SKK) për
aktivet që janë quajtur më parë Aktive të Qëndrueshme (AQ) ; quhen edhe “aktive të paluajtshme”(Assete
Imobilare) ose Aktive Fikse (Fixed Assets).
34

35. Aktivet Afatgjata (AA) mund të jenë të llojeve të ndryshëm:
o AA Jomateriale17
emri i mirë (vendndodhja, emri i mirë etj. si këto që ndikojnë).
shpenzime të zhvillimit (studime, projekte, …)
konçensione, të drejta të ngjashme, liçensa, patenta,…
o AA Materiale18
troje, ndërtesa, instalime teknike, makineri, automjete, pajisje mobilimi,...
o AA në Proces
përbëhen nga aktive afatgjata materiale ose jomateriale, që janë në proces
ndërtimi apo krijimi; parapagime e pagesa pjesore të bëra...
o AA Financiare
përbëhen kryesisht nga aksionet që ka ndërmarrja për ndërmarrjet e kontrolluara
apo të lidhura me të, mbajtja e të cilave është afatgjatë; huadhënie afatgjatë
etj. si këto.
o Amortizimi dhe zhvlerësimi i aktiveve afatgjata:
aktivet afatgjata, në tërësi, janë objekt i një trajtimi specifik që i lejon
ndërmarrjes të pasqyrojë amortizimet.
iii. Klasa 3: Inventarët
Ndërmarrja duhet të blejë lëndë të para dhe të ndërmjetme që ajo do t’i transformojë
gjatë procesit të prodhimit. Meqenëse këto elemente nuk përdoren të gjitha në të njëjtin
çast, këta duhet të stokohen19 nga ndërmarrja.
Dallojmë ndër to stoqet:
o Materiale
lëndë e parë, material ndihmës, pjesë ndërrimi,….
17 Aktivet Afatgjata Jomateriale (AAJ): janë quajtur “Aktive të Qëndrueshme të Patrupëzuara” (AQP)
18 Aktivet Afatgjata Materiale(AAM): janë quajtur “Aktive të Qëndrueshme të Trupëzuara”(AQT)
19 Stokohen: dmth të magazinohen apo depozitohen në magazina ose sheshe.
35

36. o Objekte inventari
ambalazh qarkullues, inventar i imët,….
o Prodhimi në proces
prodhimi, punime e shërbime në proces.
o Produkte
të gatshme, gjysmë të gatshme e nënprodukte.
o Mallra
gjendje, të pa mbërritura ose tek të tretët.
o Zhvlerësimi i inventarëve.
iv. Klasa 4: Llogaritë me të tretët
Këto llogari përfaqësojnë bashkësinë e angazhimeve financiare të kontraktuara20 ose të
akorduara nga ndërmarrja dhe që nuk janë, as marrje hua afatgjatë (llogari të klasës 1),
as dhënie hua afagjatë (llogari të klasës 2).
Në përgjithësi dallohen llogaritë:
o Detyrime tregtare (furnitorë):
përdoret për detyrimet ndaj furnitorëve. Kur furnitori nuk kërkon që pagesa
të bëhet menjëherë, ai i akordon ndërmarrjes një afat pagese. Ky afat pagese
konsiderohet si një borxh i kontraktuar me këtë furnitor dhe kontabilizohet në
pasivin e bilancit.
o Të drejta tregtare (klientë):
përdoret për detyrimet që na kanë klientet. Kur ndërmarrja nuk i kërkon
klientit ta paguajë menjëherë, por i akordon atij një afat pagese. Ky afat
pagese konsiderohet si një hua që i jepet klientit, ndaj regjistrohet në aktivin
e bilancit.
o Kolektive:
20 Të kontraktuara: Në kuptimin e gjerë të fjalës edhe fatura është një lloj kontrate.
36

37. - Personeli dhe llogaritë përkatëse
- Sigurimet shoqërore dhe organizma shoqërore
- Shteti (taksa, tatime) dhe kolektivitetet lokale
- Grupe dhe ortakë.
o Debitorë e kreditorë të ndryshëm:
përdoret për qeratë financiare, huamarrje afatshkurtër, provizione, grante,
etj.
v. Klasa 5: Mjete monetare dhe të ngjashme
Disa nga veprimet e ndërmarrjes prekin pasuritë monetare të saj, qoftë të arkës (llogaria
arkë), qoftë të bankës (llogari bankare). Llogaritë financiare paraqesin sasinë e mjeteve
monetare (parave) që zotëron ndërmarrja dhe mjete të ngjashme me to.
Ndër grupet e llogarive dallojmë:
o Letra me vlerë afatshkurtra21
të pjesëmarrjes dhe të huave, të blera nga ndërmarrja për të nxjerë fitime.
o Banka
dhe institute financiare të ngjajshme.
o Arka
dhe vlera të tjera të afërta me to (bileta, pulla tatimore e postare).
o Hua,
derivativët e instrumentet financiare afatshkurtra.
vi. Pozicioni i llogarive në Bilanc
Këto pesë klasa përbëjnë llogaritë e bilancit. Bilanci është pra një dokument përmbledhës,
21 Letrat me Vlerë: Janë tituj që emetohen nga persona juridikë (shtetërorë ose privatë) që u japin
zotëruesve të tyre të drejta, si: dividente, interesa etj. Ato afatgjata trajtohen si aktive të qëndrueshme
financiare.
37

38. që mundëson vlerësimim e efektit të transaksioneve të ndryshme, që kontabilizohen në
llogaritë e klasave nga 1 në 5.
Në formë përmbledhëse pozicioni i këtyre klasave, grupeve apo llogarive në bilanc
paraqitet si vijon:
Përdorimet (Aktivi) Burimet (Pasivi)
Klasa 2:
Aktive afatgjata (jomateriale, materiale, Klasa 1:
financiare e në proces)
Burime të brendshme (Kapitali etj)
Klasa 3: Burime të jashtme (Hua etj afatgjata)
Stoku i mallrave, materialeve etj.
Klasa 4: Klasa 4:
Të drejta tregtare (klientë etj.) Detyrime tregtare (furnitorë etj.)
Klasa 5: Klasa 5:
Depozita në bankë ose në arkë Hua etj. afatshkurtra
38

39. 4. LLOGARITË E SHPENZIMEVE
Në shumicën e veprimeve që kryen ndërmarrja, ajo konstaton shpenzime ose të ardhura.
Shpenzimet dhe të ardhurat (llogaritë e klasave 6 dhe 7) përmbajnë bashkësinë e veprimeve
që prekin gjendjen e ndërmarrjes duke e varfëruar atë (llogaritë e shpenzimeve) ose duke
e pasuruar atë (llogaritë e të ardhurave).
Plani kontabël i përgjithshëm i klasifikon shpenzimet dhe të ardhurat në varësi nga natyra
e tyre, domethënë në varësi të natyrës së transaksionit që i ka gjeneruar.
i. Shpërndarja e Shpenzimeve
Shpenzimet janë veprime që e varfërojnë ndërmarrjen; ato sjellin zvogëlim të pasurisë
së saj. Shpenzimet regjistrohen në klasën 6, më saktësisht në debi të këtyre llogarive; e
thënë ndryshe, rritjet e shpenzimeve regjistrohen në debi të llogarive të klasës 6.
Llogaritë e shpenzimeve klasifikohen në:
a Shpenzimet e Shfrytëzimit (llogaritë 60 ÷ 65)
o Shpenzime për blerjet (Llogaritë 60)
janë shpenzimet për blerjen e lëndëve të para, mallrave dhe furnizimeve që do
të konsumohen nga ndërmarrja gjatë procesit të prodhimit.
o Shpenzime për punime e shërbime nga të tretë (Llogaritë 61 dhe 62)
janë shpenzime për shërbime e punime të nevojshme për ndërmarrjen, që
kryhen nga të tretët, përjashto personelin e ndërmarrjes. (Shembull: pagesa e
qirave, energjisë, transportit, reklamave, telekomunikacionit, riparime etj.)
o Shpenzime për pushtetin publik (Llogaritë 63)
grupojnë shpenzimet për pushtetin publik, d.m.th. tatimet dhe taksat e paguara
nga ndërmarrja, si kundërparti të shërbimeve të sektorit publik (financimi i
rrjetit rrugor etj.).
o Shpenzime për personelin (Llogaritë 64)
grupojnë shpenzimet për personelin; për pagat; sigurimet shoqërore e
shëndetësore dhe të tjera.
39

40. o Shpenzime të tjera shfrytëzimi (Llogaritë 65)
grupojnë shpenzimet e tjera të shfrytëzimit që nuk i takojnë asnjërës prej
llogarive të lartpërmendura. (Shembull: shpenzime për pritje, gjoba e
dëmshpërblime, subvencione të dhëna).
b Shpenzimet Financiare (llogaritë 66)
Përmbajnë shpenzimet për pagesën e interesave mbi huatë që ndërmarrja
ka kontraktuar tek ente të ndryshme kredie, për të financuar investimet e saj
materiale. Këtu përfshihen edhe humbjet nga shkëmbimet valutore, si dhe humbjet
e tjera nga shitblerja e letrave me vlerë, ....
c Shpenzimet e Jashtëzakonshme (llogaritë 67)
Përmbajnë veprime, që sjellin varfërimin e ndërmarrjes por, që nuk janë të
përsëritshme me kalimin e kohës dhe që janë të pavarura nga veprimet e menaxhimit22
të përditshëm të ndërmarrjes. (P.sh: ndëshkime në rastin e një procesi gjyqësor,
fatkeqësi të ndryshme natyrore, ...)
d Shpenzimet e llogaritura (llogaritë 68)
Përfaqësojnë shpenzime të llogaritura nga vetë ndërmarrja, kryesisht, për
zhvlerësime, amortizime dhe provizione. Meqenëse këto shpenzime kontabilizohen
në një llogari të klasës 6, ato do të influencojnë në llogarinë rezultat të ndërmarrjes.
Dallohen përgjithësisht:
o Shpenzime amortizimi:
janë shpenzimet që lidhen me amortizimin e elementeve të aktivit.
o Provizione:
shuma që parashikojnë shpenzime eventuale për ngjarjeve të ndryshme.
22 Menaxhim = Administrim operativ i punës së një ndërmarrjeje
40

41. 5. LLOGARITË E TË ARDHURAVE
Si llogaritë e shpenzimeve, edhe të ardhurat e ndërmarrjes klasifikohen sipas natyrës së
tyre, domethënë në varësi të natyrës së transaksionit që i ka krijuar.
i. Klasifikimi i të ardhurave
Të ardhurat, që regjistrohen në klasën 7, pasqyrojnë veprime që sjellin pasurimin e
ndërmarrjes, pra që sjellin rritjen e likuiditeteve të saj. Këto të ardhura regjistrohen në
kreditin e këryre llogarive.
a Të ardhurat e shfrytëzimit (llogaritë 70 ÷ 75)
o Të ardhura nga shitjet (Llogaritë 70)
grupojnë të ardhurat që i vijnë ndërmarrjes nga shitja e mallrave, e produkteve,
e punimeve ose e shërbimeve. Totali i llogarive të klasës 70 përcakton shifrën
e afarizmit të realizuar nga ndërmarrja gjatë vitit ushtrimor23.
... (Llogaritë 71)24.
o Prodhimi i aktiveve afatgjata për vete (Llogaritë 72)
është pjesa e prodhimit të aktiveve afatgjata (materiale ose jomateriale) të
realizuara nga ndërmarrja që mbahet për nevojat e veta. Këtu nuk përfshihen
aktivet afatgjata financiare (AAF).
Shuma e llogarive 70, 71 dhe 72 përbën të ardhurat e funksionimit të ndërmarrjes
(që ndryshon pra nga shifra e afarizmit).
o Subvencione (Llogaria 73)
përmban grande ose subvencione të shfrytëzimit, që mund të përftojë ndërmarrja
nga pushteti publik apo kolektivitete lokale si ndihmë, për të prodhuar apo
subvencionuar çmimin. Shembull: subvencionet e disa sektorëve nga shteti.
23 Vit ushtrimor - quhet viti për të cilin raportohet. Në sistemin tonë kontabël viti ushtrimor përputhet me
vitin kalendarik (nga 1 janari deri më 31 dhjetor), por ka sisteme kontabël ku viti ushtrimor është me 13 muaj
ose nuk fillon nga 1 janari.
24 Llogaritë 71 përdoren në skemat që gjendjet e prodhimit dhe të prodhimit në proces i konsiderojnë si të
ardhura.
41

42. o Të ardhura të tjera të shfrytëzimit (Llogaritë 75)
Grupojnë të ardhura të menaxhimit të përditshëm që nuk i përkasin asnjërit
prej rasteve të lartpërmendur. Në to futen edhe të ardhurat e realizuara nga
pakësimi i një elementi të aktivit të bilancit. Shembull: të ardhurat nga shitja e
një aktivi afatgjatë; të ardhurat për patenta, liçensa, marka që merr ndërmarrja
nga të tjerët, kundrejt dhënies së të drejtës për t’i përdorur ato.
b Të ardhura financiare (llogaritë 76)
Ndërmarrja mund të realizojë disa të ardhura që nuk janë rrjedhojë e veprimtarisë
së saj të përditshme, por që vijnë nga politika e saj financiare ose: nga që ajo ka
pjesë në një ndërmarrje tjetër; nga që ajo i ka dhënë hua një ndërmarrjeje tjetër;
nga përfitimet që ajo realizon nga veprimet e këmbimit të monedhave.
c Të ardhura të jashtëzakonshme (llogaritë 77)
Përfshijnë të ardhura nga veprime, që nuk supozohet të ripërsëriten në kohë dhe
që janë të pavarura nga veprimet e menaxhimit të zakonshëm të ndërmarrjes.
Ato vijnë shpesh nga të ardhura të realizuara nga rikuperime për dëmtimet e
fatkeqësitë, ndryshime të strategjisë e të tjera.
d Të ardhura të llogaritura (llogaritë 78)
Sikurse dhe për shpenzimet e llogaritura, këto të ardhura nuk vijnë nga një veprim i
ndërmarrjes me ndonjë partner të jashtëm; ato përllogariten nga vetë ndërmarrja.
Bëhet fjalë për ato veprime vlerësuese që kanë një ndikim pozitiv në llogarinë e
rezultatit të ndërmarrjes dhe që, si të ardhura, duhet të kontabilizohen në një
llogari të klasës 7. Për shembull rimarrjet mbi provizionet kur realizohen shpenzimet
e ngjarjeve që ishin provizionuar si të mundshme.
ii. Përcaktimi i Rezultatit
Rezultati i një ndërmarrjeje për një periudhë të dhënë, pëftohet duke zbritur nga të
ardhurat shpenzimet. Kur rezultati është pozitiv, thuhet se ndërmarrja është me fitim,
dhe kur rezultati është negativ, thuhet se ndërmarrja është me humbje.
42

43. 6. ORGANIZIMI I SISTEMIT KONTABËL
Transaksionet ekonomike regjistrohen nga kontabiliteti sipas parimeve të sistemit të
organizimit kontabël, në disa etapa, sipas skemës në vijim:
Transaksioni Ditari i Libri Bilanci
(Dokumenti) Kontabilitetit i Madh Vërtetues
i. Dokumentet
Dokumentet, me të cilët justifikohen transaksionet, duhet të ruhen e të paraqiten sa herë
kërkohen për një periudhë dhjetë-vjeçare. Që të gjenden lehtë ato, shpesh, regjistrohen
në disa libra ndërmjetës sipas natyrës së tyre, si: libri i shitjes, libri i blerjes, libri i
arkës, … . Në to shënohen kryesisht të dhënat identifikuese të dokumentit (Numri, data,
përshkrimi, vlefta,…) por jo llogaritë.
Këta libra bëjnë pjesë në sistemin e administrimit të dokumentacionit, por jo në sistemin
e mirëfilltë kontabël, pasi shërbejnë thjesht për t’i gjetur dokumentet.
ii. Ditari i Kontabilitetit
Ditari është regjistri kontabël i etapës së parë. Në të regjistrohet gjithçka që prek pasurinë
e ndërmarrjes, pra të gjitha transaksionet, veprim pas veprimi dhe nga dita në ditë. Ai
përbëhet nga një bashkësi fletësh me format të caktuar, të lidhura dhe të numërtuara.
a Mënyrat e regjistrimit të veprimeve në Ditar
Një transaksion regjistrohet në Ditar duke shënuar: origjinën, përmbajtjen, vleftën si dhe
dokumentet justifikuese mbi të cilat mbështetet regjistrimi. Në veçanti, çdo regjistrim
në ditar duhet të përmbajë:
o Vleftën me të cilën ai ndikon në llogaritë përkatëse.
43

44. o Llogaritë dhe përshkrimin që sqaron përmbajtjen e veprimit.
o Referencën te dokumenti justifikues25 i veprimit.
o Datën e regjistrimit të veprimit.
Fletët e ditarit, pasi mbushen, firmosen njëra pas tjetrës dhe nga përgjegjësi. Ditari nuk
duhet të përmbajë asnjë boshllëk e asnjë modifikim, të çfarëdo natyre qoftë.
b Paraqitja e Ditarit:26
Ditari i Kontabilitetit
Nr Datë Dok Justifikues Vlefta
Përshkrimi i veprimit Llogaria
Ref26 Regj Lloj Nr Datë Debi Kredi
1 01 / 03 Ortakët derdhin në llogarinë bankare të IMB; 512 100000
Derdhja është për Kapitalin e IMB 101 100000
2 05 / 03 Ortakët marrin kredi nga Banka; 512 250000
Si Hua afatgjatë 163 250000
3 10 / 03 Blerje e makinerisë (livrimi); 213 150000
Detyrimi ndaj furnitorit për shlyerjen e tij 404 150000
4 12 / 03 Pagesë nëpërmjet Bankës; 512 150000
Për shyerjen e detyrimit ndaj furnitorit. 404 150000
Shuma 650000 650000
Shënim:
1. Ditari i Kontabilitetit mund të mbahet në formate të ndryshme. Ky që paraqitet
këtu është një format i përshtatur për kontabilitetin e informatizuar te programi
“Kontabiliteti Alpha”.
2. Për ilustrim, në ditar janë regjistruar transaksionet e përshkruara te “5. Shembull
Zbatimi”.
Çdo element që identifikohet quhet “artikull” i ditarit.
25 Dokumenti justifikues: Mund të jetë dokument bazë i prodhuar nga vetë ndërmarrja, si: Faturë Shitje;
Mandat Arketimi, … ose dokument justifikues i prodhuar nga të tretë si Faturë Blerje, Fletë Doganimi,…
26 Nr Ref : = Shkurtim i fjalës Numri i Referencës. Eshtë numër rendor i Ditarit që shërben si referencë për
adresimin te domumenti përkatës që e justifikon atë.
44

45. Ditari është i vetëm. Shpesh, krahas tij, për regjistrimin e veprimeve, ndërtohen dhe
“Ditare të Pjesshme”27 kontabiliteti, që janë më të thjeshtë në përdorim, sepse në to
regjistrohen vetëm lloje të përcaktuara dokumentesh. Të tillë janë: ditari i blerjeve,
ditari i shitjeve, ditari i bankës, ditari i arkës dhe ditari i veprimeve të ndryshme.
Ditarët e pjesshëm të kontabilitetit nuk duhet të ngatërrohen me librat e ndërmjetëm që
janë regjistra dokumentesh.
iii. Libri i Madh
Pas regjistrimit në Ditar shumat e “artikujve” regjistrohen në një libër, që quhet “Libri
i Madh” dhe përbëhet nga bashkësia e “Kartelave të Llogarive” (një kartele për çdo
llogari). Pra “kartelat e Llogarive” mund të përfytyrohen si “faqe” të Librit të Madh.
Edhe regjistrimi i transaksioneve në Librin e Madh e ruan renditjen kronologjike, ndërsa
vleftat nuk vihen të gjitha në një kolonë si te ditari i kontabilitetit por vihen nëpër
“Kartelat e Llogarive” përkatëse.
a Paraqitja e Kartelës së Llogarisë
Kartela e Llogarise 512 “Banka”
Nr Datë Nr Lëvizjet Teprica
Përshkrimi
Rend Regj Ref Debi Kredi Debi Kredi
1 01.03. 07 Ortakët derdhin për kapitalin 1 100000 100000
2 05.03. 07 Kredi afatgjatë nga Banka 2 250000 350000
3 12.03. 07 Pagesë për shlyerjen e furnitorit 4 150000 200000
Totali 350000 150000 200000
Sqarime:
o Formati i mësipërm është ai që përdoret më shumë në kontabilitetin e infomatizuar
(programi i “Kontabilitetit Alpha”). Kartelat e Llogarive, si “faqe” të Librit të Madh,
renditen njëra pas tjetrës, sipas numrit të llogarisë.
27 Ditare të pjesshme: Quhen dhe nënditarë (subjournals).
45

46. o “Nr. Referencës” (Kolona 4) është ai me të cilin ato janë regjistruar në Ditarin
e Kontabilitetit. Ky numër shërben, jo vetëm për lidhjen e tyre me Ditarin e
Kontabilitetit, që justifikon regjistrimin, por edhe për identifikimin e transaksionit,
që në këtë rast prek disa kartela llogarie (Çdo transaksion prek të paktën dy llogari,
që ndodhen në “faqe” të ndryshme të librit).
Në punën me dorë, regjistrimi i një transaksioni në disa llogari, që ndodhen në faqe të
ndryshme, nuk është komod. Për të shkurtuar numrin e faqeve përdoret një formë që ka
disa llogari28 në një faqe, të ndara me kolona. Libri bëhet me faqe me format sa më të
zgjatur, që të përmbajë sa më shumë llogari në një faqe. Ky format, që quhet formati
klasik i Librit të Madh, jepet në faqen që vijon.
28 Llogari: vetë llogaria ka dy kolona: një Debi dhe një Kredi
46

47. b Paraqitja klasike e “Librit të Madh”
47
Libri i Madh
101 163 213 404 512
Nr Datë Shuma
Përshkrimi Kapitali Hua Makineri Furnitori Banka
Ref Regj
Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi Debi Kredi
1 01.03. 07 Ortakët derdhin për kapitalin 100000 100000 100000 100000
2 05.03. 07 Kredi afatgjatë nga Banka 250000 250000 250000 250000
3 10.03. 07 Blerje e makinerisë 150000 150000 150000 150000
Pagesë për shlyerjen e
4 12.03. 07 150000 150000 150000 150000
furnitorit
Totali 650000 650000 0 100000 0 250000 150000 0 150000 150000 350000 150000
Sqarime:
o Çdo transaksion regjistrohet në një rresht, që fillon me “Nr. Ref” që shërben për ta lidhur me regjistrimin te
“Ditari i Kontabilitetit”.
o Kolona “Shuma” shërben për të kontrolluar saktësinë e regjistrimit të rreshtit. Duhet që shuma e vleftave në
kolonat Debi të atij rreshti të jetë e barabartë me shumën e vleftave të kolonave Kredi të po atij rreshti. Në
këtë rast thuhet se rreshti “kuadron”.
o Rreshti i fundit “Totali” shërben më së pari për të kontrolluar saktësinë e gjithë regjistrimeve të bëra. Meqenëse
veprimet regjistrohen sipas parimit të partisë dyfishe, totali i shumave të të gjitha Debive do të jetë
detyrimisht i barabartë me totalin e shumave të të gjitha Kredive. Në këtë rast thuhet se “kuadrimi është
i dyfishtë”. Nga ky rresht nxirren të dhënat dhe për bilancin vërtetues.

48. iii. Bilanci Vërtetues29
Bilanci Vërtetues është një raport, që paraqet gjendjen në vlerë të elementeve të pasurisë
së ndërmarrjes si dhe të përbërësve të llogarisë së rezultatit.
a Mënyra e përftimit:
Bilanci Vërtetues është dokumenti i parë që gjenerohet nga Libri i Madh nëpërmjet
llogaritjes së shumave sipas kolonave të tij. Në Bilancin Vërtetues regjistrohen llogaritë
dhe ndryshimet që kanë pësuar gjatë periudhës së ushtrimit. Dokumenti paraqitet në
trajtën e një tabele që përmban:
o përshkrimin e llogarive që hapen30 gjatë ushtrimit
o shumën e kolonës Debi dhe të kolonës Kredi të llogarisë
o tepricën e llogarive, qoftë ajo debitore apo kreditore.
b Paraqitja e Bilancit Vërtetues
Bilanci Vërtetues
Llogaritë Shuma Teprica
Numër Përshkrimi Debi Kredi Debitore Kreditore
101 Kapitali Themeltar 100000 100000
163 Hua bankare afatgjatë 250000 250000
213 Makineri e pajisje 150000 150000
404 Furnitorë 150000 150000 0
512 Banka 350000 150000 200000
Totali 650000 650000 350000 350000
Shënim: Për ilustrim janë regjistruar llogaritë e përshkruara si shembull në Ditarin më sipër.
29 Bilanci Vërtetues: quhet dhe “Gjendje e Llogarive”.
30 Hapen: Llogaria quhet e hapur kur në të mund të kryhen veprime.
48

49. Teprica e llogarisë është pra shuma e veprimeve të regjistruara gjatë një ushtrimi në një
llogari. Raporti “Bilanci Vërtetues” nevojitet për të thjeshtuar analizën dhe mundësuar
ndërtimin e bilancit dhe të llogarisë së rezultatit të ndërmarrjes. Meqenëse, edhe ky,
pasqyron veprimet e regjistruara sipas parimit të partisë dyfishe, mbajtja e saktë e
llogarive verifikohet nga barazimi:
Totali i Debive = Totali i Kredive
49

50. 7. PASQYRAT FINANCIARE KRYESORE31
Dokumentet që përshkruam më sipër:
- Ditari i Kontabilitetit
- Libri i Madh
- Bilanci Vërtetues
janë dokumentet kryesore të sistemit kontabël, nëpërmjet të cilave gjenerohen raportet
financiare.
Pasqyrat Financiare përfundimtare më të kërkuara:
- Bilanci
- Pasqyra e të Ardhurave dhe Shpenzimeve32(PASh)
i. Bilanci
Bilanci paraqitet si një fotografi e gjendjes financiare të shoqërisë në një datë të caktuar.
Ai është i përbërë nga dy “krahë”, që quhen Aktivi (Përdorimet) dhe Pasivi (Burimet).
a Aktivi i Bilancit
Përfshin gjithçka që është pronë apo e drejtë e ndërmarrjes, që mund të jetë në forma
të ndryshme:
o Aktive Afatgjata(Klasa 2)
Jomateriale - liçencat për ushtrimin e aktivitetit, patentat etj.
Materiale - makineritë e pajisjet, mobiljet, mjetet e transportit, pajisjet
kompjuterike etj.
Në Proçes - Aktive që janë në proces ndërtimi apo krijimi; parapagime e pagesa
pjesore të bëra për to.
Financiare - tituj të pjesëmarrjes, kredidhënie afatgjata etj.
31 Pasqyrat Financiare Kryesore: quhen ndryshe “Raportet Kryesore Kontabël”.
32 Pasqyra e të Ardhurave dhe Shpenzimeve” (PASH): quhet dhe “Llogaria e Rezultatit”.
50

51. o Inventarët (Klasa 3)
ku përfshihen materialet e para, ndihmëse, produktet e gatshme etj.
o Debitorë (Klasa 4 pjesërisht),
ku përfshihen të drejtat që ka firma për të arkëtuar para nga persona të tretë
(p.sh: klientë), kundrejt shitjeve të produkteve apo shërbimeve që ajo u ka
bërë atyre.
o Mjete monetare (Klasa 5)
ku futen paratë në arkë apo në bankë.
Inventarët (Klasa 3), Debitorët (klasa 4) dhe Mjetet monetare (klasa 5) përbëjnë së bashku
Aktivet Qarkulluese.
b Pasivi i Bilancit
Përfshin të gjitha elementet që kanë financuar Aktivet e ndërmarrjes. Me fjalë të tjera
Pasivi paraqet pretendimet e investitorëve mbi pasurinë e firmës. Ato grupohen në:
o Burime të veta (Klasa 1)
Pasuria në të cilën kanë kontribuar vetë pronarët, si: kapitali, rezerva, rezultati
i ushtrimit.
o Burime të jashtme (Detyrimet)
Pretendimet e të tretëve ndaj pasurisë së firmës. Këto mund të jenë:
Hua apo borxhe afatgjata (klasa 1) kreditë bankare etj.
Borxhe afatshkurtra (klasa 4 pjesërisht) ndaj personave (p.sh: furnitorëve) të
cilëve firma u detyrohet para33.
33 U detyrohet para – Këtu hyjnë dhe zbulimet e llogarive bankare (kur llogaria bankare është kreditore).
51

52. c Paraqitja e Bilancit
Bilanci. Gjendja më 31 /03 / 2007
Aktivi (Përdorimet) Pasivi (Burimet)
Emërtimi Vlefta Emërtimi Vlefta
Makineri e pajisje 150000 Kapitali i Vetë 100000
Llogari të arkëtueshme 34
0 Hua Bankare 250000
Banka 200000 Detyrime të pagueshme35 0
Totali Aktivit 350000 Totali Pasivit 350000
Shënim:3435
1. Formati është ilustruar sipas të dhënave të shembullit të mësipërm.
2. Përgjithësisht llogaritë në Bilanc paraqiten të grupuara në zëra e nënzëra, sipas
nevojave dhe përparësive të kërkuesit.
ii. Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve (PASH)
Kjo pasqyrë jep rezultatin (fitimin apo humbjen) e ndërmarrjes për një periudhë të caktuar
kohe. Paraqitet në dy “faqe”: të Ardhurat dhe Shpenzimet, veç e veç, që përmbajnë:
a Shpenzimet
Paraqiten të renditurara sipas klasifikimit të tyre:
o Shpenzimet e Shfrytëzimit36 (llogaritë 60 ÷ 65)
për blerjet (Llogaritë 60).
për punime e shërbime nga të tretë (Llogaritë 61 dhe 62).
për pushtetin publik (Llogaritë 63).
34 Të arkëtueshme = Të tretë (p.sh: klientë), që i kanë borxh ndërmarrjes
35 Të pagueshme = Të tretë (p.sh: furnitorë), të cilëve u ka borxh ndërmarrja
36 Shpenzimet e shfrytëzimit: quhen dhe “Shpenzime Operative”.
52

53. për personelin (Llogaritë 64).
të tjera shfrytëzimi (Llogaritë 65).
o Shpenzimet Financiare (llogaritë 66).
o Shpenzimet e Jashtëzakonshme (llogaritë 67).
o Shpenzimet e Llogaritura (llogaritë 68),
për amortizimin
për provizione.
o Tatim fitimi (llogaritë 69)
o Fitimi (Teprica Kreditore)
që llogaritet si diferencë mes “Të Ardhurave” dhe “Shpenzimeve”, nëse kjo
diference është > 0.
b Të Ardhurat
Paraqiten gjithashtu të renditura sipas klasifikimit të bërë më sipër.
o Të Ardhurat e Shfrytëzimit (llogaritë 70 ÷ 75).
nga shitjet (llogaritë 70).
prodhimi i assete për vete (llogaritë 72).
subvencione për shfrytëzimin (llogaritë 74) .
të tjera të shfrytëzimit (llogaritë 75).
o Të Ardhura Financiare (llogaritë 76).
o Të ardhura të Jashtëzakonshme (llogaritë 77).
o Të ardhura të Llogaritura (llogaritë 78).
o Humbja (Teprica Debitore) nëse “Shpenzimet” > “Të ardhurat”.
53

54. c Paraqitja e Pasqyrës së të Ardhurave dhe Shpenzimeve
Formati 1
LLog Nr Shpenzimet Vlefta
60-65 I SHPENZIMET E SHFRYTËZIMIT
60 1 Shpenzime për blerjet
a Blerje gjatë ushtimit
b Ndryshimi i Gjendjeve (+ -)
61,62 2 Punime e shërbime nga të tretë
63 3 Tatime, taksa e të ngjashme
64 4 Shpenzime për Personelin
a Pagat
b Trajtime dhe shperblime të tjera
c Sigurime shoqërore dhe të ngjashme
65 5 Shpenzime të tjera shfrytëzimi
66 II SHPENZIME FINANCIARE
1 Interesa të Paguara dhe për t’u Paguar
2 Minusvlera nga Shitja e Letrave me Vlerë të Vendosjes
3 Diferenca Negative nga Shkëmbimi
4 Të tjera Shpenzime Financiare
67 III SHPENZIME TË JASHTËZAKONSHME
68 IV AMORTIZIME E PROVIZIONE (shpenzime të llogaritura)
1 Amortizimi i A.Q.
2 Provizione
3 Të tjera
TOTAL (I + II + III)
V FITIMI PARA TATIMIT
Tatimi mbi fitimin e të ngjashme
FITIMI NETO (ose i Bilancit)
54

55. Llog Nr Të Ardhurat Vlefta
70-75 I TË ARDHURAT E SHFRYTËZIMIT
70 1 Të ardhura nga shitjet
a Produkte
b Mallra
c Shërbime
71 2 Të ardhura të tjera nga veprimtaritë e shfrytëzimit
72 3 Prodhim aktive afatgjata për vete
73 4 Produkte të pjesshme
74 5 Subvencione për shfrytëzimin
75 6 Të ardhura të tjera të shfrytëzimit
76 II TË ARDHURA FINANCIARE
1 Interesa të fituara dhe të ngjashme
2 Diferenca pozitive nga Këmbimi
3 Të tjera të ardhura financiare
77 III TË ARDHURA TË JASHTËZAKONSHME
78 IV TË ARDHURA TË LLOGARITURA (Rimarrje provizionesh...)
V HUMBJE (Rezultati i bilancit)
Shënim:
Ky është njëri nga formatet e PASH. Në standardet e reja të kontabilitetit rekomandohen formate
të reja, në të cilat vihen në fillim të ardhurat, pastaj shpenzimet njëri poshtë tjetrit në vazhdim
(në fillim ato të aktivitetit të shfrytëzimit e mbas tyre të tjerat).
55

56. 8. USHTRIM ZBATIMI NR. 2
i. Shtrimi i problemit
Vazhdimi i rastit të ndërmarrjes “IMB”
Gjatë muajit, ndërmarrja “IMB” kryen veprimet që vijojnë:
i. Blen me kredi (afati i pagesës 90 ditë) lëndë të para (CD etj.) me vleftë 50000 lekë
që shërbejnë për të prodhuar produkte të gatshme.
ii. U paguan rrogën punonjësve 10000 lekë .
iii. Paguan energjinë elektrike 7500 lekë.
iv. I shet z. Arben produkt të gatshëm (Software “AlphaNet”) për një vleftë prej 60000
lekë. Meqenëse bëhet fjalë për blerje për herë të parë, klienti paguan me të marë
mallin.
v. I shet z. Petro produkt të gatshëm (Software “Kontabiliteti Alpha”) me vleftë
18500 lekë me kredi (afati i pagesës 60 ditë).
Kërkesa:
1) Bëni regjistrimet përkatëse.
2) Paraqitni bilancin dhe llogarinë e rezultatit në fund të muajit.
56

57. ii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 1)
Përgjigje e kërkesës 1)
1. Blerje me kredi lëndë të para për 50000 lekë.
Livrim lëndësh të para
Furnitor IMB
Pagesa
401. Furnitor 601. Blerje lëndë të para
50000 50000
2. Pagesa e rrogës prej 10000 lekë.
Punonjësi IMB
Pagesa e rrogës
641. Paga 512. Banka
10000 10000
3. Pagesë energjie elektrike 7500 lekë
57

58. KESH IMB
Pagesa e energjisë
604.Blerje energji,… 512.Banka
7500 7500
4. Shitje z. Arben produkt të gatshëm software “AlphaNet” për një vleftë prej
60000 lekë. Klienti paguan sapo merr produktin.
Pagesa
Arben IMB
Livrim produkti
512.Bankë 701. shitje
60000 60000
5. Shitje Z. Petro produkt i gatshëm software “Kontabiliteti Alpha“ për një shumë
prej 18500 lekë me kredi (afati i pagesës 60 ditë).
Petro IMB
Livrim të mirash
411. Klient 701. shitje
18500 18500
58

59. iii. Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Kërkesa 2)
a) Regjistrimi në Ditar
Ditari i Kontabilitetit
Dok Justifikues Vlefta
Ref Datë Përshkrimi i veprimit Llogaria
Lloj Nr Datë Debi Kredi
1 01 / 03 Ortakët derdhin në llogarinë bankare të IMB; 512 100000
derdhja është për Kapitalin e IMB 101 100000
2 05 / 03 Ortakët marrin kredi nga Banka; 512 250000
si Hua afatgjatë 163 250000
3 10 / 03 Blerje e makinerisë (livrimi); 213 150000
detyrimi ndaj furnitorit për shlyerjen e tij 404 150000
4 12 / 03 Pagesë nëpërmjet Bankës; 512 150000
për shyerjen e detyrimit ndaj furnitorit. 404 150000
5 04 / 04 FB37 101 04.04 Blerje lëndë të para; 601 50000
me kredi nga furnitori X 401 50000
6 05 / 04 XY38 02 05.04 Shpenzuar për rrogat e punonjësve; 641 10000
paguar nga Banka 512 10000
7 06 / 04 XY 03 06.04 Shpenzuar për Energji Elektrike; 604 7500
paguar nga Banka 512 7500
8 07 / 04 FS39 01 06.04 Shitje produkt “Software AlphaNet” z. Arben; 701 60000
XK Paguar në llogarinë Bankare 512 60000
9 07 / 04 FS 02 07.04 Shitje produkt “Software Kontabiliteti Alpha”; 701 18500
klientit z.Petro me kredi afati 60 ditë 411 18500
Totali 796000 796000
Shënim:
Identifikimi i dokumentit që justifikon veprimin kontabël është kërkesë e domosdoshme. Në këtë
format realizohet me plotësimin e kolonave të “Dok Justifikues”.373839
37 FB = Faturë Blerje. Në këtë kolonë shënohet shkutim i Llojit të Dokumentit.
38 XY = Urdhër Xhirimi Ynë Bankar
39 FS = Faturë Shitje
59

60. b) Gjenerimi i Bilancit Vërtetues
Bilanci Vërtetues nxirret nga Libri i Madh ku për çdo llogari merren shumat e kolonave
Debi dhe Kredi
Bilanci Vërtetues
Llogaritë Shuma Teprica
Numër Përshkrimi Debi Kredi Debitore Kreditore
101 Kapitali Themeltar 100000 100000
163 Hua bankare afatgjatë 250000 250000
213 Makineri e pajisje 150000 150000
401 Furnitor lëndë të para 50000 50000
Furnitorë Aktive të
404 150000 150000 0
Qëndrueshëm
411 Klientë 18500 18500
512 Banka 410000 167500 242500
601 Blerje lëndë të para 50000 50000
604 Blerje Energji 7500 7500
641 Paga 10000 10000
Shitje produkt i gatshëm
701 78500 78500
(Software)
Totali 796000 796000 478500 478500
c) Paraqitja e Pasqyrës të Ardhurat dhe Shpenzimet (PASH)
Gjenerohet nga Bilanci Vërtetues.
Në PASH hyjnë vetëm llogaritë e shpenzimeve (Klasa 6) dhe llogaritë e të ardhurave (Klasa 7).
60

61. Pasqyra e të Ardhurave e Shpenzimeve
Shpenzime Të Ardhura
Llog. Emërtimi Vlefta Llog. Emërtimi Vlefta
601 Blerje lëndësh të para 50000 701 Shitje produkt i gatshëm 78500
604 Blerje energji elektrike 10000
641 Pagat 7500
Fitimi 11000
Total 78500 Total 78500
d) Prezantimi i Bilancit:
Bilanci
Aktivi Pasivi
215 Makineri 150000 101 Kapitali 100000
411 Klientë 18500 120 Rezultati 11000
512 Bankë 242500 164 Hua 250000
401 Furnitor 50000
Total i Aktivit 411000 Total i Pasivit 411000
Shënim:
Përfshihen edhe veprimet e ushtrimit 1, për ndërmarrjen “IMB”.
61